Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 18, 4 May 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesetina. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesetina.

MOKUNA IX. Eia ka moi o na kahuna: E holokiki ana na ma'i ahnlau 0 kehi a mf keia ano, naai iaia aku. A hanU4e i ko lakou nanali ana, Maloko a uiawaho o ke kanoka. Anonuymoua.

E like me na ilio i pe ko iaua niiUi kikala wamuli o ka pa ana i kekahi paoko iaau oolea a holo aku tne ka mimio.ana o ko laua mau pepeiao, p*-Ia iho la ke ano i loohia muopopo malnna' o ua mauekle nei i hoounaia mai ai, mai ka Aha Kuk 'imilu mai a na Alii k mena Naiia alakai o ka pualikaua Kerusade mai Europa ,mai, oiai, ua haalele iho la laoa i kahi a laua i halawai kamrdlio ai me Rikeke ka Moi Puuwai Liona o Pelekane, a puka aku h m« ke kuknle nui no kahi a Rikeke i kuhikuhi aku ai ia l«iua. i lehulehu loa na nrimite a laua iku iho ai ma kahi a laua i hoea aku ai mahope iho o ko laua haalele atia aku i ka Moi Kikeke, aia hoi, hoea mai ana ks kahūna 'npaau Arahift. E ukali mai ana maluipe ona o Sir Thomas a me Kenete, ka Naita Leopaki. Eia nae, ua hakalia iki ka hoea ana mai o j

Sir Thbmas. I ke komo ana mai o ke kahuna Ara'oia, haawi mai la oia i keiīunou hoomaikai ana imua o ka Naita Temepela a me ka MakuieaMaunakea, 0 Kenete hoi ua ku iho la oia no ke kali aha is Sir Thomas, Hoko o kela wa i ninau aku ai ka Luna Kiekie o na Naita īemepela i ke kaauna Arahia: "O oe anei ke kahuna nana e lapaau aoa i ka' Moi Rikeke?' 7 Paoe mai ia ua Eia Hakima ma ka niuau ana mai no hoi: * A ikeahala?'' "E ia Pfgana,'' wahi a ka Naita lemepela i kamailio aku ai me ka ninau ana aku: "Ke aa nei anei | oe e hoohana aku i kau hana lapaau ; maluna o ke kino lanhia o ka Moi o Pelekane?" "Aole anei ke hoomalamalama like nei na kukuna "o ka La maluna o ke kanaka Nazaleta, e like la no hoi me ia i hoomalamalama ai ma luna o ke kanaka manaoio ia Alah*? A o na kauwa oiaio a Alahe i loaa ka mana hoola iloko o ka lakou niau lnau lapaau, mai ka ihiihi mai < o na ihiihi, aohe i kaupaleia ke o ka lakou mau laau lepaau i ka < poe waiwai wale no a nele ka poe; ilihune. Aole hoi i ka poe' kiekie ' wale no a neTe ka poe haahaa, aole j no hoi i ka poe mnnaoio wale oo ia , Alahe a nele ka poe Nszareta. Ma f ka wa e kii 5a mai 'ai ke kahuna la- j paau i poni ia e Aiahe, no ke kipa- j ku ana i ka anela o ka luku mai ke [ kauaka i paapio ia e ia, aole nana j oia poe kahuna lapaau ma ka inoa t pili hoomana o ke kanaka," wahi a ; ka Ela Hakima i pane mai ai. "E ka Ela Hakimahupo," ipane aku ai ka Naita Temepela. "Aole uiui ou manao ina mamuli o kou lawekwe hupo ar.a i kou ike lapaau ; bupo uialuna o ke kino o ka Moi > Rikeke a piiikk hoi kona ola mamu | ll o kou ike ole i kalapiwu ana, he j mea ia nou e hauhoaia aku ai i ke , kahi.Ho ahiu a hookuuia aku ia lio < e huki hele ia oe maluna o na wao t akuao Arabja nei?" "A pi hea hoi, ina e ola ana ka j Moi Eikeke ia'«; aole anei o oe j ku'u e umkiiUii aku i kou kino i ka j hoki ahiu, a hooknu aku iaia e ; aiaku hele i kou pauku kino ma | k:'lu V>u i ai'ia'u, e huki! ia aku e ka lio ahiu? r! ? ninau mai ai ka Ek Hakima i ka NaiUi TetneMt» ka piha huhu e piona ana iio ko 6 ka houpo o ka Naita Temepela,

