Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 3, 20 January 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekina. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekina.

MOKUNA VI. Ano, iia lolPae la na hana, a— • E puhi ae n:v pu kani; ' No ka mea, e pono knkou, ■ R ho.ila i ka liona mai konapunana mai. i . "Ua komo lole wahino aku nei paiia ko knkou poe Naita, a 0 na ! wahine hoi i uhai mai Si_ahrtpe o ka 1 lakou mau kane, ua pau nuiak-inei I paha lakou i poe haia wahin? virigi I na. a 0 lok'o o na hale hoomahi ko ! lakou man wahi kupono e pee ai? "Eā,eThomaB! Aole anei he wah) hunahuna āhi oke koa a me j ka liopo ole i koe 0 ko kakou poe 1 koa? He keu ka oiea hilahila. īna aole ka anai hoopiliaiku ana a keia ma'i fiva malun;» 0 Rikeke, ina no la 0 Pelekaneka mea nnna e alakai aku i na koa huiia he 30,0iXi a oi, a kukuln hou ae i na pa 0 īerusale- ! ina, Kulanakauhale Hoano! Ua ! hoapahu ? aia ke akamai lapaau ona ! kahuna lapaau Europ.i, aole hiki ia j lakou ke hoola a« ia Rikeke mai ! loleo mai 0 na umii ana a keia nu i 1 fiva 0 ka Hikina nei. "He keu ka mea kupanaha, 0 na ! koa Ēuropa wale no ke\a e lilo nei 1 ! poe moopm na kei \ ma'i a pakele !

hoi ko kakou poe rnomi. | I "Heali.-i ka niea ī make ai na ; Kavistiano f keia fiva a hoopakeleīa I hoi na pegana? Aole anei keia he moa kupaianaha, au, e Sir Thotna? ' e ike mai ai? Makemake au 6 sohe j aku i kou manao,'* wahi a ka Moi Rikeke. j Ia \va pane akn la Sir Th o-! mas : "He wa keia no ke kuikahi j mawaena o na aoao elua, a ua ike \ no kuu Haku Mot iamea. MamuH ; o keiA kuikahi uakapae ae ko kakou 1 poe N*ita i ka la*ve. ana i ka lakon i man hiea kaua. A no' fis wahino! hei o kou alo alii nei, e Ituu Haku, J u» ike no oe, ua haia a&i\ ka Moi-' n Enelani a me ke Kama- j 'iiiwahine kou kaikuiihine,' nt> ka hale In»hibi o |ta Moneka o ? Knog>.Hli, no ko n6i ana i na patero- * na uo kon ho!>la ia ana mai, '© kuu i Haku, mai loko mai o keia popili-! kia, e haawe tun nuluna Iho t>'u, e ! kvm haku." '! "He nohoii hoi ha kau i' lawo mai Tt©i imua o Rikeke. Kia ka, ua . hele akn oei ko Knoknl Moiwahino' me ke KiMmliiwahme Ēdita ma ko | aiahele i piha i n« mwnihoawa, ola I hoi k«la pm« >fahomet-a pt>gana? ] Ua m&opopo no anoi ia lana ** p:\ko | kua mai na Hma elwt« ma! j fi jie{% ptsc MihoaieU pil>& omoi 1 _ 2;- T

I kuk ; '?" Ī puie m ii ai ka koki, , ' / * >, R kv,i īluku Moi," wabi a ;jTh.o<Bas, a kaua iiopohop^ j a ia m> U moa, ow, o kolaui paleI k.'in nu ia iuMkai !ie!e no Enc« ili, I ua no U e ka Mai Saj l3<li-oa, ki mealioi e noh )alit J maluaa c na kp& Sirakcna o k<v EDIkinAnei." " ' j Ta wa-i hooho ae.ai o Kikeke xae i ke.aiio.paupauaho; n "He giaio. ka ] hpl ia.... Ua. he.f?a loa* 'ko'u\w|ba. jana Ia i ka'a" i" lioōpaka 'ae j nei." I I k& luu.ana no, o keia mau hua J olelo, ia wa _Lpjal. ewo e ae gt\ Wlāno,. I u pau .0 ua..MoiJß'kike nei, pnai j mai la konaonohi maka, . | k.unahihi ano e ae la kona maii hele : j helona, a koua liai^a^u,} h<?Te a wivvi i, keia' m hōomailo ana a k^' ma.'l kiao. Kookoo jho la l|)n}a hēma _ maluna o. kona wahi rnO3T a me ka.Tulu!