Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 1, 6 January 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kara Kerusade Eko lu ma Palesekina. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kara Kerusade Eko lu ma Palesekina.

mokuna V. ■ ! - n\ilvl«>hua ko Inua maa kino, ,} ip'i ana ma ke kula papi'ia ■ akn i nwa iwau eepa, .• < av.--.ta mr? T'Tomaprunu. :; «••thi k tn.-ika hna nn-1 ku \«-p 1 i #ir i • . ."\ h.'am ne ln 0 ;i 1 Ic:i »j i i o k «linni n i ; ī a iia-ln nn« in:u nv<t o n ' . > 'ei ! n' i i M ■ lro >n""> >p 'l 1 " 1 , '" tl 1 '■.i i- it"il pi'iai 1» hf J»mo ..u; t pon > 1 1 "! 1 ! -.1 ki i mr i L>ī :iku f Vo ka pa.i |voi ] UJ . riai ka Na!ta M iim popo nna i oa walii M lini !a, ut leomo ilio 1 : , > knn.'ilna ik&o ona, anle ; i 'u- kan ikii kino'nU maoli rao kona. aki, li" kino 1 īpn p ;ha konn mii ka ; <i ka pt, k\!n hoi o na ■•> ino hiHpu n hnoweli- ■ : ; hoiikoakna ia ai. i i>iin*ito pnkolp paha i.i a ..ik.i haa la i kn iho ai, !i.vi m» i\i ka pio e lik<> ■ 'ii Konito i loho mna ai, > ,a aa ua wahi kanaka haa ; .11 ala no ia. A owaka i ho malaiualama ma ka . > ai ko-'kamka haa. He ■; lo no hoi aole t Hulin • :,ii.tpe o ke. kani ana o ka . i!i ao la he wahine kmo ■• ;o:i no n" hiohiona et.-pa ; :hi haa mna, a he aa!m i lioi konn.e kahiko ana ; ;i l;\!o i kmohinohi ia Rie ;kn makamae nanl loa. 0 ' nmka nartn koia mau wahi K> n< to !kt' aku, lio k< n lei laua nana «na ma o n nn." kons nal.u pu ana iho i Ke ka hoi ku'uano t>ali:iohao i keia mau n'ahi . : -.a a ka eepa nui wa!e oioko hiakini, !)fe kfu no hoi i■ i walu haa hokake i ko'u . c.. Kupanaha maoli. ■ : i 11 ua Naita St>kotM noi a n. ia i ua mau wahi haa ala • ,m >>!o 0 kona manao pohi- : !: ii na rnaiv wnhi haa nei • i i ai i ka laūa mau īpuliuna o kokahi maii noho. ... niai laua o pnlnmi ! ka . .'. 0 ka moa kupanaha nae : ii iiia nku nei i ka pulnmi n:i mau wahj baa eopa wi, k-;i!n no !ima *> paa fti ī ka i-k i moa htxikah\ 0 !aua, a •->•<»ka kiiiani walo no hoika !ioa o hoopahee ai. iīe ku ■ •> auo p«lumi o!t ka Inua hana :;ii a la e hokakeahoomahinu i no laua i ka papahele ; ka laua olupu ana -a tatfa, ua Iwii ao naa k»ne a kunon hoohii'i c m*i la i kahi pa'oaa wnn no hoi kahi pihaa waluno i i pouo ako an» kana nana a!v. pihaa,kariLe, a kunou aku 1 k.i'ii pnhaa \VJliino mo ka ! awihi iki aiia iho iaiaokofta i.'.ka, m»'he moa lao uhoulolr iiko ako ana kahi 5 koienhi i ;om ko !.iiia niau pimwai 111 >. ua malu ki' kuia aohe :• ■ >. 1 ua mau \fa!ii haa ne\ ■ i:m lioomau mai-ana tv> meka o ke kunon hooha'i anaaku ; i kekahi, aiahoi, na pulwa nke. ae l t laoa ī ko laua wa ■ m i! ai ma kahi a K"n. te ka -k'iti.i e ku akn ana, ua h-!o - i .a laua i ■4iopp ou> ka puana Bft o ko laua ni;uv !. o 1 • wv't\v. li a wawalo ao la j!oko ■'oakuu. 0 *!>ii 1« laua n lona na ipn ;■ i iau», «hnla, holi hou m«i < uo kalu 4 e ku aku < kt- kau sna ao u .«'rua o 1 > 1 a nana hoawiin mai 'a k.i ' • k'» no kahi a k.» k s ■> ki"i ...<i i ik? ni, 1 ko !:,.M >>i .•>.< 1 i ua kamuka uei i ke ku akn ' -m oie nie kana paliikaua e ■'ita » a k.>na luwa .«kau, wa h i ao la laua «j* ka leo■ nui : «• k» lauiw ka Wile

