Ke Aloha Aina, Volume XVII, Number 27, 6 July 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekna. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekna.

MOKUNA X. Ano, e svehe ae au i ta iuoolelo A e ike ilio ana īioi, Ko oukou niiiu noonoo kumumn, ka hohonu o ka popilikia. HENIfV IV. p art l

Li iioi p::a ',riai a ka Moi ii; - P : t Thcmas a me na Naita eae a ki-e lnK.'kahi aku la o Rusayela, j ki- ki>a kiai kupaianaha a me ke Lunaliao Ina ol.e o ka hae alii oEue l.uii, ua kamailio a<; la ka Moi no kt knniehai o na hana a ka ilio. la wa luu i hoike ae ai o Sir Thf,oGileselana iuiua o ka Moi ]!ikt kt**a me kona aiau hoa Naita iio kona pakele : ana mai make oia i k< k;.!>i tiga ahiu ma ia la, i ole k . iiio a ka Naiia Leopaki pakele aiiia. , Ai.o, e 'kuh makamaka heluhelu kuu iioa uhai-a-holo o keia moolelo niaaiki e nan'a ai kaua uo na hana a ka iiio Rusavela mahope o ka haa M.- ana aku a ka Moi Rikeke a me kona inau Naita i ka puu o Sana iki e liko me ka mea i ia ;enei. iin.la mai la ka Moi n:e kona li-liuleha a pau, aia hoi, hete kaapu

ao )a aa iiio m»i me ke kiei nna ii :i na aoao a pau o ka pou o Sann Gi':>ki, me be inoa la p hakilo pono aiv.i i.)ia i na wahi a pau o ua' puu ia. i ka pau ana o ka hele kaapun: ana a ua ilio nei ja luna oka puu Geobr, h'oi aku la ia a ku i!ui la ma.kn pahu hae, a e like n,e kekhln koa kiai 'hooko pololei i na k-.'.'u.'iiiL i haawiia aku ai iaia, ua ku iho !a ola rae k« huli pono ana mai 0 ko.na alo.i 'kahi o ke alanai e ho- a aku al iluna. Hanu ae la ua Rusavela nei i ke ea, me hē mea la ua honi oia i keka !u mea-"he kanaka paha a h« holoholnna paha, A mahope hsk:t .. liou mai la kona mau • maka i l*e aLuiui. Ua ku iho la ua ilio nei a iiaia he umi minute, hoi aku la ia ;i :r<i,c iho-la ma ke . kumu o ka hae. Aole paha i piha na mi ekolu o koaa mee ana iho ila- "■>- . ia ao la oia iluna me ka hikīwa >Vi iou, a huli hou niwi la kona mau i.-ika i ke alanui me ka okala ku-'--iiiīii ana ae o kona mau huhi. Jkc mai la oia i ka oili an:*'ku o ki' poo o kekahi k:>nak.n, :i i kinohi v-a n:anao oia o ua 'l; 1 o Kona h.-.ku no ia, eia { ka oili r aio loa ana'ku o ua knnaka la a k au iluna, ia wa ike mai la oia (llu f.)Vd;i) he kanaka okoa ' pii aku nei. 0 ka mea kupanaha i ua ilio nej ma kahi o kona aoa a hae ana mai - ke' kanaka maHhini e hele aku nei kahi i ku ai ka pahu hae, uamoe iho !a oia ilalo.' O ke kanaka hoi, hole aku Ja i.o ia- me r ' l k::puai oolea no kahi o kā pahu I e k u an3i a 0 a ],; k 0 ; a {; a i'io e moe ana, ' vi kaoaka nei i.iko aku ai i ka '' r . «:i paa iho la kona jin>a -akau : ' kumu o kaua pihikaua. Ho s: '':'-na hoomakaukau keia o ua kanei no kona uliau aku i kana l'-')kaua i k'a iln» nm kona wa -e 1 msi ai nmluna oni, H< kana- ' ' *' i «ahuia me kfkahi i'akiiii, a he wahi papale h»=o kila • ' ■ *isn .poi', Aulei hoi i paie ia : : i. 'i-i 1 t-ie aku ai a kokoko ma : '"*! a Ru«av<..la e iuoo .au», mina ī' u i ua ilio tm. Ua moe la- ' -i..' la k* ilio !Ue kon« mau : -' : - ; va i pili na alu lihilihi. 1 ka ■ ■ V>'po n».a i ua kauaka noi ma a !:oho iho, ho ilio nolio malio ' ' 1 ' ■ . r.i, oki wa ia i lalao .. >r hma ln m:\ i ka hae. '■-'■h' : i>. > , .1;. ka aku konn lima u ■ i kona km«) nku, aia hoi, ua p«a !l ' ! la kona Hma e paa ana i ke o kana pahikōua. He ka ana p ;a o ua ilio m\, m hoi, iole

