Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 52, 30 December 1911 — HOOKOHUKOHU MANAO I KE AKUA. AKA, E HOOLE NAE I KA MANU OIA MEA. E HOOKAAWALE AE OE MAI IA POE AE. [ARTICLE]

HOOKOHUKOHU MANAO I KE AKUA.

AKA, E HOOLE NAE I KA MANU OIA MEA. E HOOKAAWALE AE OE MAI IA POE AE.

v .1 'iua lv>i e pīH nna no ka f !. i noi. Na K. S. Kirr,o- J \ ,hi 1 imi ma'konn honiku ... nmi, niai a B. P. > ■■{!-■;i mn\ o liaawi mai an.a >'i tnft kona ano Karisti- { v i n > ki hniau o ke Akna ! nna akw f , .. i;>i hoomaemae ana no hni i i kfl par a ina e pan fi*>aid ana malaiia, alai'a, - ka ;tina me ke alahao. !No lu'i* maka'n aaa? Aol<> i iiii ka moa nana i haawi , l<c mt> koia kalm hakaka mo ( . i i).■ a ka nupepa i m<?a e ike : ii o kanaka. ■v , > Kniukau hoop.iuia ana mai . ~1 ]-ii;i ana »o ka Papa Waik ' Aole ia i lilo i, >.-! nip ka-hoakaka ole ia a e ia i p»l«pala hoopīi T ] n no kpkahi hPwa i ...1 !,vi p īiko rne kp knliiknhi limā a me ka palapa i nnn o ke Anpnni, o ka no kn mea nana p hoomi ka Ekaleaia aka, aole v . ni. in o haalele aku, oia ka k » (.i keia kahu, me ka i f moa hoahanau a me : i \;n:v Kkales.U» aolt> e okiia. rnaraai i keia lalail l Vihu o k'a Ekalesia o \. ko kakaninoa ana o K. Kani- ■ ■ i ;i hoik-? cVle a Wiliama Mo- .- .:i ?r, Kulri i"yibati . : Aole hoopaapaa• iloko olāila, aia 1 r:Mp:ta iloko o ka AhaHui ! o l'lwa nei. v ki» noh« frfe oKanik'au. .Aole ■ . u Kan-ikan,- aole no i haule kailike e Hko' me ka Oi!i, i mea e loaa ai ka i x na «upepa, 0 Kaniknn ima akau iU-ko o ka Ekale- , kc komo kanhale ana me ke . V mmnwa e hanle ai 'kon v-' ! n:\ ffHtkia, a i keia kahu ' nha, olelo ae la, "aoleo'n 1*" , iiana no e ho!e. mai e mihi Knpaianaha na hana a keia' o'a ka mea e lnaa ai na hipa 5 i,im<ui no j kauhakī a na ka - U f h<>le akn, eīa no, o ke . !tip.\ ke hde aku e uni iaia, i : i > iu'i hoi o ka hipa ke hele- aku i j : ,' k 0 ko kahu hipft maikai, { i nn ma i kana man hipa me j ■ iimokunhanaole ana i ka noho i anft o ka h'oahanau i ka hori kekahi knmu ano nui Ina ma ■ "pepa Kpokoa o ka la "24 o No-•■■■li-i. e olelo ana. "Kenonoi ao • i i ka ipn makani nui a T>aa■>nao c puhipnhi mai maluna o ' ,oa ī kakftU ma ks palapala hoo : ~ i;!kou." ' i i Uhu* na haipule a pvmi ka j *u .i. be mau ipu makani anei i k u o puhipuhi ai i na hoaha- j * pau i ka niake. Ina aole a . : ipu niakani e noi tnai oukou | nakani na oukou i moa puhi ; na hoahanau ia Oili. Ola j ih ??a i keia ano kahu. Pehea ' .uhannu e maknpo nei 1 k'a ■ ■ī.i ilaka T la'au ani Aole '■ kahu e oha ole ana i keia ' ,','• iuio nni na onkou ia o! : m ■ Aole no oukon i malihi J 1 • > v ;i divi ka hoopaopaa imwa } Aha Mokupuni a mo na Atia-{ ■ : : ' .t nina. t { ' ..1 kekahi. "O ke>ahi hoaha* ] i uki loa ia oiai keia Ekakaui no ka fc>vra i ike akea ia," ; '< p -:sP