nna ae ilum, a uipHin lo\ o i ka hooimikiuki no keia tn;ui h,-itvi hnpa a n« irc>n 010 a k-i'i iyini pU, uepi i ka Iti ! i a i ~ k ;l liwkun, noiaUa, uī puieaku la o Kinc!.- : " Ma ka inoa oke Aku i Ha uolele foi, ko n'niu "aku nei au ia olna', owai olua e' hnkai nei i k«ia wahi Hoan)? E hoike kokeiaii oliia i ko rt!ua mau iuoa, o hopu ia aku auawi olua e kuu mau lima ā kiol.i ia aku mawaho o keia wahi He»nolelo me he īasu walii puLelehua «nw.inn 'hele ala?" T,ohe aku la o' Kcnntc i ke kupinai ana maī o kekahi uiau leo: "O 0s pnlelehua,- ln, o oe pu]t?lehna? n Pu loa ae la ko Kenetc okaikai i kona 3ohe ana aku i kona k ina ia ana aku e koia raau wahi c"p:i -he puU'lahua: "Ha! ha! ha! P hea e kapa. ni:u nna anei ōlua e keia ni:m w >hi J inonio aea hokai ! k'ihi hoano i kupouo ole 110 ka 1 i ui mea e luma nuii nei owaa ka puMehua?" Kupinai hou mai !:> nu ua miui hn» p<»i: "O <.10 ka poleU'hua uaimonio inoino nei? : ' I kela wa i anohe aku ai 0 Konele e l.il.in i k:<hi haa kane, o:a n:io ua puiwa ae la oia i ka nui ana akr» o, k:i leo o'ua wahi haa neir "E kaohi nku i kou mau liina e keia palaualelo hiaaioe, o wela aku uuanei oe i ka momoku-nhi.oPa!esedina. E ku inalifi aku a e Imolohe mai. Owau 0 Manonekahu, ki hiapaiale hoi ma ka ik'aika apnni o lerusilema holookoa nei. E like me ka hoonoho an:i o k.e. Akaa i ki?rubiraa kiai me* ka pahi wakawaka īui ka iaa hinaai o Eilena, peht no au 0 Manenekahu i hoonoho ia mai rti, k,a 1u v ole o na loa ole o ka aiwaiwa o ka ikaika 'i hoonoho ia mai ai i kiai 110 keia wahi 'noano,. aohe kanaka ika ka e kaj).X iho aua iaia iho he ikaika o ; a e paki'le aku mai n;l lima iie 0 Manenekahu nei. He mēa ole !oa kou ikaika e ka NaiU i hoohalike in mo ka ī.eopaki Hi:itnoj> ke !:u m-ii a paio imni o'u nei, 'in like !o:\ oe nso ka laulaau mnloo e puhi he!f ia e ka makmi ma kana wahi eni īkemake ai v e kiola akiv. A ; o ka'u aliisvahitie oei, oia ka u'i 0 ! ka Aina Hemoleīe hei e likē"no hoi j me kau e ike tnai la, & e h.mnianno J oe e V kiināka mni ke komohana j mai, e ike hou aku ana no oe iu'u i J kou wae kn khu ai 1 ka haeoke au- , puni o Pekkane uaa ke ano he kiai, j k* hana hoi aue uha'i ai i kau horit,a J no ka nani 0 ka i. ; kina, ka tuea liol | nnna tui.pua rosclan» a\i e paa nei." | "Ua ōki!" i.poha mai ai kekahi I 100 ma kfi paia pohaku j ponoi aku o Kenel?, me ka hoomau 1 nnn-na«'nōhoi i kanakamaiHo ana: j "E na wahi hūpo, e haalelo koke I iho oloa 1 kahi a olna e ku ala. no j ka nn'u, na pau ka manawa 110 ka | o!ua misiona, n .. I 1 ka wa no i lohe ai oua man ] walu haa nei i koia lro i ko kaina- J ilio ana aku, 0' ko laua wa koke 110 j la i huli ae ai a holokikt 'aku la me j ke puhi ana iho ī na kukui a laua