Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 17, 27 April 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekina. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekina.

MOKUNA IX. j Kia ka moi o na kahuna: !■: hol(;kiki ana na ma'i ahuiau0 kt ia a me keia ano, mai iaia aku. \ f-a:i!elc i ko lakou nanali ana, Mi'.loko a mawaho o ke kanaka. Anonuymous. I'MO OLKLO KA LEOPAKI ME KA LIONA. ] No ka liikeke ninau i ui mai ai 1 ka Naita Leopaki, ua pane aku la 1 ua Naila nei ma k"a olelo ana aku i ke Alii: "Aole ia inau mea i hoikeia mai ia'u e kuu Haku. 'He mau oleloia 1 paa iioko o kekahi palapala i hoo > komoia iloko o kekahi wa-hi leta. ! Ua ailaia hoi keia wa-hi Uta. Ua haawi aka au i keia.palapala isilaia ia Teodorika o Enegf di. Ona olelo o lnko o k'.ia palapala aole au i j ke." _ ; "A pehea kou manao e Sir KeneU', no keia Heremita? Aole anei ia . l'e kunaku pupule a piha līohena? , ile kanaka kumakaia anei oia, a i u ie, he kauaka haipule oiaio

paha?" "Ma ko'u manao oiaio maoli," wahi a Kenete i pane ai me ka hoomau BTii aku no hoi i ke kauiailio ana, "he wahi hana hoonalona]o wale no ia a kela{tft?remita i hana ai, i mea e loaa mai ai iaia na ma nao maikai mai ka poe Mahcnivta mai. Oiai, ke maoaoio n> i na Mahomeia o na kanaka ano opnlepule he poe lakeu i uluhiaia e ka uhene maikai mai ka !ani mai. O keia ka'u ike a mo ka'n hoonaaopopo aku i ke ano o kela herpmita." He mau wahi papa leo ana mawaena o Rikeke a me Kenete, oia hoi, ka Liona a me ka Leopnki, no ka mea e pili ana ia Teodorika ka heremita, aia hoi, ninau m»i 3a o Kikeke ia Kentte. ''Aoie anei au mea e ae 1 ike ai ma Knegedi, oiai kou manawa malaila? Aole anei oe i ike i ka Moiwahine o Enelnni malnila?*' Pane aku la hoi o Kenete: O lia mea oiaio maoli aole an i ike i ka iioiwahlne." Ua ano pioo ae la nae ka noonoo 0 Kentle i keia wa, oiai, na uln mai la na hoomanao ana iloko ona no ka huakai Virigine ana i ike ai i ke aumoe o ka po ana i hoaumoeai ma Kneg»<li. "Aole anei oe i komo aku iloko o k» halepule o na Virigine Karamela nia Enegedi, a maloko hoi oia luaki ni i ike ai oe ia Btrenegariako Enelani Moiwahine, a ptla pu hoi me na h«i&-wahine o kona aloalii, oiai, aia iakou malaila i keia wa?" i ni nau mai ai o Kikeke. "E kuu Haky Moi, wahi a Kenete i pane aku ai a hoomau aku la hoi i k» olelo ana,' 'o lioike aku no au 1 ka mea oiaio imua "U, mo ho mea la, aia «u nia ke kahua penitenia. Ua kouio aku au iioko o kekahihale pule w&W'O oha honua, a na ka Heremita Teou> v.da au i alakai aku iloko o keia halepule, Maloko oia hakpule i ike aku ai au i kekahi puali o na Virigine ilike loa me ke ktthi poali himeni o na ahela mai ka lani nuii. Ua komo mai ua luia kai la iioko oin hahpule no ka hoo maikai a hoano ana i kekahi relika hemolele loa. ī T a lohe aku ko'u mau prj>eiao olua i ko 'akon mau leo himeni, aolo nae hiki ia u ke olelo ae *me ka k;l Moiwahine o Enelani k« k,\hi mawa ena o keia puulu." '*Aole anei oe i ike a i hoomaopopo i kekahi wahine hookahi mawaena o kela puulu wahine? i ninau nmi ai ua Moi Hikoke nei. No keia ninau a Uik< ko aole o Ke aete i pniie aku i hook&hi wahi hua olelo. Ua haman loa iho la ia, AkiU, p»ne hou mai h' kn Mok "U» oīpau ak« !# m 1» w i kei*

