Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 17, 27 April 1912 — KA MOOLELO HOONI PUUWAI. -NO- KEAKAOKU KA MOOPUNA LEO OLE A KAMAAKAMAHIAI A O KE Koa Nana i Wehe i na Pu Kaula a Makalii. [ARTICLE]

KA MOOLELO HOONI PUUWAI. -NO- KEAKAOKU KA MOOPUNA LEO OLE A KAMAAKAMAHIAI A O KE Koa Nana i Wehe i na Pu Kaula a Makalii.

Eia no ke &la o ka hala me ke onaona o ka hinano ke kapo tua la iloko ok« ana. Aole hoi oia mau mea wale no, aka, o ke ala kekahi .0 ka maile, k& awapulu a me na lau lipolipo no hoi "ā pau oka uka. t Oiai o Keakaoku e nana aku ana ii oa wahine nei, oka manawa no ia a ua ui nei i pane mai ai: *'E kuu moopuna, ke ike mai la ! oe ia'u eku aku nei imua ou. Anle j ! au he mea e ae. aka, owan noo Ka- i i lihilihianuenue kekahi kupnnawahj! !ne ou. A eia mai ko po-a. Oko ! lia nei wahi i loaa aku nei ia'u i ka punawai kapu no ia o Hakoilani.! 0 ka elua keia o na ha-loko wai iini! iloko oka lewa luna. 0 Kulanihakoi kauiua; ao Hakoilani aku ka lua." Ia wa haawi mai la ua wahine nei ika pu-a ia Keakaoku. Me ka olioli nui, hopu aku la ua moopuna leo ole nei a Kamehaikana. Puili mai ia oia i ua pu-a nei ana i kona ! umauma, a iaia i hana al pela, kani ' ae la no ua pu-a nei, penei: | Ua la-i! ; Hoolailai wale ana au i ka lai, ' Hoolai ana Lanihuli he kanaka, Hoolai hoi au he puniu, ! 0 Kapepunin ko'u hoa hoolailai, A lai'wale au 1 ko poli e kuu haku, ; O oe, owau, t ka lai, | La-la-lai aku kaua i'ka laioKahiki, A hiki kaua i Kahikimoe, Ku a kaua i ka lai o Kahiki-kn, 13a !ai ka helena a ka lani, Ua loaa ka huaolelo 1 ka waha, A hele kaua i k» nioana Hpolipo, Pa-pa pao a kaua i Nuumeal#ni, ! Kuu aku ka Inhi o kamahele i Ku- 1 | aiKelani, A hele kaua ' —oAlaila, pane mai la o ĪAnihuli i kā otelo ana tk*xx "Aohe hana i" koe e kuu moopnna, na lo*a mai la ko wahnolelo. Oka xoea wale no i koe oia koo hoi an» aku i o Mo- . kBjm, kau ako ilnna oka waa a su aku oe ike k*i lo», A inaeoua nae . hoi o kou haalele ana iho ia'u, e ! anai ae oe i ka uhaW ulaula nia ou , ui&u īuaka, e 'nana aku oe ike ata> ! hele moana, e au aku ai <x> ma kau ! huakai hele. . E nana aku. oe a \ko aku i na e kali ui»£U ia okouhoaaaku, A ikei>e K e ha| mai oe ia'u a uei kUMnawahin? ou. Oko pu-a no hol kf tx>ea nana e hi>ike mai kau ole!o l^inaua." O lra hoopili *« !a nola r> oku i ka unaHl \>lanla i Ir»nn « ; »