e I paa ana» a knpoo aku la ma kahi 0 j kn puka a laua i oili mai ai. Akn j Imokahi iho la ka Nuita Laopaki j i'oko o ka pouli me ka noonoi nui j ana i na. olelo hope a kahi haa kane i.olelo inai ai; oia hoi:. "E hoomanao'oe e ke kanak% mai ke komtfhiina māi, e ike hou aku ana no oe ia'u ma ka wa au e ku kiai ai i ka hae o ke a\tpuni ō Pelokane, ka h«na h.tf aU e nha'i ai i kan hoo- j hiki 110 ka nani oka hikina, ka' mea naua na pua ropelani aa 0 paa j nt>i." | He olelo wanana anei keia a kc-!a ' wnhi k:m<ka liaa i hoopuka mai nei j imua o'n? Ahe oisi<i anei e hoea | mai ana ka manawa e kauoha mai J ai 0 Rikeke ka Punwai Liōna o I Pr!"kano 0 ku kiai au i ka hae 0 ! kona aupnni. a ma ia wa hoi au haa!e!e ai i hae !a ft hahai aku j mahope o keia wah.i haa no ka hui j ana nio ka' nani i lianlehi* ai kt« j kupaa o Anw, wnhi a! \' r'n f>opaki nei 0 houpuupu ■ w-»!o !\na 110 j!oko iho ona nie ka j h->omau «oa %k« 'no i ka noonoo j o»A- TVh<>a ia i , ike :ū keia wāhi haa e how maiana j keia n ,; iu mea! Ao!b anel lia kēla j H n> ka l\ o,iorika i hoiko mai nei i j ke''a man moa, manwli hei 0 kona j ;i!o hoku i keia wahi !jsfe a ko knpa««h* nui walo, a na k-sia Mn- j no hoi' i kauoha ia Mwwm»kih» (' helo tuāi !U« ko ano hookalakupua a kukala mai i koia moa a'u i hix>ffisopvnx>

0 k-n i niH nyono£) a aas kekahi mau mnvi e Ao na mea e hmpu la iloko o k.i X ut:i L> >piki, a m īi i) 111 =.» i;i tvi h n oi:i e liki . ke huli iho Hok-) oia wa p r >k,"lff, no k» w,unnf a keia wahi pah i.i :i ke kupmaha nui w-ile, r e hkit m.: kri hikiwawo o ka hooni>o ana a'eo a koul\ no n\oo hnai, jmjU\ no be kolinliu a nv ki ikaik.i o ka mamao ana akn-o kWiaKi raa.i ivia akn. Aoiai kei.vmau noouWe lauwili an i iloko ona, hni, Jna lohe ae la oia i kekahiynak'eke mahope pono ona, a i kLiia hnli ana ae a nwa, ata hoi e hatmfh« ls ak'i aua ka pnlea o ku a-na a k\ Woneka Teorlo"rika ī ko no mai ai iloko Kka lu ikini, a e ku ana ma ka paopae\ ua pnka la hō wahi ipil-kukui e a homimi ana. Ike pn ako l?i no hoi oia i keknhi kino kan-ik.i e ku ;mi ana mawaho t aku o kn puka, maluna hoi o ke nnmi o ko «lapii pohaku e iho ai ilalo a ho'a i ke a na o ko laua kamnnina ke kauaka Sarakema. M mao koke iho la no ua Naita L<>op*ki ni'i, o ka hioa pouliuli ana i ike iiku ai o ua kamaaina kamehai nei no ia ona arne kona kokoolua, oia hoi foi Moneka o Eapge<,li. ; 1 ka ana aku o ua N.iit,a l>o paki nei a hoea ma ka puka, ua iko nono loa aku la oia i kōna hoahele oia po, a e-mau ana no hoi ka pna arra oka piiluiu ma na maka o ua M meka nei, ppne mai laoiaika Njita Leopaki"E kuu keiki, ua ike aku Lt oe, a iafti poina i kau mea i īke ai, a aole lioi ina mea au i lohe ai me kou man p' Ano, ua p.ui ka kaua ' mnu hana p*kahi ma keia wahi, a ! no ka moa ua ike aku la oe i ka ! nani a ko kfc ao nei e nhailolo nei 5 J na wa np.ui, a ua ike lihi ak« nei ] hoi :iu he wahi lihilihi wale no o ka nani ma ka.aiin laeiae nia