i niuau atu la la ike kahuoa ĪApaau A rabia: "Heaha kau hoailona e huike mai ai imaa o'u a me k'o'u hoa nei ] i maopopo mua ai ia maua, he' ike ! lapaau kuu e nei Pegana, e hiki ai j ke hooia i ka ma'i nana e hoonawa- ; liwali nei i ka Moi Eikeke?" j I kela wa nanao iho la ua Eia | Hakima nei iloko o kekahi eke iii j kona aoao ā unuhi ae la elua I rnan apana dala Arabia. Ua like i ka manoanoa o ka apana dala hoo ' kahi me kekahi apana dala gula Roma. Hoopili pa iho la u& Ela Hakima nei i «a maa apaha dala nei i kahi me kekahi, a haawi mai ia i ka Naita Temepela, me ka olelo

[ ana mai: ! "0 ka hoailona oka ikaika ona manamanalima o kekahi kanaka i olelo kaena ae, he ikaika ok, a he ooīea hoi, oia hoi ka hiki ana iaia ke u-haki ae i keia mau dala Arabia elna i hoopiii pu ia. E u-ha'i oe i keia mau dala. Ina ha'i nei mau dala ia oe, alaila, he hoailona ia no ka ikaika o kou mau manama nalima. Aka, ina ha'iole, he hoike sna ia i kou ikaikaole." "A pehea, hiki no i'a oe keu-haki ae i keia mau apana dala?" wahi a ka Naita Temepela i ninau aku ai i ka Ela Hakima, "O kou ikaika ka'u i makemake mua &i e ike aku au. Aia a maopo po kou ikaikai ia'u, alaila, maopopo ia'u k&'u haina e pane aku ai no

■ kau i ninau mai nei ia'u no ka'u 1 hoailona, e hoike aku ai ia oe no ka ' hiki i ka'u laau lapaau ke hoola i ka ma'i fh*a i loohia ai ka Moi Rikeke. E ninau aku nae hoi au ia oe i keia ninau: Aole anei o ka ha'i ana ae o keia mau apana dala, mamuli o kou u haki ana iho he ho ikeiā no ka ikaika o kou mau mana manalima?" Ae aku la ka Naita Temepe!a: I 'Ae." Alaila, ninau hou mai •la no ua kahana lapaau nei : "Aole anei o ka haki ole ana o kena mau apana dala, he hoike maopopo ia, aohe i lawa ke oolea o kou mau pulima i ka ikaika?" Ma kahi o ko ka Naita Temep'la j haawi ana aku I ka ae no keia ni. nau a ka Eia Hakima, ua pane aku la oia nie ka piha i ka huhu ma ka ninau ana aku; "Alaila, ooe ke oolea?" "O keia mau apana dak hoi a'u ; i haawi aku la ia oe ka hoike, e ike ia ai kou oolea a pela hoi ko r u?" Ke lohe mai nei ka Na!ta Leopaki keia mau papaleo kamahao loa ma waena oka Naita Temepela a me kahi kahuna Arab'a; ake hoke la

