Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 20, 18 May 1912 — I UKU HOOMAU, A I OLE. PUU DALA KAOKOA NO KA MOIWAHINE LLLIUOKALANI. [ARTICLE]

I UKU HOOMAU, A I OLE.

PUU DALA KAOKOA NO KA MOIWAHINE LLLIUOKALANI.

f~I iikti !.«•>.>ni:gi no ka Hiwahiu*;i, In m«'a aloha a ka Lahin; ka Moi■wahint- Li!iuifkal.4i;i <> Hi.wKĪi —Kr.--]iuahsn"t a ka Aoao D nmkalwka o ka 1912. Pehea J loaa ole ai he Kanawai Aina c- pomaikai ai na Hawaii o kein Teritori? A no ka mpa, aole na R"pchalikā o HViwa;i nei i ms 1 kemake ia raea. O ko'a ke alahele j bot>kflhi i loaa ole ai !>•» Haawina DaU r.n ka Moiwahin? Ah*h« o īīawaii— LĪN"EKONA K'.!\VAI. (Kakania mai.) O ka loaa o kekahi Haāwina Dala no ka Moiwahine Liliuokalani, oia ka ninau nni koikoi !oa i kan īho mil ina o ka Eahui, rnai ka manawa mai o ka hoohanaia ann o ka niana koho Amerika mua loa i ka makahiki 1800 a hiki mai no i keia la. O keia ninan no kekahi pono a pomaikai no ka Moiwahine Lilinokalani e loaa mai, mai ke'Aupuni Makna o Ammka Haipuia, he kahna noi ia na ka aoao Rep«balika o keia Teritori i kukulu mau mai ai imna o ka Lahui mai ka makahiki 1002 mai, ka makahiki maa loa i loaa ai ia aoao ka lanakila; a no ia lanakila ua kau nui aku ka manao 0 na mana koho o keia Teritori, a o ka oi loaaku oia no na hulu-makaai nana o ko kakou Lahui a me ko kakō® Moiwahine pu, e hana ia ana lahoi ka pono, a e ko ana la hoi ka • iiāi» ka makemake a me ka maka- j hiaa ana o ka Lahui e loaa mai ana !a hoi he Haawina Dala no ke pani ana i ke poho i hoopohoia ai ko kat kou Moiwahine. Mainuli o na leo ikuwa a haanui! a ria Repabalika o keia Teritnri i kokv»a pu ia e na nupepa alakai la-1 !ad a aa aoao la, ua konoia mai ka Ltbui e la aka i na haawe luuluu o ke kaamaha, a ma ia makalua ua oaou īa iho a ua hoopihaia iho hoi ia hakahaka e ka pohuli o ka manaolan*, he manaolana hoi i hoohanaia mai e keia mau olelo haakei a boonaaik«la haahaa loa a na Eepuhalika e olelo ana: "He Repuhalika ka aoao mana ma Amerika, nolaila, i Repubalika no ka El«le a keia Teritori e hoouna aku ai. Ko ro-ko-ro no ka Pelehu Teritori. Ko-ro-ko-ro no ka Peh'hu Am- iika. . Hapuku kopala ke daia no k* ko- ; kua !>ua i ka M.iiwnhine Aioha o . Hawāi, a o ka pau no ia oi.i pili- ! kin." ! Nolaila, mai kela makahiki 19:12 ma», u.t liio kein m iuuu imi balota ko ro pt lehu haawina dala ,«?'• k* Moiwaine i mea punahe!.- |oa 1 n-A i, a i ki'l.i a kt-:4 kau ii;ikoko h« hnni» haule o!e keia i m lawaia Eepnl.hl ka, a ii-.ila 'ho h no ka Lnhui e io uiia m:ii a' « o k;i p i ihe iho !a no ia a (anakila Ukou 1«; » i ko : p , llsa i l ta Innak-la ana mai ka i na S'npf i : . a Lunann-.ka i- : nsn\ he hmakil.i i luaa n";u ia l«k •!! lii ii na iiana k«>hoaku o k«ia T«*rt-iri immuii mai a kfia maunn ■ ko-ro ko ro p l. tifr-a iea piu ae ia no i»; a o k» raea i iiniia i hmw.in-i no kh Moiwahin* l ui h> a poins a poin.M I«ia ia no; ao ka luihonika, ke kor<:a, ka niakika, ka haokap i i ka poi, ke nki i k « ni.i i, ka hoopae iimahana, ka h»>kapn kuha, ka hvKikapu hookapu anuu i! ko o ke nw» a me wa!i.) o Waikiki, na hana hoi.mi a L> pi; a ka h%nn o !oko o na Keena Oih.ina Tt - ntori a me Kiilnw, na ho.ilimalima \ina Aupuni o ii'ni k i n-.mai;nsa m ikwhiki, ka h i r>u. O ■> ll»wsĪi, k i h > uieie haaa v 'i , < limaha ia kulo'en « k»- IVrit >r: me ke Kilani 0 keia na mea t haawna mai e ka Lahui e k-?ia aoao "k.:-ro-ko ro peiehu" o !o';o o k« ia T rit=>w» lok* mea mu « llaw:;:i t lim ai e tosa mai aol«» s* m 'u i ik u a hik? mai i k»'i* h. A f;<> noho noi ka Lahui Hawaii ra:? ke kamnaha a roi» ke kankihu n ? ktia uuu; hana ttw4iee a h*x>pauipvui iiK- 'nW a na )Ki4»llti »* ! kfi* iBo|

