Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 2, 11 January 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesetina. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesetina.

MOKUNA XXV, p ka !raa lepo uuku, luuile ana maloko o ke kiaha, ]i, moa ku ia ika wahawahaia. iv;.i ko kui i loohia i ka popopo, I ma ke kapakila; >].• :noa ia e nawaliwali ai ia kapa holookoa, ]• 1 1 leilii inaina nnkii ea ae ana, :Kt ona kanaka elna; K,< ,»!i' e kinai ia, e liloana ia i alii nui. Tlio Crusade. "K k'a' Hoahanau Moi, e hoopoii, ..in'i kakou ika olelo ako kakou Hiuhanau Moi i nala aku ma kela .. ka muliwai oke ola, iaia i >;>:ū ai. o nana aku kakou i na ~ , ,ka anonanona? He Juhano ; kn ko anonanona i kauoha mai ; v , -~lomona ka Noeau fia kana, e ~. .ku i kona mau aoao, oia ho 1 kaua. iii.Hi hana, i hiki si ia kaun ke 1;,>• uiiauaoia mai o kana m:vu hana? A i';. aku la o Farani, ika aoao e • ' ana i ke ahiahi, aole ," i o ' hoomanao ae i ka ka II i v.lolo niai ai, e maliē ana ke k'i';:<l>iaka o kahi la ao? He līhane kt- ao ulaula?— w a I paipai llma ae ai me .'ii'hi ana ona w,wae o na V i;i I\-lekane no ka piha liauoli o ..... .: uo na pane naauao a kolakou ■".' : . A vka pau ana oka paipa l ; • . ona liina ame ka hehiheh 1 , o na wawae o 'na poe Pelekane, :;-au 1 io\i mai la ua Moi ] >na nei o Pelekane i ke kamailio "K kuu Hoahanau Alii, aole anei r.a ke Akua o na Karistiano- i haawi ī ilee i ka anonanona, a f kanaw;si paa hoi, i ke ao, i ka lewa lani, i hoonaauaoia ai kameauhane. Ina o I'uelani e ninau akn ia Faratii, < :.ii, ua ike aku la o Farani i ka v.laula mai okeao i ke ahiahi, heaha ka hoike a kela hoailona? Aole

. . ' o Farani o pane niai ana, e • : ; ana kakalnakn? A i ninau akiio Enelani īa Faram, peliea la i maopopo ai 'ia mea uua? Eia kana p -iH', ke ulaula mai la ke ao. "A pehea, oia ō Farani ke hoo--1 noi mai ijoi i ka pololei a me ka v-< •!o!t-i ole o ka lioike a kēkahi ilio, v !iko nio ka Enelani e hilinai ho ouuo kana hoike, aole anei na Mea Mana I»a hookahi no kau i 'leailhwai paa iloko o t , i haawi mai i haaTrina ike ' i ī i kni i Farani e hoo--1 iei, aohe pono e panleleia 1 ■ k\ n aoho ona uhal.:\. aole atiei ko malama nei ■ Xaitn Kiekie o k»ko o keia Aha, ! iiwn ilio punaholo, i ixte hoapili L ui, a i mau kauwa hoololie a > ■.'.o lioi i ka wuhalwH'? Aole M e imlowalo i ka Oio i hoa'ioha maikai a oiaio; aolo •' hoi, o. nalowale iaia koua enemi, h i moa i lawehala aku iaia. E hiki ••;na ia kakou e kipe i ke kanaka j \a o hoike ai oia i ka moa oiaio "!o, aka, aole hiki ia kakpu ke hana « •• i ka IRo. E hiki ana ia Ause,ria ke kipe i kekahi koa rio ka ' .wo ana i ke ola o kekahi kanaka; «• hiki ana i kekahi Naita o ke Kea • lorusalonw ko liaawi kipo aku i kekahi hoiko i moa nona o hoike wahahoe ai i moa o laweia ai ke ola o kokahi kanaka howa olo; aole loa uao, v hiki ia Farani ke kipe i keka hi iiio, o hele oia o nahu i kona kahu." V"a hou ae la na Xaita Peh kauo I ko lakou mau lima, a o na Ausotui'ia, Farani a me keka hi piK 1 e ae, ua hoomakuokuo iho hi lakou i ko iakou mau hi,e, oiai. ua >ko iho la lakon v ka ouuo maoli o na olelo a kn Moi llikeke, eia nao. ao!e o lakou makomako ia nwu 01010 oiaio & ka Moi Fnnwai Liona o l\4okaue. "Oj kn ilio "i lilo kahi kanakn i em ini nona, aoio h>a oia o poina anaiaiii. Pehea la ko kahuli auo e ana ae o kona &ahu, a i 010, o