noī' o 'D. A. Kaaiahna i >. ;l Ao!o oi aku o ke koik 1 . ,'u i hanaai mannia <» ka k<u ■; i hana ai, oia no ko'ia maku\ I kahu ka ai a hoopii akn 1 \ '•■;'.ia o k.» aha luKikolokohi i» 1 i on rso iaia, a pavi li J ■■: i •. nkn i ka hoopai, nvi k<» j 1 i s i 'a i na haipnlo a pnra ' i i ;ip?tina, a olelo iho la ia'U '.ei ■ ~ ttt :\k:mo. I Aiiio anei W mea oiaio na niakīipo ' \ah*rjau o keia i kovi 1 ■'• -u luma i ka ianei hi «a i han*

inanao, aole nae ne nana i kaola imua o kona mnka iho. Pomaikai na E!calcsia k* l loa'i na kn'm o !ik< j !.jp ko E. P. Tiriifit,'o m:i ano a rr.o na IcaliŪ imī tiii n:t aīj»hole o lanakila ai kona onu lnu hanau e lawe ana i na olelo a l o me ke aloha oiaio e hoohaahaa ana iaip iho. Līoomanao ae la an ika pule a kekahi kahunapule o Kanai, penei: "E aioha aku op i na hoahanau ma Kalal.ni, ko lalan wale la no , paha lakou. E aloha ak\i i na haīp'ile ma Mil->lii, ke lolii wale la no j paha lakon. ' Pela no ka hana a kei'a knhu Lilau o ka hakaka nie : kamalii. - j "E'alohn akn i na hoahanan ma Milolii, ko J lolii wale ala no paha laknu," Pela no keia kahn he lolii ■ wale iho no, me ho hepa la na ko ' alii, "apauka niahina hooneenee mni a pili. No ka inaina mai paha puka ka inōa o I). A. Kaiiahua, a olalo ia K. Kanikau he hookiekie me ke ano haakei. ■ ' OU>lo ka palapal» Heniolele o ka j inaina aole iae hana ana i k.l ma- i kemake 6ke 'Akna. Pololn! ke poo | mān'ao''malnna, "Hookohukohu una : nao-i ke Akns, hoole ana i ka mana I oia mea, hoōkaawale ae oe mai ia | poe ae." Oia ke leumu o ko K. Ka- j nikau i kaawale ai, na keia olelo a! Pīiuk» ia Tirno'eo kana keiki, ua kauoha noāuliia -na haipule aole e noho tne ka niea inaina, imihala, holoholoolelo, niania w«le,. hoino wale, hooioi, hookano, a pela wale j aku. ' K na haipnle e nana mai oukou ia Oili e olelo nei i kona pololei, a o K. Kamksu oia kai Ulan; naoukon ia e nann mai e na hoahanau h me na kahu. Fa hiki kino niai o Rev. H. K. Poepoe, ke Komite o na Ekalesia pilikia, na hoolaulea a hoohāahaa ia laua iho imua okē'A.ku", a e hoo ! poina loa ana i na mea o na la i: kaahope malokoo ka l.uakini KaHikuonalani, roa ka la 24 o Xovema ba, ua aelikeo Oili a me K. Knnikau i ksia mau moa inma o H. K, Poepoe, aole lyoolalia hou ma na nupepa. , Aoie, .no nae pela keia kahu, pane mai no ma ka la 2 o r>ekcn"iaha, a ma ka la 8 enai no pane hou no. Oka aelike i hanaia ] ma%aeti& o K. Kanikau a me S. K. j Oili, aa kīolaia ia mea mahope o ke j kua. ' ' ■ ■ : : | Pololei wale keia maa o\elo. "0 ka ae he aeia, o ka hoole he • hoole j ia, o ka mea i oi aku mamua o keia | no'k-i ino mai ia." Eia nne, ma j kahi lioi, o ka hoole ho aeia» a 0 fea i ae he hooleia. Ma koia niau knka ana me ka niakua a nio ke keil;i, o O. H. i M:wma< 5 kokahi a lolio i keia n?au moa a p.ni, mo