i ia i ka akaaka malu iloko iho. ona , no na olelo a kahi Ela Hakima. ! "He mea liilii wale noWa mau j wahi apana dala i ko'u mau mana maualima nei," i pane ae ai ka Na-1 ita Temepela. 0 ka paa ae la no ia o ua Naita Temepela nei i na apana dala elua mawaena o kona mau manamana ' .elua a me kona mau mauamana 'lima-kuhi i pupuula. Alaila, pane j aku la oia i ka Ela Hakima: "E nana mai ou mau maka, e ka hupo i'ka lilo ana o keia mau apana dala i mau apana ipu lepo helelei wale ma na manamana lima o ka Naita Temepela o Teruijalema. A eia ka'u e olelo aku nei ia oe, e kena Pegana, ina e hakl keia mau apana dala ia'u. alaila, lilo ou • mau pepeiao i mau wahi e paani ai j kuu pahikaua. Ke loho niai la ( oo?" : Pau wale ka manawa ma ke ka ! mailio. Hoike iho kou ikaika maj ka haki pu ana o kena mau apana d;vla. A i haki ole la 06, alaila, na'u : no e hauhoa aku ia oe a paā ma na j wawae o kekahi lio ahiu o na kiila J waoakua one o Arabia nei a hookuu aku ia oei mea kikokiko na namauu koroka. Aole nae i kēia wa, ak», ma ks w.n pono a'u e hooholo ai, Hoomaka iho la ua Naita" Temepela nei e nhaki i na #pana dala elua, 0 ka helē ia o ka liki ana 0 ua NaiU Temepela nei, a pīl ka ula i kona a].\s kumu pepeiao, aoh e wahi luea a opalia a pepoe sho ua uiau apaua dala uei. Oia hele hoj ia a pupue 'uaoli «s NaitaTemepela nei, e ooke i ke pelu a opa, a

| mili i ua roaa apana dala nei, aohe j po he wahi mea a hai iki. I Hoomaha iho la Naita nei. Ia !wa pane m%i la ka Ela Haki-

ma: ' "Pehea iho la? He keu no kou a na wahi manamanalima holulelule a nawaliwali maoli. Ina no lioi o ka opaha iho, e abo no la hoi ia. He oki loa maoli no o na oki loa kou wahi ikaika, He hiki loa kena mau apana dala elua i kamalii o ka Hikina nei ke pelu iho a pepee. A ina hoi he kanakamajcua e like me a'u nei, he mea paani wale no kena ia makou."

"Hepilika'niaoe e nei Pegana," wahi a ka Makuisa Maunakea i pane aku ai me ka hoomau ana aku hoi i ka olelo ana, "aole e hiki ia oe me ou mau manamanalima ko.hu wawae nananana u-haki i keia mau apana elala. n

Pane mai la no ke kahuna lapaau Maa ika i ana enai: "Hiki ole ae la ia'u, malia hoi e hiki ana ia oe ke u-haki i kela mau apana dala. A ke olelo aku nei aa, ina hiki ole ia 06 ke u-haki 1 keia mau apana dala, aiaila, he olelo wanana ka'u e hoopuka aku ai maluaa ou."

"He mea ole paha keia man wahi apana dala liilii ina manamanalima oolea o ka Makuiaa o Mannakea," wahi a ua Makuisa nei i pane ae aj me ke kulaua haaheo.

Ia hoao ana iho a ua Makuisa nei e u-haki ae i na apa&a da'a elua, ana i lalaa aku ai & lawe mai, mai ka iima mai ōka jNaita Temepela. Oiai ua Makuisa nei e noke ana me kona ikaika a pau e haki na apana dala elua, ke noke mai la ka Naita Leopaki i ka aka, me he mea la, he mau hana paani wale no ka ke ka" huna lapaau Arabia i hoounauna mai ai i ka Naita Temepela a me ka Makuisa o Maunakea.

! Ika ike ana oua Makuisa nei i I ka hiki ole i kona ikaika ke u-h&ki I I na apana dala, ūa kiola ino aku la 1 oia i ua mau apana dala Uei ma na wawae o ka Ela Hakima me ka plha | huhu ino. Ta wa i pane mai ai ua EU Hakima nei: J "B ke kanaka Nazftreta, e like me j kou kiola ana i kela mau apana dala iloko oka lepo, pela auanei e kiola ia ai ka hae o Auseturia ilalo i ka lepo, eka lima oke kanaka i ala mai kona wahi moe mai me ka pau ole oke kunewanewa pohihihi o kona noonoo. Ua hoohalike mai oe ia'u, i ke kanaka o Alahe, a o Mahometa hoi kona kauli hemolele me he ilio !a. Pela auanei e lilo ai i hoa paio no kekahi lio i ke kulu aumoe oka pb ; a oia ilio hookahi 'no auanei ka mea nana e hakilo aku ia oe ma ka la hookahakaha nui o na pualikaua huiia o ka poe i Nazareta mai Ēuropa mai. Ano, ] ke kauoha nei au ia oe e ke kanaka' haaheo a hookano, e lalau iho kou ! lima i na apana dala au i kiola iho j la a haawi mai ma ko'\i lima, i ole ai ke kauwa a Mahometa, e lalau aku me kona mau lihia ia oe a kiola s aku hoi ia oe mai loko aku o keia halelole, me he wahi pauku laau liilii loa la. A mai hoohakalia oe i ka'u e kauoha aku nei ia oe." * Ma ka wa a ua Ela Hakinm nei e hoopuka ana i keia maU huaolelo ua ōwila ae la koua mau onoi^