o, a he ! kakaikahi w.ile no hoi ka poe e alnnln nei ilailii. Ano, e lalan iho i ka ipu kukui a alak:ti aku ia kiUi:» no kuu home alo!vi. A ekuu keiki e hoolohe tnai i hookahi a'« wahi huaoielo i koe i* oe. E rmka»!a loa oe ma n* ano āpsu i ka mana a me ka ikaika ume o na nani hoo wakwalo like ole o ka po, oiai o ke alahele 1 a kana e iho aku nei, na piha no ina uhane daimonio ino hat>lehia ai be o kekahi mea kino maoli ke imalo aku imua o l ;k<>u. n Na keta mau- huaoklō kakau a ka Moneka i hoala aku i ka manao | uwila a ke koa eme ka m;ika'« o!e iloko o ua Naita Li'opaki nei ia laua i iho aku ai a hala he mau anun, a ia wa i kaomi hou ak« ai ka Moueka ma ka poohiwi o Naita la me ka hananawiina pu ana iho: "E kuu keiki, maanei kaua e kaa wale ai. K hoi aku oe a hni me kou hoalo\>a. E hoomanao iho no hoi oe, 6 ua hoaloha ala oa he kanaka kupanaha oia o na kupaia nah:i, a he kanaka kamahao hoi o na kamahao. O kona knlana ua like no i\ me ka pii ana o na paia o ka Imle pakui o liahela, e kni iho ; ana hoi kekahi hale maluna o'kahi ha!e. I kou wa e'hoi ai, e makaahi ] loa oe ia oe iho ma kou alahele e ] ht>i aku ai, ka mea, e halawai i aku ana oe mamua aku nei o kou j alahele me ka ikaika o ka po; aka, | e paa" i ke Kea Hemolele o ko kakon ] Hoola, a oia ka hoi kou puu kala ' hala e pakele ai oe." | Hakalia uo apau keia man olelo j a oa Moooka nei, ia wa no oī)\ i ka j poo akn ai me ka hikiwawe loa ma | loko o kekahi puka i haniama ae ai I ma ka aoao akau o ke alapii pohaku ! a laua e iho ana a naioprale aku la. j 0 ka puka hoi ana i kapoo aku ai i ua paa hou ae ia no,' «a hoi ae la no hoi a iike me kona man. la wa i k« iho ai oa M«ita L-aopaki uoi i moka hoaa ā noonoo iho la no kana I ni&'e hana ai, a hoomau akU la no | 1 ka hele. ana imua me kahi mala-' mu o ko. kukui e a }>oaeae ana ma 1 ke alapii pohaku, aka, o ka ninau nui a kaua e noonoo iho ai, hea!\a | la kana mea kaua kupono e pak»' «ku ai i ka i««v <3 hoohalua maiana ' i kona ola, a oia pvi no hoi kekahi noouooiloko o ua NaUa L<eopaki la e nuue aua. Aok> oi» i hookaukaulni loa iho i ke ku ana ma ivw*ht, aka, ua hooho!o pan iho la oia i ki»na mana<\ o iho luwmau no oia ma ke koot»a aku i koo o kf alapii, a e p;tio aku no hoi oia «30 kn uu\t o manao mai ana e ktte iaia tao kana pahi ponl- ( ak«v oilna e paa sna taa kona puha- j ka m« kon% mau Kuw pu hoi \m is ]

hft mea nona « haulehia ai ma ko k*'e o ka ipu'ka o ka Uukuapapau & io'e 1 nrtkil.\ p\ha. lho afii la oia a like a l'ke paha 0k« ;vf ipii mailum mai t apela no hoi mr>i la'o m ii, ia wa i puiw'a ni oi.i i k-> o ani iho a lekihi 100 a ka nui ! i'iin ole ma kom p rt peino" akau. Ui lilo k-ia 100 Upoha ilio ' ai a koiii> pono _rna kon v pepeiao i ' mea k:iiia e hooinAiuniu ai i kona po ■). Ia wa pn no hoi i paa mai ai kona mau kipoohiwi 1 ka hopuia e kekahi nūan.linoa wtkani oolea loa a anu hoii mai la iara i hope me ka ikaika, a no ka liikiwaWe ioa o leeia apoia ana mai o'nii rp:ihops ua aneane oia e hiua a wa!