ko' kuhi Is hoi ho | pon-j koia nho pololei. E Hke no i mo kahi mooU'lo hao.kupaianahaana ! i hoomaikoiko mni ai ka hele a pilil pono ho i ka oiwi, aohe pnu aohe : kee (kekee no nae). -I Hoea aku ka mea aLi:ilft mohope 0 kekahi wah.i kanaka i hob aku no j kona ola a ppo ma kek.ihi opu nahe lehele, me ka olelo aku o ka mea" e pee ana, tnai hoike aku ika mea e' aluaki rna? ana iaia, a ae aku no, a 1 ba hiki ana mai no nae oka mea alnalu a nin.ni i ka haku oia wahi, hoole aku la keia, oiaī no nae na lima e kuhikuhi aua, a loaa koke iho la ika mea ahialu. Pane akn !a kahi kanaka. Oh'lo mai hoi oe ia'ii, oole hoi op o hoike ana ia'u. Ria nae, hoole ko wi*lu, kuhikuhi no ko lima, eia au maanei. pia hoi, ae ka waha e hoopan i ka hoo lsha ana mali»ko o iva nupepa, eia nae, kopokopo uo ba lima i na nia nao a hookoaio maloko o na nupepa. Kupanaha. "r Ma ka lii Pule, Novemaba 26, ua, haiolelo ae o O. H. Maemae ma "Kaiihi ua hoiko aku oia iinua o na hoahanau maloko o ka Luakinī Kahauohelemona. Ua hoopauia rvA 1 vaoß4 oko kahu Oili n imi K K uiikau» aua aeliko Liua aole e -wi hou nia na nupopa, a e hoo 1 1 s iUA nv:i i k.i ihop..» ao. a ao k«> kalui o Knuai, Uo\\ k a nv lohe i K. i.i nvin īnanao 1 iwii ia 0. IC. akn. 0 ka ' īiioa apiki tvio, iko hou iho 1» no o 10, H. Mnoniae ke puka hou nei n<> j nia oa nupop*. a o oto!o ia mi HOa | paha oia o na hoalumau 0 Kalihl '• kanaka lioapunipuni. h« alelolua ! J1 w:i!v- .ik',;. a O oklo pu ia niai ! ana o !L<" H. K. Poepoe. Hoaha 1 1» i V 'K'

inn p-iha ka pilikia (Ōili), oilj wale iia nmnao a poina na mea ana i aoliiie ai, a i ole, mvke §no hāpa-.: u<jh. niai paha o be kaaaka, pola i , p<>itin ai. ' Ma ka nupopa Kaokon o ka.la <S 0 ]).*k(>rnrtl)!i, maliiila ail i iko iho ni, ku kui hou mai nei ift K. K.ani-, kau e hoi hou aku ua koiki noi inia. KupaiiaiiH no koia kahu:, aili a hanini ka waiu i ka lepo, oia ka mana wa e OMO hou mai e hol hou aku ina «a kipakuia mai. 0 kekahi Walii huaolelo ehaeha a walania o k,a mulea ana i hoopuka mai.'ni, oiai, o Q. M. ko.kahi malaila a lohe i kau olelo, "Ua kokoke loa ka makai ma ka ipuka p ka hale oK, Kanikau." A ehaeha }oa konauhane i kau mau olelo 1 ole' lo ai i kona wa i lohe ai, a ua 'olelo pu oia ua pau ke ano haipule ipuko ai keia mau manao, Ua olelo ,mai hoi oe ia'u he aloha feotf, he aloha wale no ka i ko lehelehe. na hana &ke kahu, kohu kamalii, loaa 010 na o!bIo a'o malkai a Paulo 1 ko Korineto, Mokuna 13, Pauku 4 a hiki i ka 7, a peuei ka heluhelu aua: Pauku 4. Oke aloha ua hooma nawanui ana iokomaikai, aole paonioni, haanui ke aloha, aole , haakei. I Pauku 5. Aole hoi ehoohiehie, aole imi i kona niea iho, aole hiki wawe ka huhn, aole noonoo ino. Pauku 6. Aole hauoli ika hewa, aka, ua hauoli i ka pv-no. Pauku 7. Ua ahonui ina mea a .pau, ua manao oiaio ) na