Ke Aloha Aina, Volume XVII, Number 30, 27 July 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kara Kerusade Eko lu ma Palesekina. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kara Kerusade Eko lu ma Palesekina.

MOfcUNA XI. i T kuhi ana hoi an ahe pono keia, A ka nahesa e malimali nei me ka ioaniea; ]lf nif*a e ka hilahila e wewela nei, c i:iii>io nei i ka pahu-kani, j. I. ,iaa!.-x ikf 'knniu pepeiao,' r,. iHiiii an i kalii naht*i, . j :, niaii K'oi aria :te ia'», r A :;>, os loh-e i- ks leo ua mnha i aela, f OT.D PLAV. 1 ;i 1 :i i iko aku ai i ka maalo ana t kf i aka kulana wnhihe, na j. ■ p wale ae la oo iloko ona ba i.ii ii, o kana ipo aloha, oia hoi o i'. ni i ka Ui o Ēriegodi, wahi a Man ib i i hoike mai ai iaia. s ;r iiK'.i oiaio no nae hoi ia a Ke- : oomaopopo iho ai iloko iho l i ike oia ika Ui a me ka N oi" li>.), aua hoohihi oia iaia. o Eiliia i' wawahi i kona , ī maho'pe oka leo kauohn V Rikeke,* e no līona ku kiai t hae alii 'o Enelani. ITa ku t iloloi fea pua p.-uia a kahi kihu i kanlona aku ai iaia i i e koho ai mawaena ona

sih>: oia hoi, e feoho anei oia i k;i Huhui Waiaa Aloha o Enfgo- <!:, a i ole, ika "w6ilu ,:> hae paha o IVU-kHoe. Aole nae o Kenete i nor>noo iki, 0 iu'kahi koa i pauleleia a i hilinai 1 < kf-kahi alihikaua, \ Ki')tt iūae kuo ai i kekahi a i aio iiui ioa pili i ke o!a a uk- ka hanoliano o ke kulana koa, 1 i nona e hoopaiia ai mo ke ki 1 ,ii weliweli loa, T T a ike K rsttD ia iaea, aoe nae 1 1 ūa ka Ui o Enegedi ke ' v la i "kona mau onohi n:aka, me he hoelo Ia e iiliko ana i: ;Witia pono q kona tnau hoomanao poina oleana; nolaiia, lilo ke <ha a ke alii i me& oie, a oke kani hoopunipuni hoi a kahi p?ke a Maiiene.kawu i lawe oiai ai mai

■v \i l i i hoouiiai.i ae oia no m ! viu o Sana Oeoki, oia kaaa i ' 1 i'. • i»:i ehii, oka hilahiia nni i kau i una ona—Kenelp—mni na i aka Woiwahine Berene wahine hoi a k;i Moi Ri- , . i no ia ke hoom.nke !oa Ma oonoo. Aka, iaia i ike aku Usa;o ;ma ao o ke aka i hoo i iuai i kmia noonoo, hoi i k<j ku'u aumoo, ka mea a ioio ai o kanu hiwahiwa lei alii hoi a ke hloha, E<li k;i lluhui Waina o Knegedi, A 'iio la oia kē kali ana o ka ku i na huaolelo e kuka ia ■i i! rtna maloko raai, eka poe ho- • ' jaia a me ka oiwi ana i koho iho . o Kona hoopakele no ia, a'o kā u iioi o ke aloiia oiaio. a nolaiia, haupu wale ae la no •vi ī inau huaolelo: "Ua oiake au i ka leo o ka,. Moi* v iiine o Enelnni, a e ola hoi au i ; ' leo o ku'U niea i aloha ai. I ' lioi a i kulike ka mnnao o nona ka Ui a'u 5 panlele ai 'ie kel« MoiWa!:ine makona, v a • ike aioha ole, ahMla, he oi ka s> e ale aku oyu oka honua Aole anei e hiki ia'u ke ni* n ae: E k^Kiai —Heaha ko ka ! ■■>'.'' 1 . Ke iahe aku In keia i keleunakur -'i ano akaaka mai o kekahi mau Xv ;Ur,iio maloko mai, me he mea la uumi ia poe i ko hikou aka, » o ! -1 ikiiki loa, ua hoomaha ue la nia >.i !u>okumikunn ana. E liko uie '■! popo ao piha uwila i kue k«h; uwīla i ke-kahi uwila, pela I 1 '>'» ai na poiw tuft|iao !ikc ole elv?a i niaw;\fna o ka Moiwahine Berene- \ t me kona man hv>a, ma kekahi | ■ ; ■'■'■••>, a o lMita hoi, tna kona aoso j iiookahi walt> iho no, Ma ka Va e hookm a ; ka uwila io °u? a me ka \mila \o, e ikuw* ana ka lewa, & kapa R e la ke kanaka, na