kapahikauaa ua kauaka nei ilalo oka īhona pal'i. We ka tleu k>a, lehei n; :u la o Rus,->v.-l,i a paa ka puana-i 0 u>. kimL A ma ka. \va u iu Hio uni ī' apii».pi| iho r , j e nahume ka ikai';, ; kauīa-ī;'o ke k.olohe ia wa i ; >ku : i kn leo kahea'ō ka Naiia. Leopaki i ka i

ana'ku: "E Rnsayel aj knu hoa'loLa maikai. ua oki. E kniokoe i ke ola : o ; k«-la j;a:iaka. Ua lawa kou hoako an-i i ke kaiioha a ke alii," ī ka Johe ana mai o Ruaavela i ke kāhea ana'ku a kona kahu, ua haakle iho'la oia i kana nahu ana i ke kanaka kolohe. Hookuu ae la iaia,, a hoi aku ia oia no ke kiai ana i ka hae o Pelekane. ■ 0 ka Naita Leopaki hoi hele aku la ia a halawa: aku.la me kekanaka aneane e poiuo ia. IluBaveia. Ike aku la ia ua moku ke kaei ili pahi a na kanaka la, a o ka pahi nae aole ia maloko b kona wahi. Hoemaopopo ihoJa Naita Leo

paki nei, ho ki.naka Auseturia keia, a heJ\ T aita no hoi oia ma kona kula na. Hoomaka aku la ua Naita Leo paki nei e kamailio aku i uakanaka Auseturia nei, aka, Inliluli ae la ke poo o 'ua kanaka nei, me ka huli aua n-;> a nana aku la i k'a ilio me ka inoino o kona mau maka a pela hoi kona mau helehelena. 0 Ru3āvela hoi keia, nana mai la ia me ke keke ana mai o kona mau niho a okala kunahihi ae la kona mau hulu, me he la e hoike maopopo mai ana ua ilio nei imua oke kanaka Auseturia t iua oia e hooko koke hou aku ma kahi e ku ana ka pahu hae o Enekni a- me kona, hae hoi e welo ana, alaila, e pau ana oia

i ka ai maka ia e ia ; Me ka pane .010 ana mai o ua kanaka nei ia Kenele, haalelelho la oia ia lnna o ka puu o Sana Geoki a hoi aku la, me ka namunamu Jii-