*a. o«T ana o koua kfno, ai>\ hoi, aē la oia a noho iloha. A ia wai hapāpa aku ai kona, iioaa akau, e ake : ana hoi e loaa āko kana koi kaiia. ' Me' he mea la,lii< pTha uluka loaoia ma] ia wa, a he" manao maikai ole h'oī kona no SaTa<Ttna, ka Moi o ria Ma- ' (hometa. I I k,i ika nna o Sir Thnma« i keia 1 ala anoe ana ae o ka Moi Kikekei a noho ana iluna, rae na heleh«lena I kunahihi o ke ano e launa ol&, ōia l ; kona wa i kii aku ai a hoihoi iho la I i na Haku Moi nei ona, e uioe maTu* ! na o kona wahi moe. Me ka j ika ana no i lawehwe ai o Sir mas i ka hoihoi hou atia iho i ka ' Moi a kuHpoko iho la kona kino ' naaluna o k(wV.wahi moe. A no ia | mea i pane ae ai ua Moi nei i ka i ; ana ar: * I Ho keu fea hoi oe a ke kahu, 'ama ma'i lima oolea nui wale. A ' ina āole ao i loohia i nawaUwal>" ! ina Ha hooheiia kou puana-i V :T a r fir"! me kekahi kaula, e makeenake ofe ' ! ai oe, e poaipuni ae i kou a-i? t/}he > iue?" - \.-| | "Ua lohe au, kau kaawa 'nēi, e | I kuu Haku Moi," wahi a Sif Thomas i I i paue aku ai me ka hoomau ana aku no hoi i ka olelo ana, ' 'eii a\i fe© pule mau «ei i ke Akua, e lOaa ona lokomaikai mai laia mai fi(j kou hoola ia ana ae mai keTa naW*tfl wali e kau nei maluna ou? ~ . 1 "l hai hou aku au ia oe e kuu Alii, ma he mea hiki ke kau;ia na«i 1 iaaiuna o'u nei ka ehaeha, au, e • kuu Haku Moi, e auamo nei, a e ! lōaa ia oe ka oluolu a me ka ikaika i o kou kino, :.e Jifee me ia a kaua i' haalele aku 'āi i ka &ina hanau, he naea ia na'u e hauoli h»a.ai. K lilo j t>u i moepuu oa fca make, i ola ai o Hikeke o Euekni* o kn r u pule ia e puie mauakuai." . . Alaila, pane nm lft oīUkeke me ! ka leo oluolu imoa o SīrTho?x)fe I | ka i ana iuafc j Ua puka ae,pei >a"*uuiau olelo { pupuahulu mamuH o ulu-a : hewa j ana ae uei o na ilo j o'u- ,Ho mea i ka | ma'i fiva. Aka» Xhpoiaā, ua' { loaa pu no npei^) a\o na j Alii Karistiano e a9 "ma kelā Vahna . hoomoana fa mal Pehea ! o Pilipo, Moi o FawSit Pehea Txoi ! ko Anseturia alil? O ko i j rata ano hookahi nO & pek | no anei na alii e pati>. na koa 1 ; KeTUsado? A i oie, ua loohu paha ' ; keia «lii a pau i ka wa'i fiTa ( ] hoohaalulu i ko hfckou «xa» puuwai ' j i loaa «i ia lakouk* kauhola, ' \ oia hoi, wal«,' v I ! "E.kuu Haku, e kuu Alii, e aka ( j kaua īke kaiuailio ana ma ia | mau moa, o iohe ia mai auanēl ka ' I knua n :nva oioio a ll!o ia i | o n\ahualiua aku ai opvv koleoue ; o kou mah ho'a IJ JtoT a l"Naita no hoi. 15 uāahaoio' iho oo t>! f kuu Hako. o oo hhokahi wale no ka ' I pouhana o piia nei * ga u\nhimīthi 1 I hab i ai na kōa p ke Ke'a j } Hemolele. Ke kAH m«i nw n& j I oia poe a pau maiuna o Kikoke, ka: I Puuw&i Uoulk,"- , | | "Ua lilp a Bir, i Tuouia« i no £ ai a tuuie m«v| U_oUsa ke ano hoo-: ! makeaka i ka i aualmaK * " ! | "Hekeu no ka'j&vW o"kwi"pu- j m\i ivv i fa nwa ? v>\au hoV olelo T hapai'nW^