; ninau ran kon ano h» Naha a he I keonimana hoi. A o kaif pane aua hei no ka nihau a'u i waiho aku la I imua ou ka mea nana e hoike mao- ' P°PO «eai i kou ano. He Naita io ' pnh° oe ahe keonimnnn hoi? 'No- : laiia, i nimm' i>.-: aku nu i-. „ e: | Aole anei oe i ike i kekahi wahine | o kko o kela puali wahine?" i Me ke ano kupikipikio a pihoihoi o ]ko Kenete neonoo, pane aku la ia: 0 ka mea hiki ia'u ke olelo ae ma ] keia wahi oia ko'u koho wale aku i ka inea a'u i ike ai." "0 ka mea no hoi ia i hiki in'u ke hana i keia wa," i pane mai aj 0 Kikeke, "Auhea oe e Sir Naita. He'leopaki oe H aka, e hoomanao oe Ina maiuu oka liona. E hoolohe mai oe. oka nanfi ana aku o na maka o ka leopaki i napapalina aiai oka mahina i'ka poiuiu oka lani a haawi aku ua leopaki la i kaha hoohihi ana, he hana hawawaloa ia a v ka leopaki i hana ai. oke ku ana a kekahi kanaka ma ka oioi o kekahi towera kiekie a lele mai oia mai luna mai oia kiekiena me ka manao e lihi ianna mai oia ma ka pohai i ku ai ka \ <le an, e Sir Leopaki i ike ai maloko o ka halepule o he hana hoomaunauna wale no ia i kona ola." 1 keia wa i loheia aku ai kekahi mau keehina wawae pupuahulu r e~ hele mai <ana a. komo mai i ka halelole mua loa o ka lalani hale i aolin ai ka Moi Rikeke. Ma ia wa i pane awiwi mai ai ua Moi Rilteke nei ia Kenete: "Ua lawa kaua —e haalele koke mai ee ia'u. E heie awiwi aku oe a loaa o Sir Thomas. E olelo aku oe iaia e lawe awiwi mai oia i ke kahuna lapaau Arabia. Mahope nei oe e puka aku ai. Ua haalele iho la o Sir Kenete 1 k& Moi Rikeke a hele aku la ia no ka hooko ana i ke kauoha a Rikeke

e lawe a.wiwi ak\i o Sir Thomas i ke kahuna lapaau Arabia imua ona (Rikeke). Ua ike ae la kaua e ka makamaka j heluhelu i ka hui kamailio pu ana j a Rikeke, ka Moi Puuwai Liona o i Enelani, me Kem te, ka Naita Leo- | pa'ki o Sekotia. A ma koia wahi ' aku o ka kaua moolelo eka roaka- ! maka he'luheīu, e nana ai kana he ! mahele hou'. ] Ko wai mau kapuai hoi ia i hai lu-lulu mai la? ! A hala aku la o Kenete oia ka wa ! i knmo aku ai ka puukn o ke aloalii 0 Rikeke a hoike aku !a i ua Moi nei, ua hoe-.i mai la he mau elele mai ka Aha Knkamalu mai o Na'lii a me na Na'ia Alakai o ka puali .kaua Keru?:Hle, a ua makeniak»" koin uiau elele e huipu me ka Moi. "Owai ua elele i hoounaia mai nei?" i uinau aku ai ka Moi Kkeke 1 kona puuku. Pane mai la ua puuku nei: "Ka Luna Kiekie o na Naila Temepela a m r ka Makuisa "Maunakea." "Alaila, aole o ko makou hoaha nau kekahi, oia o Pilipo, Moi o FanMi?" wahi a Rikeke j ninau ae ai, ase ka hoomau ana mai no i ke ka- | t | "He aiii makemake ole loano oia i ka hele ax"ftC ē ike i ka poe i loohia i ka uawaliwali e like uie Rikeke e ; waiho nei maluna o kona'wahi moe. A ina