lh nna naa kona waha, wili ke poo, ekeu na kipoohiwi a huli no ihope kona tuau maka e nana ai i ka ilio i pakele ai oia niai niuau kona kan 1 a-i i kona wahi e piii ai, a luli iho iho la nq ke pop o ua kolohe nei. Hele aku la o Kenete a-ma kahi e ku ana o KuauW'la, kana iiio, a k.iniailio ilio la oia iaia: "Ano, e Rusavela, ua hpoko od i kau hana me ke koa a me ka wiwo ole. 0 ko'u mauawa boi keia e ku kiai aku ai i ke kauoha alii i haawi ia mai ia oe a me a'u. Nolaila, e hoi oe e Rusavela i kauhale, aia no kahi keiki kauwa l.welawe malaila, nana no e liaawi mai ia oe i meaai nau. Lelele ae la ua iīi > nei a puni o Keuete, a ha kuluna pihahauoli loa kona me ka maikai o kona mau ano a pau. EkoHi a eha paha ana* hae ana, oiai ia i huli aku ai i kahi oka hae alii o Pelekane e welo haaheo n na. I ka nana aku me he mea la 0 nei nnui aoa ana eha a ua ilio nti he kipu aloha ana ia uana i ka hae alii o Enelani. He hana kupaianuha no hoi ia na ua ilio nei. A pau kana hae ana, huli n.ai la ia, holo mai la a lele aku la iluna o kona kahu. Hamohamo iho la o Kenete i ke kua o kona hoa'loha oiaio, me ka paipai ana iho hoi i kona l«ie. Alaila, pane iho la ia: *'E hoi oe i ka hale e hoopuipui ai 1 kou ola kino." Hae hou ae la ua 'ilio nei, a o ! kona wa ia i liaalele iho ai i ka puu o Pana Oeoki. Lawe ae la o Kenete i ke"kulana kiai. E ka mnkamaka helnhelu, ua j napoo aku la ka La kikiki welawela o Buria, 8 ke uhi t»ai !a nn eheu o ka pov»li mnluna o ka ili o ka honua, a eia o Kenele o Sekot?a ke kū kiai nM i ka hae alii o Enelani. Ua hoi mai no hoi o Ru?avela, a o laim ia e ku pu la tna ka ] puu o Sana G«oki. I I MOKUNA XF. , | Owai hoi k.-ia Nalieaa o ka po, 10 kolo ae n- i ma ka mahin.iai o Euena? M,;i ke ahialu akn ka Kenete ku klai ana i ka hae o Pelekan* 1 , e like me ko k;voeha a ka Rikeke i ha'iwl sv ai at iaKe oaoaka īho la na hoku i ka poiuiu o ka lani, a ua hoolai iho la hoi ka lai papuhea maluna o k i pu« o Sana Oeoki, he anonno pu wale no mai o a o. lloko o keia wa a na Nftita I^eopalii nei km w» ulu uiai la

| ha manao ulumahiehie iloko ona no j ka hanuhano i kan ilio maluna ona, t oia hoi kona lilo aun i kiai. uo ka J hae a!ii o Enalani. Ua ike pu ihg [la no hoi oia ma ia \va, mamuli o [ keia uanohano i kau mai maluna j ona, ua iilo ioa oia i koa i paulele ■ nui ia e Rikeke. He nui na Naita Pelekane i heluia ma ka papa kiekie I loa e na.koa kaulana-o EnoLini, eia nan, aole ka Moi Pauwai Liona i haawi al u i na hilinai a me na pau lele ana maluna o kekahi mea liookalii o lakou.

Tka hele ana a hoea ika hora 9 o ka po, iā wa i puka mai ai ka mahina i kapaia he inahina kulu aumoe. Na kona malamalama i hoomaamaama ae i ke kahua hoomoana a me na wahi e .ae a pau o Suria. Aka, i kela ame keia manawa nae e naholo ae ana na okai ao a uhi paa ae la i ka malamalanaa o ka mahiua, a pouliuli it\o la hoi o luna o ka puu o Sana Geoki.

..._ I kaliele ana a kani ka hora 10, ia wa i olowalu mai ai na leo o na pu puhi mai ke kahua hoomoana mai ona koa KeruBa<le, ua liae ae o Rusavela me ka ikaika, me he inea la e hoike ae ana ia, oia kekahi koa kiai e hooko ana ike kauoha a ka Moi Rikeke o Enelani.

