Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 15, 13 April 1912 — KA MOOLELO HOONI PUUWAI. -NO- KEAKAOKU KA MOOPUNA LEO OLE A KAMAAKAMAHIAI A O KE Koa Nana i Wehe i na Pu Kaula a Makalii. [ARTICLE]

KA MOOLELO HOONI PUUWAI. -NO- KEAKAOKU KA MOOPUNA LEO OLE A KAMAAKAMAHIAI A O KE Koa Nana i Wehe i na Pu Kaula a Makalii.

Eia no o Keakaoku a me Lanihuli ke hakoko nei he alo a he alo ma ko laua wahi i hui a i halawai mua ai. Ua hoea aku la hoi na wahi ho hoa ika waha oke aua, aku ae la kela a me keia o laua, ma kela a me keia aoao o ke ana no ka hooko aku i ka Jaua hana i manao ai raa ka wa e hoea mai ai ia mea. O Kalihilihianuenue hoi, ua komo aku la oia no loko o ke ana, a he huakai hele no hoi kana o ka miki ana aku o loko o ua ana nei. A e ikeia ana no keia huakai a ua kupnnawahine leho nei o Keakaoku ma keia hope aku.

He kupapa nui weliweli ke hooukaia nei mawaena o Keakaoku me Lanihuli. O Lanihuli nae ka mea e kuupau ana i kona ikaika ma na ano a pau o opa pu ia Keakaoku me kona mau wawae, kona huelo a me kona nui kino a pau, aka, he mea ole nae ia i ka ikaika a me ke oolea pukaoi o Keakaoku. A oiai laua e unonoke ana, ia.wa i loheia aku ai ke kahea ana mai o kekahi i leo a kahea mai la i ka inoa o Keakaoku: • - I EKu—e! E Kukaohialaka —e! ] 0 Kukeolewa oe, O Kukanaloa, o Kupulupulu i ka nahelo, 0 Wawa, o Mumu, o Kupinai i ka lani, 0 Wahilani i ka pea o Kahiki, A hiki a ola au ia oe e kuu haku, 0 Kuikealaula, o Kukeanuenue, O oe ia e Ku 0 Ku oe a Kamaakamahiai-—-Paa Paaia o Lanihuli, Kaohi i ka mole o ka papa, O ka papa i Honuakea, Make Make o Lanihuli i kuu haku la —e! Make ka moo ili kalakala Make la ia oe e Kamakamahiai, Ola au ia oe % ka hanai a Kamehaikaua, 0 ka wahino lau-ulu, kumuulu, hua-ulu, A ulu ko ikaika i na la e Ku, Owau nei la o ko wahaolelo, 0 ka uoonoo kau, ka'u, 0 ke kouo kau o ka hoa ka'u, Eia au la i ka polikua o Hakoilani, He opae kuapuu, oehaa i ka ni'o, O ko'u kiai ia—r— — Oia —e! Oia —Ola wale au ia oe, Oia ka uaakani o-lau-uiu o kuu aina, O Waianae ka honua o Mauna I,ahilahi ke Kilohana, E Keakaoku —o! Make o Lanihuli; ia oe*. v ' ; I ka lohe ana o Koaka©ky i ka leo o kana pu-a, e hea walohia ipai ana uiai ka polikua pouliuH mai q Hakoilaui, ho walii hoi ia i maopo, po iaia, Wlu la ihoa ia wahi q Haikoilani ? Aole oia i ike. I kona lohe ana nae i ka lee aloha o kona hoapili, hoa inoe i na kau a p&u, j hoa pupuu anu o na po o ka Hooilo i ua halaaalaua ae la na waimaka kona mau maka. A ia wa i oni a»li ai ko kino holookoa o \ia eopa keiki ] nei a Kahelekulani, aole no hoi 6 ka oni mai a loliei ke kahoa aia wa i hwmaka iho ai oia e ojva i ke poo o ī„anihuli. ' : T wi hana ana a ua alihikanana leo nfi o ka aina palahalaha nuī o M<ik»pn, un opatva iho ke poo

loa aua iho a Keakaoku i ka opa aaa, pela k& pakii n»e awiwi aua iho o ka pili pu o na mahamalm poo o ua nei, oīaī no nae ua moo la e hooikaika ana i kon» ikaika a pau e paie ae ika ikaika lua ole o Ke akaoku, e iliki mahanahana iho ana ma kona poo.