[ makā. A hnoplli ae la no*hoī ika ' pn-a i kona waha, a ia wa i iko akn i ai o Keakaok-.i i na kupua a p.iu o I pko 'o ka moana, e helo aku :u oia. 0 ka ike ka kona mau maka, o ka I walaau hoi ka kahi pu-a ma ke o!i ana ae: Ua ia-i Ke hoolailai mīi la ika moana, Ua īa-i Nnuann i ke Kawelu, Ua la-i Mokapu 5 ka Ua Pohma, ' Ua la-i Lulnku i ka Ua Apuakea, !Ua la-i Kekele i ke atā" o ka hala, Ua la-i Waikilo —Nanpa ikeal o » pali, | Ua la i Kumuhahane i ka oni a ke ) ~ , oki — • 1 | Ua- lai —e! Uala-i! l ) Aia la —e 1 Aia hoi! O Ke-au-lele-kai, o Hihimanu-poo-pueo. Elua laua — j 0 Nwhi-moa-lawa, o Lalakea-niho t oi—Elua laua— ' O Ka-nla niho-wakawaka, o Oopu-poo-paa; "»Elua laua — O Kumu-nui-a-ka-lehua nae Uhu- j jmakflikai. Elua laua. — I ! O Pohi-lele-kai, o Puhi-kapa i ka 1 j oilo. Elaa laua— 1 0 Alaihi-kua-ooi, o Loli-makoko. fihi& laua — " i O kini, o mano o ke knpua, O lehu, o nalowale oka ikaika. Ēlua laua, Pau, pale ka'u ike, he makoln ka nui, O makolu, o makolukolu, 0 makohi, o makohi lani, Lew& k& po, lewa ke ao. Elua laua. Poele, pouli, o poeleele. pouliuli. Elua laua, eha lak u ib h kaun'a. Pau ke kani ar a kap alaila, pane hou mai o Lanihuli: "Ua paa o mua o ko alahele e ka moopuna ina kupua ikaika o na anoa pau. Aia me ka nui o kou ikaika * me kou maka'u ole e lana kU« ai oe maluna o lakou. Ua loaa ia 09 k&ike i kahi ioihi a me kah 1 pokole ike nui ame ka liilii. 0 nei raau wahi kanaka ou, oia ho i nei mau wnhi lSau, aole a laua ne 1 waiwai nui e hele pu ai me oe e ka moopuna, oiai, he urau wahi laau hawaliwali Trale laua nei. Ina no e loaa kt> oolea narm e opa-opa ia lana nei, e lilo ana ko laua uanii I tnea uwauwali wale no, a o ko lāna kukule n'o ia. NolailB, mai lawe oe eka moopuna i Eei mau wahi 1 kahu ou ma ko huakai e hele akn nei. E aho no oko kupuna»a"hine r o Kalihilihianuenue nei no ke hele Ipumeoe. i';o oe no e kuu moopuna, kou hoe waa. oka ikaika no a pau I ! loaa i ko kupunakane koa ia Kama { akamahiai, oia ikaika no a pau ke loaa ana ia oe, a e kapai hoo iho ana no hoi he ikaika maluna ou. Ina aohe mea ake*kea o ka moana iaoe, alaila, elua no anmapnnah"»? pae oe i Kuaihelani. Mai Kuaihe--1 lani a i Nuumealani, hookahi ho. I mapuna hoe. Elua mapnna hoe I au e ka moopuna mai Oahu aku hei

f a Koaihelani, ua like ia me ela& la, ] ela& po. Aka, ya piba ka inoana | 1 n« knpna mnkem&ke hoop&pa ika- ! ilea a hookīikn ooleano hoi, nolaila, | e hala ana h<> mau la loihi a hoea ! oe i Kuaihelani. Kp hele nei oe « j kii i ka mn'i loa o na kfdV;vmahme j a Keauuenue me Poloula, o;a hoī o j Kaonohiulaokalūni, aia la i ka lihi j lilii o ka La. He alahole hihiu no j i« au e na'i aku ai. Aviiu>a oe <? ka I moopuna, i hele oe a i loaa ko k*i I kamahio'; a Poiouiaikaiani ia o«, o j k» taea nui no, o kou kaohi pono i i na k«kotta o ka T,a, k» hoonau-nau iho |«> hoi ka hanu «na iho a ka hatvtt. Ok ka hana ana poha ko leo t« kuw moopnna. mohak niaikai j ka houpo, pavi ao hoi ka nahoush.> {a-uaua o na īuaka. Me keia i»ao j kahikohi ke hookuvi ak« n« au ia t oe « hoi no kai o Mokapu, Moe i I nei po a kun ka luhi, a na ko p«-a l«o e hoola īa t*s kan i ka waa no t Kuailwlani ka pacn&raa- n II lawa no a pau keia mau OWO a ĪAnihnli, o ka olapa iho la no ia o ka tivih a ku'i nna ka h?kih\ hahi ! k\\ nf» hoi ka ra. Oka h?lo ia a ! mao koia r\vaw oolokn. o ka l*»wa ia wa oīelo roai 1* o Linihtili i'ka «nwpnna; "E ka hni —#>! " Ēia Vo« alanni e hoi ai i Vai o Mokape.'* Hf *;v" a«\* r..i na Tj*nih«li n«>i borK>, knp.