inaka, a nana mai la me ke oolea maluua o ka Makuiaa, oiai oia e ku akn aaa imua o ka Ela Hakima me 6a makaukau !oa e lalau lima aku j ka Ela Hakima ma kona pu-ana-i, a umi maoli aku iaia. Aka, he hu ' sla ana na kekahi mea maamaaaia ma na maka o tra Maku'āa, aia >301, ua haalulu ae kino holoOkoa o J ua Makn?sa nei me ka nakanaka nui ana. A ia wa i pane mai ai ka Ēla Hakima, "E nnnula oe e like me ka nunu lu ana a ka ilio," 1 - He mea oiaio, ua nunolo ae la no ua Makui» nei. A ua Hke loa kana nunulu ana me kokahi s!io huhu. Poha mai la hoi ka !«o ō liikoko mki loko mai o kona hale iole e waiho ana maluna ō kona ] wahi uioe: "E hoopaa aku i kel*' iho mo kekahi kaulahāo. n ' w 'L k& ilw," wahi a ka TCIa Ha-! kiaia i pau<? uial ai i ka Makuis&

iMaunakea, a hooman mai Ia no hoi ike kamailio ana ika i ana mal: | "ĪJa manaoio loā ka Melek Rir o Enelani, be ilio oe. A nolaila, k e kauoha inai nei oia e hoopaa ika ilio ike kaulahao. Aohe kaulahao eae nana e hoopaa ia oe a hiki \ kou wa e makemakeia ai eka Melek Ric, ō keia mau apana dala Arabia wale no kou mau kaulahao na l&Ua e paa ia oe ma keia wahi e like me ka holoholona." īa wa i kulou iho ai ua Ela Sa-

' kima neS iialo» a lalao iho la oia i na apana dala elua, alaila, huli ma' la oia i ka Temepela, a olelo mai la: "E ka Nazareta, e ha'iha'i ana an i keia man apana dala i eha apa na. A oia mau apa»a eha e lilo no iakoa 1 kaalahao makiikii i na wawae o ke!a kokoolua Nazareta ou. E hoopaa «ma «a iaia maanei a hik* i kona wa e māiemakeia ai ." Paa no nei mau olelo a ka Ela Hakima, o kena hoopiH "a« la r>o ia i kahi apana dala me kekahi apana elala; paa fho la kona mau maoama nalima ooi maluna iho, a malalo a«nohoi kona mau lima kuhi i pelaia m&i. Namunamu ae la oia i kekahi mau huaolelo Atabia. A i ka pau ana d kona uhai ae la no Ui i na apana dala elua, a haki pu ae Ia mawaenakonu, ua like ia me eka mau apana. Hoonohonoho hou iho la oia i keia mau apsna eha (4), kahi maluna o kekahi, alaila, üba? hou iho la ia, He oiaio, ua hak* ae la no ia mau apana a pau eha i huipui» kahi maluna o kekahi. tla loaana apana ewalu. Alaila, pane hou mai la ua Ela Hakima nei i ka i ana mai: 0 keia mau apana ewalu na pau-' ku o kekahi kaulahao nana e hoopaa i keia kanaka Nazareta no ka manawa a me kekahi hapa hoi o ka manawa."