'h £s'-' af'f p'Vfcoj2 uka maf I ta īm^a'o'^-u, Thoiīi as _ l' .' !fto"iKeilckelhhi Woa' T?fcfma * S ? 6i6.te'lrtiīcufe a1 na'W'! ; a pw e "ho-ik'iuln i hef | aaa keia , - r:.-: { "Heaha ka mea e lilo āl ka hiohia , Riksko_neLi ka m\'j fiva Ja a i,i |WB. o koua muko paha. i m«a e ' ] anuu āi ka nee ana o ko kakou poe | j kapaka? , j j . "g,nsj}a aku i ua <-T:a noho ululaau Mi ltō_lātpu v\-a e holo ai e |oīoana '' ; j no ko lakoo alakai iuamua o iafc»7i | & ina e hina oia ilalo, aole ia fle j tt*vea e ho>ki ai' na dia e a§'i fca holo * ! »ina, ata' e īeleJtaaTtckah? <Jlakahe | 4 mai waefi;y?mo puulu la, a lilō | f aku 1« iafa ka a o ke ala | t kai %na hoi, « hoomau no lakon i j , k& holo «na- He pu-a holoholona j •} kejd a k inaka. hoi aa kya ! . Ker%i4s &uropa mai. 4 *J. £osia akn. U ka naauao,'' wahl] i a ka Moi. Eikeke i hooinay i)r»i ai i . . ke kam\f!i) ana "ina a 1 flcQ iho lā na koa *I?fru'sake malūna j o ka naaupo. No W&hal kahea ole Ma ai kekahi aha halawai nui o na f*lii alākai a p:itro ko kakou mau : koa, a. naa ia'halawAi ana a lakou e kohehai i nui nana e ala ' tav aku L ka pualikaua no īeruāAlo % jna aae ka ole qt)aj no'u nei?" "Ē ko alii, e oluolu mai oe i kau kanwi nni," i pane aku ai o S'r , Toou3fts imua o R»keke. "Ua lohe aui o i»:i,la'iiak ana kekahi halawai oia aoo _inawaeoa o kou maū hoa M01,.e kuu Haku,°~a pela no ho! me na Naita kaulaīīa a pau o ke kaliua ; kauānei. " \ ' 1 "Owai lakau i lohe ai e Sir Thotaas oia ke alakaī a lakou imakema k» «t <4ilo i alakai no T»a koa Kēni - »«de?" j ninau mai ai ka Moi Rikeke;::. »a i hoike aku ai o Sir j Thonaas kuua o \otia M >i i ka hiki a_. ka hai m ao'po po' aku j Lka in ia,o ke Sa,naka_ i makemakeia ' e na .lioa, Moi o Europa*a rae na ' koikoi e ae uo hoi, e lilo i ala [kai iio ka puālikaua o ke Ke'a He- | rnoleTff. Hetu"aku Ta oia i nā inoa ■; i noonoo wale f&, ola hol "ka' Mo' o •j-Par«ni Sāyarc v ka Hooilina Moi o Ao& lum, ka Luna Nai o na 1 JSaita Temepela,' ka N*iU Kiekip o ifea Pap\ oloaue Hepolele, ba Makuīsa o MiiUnakea a me kekahi poe Naita koikoi e ae no hoi. A Ta wa i pane mai ai o Rikeke: Āole loa hookalhi kanaka mawaena o lakou i kupouo e lilo i alakai no leia pualikaua faolookcn. Aolef -AolelP' A ma ia wa hookahi no i luli ae j ai ke poo o Ha Moi Rikeke nei nialu | rta o kona a p.ine mai la ma 1 ka niuau ana mai i ) kela mau mea kani a'u a lohe aku nei? He kani ana o na ; kinWhala, na ohe hokiokio, na pu ! puhi, na lira a me na mea kaniahlu \ a hehena o ka Hikina nei? Kia anei } iloko nei o ke kahua hwmoāna o na ' 1 koa Karistiano ka poe koa Mahoaie- f Ita pegana?" • > 1 j I keia wa i iioao Kou ai ua Moi r Rikeke nei e ala a<> iluna, aka, ua ! | lele aku la o SirThomas a paa aku j ! la iaia, hooki iho la la i kana ioan i ! hooikaika ana no ke ala ae iluna . 