niea apau t ua manaulaua i na mea a pan, oa hoomanawanui ina mea a pau. O keia,olelo a'o, ua kauia i haipule a pā 'u. " j Kia hoi ka llev. C. M. Hyde, ke Kuuiukula A'o Baibala i a'o mai ai i kana mau haumana, p»nei. Tna hoinoia mai onkou a e hailukuia inai o na kan'ika rac na olelo pelapo la iku 010 iko ano K«ristiano, E waiho wale akn ia lakou pela, a na I ka onkou hana maikai e hoopiiipu i aku ia lakou. i Eia. hoi ka le.-u ma ka mauna i a ! o mai ai, Malaio, Mokuna o, Pau ku -W, peiwi. Eia hoi ka'u e oielo aku nei ia oukou mai hoopaaku i ka ino, a o ka .inea nana e papai mai kou haliu aku oe i kekahi; Paukn 4<). Aoka mea nana e hookahihi Avale aku ma ke kanawai! » e iawe i kou kapa 'komo, ho ho\i aku no hoi iaia t kou aahu. Ina o lawe ia na 01010 a'o o ka Palapala Ile'molole, aīaila, o lilo ana iakahu a mo na iioahanau i m&i kokua nui i ka Ekaleaia. Eja hou no kein wahi olelo hookamehui aua kahu nei. E kali ka oK. Kanikau a papaa ka imu aoKt niea e hanaia oiai no Oili. Eia no ka pane pokole, ua hiki mai o Rtv t H. K. Poepoe a ua haawi i na ololu a'o o kalok&hi. aua hoopiiu liko na aoao elua me ka nuaikai, nohea hoi nei īmu papaa. no Oili no anei. Na oukou ia e kanpaona mai e na haipule no keia imu a ianoi e noke nei mā na nupepa. oke Akua kav iko mua lie hopē oukou e na h;ūpule/ Eia. 0" ka hale halawai o Wai keie, aole hana wale akvf a P. A» Kaakhua, Na ke aloha i hana t mai i kua la T'a hiki mai o Kaan«ana Kanikau n hoiko mni i ko lana kuka ana me 0. H. Maemae, e noi mai ana ia'u i ka hale hakwai o Waikele e ,weheia ka puka i loaa kahi e hc«aiana ai na hoahanāu i hoopuehuia e keia kahu hana aloha ole, a hoomanao ia au i iia ol«lo a'o $ lesu, § H «oi e.haawiia, oka Pai]lo hoi 0 ka ak>ba ka mea i oi aku mamu* ona mea a p;»u, Ka Davida HaWu, &iokuna 3 a hikt 1 k* 4. - " / ' Panku X Owai la ka mea pii t ka nianna o īehovt\? 'Owai la hoi ke ku tua kona Mauiw' Hoano? [ Pāuku 4., oka «\e& lisi& ele ok 1 k» paau o kji i paulek ole kona'- nh.un? i ka, «ea lapuwale, aole hoi i hoohiki i k« Akua m« ka w,\ha!uv. Uawuli f* k%4a Uv> i>oi, ua pa aial i *flu*V !•'

oiaio, a na pane kaie aku au ua hemo ka pnka o ke!a hale ha'awai no ka īesu rtjao īiipa i hoopuehuia, a ua ku ke Ku3r. Sabali me kona mau. lutia, duL a, rne ka Ahahui C. E. a ua paa, k» ]3.?tou maa inoa me ka «ku ana 1«* "2-5 ktnet!i [hap.ilin ]. 'a nolo 110 hoi lakou e kakau mau nm i kela a mo keia makahiki, <? līke ka Oili ine Wiiiama Mokimana ma e alaka: neī. Eia kckahi'ī>uke Lawelīma," aoao 36, Mokuna 17, Paukui 4, 5, a pe.nei ka he!uhelu ana: ■ - 1 - ■■ ■ . . Ke oīe kekahi hewa nkea a hooliihia wale, be mei pono no ke 'ā'o ikaika mua ma ka malu kekahi hoa hanau i ka mea hewa, ina paakiki a hook.uli ka mea hewa, alaila, e ho kekahi palapala hoopii iuiaa o ka. Aha Ekaleaia, ma ke