j Ma ka wa hoi a kekahi ao i uhi I ae ai a paa ka malanoalaina o ka | mahina, oia ka āaāawa 1 hae ae ai ! ua ilio nei me ka ikaika loa a ma- \ 1 kaukau iho la oia no ka 1010 ana rrnri no mua, aka, kakaīi iho la oia |o ka puka iho o ke kauoha mai | kona haku iho. | "Owai i kahea mai ai o I Kenete, oiai, ua ike mai la ia 1 ke | kahi mea e kolo hele raai ana malu na o ke ka-honua o luna o ka puu, 8 hoea mai ai i kana wahi e ku kiai ana. O manawa ia i pane mai ai keka hi wahi leo wia ka-ka-na i ka i ana mai: "E1 E! mai hoouna mai oe i ] kela daimanio wawae ha i o'u nei, | Ma na inoa o Mereīina a me Pauli- j na, i nonoi aku au ia oe, ,e kupee iho oe i na wawae o kela daimouio ] & e punuku ae hoi i kona iha, i ole i kona mau oiho wakawaka e nahu ■ mai i ke keiki a ka lokomaiiai, a j hiki hoi-ia'u ke halawai aku uae oe he alo no a lieaio." ' Owai oe e keia wahi maau helo 0 ke kulo au oe i makemake e halawai pu me a'u?" i ninau hou mai ai ot Kenete me ka hoomau ana mai hoi ika olelo: "E hoomaopo j po oe e kela hookolo o ka waenako- ■ nu po, eia au ma keia wahi no ke | olaa oae ka make. " " ' j Pane aku la no hoi ka leo wi o j ke kanaka piuana puu o ke kulu | aunj<tf: : ( "E nakinaki oe a paa kela Sata- j na e ku h ma kou aoao, i ole ai oia ? e ku aku i ka'u pua pana," j Lohe uiai U o Kcmte j ka uina o | kekahi uiea ana i manao ai he paua" no ia i,k-naia ae. I kela wa i kuhi . kuhi mai ai kona lima uaa katii ana j 1 lohe uiai ai i ke ka-kani ana'ku o j ke kakaka, a pane iho iho la ia Ru- j saveia: I "G o —e lele oe a paa i kela powa o ka po!"

I okawa ia a Rusavela j lele- ma ai no maa, a me ke akamai no hoi ua ilio la i iele mai ai. No ku moa, i kona wa i ieie mai ai, o ka manawa ia i uiaa poha mai ai ke kani o ke kauia kakaka, a ma ia manawa i mo« paiaha ihu ai ua ilio uei ilalo. hu ana ka pua pana maluua pono o ua ilio la. Ia aia hoa aaa ae oua iiio nei, liookahi uo ia lele aua, o ka paa aku la no ia oke kolohe o ka po u hiaa aua oia ilalo. Kahea niai !a o Kenet© i ua ilio uei; "ERusavela! E kaualako mai oo i kena hōokalaknpuā oka l Po. 1 ' .

Ua nahu iho la o Roaāvelai ka wawae akau o kahi kanaka i paa ai iaia, a huki hele aku la iaia, oiai tioi na wahi kanaka la e aiiwe ana i kona hukiia »ka ilio. I ka hoea ana'ku o Rusavola mo kana ukana oka huki hele ana akn a hoea m'a na wawao o korm haku, aia hoi, me ke palmnhao 'oa ike iho la o Kenete o nei kanaka hookalakupaa o ka hoea ana'kn iluoa o ka puu o Sana o kahi kanūka peke no ia ann i ike ai maloko o ka halenule o ka Mon«ka Toodorkla o Ene. gedi.

Ala mai k iloko o Keuet« na hiohiona poina ole ana i ike ai i ka waenakona okapo tna!oko o ua wahi halo nei, Mo he moa la, © lohe ana oia ia wa i koln' leo

mele nnni loji, e wawalp ana ma na; | paia oku .laiiī. Hoomanao ae la I i ke iila onaoni o na pua ri se anā i" | honi ai maloki» o ua h ilepule nei Aia ka pua rohH a ka Ui hoopahao-1 hao ke maalo.Ae Ia imua o kana mau hoomanno ana. Auwe ke alo- i ha e! ' Nawai hoi e ole ka ulu ana mai o ki?ia mau lioomanao hoouhimahiehie ana iloko ona, oiai, ua ike ka maka a ua kawowo ka hooliihi iloko o kona puuwai no ka Ui a no ka nani aua i ike aku ai. I keia wli, kahea iho la ia i kana ilio i ka i apa iho: "E Rusaveia, hookuuia ae ke kanaka." .