ikona lio-ano o ana ae paha i. kona j hel 'helena, e ike ana no ka ilio ana i hana liewa aku iaia. Aole loa kela kanaka e nalowale i na maka o kela Oio. E lawe kela Aha ICuKa i kt■ i;i Duke o Au>eīuria, a lioaalm iaia mo ka aahu me ka hulu' manu Pikake, hapala aku a eleele kona mau helehelena me ke kalii wai laau hoeleele ili, a lawe iaia a huna mawaena o kookahi ha neri Naita Auseturia, aole loa oia e nalowale mai na maka aku o ka ilio ake kanaka Nuhia. He pili ka Enelaiii ma keia mea. 0 kana pili oia kona kookoō alii.

"E kuu Hoahanau alii, ooe kai ae aku ike ku ana o kekahi ilio imua oke kanaka nāna i pepehi i kona haku, a paio laua i kahi a me kahi. Ua paio kela iliō ma ka aoao o kona haku. i make, me ke kanaka a i;a ilio la i ike ai, oia ka limakoko nana i lawe i ke ola o kona liaku. A heaha ka hopena i ikeia, ma keia hakaka ana a kela ilio me kela kanaka? Ua lanakila ka ilio. ua hoehaia kela kanaka, a ua ae kela kanaka, oia io no ka mea naha i lawe powa i ke ola oka haku o kela ilio. Nolaila, e kuu Hoahanau Alii, e kapaeia anei ka hoike a keia hoa'loha o ke kanaka mai loko aku o keia hihia?"

Ma keia wahi, i puai ae i?t ka ula ma ua kumu pepeiao o ka Moi Pilipo, au ae la kona mau maka ma 0 a maanei o ka Aha Kuka, me lie mea la e nooiioo ana oia wa ia wa 1 na huaolelo kupono e pane ae a' uq na olelo a Rikeke ma ka mea e pili ana'i ka hakaka ana o ka ilio a me kekalii kanaka ma Farani, e like me ka Rikeke i hoike mai ai, a mahope iho o ka hala ana o kekahi manawa pokole, pane mai la oia i ka Moi RlEēkeTica i ana mai:

"He moolelei oiaio kau, e ka hoahanau, i hoike mai la. He paio a he hakaka io no ia i hakoko ia mawaena o kekahi ilio a me kekahi kanaka maloko o 'ke kulanakānhale o Farant. He oiaio no hoi, ua l'anakila ka ilio maluna oua kanaka la. :

"Aka, he liakaka, kela i paio ma wa kahiko loa 0 Farani. He hakaka no hoi ia i lawelaweia mawaena o ke kanaka kulana haahaa. Aole liiki ia kaua e kuu Hoahanau o Enelani, ke'lawe niai i» mea i kumu a'lakai a i kumu hoohalike no keia e nooneioia nei e keiaAha.

"O -Lieupolo, ke Duke Aln o Air seturia," wahi a Pilipo i hoomau mai ai i ke kamailio ana:

"Oia no ka Hooilina Moi o AuSeturia, a heaha ka like ke hoohalike ae i ua Hooilina Moi la me ke ka* naka kulana haahaa i hakaka a me ka ilio, e like me kau e kaHoahauau i hoike mai la? E anei oe, e kuu Hoahanau o Enelani e hoohaahaa i kekahi koko aiii o Europa e kekahi ilio i hanaiia e ka lima o kekahi kanaka paele?J'

"E kun Hoahanau o Faram," wahi a Rikeke.