paha oia kai loohia i ka ma'i, jU waiho hoi oia maluna o kona wahi moe, e hiki an* no ia Rikeke ke heie aku e iko iaia a haiawai pu no hoi me ia. Alia oe e hookuu mai i na ek-U* e komo mai iloko nei, aia hoi a pau ae kekah? mau ahnluhnlu 0 ka Hons i ka hoonaaemaeia." īa wa kauoha ae la ua Moi Rikeke nei i kona kauwa lawelawe e haawi aku iaia i kahi me ona palaki, a i aniani nana hoi kekahi. A loaa mai la ia nmu mea, alaila, kauoha aku la oia i ke kāuwa e lawe 'mai i pa wai holoi. ~ Pane mai ia ke kauwa me ka piha pihoihoi i ka olelo ana mai, ua pnpa na kauka, aele oia (Kikeke) o hoopa ikawai, 0 ka pane i loaa mai a Rikeke mai, oia ke ; a: "E hele be e kipaku 1 ua kauka a pau ō loko nei o ke kahua hoomoaha, a o hoi lakou nia na,ilina kupapau e noho ai ina hiki ole ia lakou ke hoola ia'u, alaila, heaha ka'u e hoolohe &ku ai t ka lakou alakai hupo. I keia wa eia no ke ola o Kikeke maloko jknio» o ko l\ikeke mau lima, E lawe mai i wai holoi maka no'u, i pau ae ai hoi kt kahi mau poluluhi o ko'u nia-i maka,' 5 ī we mai la ke kauw i pa wai

j lioloi e like u:q ke kauoha a ltlkvke Hoomaenaae iho la ua Moi nei iaia I ibo ;l maemae kupono no hoi, al»i- -| la, olelo aku la oia i ke kenw&e I hoike «ku oia i ka puuku ua mAkau kau oia rio ka lialawai ana me na !tlelc o ka Aha Kukamaiu, Koaūo mai la ka Luna Kiekie o na Naita Temepela me ka Makuiaa Maunakea, īīaawi mai.la )aua i ko Iwua aloha i ka Moi Rikeke, a haawi nlui la.no hoi ua Moi nei i kona aloha ia laua'. Ma ia-wa 110 i hoomaka mai ai ka Makuisa Mauna kea e hoike mai i ka " nmnao o ka j laua huakai o ka hoea ana mai imua o Rikekp, oia hoi, i hele mai laua mamnli o ka hoouna ana mai a Ahn Kukamalu, e ninau a e hooma ] j opopo hoi i ke ola o ka Moi Rikeke ] ] o Enelani. i E ka makamaka heluhelu ke ike | ae la kaua i ka hoea hikiwawe loaj ana mai o keia mau kanaka koikoi 1 0 loko o ka pualikaua Komaaele, a imua o ka Moi Rik?ke„ 0 keia !lio la ka hopena i hoea mai ma o kela lohe ana o ka Aki Bihopa o Turo, I ua huli hoi mai ka Naita I>eopaki mai kana huakai i hoonnaia aku a! I 1 a pe!a hoi kona hoomao i popo ana he kahuna .lapaau Arabia ' ka mra nnna e lawelawe lapaau arla malmia o ka Moi Eikeke. Ua ike "ra hoi ke ; a Aki Hihopa i ke ola ana 0 kfc kauwa a Keneie * mamuli o ka i#pasu ana a,ke kahuna lapaau pe!gana.' Mahope iho o ka pau ana o na olelo a ka Maku ; »a Maunakea, ia wa i pane aku ai o Rikeke ma ba ' olelo ana aku : "Ua ike no makou i ka makee nui j> na'lii o loko o ka Aha Kukamalu o ko kakou pualikaua Kerusade no ko mākou ola. A ua maopopo no hoi ia makou ka nui launa ole mai o ko lakou pihoihoi ni ko m"kou nei ola, iloko o na lā a rfie na po he umikumaniaha i kaahope as nei, maniuli o ko lakou hookoko j ke ole ana mai i ko makou wahi I [ moenei, n o keia iho la ka wa miia'l } loa o ka ikeia ana mai o kekahi ] | mau'alii hanohaiio Uia ko makou 1 n< 5 halealii." I He pane oolea keia a Hikeke i ho 1 j ike aku ai imua o ua tnau elele la. ! He panie na ke