1 Pane mai la oia ia Sir Thomss: I ! "B hele akn oe e n»rv» i ke knmu ' t i hoea mai kmfOft« īrtAa"kani a ! * na Mahometa iloko uēi o [ ' kahua hoomoAna?" ! | MamuH o keia kauoha a na M.">i' ' Kikeke nei, haaTel<> iho !a o Rir Tlv>- \ [ mjtss i kona ku kiai ana i ki> alii, a' ' hele aku ?a oia e nnnā i 4 t kani i na mpa kani a na Maho-' jmota. | j. E.ua mivkaiuaka Ueluheln, o k- ia | j mau ko o na pu puhi, na oho, uh ; ■ rila a me ua mea kain o ao a k?v' ' Moi Rikeke i loho ai a peTa no Koi o * ?u~ eia na nu\i kani a ua poo&uakeoa o loko o ka huaka? a ) *\e kahnuā lapaau Mua, nona ka * 1 Tnoā o M H.akima, ko kanaka T olet ' loia, o ltnp»e!a k\ snela ma ka lsnl * ' a o nei kamka hoi ma ks houua. he ' 5 niea hiv*hv i na mea a'pan I' īoohia! : i na maM a wo na ?>ha<»h* o m ,>f\o 1 | a {«\i 0 koia 00 kskahrmaliapav«' ' i hakwai ai me Kf*nete> m.-iloko o ka 1 | hale kilo hoku o ka Monoka To,xto- ] rik& nvi KViTi\li. T*a hooa \usi ofa * l keia wa no ke kahua hWh^oana^o \ 1 na* Kan?t!ano no hoo¥a an&"! Īō' ! kauwa & ?Cenet.>, kf- ' T?of' a H | ua "kahnnā hel i holko mua rhat ar'j J ia Keneh> t ua ot aku k? koiko» o >v f:va e aak: ann e I

! &Ana kanwA matii'ja oia tm v i h*ik)-l Tlahi no, e feau ana maīuaa o ka | fW'ii ftfkelce. 1 ," 15'i"fe« ittiāß^«Ttivi nn\iTsaVi 1 * i tta han» a *nei kahumi ' tefa wōa iho ra «lu n n ' | ke ; k4ti«£ & Sēn'«fth: . | j", , ' ! 1. ; .» i J Aobe aianawa ma.he au (> kA hua- ' } - - te« j * f i hakiwai ai na __B|e ,jßa j i J?«lekane, - - • o|s *i ka oaioni anā o koUwa | koko, * , , j A kahe.aku la me he w.iī. ku-a-ua Ja. j - - B«tle of Ot,terbpAm. | O Sir Th">rnas i hoikeia ma ka ! mokana-.i hala, nn tton& «no'h» I naka Pelekane oia, na lito*n!» kana ' k;i ?ekot'a o to>o o lea puilikain ft'wwarlp l w»a hwiU ole rn kon \ nasn. loa ona" wahl hauoH fkī Ī TiVNwtĀ $jkotia. H- hoowa hawaha ioa knna n*Vft«Mn: na» ra«nnīi o nanili o \n ~oihr n» koi, aole hiki ia*a k* ole nie k«ki"hi īf iit ) .Sj,k<>t.ia im h ft hoakai k% ia NtiU i«iUa o «a St Thomaa npf, pift 1 Vpfe*ahī hana ano nni no ka po'no o kaua huiia o Sēkotia kan* l . - Aole i kaawi!fi loa kahi a ua Sif Thom«s nei o kahele nna aku, fctf halelol** aku « k» Moi e lik&me ka mīs*ona\ i haouniia akn ' ai oia e aa Moi Liona n"i o •Pelekane, aia hoi, i|fe" aku fa oia i ka p O6 na lakou nsyns& kani I |o!»« ai o Kikeke he puulnia o na knnaka Sarakena. A & ku-ku ana poē Sarakena nei mawaho iho o k<»kahi halelole. Ike aka la n,o_hm Ot* i * t» w\nao« tmi o m iaiu 'ihe a. iw kq» S«T-ikena. 