j "Ma ka ninau pili ii ke kanlike | a oie ka hanohano o ka hae o Ene|lani, be mea ole ka ninau ; kiekio a haahaa o te leanak'a. Na ke kanaka kulana kiekie anei i hoo"--haahaa a i hoolilo i ka hae kai-Aimn i o Enelani i mea aka paheaehenoia | e ko Europa a pan? Ko pane mai | noi ka iUo. Na ke kanaka kiekie i hana i na hana 'la, alaila, e hoo. holo anei o Farani, e hoopakele ia kela kanaka a ka ilio i h'oike mai ai, oia no ka mea nana i hana i kela karaima, no ka fc[ooilma Moi ana o Leopolo no Auseturia, oia auanei kona mea e hoopakeloia ai. Ano, e Fani, eia mai kuu miklni liiaa h&o kīla — 1 Tte mea kamnmu koeleiā d ka pulima hao kila nei o ka Mo\ Rikeko o Enelani a waiho ana iluna o ka pai«hele, "O ke kanaka e hopu iho ana ī k >la pale lmo kila, oia kai a a e ixiio mai ia Enelani," 1 hoopnka ao ai ka 'Moi' Klkeke i keia mau huaolelo me ka leo nui kohu uina aua m kekahi hekili. He wa hoi ia i .<»ni pioo ae ai na Xaita o loko o keīa a me l»ia puali kuo a makonmke ole v ka Moi Rikeko oiai hoi na Pelekano v j haawi ai i ka lakon man mnka. ala ana no ke kiai a me ke pale a ,va i ko lakou Moi, ina e lele kimo n ku ana oiā e kona man euemi. Ta wa i kn ae ai kekahi NnitA Au?ctufia i ne ao la' * a ka makemako o Ktiel*ni, mR o keia pale pnlima hao kila la.

he a'a paio ia ma kona aoao no kona paio ana me Augeturia, alaila, ke kue nei au i a'a ana mai, e hakaka me ke Duke oiai, aolo i hookaa mai o Enelani ina (:uisani (hila a Fuelani i aie niai ai ia Auseiuria. No ka inpa, ina e poino ana l;a Moi Rikckc o luielani mamuli o keia paio ana, aole he mea nana.o hookaa keia aie o Enelani." Ma ia wa no hoi i ku ae ai o Wiliama, ka Fla o Salisebure, a paue ae la: "Ke kue nei au i ka paio ana o ko'u Hoahanau alii, e like me kana e makemake nei. O kona kino, aole oia he waiwai ponoi iho noua, aka, o ka lahuikanaka o Knelani ka mea i kuleana maluna, on'a." 1 kela \va no hoi, liuli aku la ia a ka T "ailio aku la ia Rikeke ika i ' ana'ku: "E kuu I-īoahanau alii, e hoihoi j hou aku oe i kou pulima hao kila, a e hoomanao iho oe, o ka heiiio j ana mai oia pulima hao kila mai ] kou lima mai, e puhiia mai no ia e I kekahi kikiao makani, Ao ko'u; pulima hao ka mea e waiho aku ma kona wahi. He oiaio nae, aia he kaupalepoino ma ko'u palekaua, a o ! ke anml hookahi wale ,no ia nana e' akeakea mai ia'u, aole au e aeia mai e lilo i lioa kakele pahikaua pu "me' ka mea e a'a ana e paio me kekahi Naita Pelekane, no ka hanohano O 1 Enelani. A.ka, no'u iho, he oi pa" palua aku ko'u ikaika ame ko'u j makaukau kaua mamua o keia Dnke j Leopolo. Ua oleloia ma keia moololo, ina e kukuluia ka pahikaua a keia Naila Wiliama ma kona aoao, alaila, uaj like ke kiekie o kana pahikoua lima i pu-lua me kona kiekie holookoa, a oia ke kumu o kona kapaia ana o William Pahikaua laiīlu. Me ka hanohano a kulana kilaki la, ku ae la ke Duke Leopoio, a pane ae la ia ik& i ana ae: "E na Moi a me na Alii, aole au eae oka Moi Riteke o Enelani, ko'u hoa paio. 'Ua kohoia oia i alakai nui. no kela hoouka kaua Keriienrle Nolnila, o ko'u ae ana oio ko'u hoa paio, oia no ko'u hoohaahaii ana i na pualikaua huiia niai Europa mai. "Nolaila, ke ku nei au imua o keia Aha hanohano, a hoole ma na uno a pau. "A no keia kauaka p<x> ole, i hoike ae nei. he hoalianau oia no ka Moi Kikeke, ke ae nei au e pai° wo īa, a o kekahi kanaka paha mawalio a« o Kikeke i a'a e paio e ku mai iinua o'u iiaa ka aoao o Lueiani. Ua makaukuu o Auseturia,. e pale. no kona lianohano iho.'' Ē hoomanawanui iho i ka ono o ka kaua Naita Leopaki a puka hou aku i keia pule ae me kona mau ono hou. A ma ia helu no hoi e ike ai kaua i ka hoouna hou ia{ana oka kaua Kenete no ke kii ana ia Sa!adina.