kakaulima maluna iho ō ka Inoa o ka mea hoopii, e hoikeia fee ano o kahewa. Ma keia pauku e m*aopbpo āi, e knnoha maoli ana'e'h'anaia i palapa 3a hoopii, a e hoikeia. ke ano o kā hewa 5 mau la he u'mi, e Hele aku ba mea i hoopi'iia e pane ma kona aoao imua o ka Aha Ekaleaia. Eia ka mea apiki noho mal la no ke kahu a alakai makapo inai la no i na luna me nahoahanau ookiiaK. Kanikau me ka palapala hoopii ole o K. Kanikau i ke pekukanawaf6!e a keia kahu"mniloko aku o ka Papa Kahu Waiwai, a oia ka'u i .oWō ae nei mamua, aole e lilo ia hoopau ana i mea manu imua o ko oukou mau alo. Lslau ole paha o OilL.; Na onkon ia e nma nmi. Panku 5 hapa-hopo. Ona hoaha nau hlhia ole, oiai hoi, make kahea ana i kahu hou e hlki ana i na hoahanau a pau loa e noho pono ana ke lawelawe pu i ke kahea ana ma keia pauku. Ua hoike maopopo lea loa mai ke kuīeana ole e noho mai e hookolo&olo keia kahu, a e hoopai wftle ia kekalū hoahanau me ka hoolaha ole ana i manawa hooko

lokolo imua o Ēkale-<ta. Nolaila, hoike maopopo loa mai keia liapa hope o keia pauku t\a kekahi kaokoa loa e fcooko lokolo mai, aole na keia kahu kaili m.ina, i ane likfc me ke Za o Rusia e hooholo a oki" ak« la no. Hewa olepahao Oili. Na oukou ia e nana mai. Malia paha oka ianei ka hooponopono Ekaksia ka ke kahu wale ho o Ewa ka helu "eka hi o ka naauao, i naĒka lesia e ae. Vehea la k(Ma lalau ole paha. Na onkon e nana mai i keiii mai o a o o ka aina. Eia kekahi ma ko'a ano loio, ws\ hi a Oili. I mea e maopopo ai he hoohakaka ke kahu iloko okeia'Eka lesia, a penei no ia: 0 kekaUimau hoahanau o ka Ekaiesia o Ewa nei, oi« o J. K. Luk.i 'aie Mns. Luka ma muli no o na hsna hoohakaka ua haalele toa m.vi ! vui ikeia Ek*Hsia Oka? Lunakanawai Hookano rne kana wahine; no keia hana hoohakaka n« m a ka hoopunipnni tta haaiele mai la lana ika Ekaleāia. O keia lonakamwai ka lirafv kokua 1 ke!a a me keia m\hina rae. ka maopopo loa. O lames K!aaia,hua* eae kana trahine, komo 1 'ka Ht<)rQafia Naaaao", no keii hauahoohāknka no ake kahu. 0 keia kekahi iima ko kua uui ma ko ii'akai Kula Sabutl ana i na manawa a pau; 1 ua kaawale ka ]Jh ana me ka E&alewa. keia? Aole hijd kahvi ke hooponopono i "ke puheo nei ioa i o. Na onkou e iiana mai ika pHi ol? o k:Y hakakk" i kfthv>» me ka ikf akn no i keia pilikia, »ole anei !;o hoopilikia ia nei keia "Kkalo ?ia e koia kshn # iloko i.o ka pouli ma>i ao k» mea, aole 1 i i na haipv>lft A pau na < hana ho<>hakaka a keia kahu % 1 iu* aha hoi.kolokol.ii ke ao noi, Aoio i anei ua haina)ri ka ijv\lka o ka,haU | ho a* haipul^ [ mai ai no ka ,sna iMT»Vi>4 j Ibuhi o leh'.H'A 5 o S . , ■ i>. A. V O k* paninii o lannAO } p*io « wiiho \M mait?fco a ma- | kovi K«eno wi, a ? ho^ i aku «na uiako i i hooiah* j Uou 4ttf o n.v m«|W o k.4% Atvo I e like uio Vo ihnīn ko nv«&ju iKH' n I 1 *