'AU ift w*M ko kokeiho, e ku kn an*'oakameto he noi. fa ike ane abu o \n roas nei i ua puutu Sir»ke.c na nei ,mft ko iako« mau holohol<>na. koapau, na hooknpikipiS:?n ->oi ia kona manao me ma<ksi ote o„ka nnon<x> oua !satana £elffc*nejifi._ Ua alaaiawa kofee ae la inwu' mik* ma o *ma»n«i nf« k* >kt» t.>a pna, e ike aku oia i kekahi kanak* Pelekane, i hiki ai iaia k» ninan akn i k<» kr.nui oka h->ea io na kanaka Saraken» » o V-» 1 kfchua jna koa K«'nr?ii--4«, nae ana mea i ik« aku o n« koa Pelekane. . Oke.kaoaka mu* loa an& i . ike »ku ai e. hei? poiotejl_ rnai,.?.na. pia » kaoa wahi e hele aku an*». *re j ka i aao iika me k« ana nie ka,! ke a ka | ke kanaka Sokotw. _ f A U,\va \ !i« ' huoi lho ai oia iloko jho ona,: . ] "Owaī h\ h'M n§t katv,\sia e hele f inai nei? Xo'u iho, aoio ]« n'ul make nake e lia'aw-o me "keWMlu' naka ; Aka, aōle nae i liulhi mahfipo . iho, ike maopopo :\ku 1:\ i i i tr* ka ]nakalā, oi.i no ka Vait«j i "Aawe!" i hoohoae ai ua Raroua ! nei. "O na kanaka iwi -ae ka kela ! a*u i m.ik«m»ke oVsi « fke» v f> ka ! Naits Sekotia ae keia. Klia nae he I kanaka keia i kaniana no kona j | ik«ika a me ke akAnv\i i ke 1 lan« i na m<*a k&oa," | i Oka Nait* KeneU' io ik> keia a ; ' Bir Thomaf» i ik<v *kn ai. Hel? j [lano ia a akvi ia no Ivm na 1U- 1 i rona lVk»k*ne w>i v # i ko laiu koko ik* l«->a * hui, «a Imnoa w&le s akn H no ua ?a KenHe, ? a ho-ani »e la i k*wa hefe &»* * ka ®«iw lo» «> alo ao nia m*i k%kn *«m he fclo a Iw&īo mt> It\ Ssuta * { L*v>paki, sks» ? h<x>p«!>(3tlīa "keīi \ {i**n*ft f« m n<>s, * imaiaw» «a «Ui fa »a !<a<U | I I*o&aktne>t i Ite ahh*to o ut Bvto- ! t na Petekan« nei, ma fcp kn ana ma*; hwt*mua T»Oi>c> ona. | f Atnha TiVai h* T. vpik? ' * ttei ik* fts<v>nA a pan<> -ma s U iw ' tho\ oi*- *"!? knn Hakn o t?th»Hai na, ♦«» ano loa h'n 1 mako' ' »i o k*>miJs>Vftko 1«» * «SfKa io k-\ " i a? \n ' | Baron,-. ivī, m<* ki nr.\A« " tvt< x :«o k* Vo ko!Vot s heok&'. 1 j K x > "M;\k<PTViske cw> e kart\vlv">' * jni mo a\i, ea" tna peta, « ' * niai -,(■ i■>'r. i'ka'i ? m f kawaiiie niai ia-n ma msT ISxra» * pok >"!o rv hoi ? tiOtk« ~Ws' *si ; kv,i : \ke ImaHa'u, oiai. >tf- hsnā \\kx*s | n-i:-i 'vsi nei e ke *!'" | 'Ta pili ka'u >sana t

no, 'na īiae o?a*fearf asn, jeJ^?'Thoi4>as ( i o®o*maffa " wahi | tV-ūe maf ai" ro|"ka lioo"^ j,mau K| r > ke"lramsJJT<\ / 4 "6 k i'u nr'siioūa, OjS i»īi Ta^no'k<^^' • Nmi aku k oSfr Th >mv? uip h« a»eaja, e h>|ifo jpoo© ; ana oia i ano a nje lfe |ka Ni ta Leopaki, » iakulaia: * I *'He kahuna lqfcisu «ne! og,T«£; c Sir Maī oi loa aku fka hikiwawe o ko'u aku i " ]®ltf6Telo īna oe i oielo maī rtsi, i " Tīalte'ma? ~ūei oe i kekahi nnhon hoo awīwi twx ka Moi R!keke, aoīe |"h<iinōlce dla7 v f" " -'--"-"^''' "**ofe 1 paā *