ku'i k& hekili. Pela anei na me?. a Keneie, e lohe aku ana ma ia hope koke iho no n-i olelo e poha p.na ma wliena o E<lita. kaTi Mahiehie o na Huhni Waina o ti a me ka ! MoiwaMne Berenpgar:f\ n:? kona j mau hoa. , "E ka Moiwahine, ke ike aku [ nei au i kou ihiihi a pela hoi me ..keia mau Uml- o kn-i a lo ' 'alii, he ( mau heh'hHena k» • ikou a " pau ; Jpiha ikv ulmne h uoli.' 0 ktia wa i nae o ka po, he wa ia e a: !na mai'm' mwi maikai apau. ' Ua | loßa ae nei i kau kauoha, e ka | Moiwahine, ma ko'u wa hoi e aneJ ane ana, e hōi aku, e hooluolu i . ko'u wahi kino nei." | "0 ka leo kela o ka'u mea i aWI ha wahi a Kenete i pane ae ai. 0 Edita io no keia aka maalo o ke kulu a : u ijke aku nei. A oia no hoi ia e noho mai la." I "E kun kaukini, cous T n)" wahi a Bt-rencgaria, ka Moiwahine o PeI'okane, i pane -nai u' i ka i ana -mai: "Anie ::Trr~lY:)opaapaa aku ia oe no kou heluia ana he mann t nunu mawaena o na nunu ahiu ole a pau, Oko kakou hoi iik» aku no ia, e hooluolu no ke koona aku o keia po, aka, mamua o ka kakou hooko ana'ku i'na hana a na manu nunu, he wahi mea ka'u e aJpIo aku ai ia oe, e ltun kaukini, a oia, I keia: Ua eo ka pili a kaua ia'u." j

Ke lohe aku nei o Kenete i keia mau olelo a ka Moiwahiue i pane mai ai. Akahi no a maopop« iaia, o ua Moiwahine wale la no a me kona niau hsiawahine, o lakou ka poe nana oia i hookomo iloko o keia pilikia nui, s o kahi diabo!o, Mane* nekapu hoi i hoounaia aku ai e kii iaia ma knPon o Pana Oeoki, oia kahi nahesa hoowalewalē nana i paliele ai a pani ai oia.

"E ka Moiwahine Kiekie," wahi a Edita i pane aku āi, "e kala mai oe ia'u. Aole loa a'u pili i hana ai me oe. Ake minamina nui nei au ike ala ana mai «a noonoo iloko ou e ke aiii."

"E kou Edita māikai," i pane mai ai ka Moiwahine Berenegam mti ka minoika ann iho, "aoh' ahei ou hoomanao e l:n:i kaukini, ma ko ilahele a kakon i hoi mai ai' mai Eu.'gedi mji a hoea ianei, oia ko vra i pili mai ai i ko komolima daimana no kuu lei pauwai gula, no ke kumu pili mawaena ou a tne a'u, aohe mea e haulehia ai ke knpaa o ka Naita i kapaia he Leopaki? Aōle anei oia ka mea oiaio?" *