Kiola m«i 1» ua kahuna Upaau Arābi& nei i tn«Q apana nei ewala a waiho iho la ma kahi kokoke i kahi aka Makoiaa ika ai. Lalaa iho la oia i kekahi maa iloko o ka pakeke o kona aaha loihi e komo ana, a uonhi ae la he wahi omole uuku i piha i kekahi waihooluu ula ula e like me ke koko, Alaila, wehe ae la oia ika umoki mai ka nuku ae oua omole nei. Lalau iho la oia he mau kolu wai ulaula ma iuna o na apana moni ewalu e. wai ~ hoana ma kahi kokoke i na wawae oka Makoiea Mauoakea e ku ana me ka oni ole, Namunamu iho Ia ua Eia Hakima nei he mau huaole io puie ma ka olelo Arahia, a i ka (pau ana, ua punohu koke ae la he i uwahi eieeie mai n& apanapana j moni ae ewalu, a ua uhi pu ae la | |ka Makuiaa. Ika mao ana ae oua uwahi nei, aia hoi, ike aku la ka Naita Temepela a pela hoi me ka Naita Leopaki, he «00 nui weiiweli i wiii i koua kiao a poepoe me he pokaa kauia !a a ku ae la kona a-i | me kona poo e huli pono ana kona | mau maka a-a i kahi a ka Makuis& lekuaii*.

| Ua hamania ka waha oua moo nei, a e o pololei <m» koua alelo iwahe euō he okooko ana I» na keka hi ula &hi «naeua 0 koua mau oaohi maka. € hul ] aua oie ho ahi 1& e lal&pa ana. Ek& Nazareca naaupo, e nana i k« kaulahao nana e hoopaa ia oe m» keia wahi. Aole loa he mana mak io iho o ka La e hiki ai e hookuu ae i& oe mai kei» wahi ae. Mai keia wa aku o kou mau onohi maka waie ao ke ike ana i ke kaulahao nana i hoopaa pio ia o«. Aoh ho maka hou ae, J! He uiea ?>iaio, oia ka wa i pau ai na oleio au» Ek , Hakima nei, ua naiohia aku la mai q& maka aku o ka Naita Temapel* a tne ka NaHa Leopaki ka ike hou aua i ka q>oo iW«li«reli a laua I ike ai i na iainute : mamua iho. ' ' | "Ano," wahi a ElaHakinu, | "aole loa he meA tiki houlolohi hou mai ia'u mM,ka hooko ana'ku '! ka'a hana ma kPfc »tsiona \ hcy\v »iU noi »o m* H\X w*M," T kelawai kdtao ai?> SiY Thoma9 »e ka pt6o a A\mxi ae !a oia me kp ano piho)hoi| ka \ Ant«»: ' r i. - I- ■ *

"Owai ka mea inaloko o keia wahi 5 m&kemake e liookaulua : ka nee mua ana akirl> ka mfsiōna a ka Ela Hakima? Ua lawa ka manawa no ka houlolohi ana i ka hxiea kokē ana'ku oke ola i ka Moi ī?ikeke o Enelani." Ta wa i huli mai ai ua Sir Thomaa a kunou aloha mai !a ika Makuisa Maunakea, a pela no ho! i ka Lxraa Nui ona Naita Temepela, a pane mai la oia: "E komo koke aku ana au iloko

j no ka lawelawe ana o kēia Ela Ha- ; kima i kana hana hoola kupaīanaha a me ke kamahao maluna o ka Moi Kikeke." Ma ia wa i pane aku ai ka Naita Temepela; "Aole keia he manawa no'u e hoike aku ai imua ou no ka mea e pili ana i kekahi diabolo a keia Ela Hakina i hana iho nei maiuna o ko'u kokoolua nei, oia ka Makuiaa Montserrat, oiai he pokole loa kou manawa e ka Barona, e haa wi mai &i 09 no maua, O ka'u mea hoike akuia oe i keiamanawa, oia keia; He mau elele maua' hōounaia mai neī e ka Ahahui o na Moi o 3Suropa ame na Alakai o ka pualīkaua o Kernsade, no ka hoike ana akU i ka Moi Kikeke o Enelani, ua kue loa kela Ahakuka i ko ka Moi ae ana e lawelawe lapaau ia oia s kekahi kahuna lapaau o ka Hikina nei,"