! Oi hoomanawanui o Lanihuli ma {ka hooikaika ana e hemo oia inai ! loko aku o na lima wikani o ka moo I puna kupaianah£i a Kamehaikān», j ike iho la ia, ke hete loa iho !a ia i" i ka nawaliwalī, nolaila, ulu ae la lra manao iaia e aio e ahai oia ia Ke akaoku no luua o kona ana a malo !ko oia ana e ma-mamake like ai ! 3aua. Anle hoi o'a i makemake oia : hookahi ke waiho i Kaea, aohe moe puu. Nolaila, me keia manao i ulu ae iloko ona o kona hosu ae Ta no ia i kona ikaika a pau leie ae iluna, a huki pu aku i ke knio o Keakaoku . laia i hana ai pela, he oiaio, Ua lewa pu ae la ke kino o Keasaoku iluna. A Ike o Kaniehaikana i ka lewa ana o ka moopuna i kaoni ana a Lanihuli, ia wa i ulu iho ai ka noole ame na a'a o kona kino ulu iloko oka honua. Ao ka onipa» hou iho la no ia o ka moopuna i kona kalana maa.

He manawa poknle wale no nae mahope iho, ua ulaa pu ia ae la ka mole a me ke aa o ke kino ulu o ua wahine hoopa-e-e nei o na KoolaV>, a lele ana ke kiao o Keakaoka i ka j lewa. A iloko oka manawa pokol'e i loa, ua ahai aku la o Lanihuli ia Ke i akaoku no kona ana, me ke kuhihe wa nae o ua Lanihali nei o ka lilo ! no kei'a o kona hoa paio iaia a, niake ! oia ma ka waha o ke ana, mamul 1 o fca umiki ana iho o ka wah» o u&| ana, nēi. Aole hoi o Lanihuli 1 ike ! aia na wahi lfwu eueu 0 k& puu kan lana 0 Makana ke ku kiai mai la me ka makaukau nui no kft hoopakele ana i ko la'ua hakn. Oia ahai 0 ua Lanihuli nei 5a Ke akaoku a ho*a pono i ka waha oke ana. Ia komo ana aku oke poo o ua moo nei, a oia hoi.kahi a Keaka oku e upiki ana iaia, ua pau pono loa aku la ke kino o ua kaeaea pili pohaku nei 0 na kuahiwi iloko» oia ka manawa i holopani ae ai na aoāo a pau oka walia oke ana. ' 0 ka manawa koke 110 hoi ia i moekea ae ai aa wahi hohoa a koo ae la i ka waha oke ana. Ana ia olokea ana ae a ua mau wahi hohoa nel i akea kea ae i ka hookui hou ana 0 ka waha o Ua ana nei. - Ke hele loa iho la 0 Lanihuli e mauliawa 0 ke aili wale lae no koe o ke aho a pale ka pōno. Aia manawa i poha nawaliwali ae ai kona .leo ika olelo ana ae: ' ". ■* ' "E'Keakaoku—el E knu moo puna! E ola au nei kupuna ou. Aohe o'u wahi i koe. Ua hele mai la kahi ola i koe a laoa i ka puu. Ke ike iho la 110 oe e ka moopuna i kekupuna." Lohe ua keiki leo ole nei a Kahelekulani, komo iho la no-ke aloha iloko ona uo Lanihuli. Ua haupu ae la ka noouoo iloko oua, e kamailio iho oia i ua hoa paio nel ona, ka mea hoi i hoike maopopo ae he kupuna oia uoua. o ka pilikia aohe hiki. iaia ke kamailio iho i u& kupu na nei ona, oiai, aoheona leo. Aka, e like no me ka raea maa mavi īaīa. aia kana olelo ika weMau 0 ka lima, i ka oni o kona kmo a pau, ke kunou ana o kona poo a me ka awihi ana a kona mau maka. nolai la, hooholo iho la oia mn m OWO oia e lc!Skailio pu ai liie' (ia kMpnna ne! ona, Ta manawa hookuu iho la oi» me ka malio i ke poo 0 ke kupunakane ilalo. Alaila, kpnokuuou iho la no hoi kona poo a hana aku la no oia i kana iuau olelo ma ka oni ana 0 koua mau lima, pii i ua maka alele 110 boi ua inau lima nei ona iniua a kuhi pololei ako la imna» a maho !pe pii ae la kokah? hoopa as |lano i ka maka a kohikuhi aku la imua. - " J Alaila, ji;vao | la 0 Lauiliuli: j "Ae. i ike aou, | iki iho jt«mak»Djaka helu j holu a hc»a uliai-jfcsiok> o koia moo j l<»h> 0 Keakaoku «l puka liou aku i koia pu lrt Kona mau ouo