mai a hiki i ka makahiki 1008, ua . lio naae» nui i i k i Li'.ini e k«ia ii o '•ani "ko ro ko-ro pelehu'' R«pubaiika: » rrn ki 'makihik» 1909 uku ht, ii;i hoopuiw:) nu': i i k.i Lahui ma m'.il; o ka ikiia nna ua lioole tnai ka Aha o na Koi o Anenka Huipuia (C>wrt i f i k«"l« Ki;i a ko k ik» u Moi« , ;ihinf. u nli o keifi hooloin ana m.ii o \t-ia kni 9 ko kakon Moiwahine ma ia niak.ihiU ar- lt, in noho liamau !< a iho la ka le.) "kM-ro-ko-ro pelehu" ona Kepuhalika o Hawaii nei ma ke kau hakoko baktao 1910 i ha'a akvi !a m Uuna oia mea, a me he mea la, i? hoomau loa aku ana uo iakou i ka noho hamau ana pela. No ka Aoao Demokalaka o keaa Teritori ma o kona la o na makaliiki i hala a pela no hoi i keia makahiki e nee nei, ua hooia j a ua hoopaa mau aku ia aoao imua ; oka Lahui, he mea pono e loaa i . H.iawina D.la no ka Moiwahinej Lilinokalmi mai ka Ahaolelo Lahui i mai; a oiai, aole i haawi mai i na kakoo ana no ka lanakila i ka Elelo i Oemokalaka, nolaila, ua ike ole ia, a ua nalo pu hoi ka hopena maikai i maoao ia no ka pono o ko kakou Moiwahine 1 aloha nui ia, a aia wale no ke ala mai a me ka loaa oia mau pono a lie lanakila no ka Klele Demokalaka ma keia kau; a ina h#j aloha he iini no ka po- , maikai e loaa mai iaia, alaila, e koho iho ia Linekona Eliwai i Ēlele Lahui i Was netona, no na'i ana , i kela pono nui oke Alii a me na j pono a pomaikai o na makāainana i Hawaii i pauaka wale ia e na Hepu- j halika. No keia ninau pili ponoi aku i ke koi ana i Haawina T>ala no ka Moi- | wahine Liliuokalani, ke hoakaka aku nei makou ike alahele pokole a pololei maoli e lawelawe ai i mea e loaa i»ai ai ia pono; a he alahele hoi i hana ole ia e ka aoao Repuba- [ lika a me ka Elele aia aoao, ano ka 3 mea, o ke alahele i lawelaweia ua kukuluia maluna o ke koi poho maopopo, a o ka ae ana mai o Amerika i ke koi o keia ano he wehe hamama ana ia i ka ipuka do ka aku o na koi lehulehu e ku nei i keia wa, a i ka hamama ana oia ipuka, ahiila, e unuhi ana o Amerika mai kona Keeoa Waiwa) he mau miliona o na miliona o na. dala nō ks uku ana i keia mau koi nui hewahewa. Nolaila, ke manaoio mau nei na Demokalaka o keia Teritori ma oka Elele Linekona Eliwai la aia aoao, e f lawelawe akahele loa ia ai na hana no ka loaa ana mai oia mau pono i | ko kakou Moiwahine, e like me na loina maa mau i hanaia, a e hana mau ia nei. a e hana mau loaia aku ana no-e ka Ahaolelo Lahui o Amerik.