| ae-o-kaha-loa. O kona kiola aka j jīano ia i knīha k*pA'k īloko o 1 ; Ttr: lewa' a moe afa Tie annoniu; inai I j akīi o l:a *paH a hnla ī kai o Makapū. i ! Okawa ia a Keas*oku i h(?le-iku [ai malona oua anilenue nei, oiai ' hoi na wahi hohoa e l<*le ana ma n-i I k«puai o Keakaoku, ka akan a me i kahema. A o ke k«ptlnawahme Ueho hoi ona, oia o Kalihilihianne- ® nne, ua hoea mna aka U no oia' i j ko lakou kauhale i Kaiiua. ] A hoea o Keakaoku i kona ha'e, ■ "hoi akn la no ia a kona wa"hi kapu ! a nokē iho la i faa mili haalīpoaloha i ana! kah* pu-a, ka elele ahai leo! hoi e m&opopo ai kana olelo. "Aole j oia i poina lki i na mea a pau aLa-1 niholi i hoike mai ai iaia no-ka mea' e pili ana i kana hele. 0 na wahi hohoīi hoi, aia no laua wa waho oka hale. Hookahi mn kt*ka hi aoao o ka p«ka -a hookahi nn hoi ma kt'kahi aoaO. A ( kali analaua o ka leo o ka laua o ka pane aku no ka laoa mea e hina ai. ī ka ike ana o Keanka. ua hoi aku" ka hanai, ua hoomakaukau niai la' oia i kaai a me ka i'a. Ke puīiolo" mai la na ke kalua mai la ka puaa momona, ke kuku-ku maHa ka mahu aala o ka hakui ono, ke lawalu mai la ka i'a, ke kaa paakai mai la ua ohua, ke pokepoke ia ms: la ua uhu momona, ke lomilomi ma lie ia mai la ke ake ono o ka uhn, jke koalaia mai la na hinalea ono mikomiko a me na i'a e ae he nui. Kukaumekepoi uouo, nonolio no hoi na puniu a me na pā i hele apiha maikai i na i'a moa, a me* na i'a maka. Ku no hoi ua poi pohue i kauia iho ai ka puaa mo'a i hele a pa-pa'a piliahi maikai, oua apu awa 'mikomiko no hoj, ai iho la ua moopuna kamehai nei a Kame-

ihaikan». He ono hoi tau! ] ! Okaaiia 6 ua beifer leo ole nei j! !na mea al a pan ! lioomakankania ! laohe mea i koe. Hoi aka «}a i& nn | kona wahi hoolnolu a palpaī īho la ] ■ oia i kana pn-a, me fca | ana ae'-o kona peahi lima; a hoot>s.' ae la no hoi i kona pepeiao, akik'oni; koni iho la i kona hoiip,"). Me he mea !a, e OWO iho nna oi<i i na pu-a' nei ana, e olioli ae oia i kekahi mele : i mea e lealea ai kona pep<>īao a han : ! oli hoi kona naau. I 1» m hanle akn )a ke poo 'o via keiki leo oie nei ilanla o 'ka nluna. hnli mnikal ae la ! no hoi ke aio Vluna a kakali akn la 'o ke kani ae o-kana pn-n; e likī- me | kana ksnoha. Aia no nae na pn-a ] nei ke paaia la e kona akan. I He manawa oie no hol kani ana na pn-a nei. A kani no hol ua mea ! hookupaianaha nei! kana kani, a o ka uke-ke mai no hoi ka na wahi i hohoa mawaho. ! A keia pnle ae ke mele hoonarea ; a ka punia kani o Waianae. | Aole i pau.