kanaka i piha kona houpo i na haawina o ka oiaka'u ' I ole a me ka wiwo ole. He pane e | hoomaopopo ana i ke kulana hooka mani a hoopalaimaka o ua poe la. hio keia pane oolea a Kikeke, ua ] niumule iho Ik ka Mauiiakea, a līlo ae la i ka Luna Nni o ha ' Naita Temepela ke kamailio ana'ku ] 1 ka Moi R!keke: : | Hoike aku la oia imua ō ua Moj j Pelokane nei ma ka ol<-!n ana akn, j ua hele io mai no pia a mo ka Ma-'! k«!sa Mnunakea mai ka AhaHū noiai' 0 Ni\'lii i nie na Nnita alakai o k&\ pualikaUa U a hoea uiai laua imua ona no ka hoike ana aka 1 ka makemake o ka AhaKukamalu aole pono 5 ke Alii, ka Moi o Ēnela- j ni ke ae e lawelawe lapaauia oia e \ kekahi kahuna lapaaM p?gana, ke I kahuna lapaau hoi i hoonnaia mai e ! ! ka enemi ino loa o ha Karistia.no, oia hoi ka Koi o na Mahomela."E pono oe e ke Alii, ka Moi o| Enelani," wahi a ui Luna Nui nei ! o na Naita Temepe!a i hoomau aku ! ai i ke kamailio anā, "e hoopanpe | ! i kou la\velawe lapaau ia ana e keia ' ! kahuna lapaau pegarsa ike ole ia ■ ' a hiki i ka wa e hoo|>uka ' ai k» Aha KnkamaHi i ka oWo hoo J holo pili i ke!a kahuna lapann. Ke | hoohuoi nui nei kou mau hoa Moi a ■ me kou man hoa Nāita Kiekie a pau ' o'loko o'ka Aha Knkamalu no keia ' hoovsna atio e ana mai nei o ka Moi | Mahometa i keia kahuna, He huakai pono paha kana o ka hele ana mai nei ia nei, a i ole, hē huakai pah» $ ; poino ai ko Knt»!Sfc*Mai. Nolalk.l fla makemake ka Aha Knkamalu e ' ninaninau mua ia ka ike lapaau o keia kahuna iapaau Mahomela, ] M» kei» wahi i hooki iho aī ua ; Naita T»mepela ryi i kana mau olelo,« ia wa i pane aku ai ka Moi Rlkefce: ■' . ka Luna Kiekie o ka pnali Naita o īorusalēma a pel» pu hoi I me oe e ka Makuisa BTanohaflo o ] Maunakea, ua maopopo ia makou i ka manao o ka olua huakai i hoo»; mai la imua o'u. Ma ka wa i ho ! ike isf mai at ia uiakou īinai ] he mm eUMo mai ka Aha Kukanialu mai, «ā kauoha aku makou 1 ko makou kauwa lawe'awe e haawi tnai oia i wai hoomaemae no mak<iu, aka, e like mo ko ;v»o o m ka j i pipili ko lskou ni»tt raa

j miili o na a'o ana a _na kahuna, U j paau Europa, ka poe ao lakou ka ' ise lapaau hiki ole ke hoola i kekahi liona i loohia i ka tua'i fiva o ka Hikina nei, pane hou mai la oia ] ma ka olelo ana mai, wa olelo mai na kauka aole pono ka wai huihui, | Atta pane aku makou, e hele aku ] oia e pulumi i na kaaaka oia ano a i noho ma na llina kupapau. "Aole anei o ko makou ola i keia 1 •wa, aia no ia iloko ok« makou J lima, oiai, ua hiki ole i ko kakou : mau lapaai ke hoola ae ia 'u j mai loko mai oka ma'i fiva a ma' kou e auamQ nei? I "I hai.aka jnakou ia olua e na mea lianohano, ua ae aku makou e' lawelawe lapaau ia makou eke ka ' huna iap&au a ke Suietana i hoouna 1 mai nei i o au&ou nei. j "Ano, e na elele hanohano, e oluolu olua e_ puka aka iwaho a ' komo aku olua iloko o ka halelole mawaho aku nei, a malaila olna e , kali ai no ka hopeoa © ko makou j nei ola. Me he mea Ia ua kokoke 1 e hiki mlai ko makou nei kahuna 1 lapaau." , I