< ma na koi o keia ano, e like I me keia maLlo iho nei a e hooma- ■ naoia. lAKOBA MONORO. (Jarats Monro<») He Peresidr>na kvia i halawai tßai me ka»hune a ki nele ma na la na kanik;w mahop«e o ka pm ana o kona manaw.i i noho Per> s'.dena ai a no kt*ia liaawwia i loaa iaia ua hooholo ilui la ka Ahanlelo Lahui he pua daia mahualn:a iin ke kukua <)na iaia oiai kona m »u la hop- o ke ola ana. j NA WaHĪNE KANEMAKE. Ma ka w:i mahope mai o ko Aherahi'ua īiia j ko-u uiako ani.ua hoo holo ib» i.t kn A!wo!rio L ihui he puuliia m.ihn ilnn no trt 1a o ke ol ■ ana o ka wahine -i keia Peresiuena. A p-.?la ni hoi m<> na wahine a ni P.'r..«Vi,l.Mv\ G »p.!a (G ,rli-kl) anw Maki u-le, u i «ka ho imauīa I.UKie k.i A'i loh'lii L-»!ioi ma ka e'ima liuAini Ui!a p:\kalnokamakahiki a p»u oa !a u k.i |-iua ola ana. Me ke kaualua ole, iaa ma ke koi nta:ili ana e uku hoomauia mai, a , ole, ma kokahi puad.Ua mahuahua palia no k" kokua ana i ko kskou M«»iwahin a , he mana »io ko makou aole ho leo kue e loheia aoa mai fca Ahaolelo Lahui mai o Amerika Huipuia, e iike ae la no hoi me keia p>o wahine o Aiverik.t i !oia n* «ku hooniau ia ?n;i Ma koia e loai ai ka i m ike- ' makeia, a e pnniikai pu sua no hoi ko k'tkou Moiwahine ma keia a'ah»'!, :i e 'a, A'<a, o ka na R'puhi!.ka i bara ai a !»!•• kīt Klek* pu a lakou ua koi maol: aku n i u; i na Aiua Aupuui t -'«s |tf« !# no LiHuūMim, » oiiim*

ka'noonooia ana a nooleia, a nele no lui a hiki i keia !a. Noh.na, ina he aloha alii io a he uiakemake io e h.ina'n ka ponr> nona s no knko'i a pau, eia iho ka E'.ele Lahui Deinok"lnka L : nekona Ehwai, a nnna ka hal r ta i rnna e pono i ai ke A!n; pono oe; pono au, pono ! na pua o Hawaii a ola k<t mai hune o ka Lahui. Linekona Eliwai ka Elele. Ae, oia ka Elele e ola ai kakou ka Lahui mai ka lakou nei mau hana e noke mai nei i ka lumilumi.