... '.na hiohiōna a me na helehe}ma kuōo' e pahola ana maluna 6 Edita, pnne aku la i;i i ka Moiwahino i ka i ana'kn:

"Eia ka'ii e.hoomanao nei no ia \vahi ana a kaua, a lilo al

kuu komo aaimana ia oe, ka mea hoi au i .'lelo mai ai in'u, o ka'u pili ia e hoopia aku ai ma ko'u aoao no.ka haule a me ka haīlle ole oke knpaa ka Naita Leopak!, ina aia e kauohaia ana o hana i kekahi kauoha. Nau ponoi no eka Moi'wahiiH- i lalau mai i kuu komo (īaiuiaua a unuhi aku la mai knn manalinia aku, oiai no nae, e olelo aku ana au ia oe aohe o y \j nianao, he hftfta naaikai ia na'u e ae aku ai, oiai, aohe o'u makeniake ia infa,"

I kela wa i pane mai ai kekahi waiiine .ma ka 6lelo ana: "He mea oiaio nae, e Lsde Ēilila, ua !ohe mai inakou i kon olelo ana o kela Naita Leapaki he kanaka ia nan i paulele no kona koa, ka hopo ole a me kawiwo ole." Huli ae la o Iv.l'.ta a nana aku la i ka wahiiU' i hoōpnka- mai ia man huHolelo, a uia iloko o Kdita ia wa, ka huhu a me ka ukīuki ia manawa, alaila, pane aku la ia: "E ka wahine kauwa, ina ua ole lo au pela, heaha iho la kau malaila, he kuniu pono anei ia au e hapai niai ai no ka hooiaio ana, ua ! ae au i ka piii ana roe ka Moiwahi- ; ne, e like ine kau e pane hoomaliena i li mai nei imua o ka Moiwahine. He mea oiaio, na haawi ko'u naail i k.i naahalo ana no kela N T aita Leopaki, a he mea nonae ia i maa i na mea a pau. th\ iko no oe, e keīa wahine kauwa, nmloko o k« kahna hoonioann o na koa, e like me kou e noho nei ma*run, aohe mea e ae a na wahine e -kamailio ai, o na r .io \ vrale no ia e pili ana i na hsna kauiana a ia poe." M Ma ia w» hoi ī pane mai ai kēkā ■ hi wahine i ka Moiwahine i ka i ana j mai: f "Aole loa o Rdita i hoopau iki i kona hnhu no Lize a rae a'u *nei, no Vo maua hoike ana'ku ia

j oe, no ko I/.-'i" hoohaule ana ma! kona li'aia iho, he elua'-maa . opini pnu r>s i lani iuamua ponoi , jhon ki'iū a kti Nsiita kaknU ana : ma kela waii.iao a kakou i komo ai ,il /'ko oka hal«pule no ka hoonani kakahiaka. i Pane aka la o Edit& me ka i leo ko'iko'i, a e hoike po ana hoi i ' ka hoihoi n me ka hanoli ole ana o ; kona ul)!vnft no na olelo a na kahu | wahine o ka Moiwahine Berene- ! garia: I "Ina aohe ou manao maoli e ae, | e ka Moiwahiue, no'u nei, a o ko'u , hele wale mai no maanei e hoolohe i aku ai i n» olele a kan m»u kauwā i lawelawe, alaila, i nonoi aku an ia i oe, e hookuu mai oe ia'u." Huli ae la ka Moiwahine Berenegaria a pane aku la ia Kalarisa, ka wahine i pane hope mai ai i ka i anaaku: "E hoomanao oe a me Lize, aole' i huea aku ko olua mau kulana kie ■ kiei ua kuekue wawae o ke kaikua : _ hino o ka Mai o Enelani, nolaila, ua oki ka olua mau olelo kolopeka i hoopuka i\vī\ nei imua o'u." Alaila, huli mai la ua. Berenegaria nei a kamailio mai la ia Edita:

Auhea oe e ka hoahanau maikai, eae mai oe, e hoomanawanui iki mai oie a'u i keia mau wahi minu te pokole, i *foaa ai hoi he hauoli aoa no'u a nou no hoi; oiai, o oe a pae a'u, he mau la loihi ko kaua oka noho ana maloko o na paia o kekahi;hale i piha mao kona mau nianawa a pau i na leo kupono na anela oka lauii e hoolohe. A i keia wa, eiakaua i- ke aokanaka kahi i noho m", nolaila, eae mai oee hoomanawanui iki raai itie a'u:" 1

Pane aku la o Ed)ta ma ka ninan ana'ku: M Ō na nianao kuoo oiaio a ka Moiwahine i nnakemake ai e lilo au i hoa kuka pu nona, aole* ia he mea hiki ia'u ke pale ae, āka, o na manao ano kamaln, a pela boi me na manao i ulu mai noloko mai o na olelo ohumu ino, aole ia he mea na'u e hauoli ai." :

*'E kala mai oe ia'ū, e Edita," .wahi a B«'rt>nesam \ pane mai at nie ka hoōiiiati ana mai hoi i ka olelo ana: -

"Eia ka mea oiaio, o ka Niaita, au i haawi ,ai ;ū i na mahalo ana, ua hoowalewaleia mai nei ia e ka Emepera hanohano o Enegedi, oia hoi o Manenekahu, mamuli o kona' pelo ana'ku n-ei i ua Naita la, e hoea mai oia maanei i keia po. tTa haalele aku la oia i ka Pau o Sana Geoki —haalele aku la oia i ke kiaj aua i ka hae alii o Eneianī —a ua hele nioi oia no ouei nei, mamuli o ka loaa ana'kn oka lono oiaio ofe mai a Wanenekahu aku, naa ponoi maoli no, e Rdits, i kaiīohaaku nei iaia e hele m:\i oīa jt lulipu me rie maanei. Oikeia ka'u f h <ik< aku nei ia oe e ka hoahanaa."

Ke lohe aku noi o Keneīe i kela aiau olelo a pau a k:i Moiwahine i hoopuka mai ai imua o Edita, a ike iho la ia ika oiaio a pāu, ua imi hala maoli ia kona koiīā ana e kahi kanaka peke, M.menekahu. Ike iho la no lioi oia, aole loa o Edita i hiliia iloko ō ka liana i komohla ai oia iloko o kekahi liana apuhi e kau mai ai he hoopai jteliweli raaluna ona. I ka lohe ana o Ēdita i keia mau oleio mai ka Moiwahine Berenega« īia, ua puiwa ue !a oia ft hooho ae la;

"Auwe no ka hoi ~e! He oiaia auei ua olelo a ko'u mau pepeiao i lohe aku nei, e kuu Moiwahine maikai. Ek« Kama'liiwahine ō Nk* vure, he oiaio anei keia? Manao au, ina e kanpaonaia ke koikoi 0 keia mau huaolelo au i hōopuka maī nei, me kon kulana kip.kie e ku nei i keia wa a me ka hana nui hoi a kakou a pau i au mai ai i ke kai, a hele tnai hoi ma na knla papaa-la o Suria nei, hē niea oiaio, aole hiki ia'u ke manaoio, he oiaio na eaea au, e ka Moiwahine, i hoopuka mai nei. Ina paha i olelo mai nei ia'u, na hoike mai nei oe. i keia mao ma ke ano he moolelo hoomakeaka walano ia a'u i lohe aku nei, ina paha, ia." i"

"I mea noa e ika ai he oiaio ka'u mau uiea a pau i hoike aku k ia oe e kuu hoahauau," wahi a Beren<!>.gAria i pane niai ai, **na ka Nait» hu i paulele ai, e holhoi mai i fee komolima i Hlo ia'u nia keia pili ana a kaua Oia ka nit\a hoik*> oiaio eia oia tna kekahi wahi mawaho aku nei o keia hale j>ohai. l T a knakila au ma'una ou e kuu hoah»ndQ,