«kaa i hopē. a haulo pa!m akn ilalo o ka papa poi\iiku o ke alapii, aka, meka hikiwVwe loa a eletri puia me ka ikLika e like ncTu(ifi kona nno mau i ka'maa i ke komo aoa iloko o na kahua leie ae la' kona tnau li.na'ma'iope iho o kona hookuu aua i ka ipn kukui maikana ps,a ana, u loaa la nalima uahoa e p>a frn;i i kona m ni poohiwi, a?ne ka ikaika apan i loaa i kona iviau io Udla pela oia i upiki iho ai i mau lima nei a mokala ae la no ka paa ana ma kona mau poihiwi. Ua manao iho la ua Naita Leo paki nei o ka paa ana o na lima o neia kupueu hoohalua iaiu o ka jso a e paapio arm la konA hoapiio iaia, eia ka auanei aoie. Oiai m-\ ia wa Ua pahemo pu aku l.i-ua mau iima la mailoko aku o ka noho a koua m»u lirri« e «piki ani, n o £aoa mea i ike ma ia hopr ihi>, oia ka paa ana o kona puhaka i ka paliki ia me ka ikaika loa, ke hele la a' ieani ka ula o kona mau pepeiao. A iloko o ka wa pokole ua hapai ia ae la oia iluna me he wahi pnolo pepa * la a waiLo an.a ihina o ki papa po hakn o ke alapii. i E like no hoi me ka hikiwawe loa okona hoolmliia ana a palahuliana kona alo ila'o, pda pu no iioi ka hikiwawe o -ka apakau «ua ae a koua mau lima a k>aa #o la na wa.' wae o ke kupueu hookalakupua o ka po e hakoko pu nei me ia, ia huki ana no a kon.i mau iirna kuni j ana ke u o kona hoapaio maaiuli o kona waiakna ana a haule p:liu ana iluna o ke aiapii. | Maānei kakou e. ike iho ai, he kulana hakoko pilikia loa v keia ma ko \ ka Naita Leopaki aoao, oiai, aia ma ■ kona kna oia e haiioko oei, a o kona ; hoapaio iioi, o kona alo ke hv*ii j»sū ; aua iaia a paio mai. Eia nae ttte ia j kukna hemahema no i loaa eia.] nae ia kaua e kv% makamaka hēlo ] helu e ike nei, he keu ka makaukau mau o ka Nuita Sekotia i ko kupale I no kona palekaua iho. | la haule pahu anano oke kat>aka j hoohalua i ka N;iita Leopaki ilalo, . ia manawa koke no ua Leopaki nv-i , 1 oni hou ae ai nie ka hikiwawe loa j aku hou ae la iluna, Haliu pono| ae la kona alo i hope a nana aka 1% ] i kona hoapaio, a e like me ka ma-1 nn o ka lole ana a ka Leopaki no j ke po'i ana i kaoa mea i makemāk© ai, pela no. ,oia i lele aku ai me ka mama i«a a paa ke kmo o kona hoa paio e ku uiai anamaluna potio aku o ke anuu o ko alapii ana i īho naai ai. A iaia i hoao ae * kuwala aku i »;i kanoka ala a kakaa. loa aku ilalo mailuna ak« o ke aiapii, oiai hoi ua kanaka la e kupaka ana ] iloko o na lima wikani o ka Naitā I T.eopaki, ia wa no i pa e mai ai ke ; kalii leo ka mea nana i hoopuiwa ae iaia, penei: j "Ua oki, a no ka mea, n* hoaoia kou kupaa e Ken< te ka N:\sta o tokia, H J Leonaki Hinmoo kou hoailona o keia wa, ak;i, aia a hoea aku oe i kiowai kauiana o al*Ua. oi;\ auanoi ka wa e ala mai ai ka Leopnki mai kona Humw ana. E o'uola oe e hookuu ae ika pnliki ana a kou mau linia konahao e ka N:uta Puuwai H.opoolo oke koa a iuo ka wiwoolo i kon hoa. M (Aolo » oa\«,).