Ke Aloha Aina, Volume XVII, Number 32, 10 August 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma PaleseKna. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma PaleseKna.

MOKUNA Xr. "Mai ho<jkftulua hou iho oe, e Ktuete, um kaia walii. Ua ike ilio la oe ia'u, a owau hoi ia oe, hu-hui a kaua ma kawa pono, E haalele mai oe a e hoi aku no kou kulfina. Ua lohe aku nti au i ka joo kahea mai kt> kiai au i iioonoho! a:;u i!ōi ma ka Puu o Sana Gflaki.! H« lto paha ia nokapouo ole.heleo' pilia ia 110 ka pono, he leo paha ia! no ka hevra? E wiki." j Paue mai la o Kenote ia Bdita: ! "Ke kali nei au o koukalamaiia'u, a i ole, o kou hai mai pahaia'u nau ponoi ke kauoha i hoouna ae nei ma o Manenekahu la, e holo mai m e 018 oe." "E kmi Kenete aloha, niai nana hou oe ika mea i hala. Ua lohe wai nti no o« i na olelo a pau i kam;iilio ia iho nei mawaena o'u a me ka B«remg ma. No ko'u kala aua'ku iase, aohe au hewa i lawehala mai ai iu'u. Owau

o knua kai lawehak ia oe, nolaila, ooe ke kaia mai ia'u, Ē kua Kenoto, e hoi koke aku oe, a mai hooknolua hou iho oe maaaei.'' I kela wa i hae 'nou mai ai o Ru--Bavcla, ii. o ka oi afyi keia o ka ikaika ona ha? apa ana ilio aei. A imi iu wa i haawi aiai !ii o Kenele 1 ke komo daimana i loaa. aku ai iaia t>jai Manenekahu aku, ia Edita. Eia nae, ua pane aku īa o tīita: * ' 'O kuu korno kena, a o kona ono hi, ua kepala e kuu wahi kahu hnnai o AigapitB, o ka oaohi daima na o bj popoki kupua o ka muliwai Niie. Ano, i hai aku au ia oe, eka mefi i oi ae i k,i hoa'loha iloko nei o kuu pnuwai, pas aku oe i kekomo o kaua. Nou ia komo, a oīa auanei kou hoopakele mai ka make e kau mai ana maluna oU m&i ka inaina maiakua kaikunane, kuu haku Moi, oU boi o Kikeke. Akāhi no a loaa ia'u ka manaolana no kou pākele mai ka make uaai a Rikeke, ka hoopai hoi i lele iho nei kuu hauoli, oia ana ka hoopaie kau mai ana ma luoa ou. O ka mana kupaianaha iloko 0 kena komo ka mea nana oe e hoopakele. Ano, e , Kentte f aia no ke kiai oka go ke ! hoomau mai la ik« aoa ana, He hoa paio paha kona? " la wa i pio iho ai A ihoiho ku kui e a iloko o ka hale pphai, Eū&opopo ole aku la i ka mea ka hana naauao a naaupo paha a Kenetei hana ai ma }% wa. Ina he naauao kana bana «a pomai-: kai nui oia i kona n&auao ana; a ! ina he naaupo kana hana ana, ua ! iilo mau wale ka manaw* maikai i , loaa hou iaia i meapnho w«Ae. Aka, 0 Edita, ka Huhui Wama o Enegeli, ua ike iho U oia i ka ma-n ana iho a kekaiii kaqtāi malie ma kona papalina, ine he mea la he pa ana iho na kekahi kehau huihui o ka wehenakaiao. Pa-e hou ana ka leo hae o Rusawelo, a he leo ano nawaliwali ikaika oie ia o ka ōi!i ana mai. "B wiki." ! wahi a kekahi leo hawanawana i j oili ae ai ma kahi a Keneio a mo ■ Kdita i ku ai, ine ka hoomaā ana i j &a paae aua ae. "Ua lawa kauai Ua kukeke e kani ka mo.i oke ao. , Aia ka leo o ka hoa'loha ke hea | mai la. Loaa aku paha oia e ola niiii ana, aole paha. v Esk* ®« k* maina o kekahi dia| ahiu e hoio an» n\e h.e Eoakani puahiohio 1«, pe'.a Li mama o ka Kenete bo)o ana'ku. mahopeokooa haaiele ana'ku i ka hale pohai. Maane). e kuu makamaka heluhelu, e hwmaha ki kaua ike kaniailio sna nn kenete, a e nsna nku' kaua no kn ilu> ksj wa i haalele aku »i o iaia a j hiki i ka hoea hou »na'ku o Konete 1 iiuna o k» Puo o Oeoki. ; Ika hala ana ir.ai o Kenete mai lona aiai oka Puu o Sana Oeoki, a noho hookahi iho Ia e Eiimtcl;s, e kiai i ka hae alli o P«kksne, a hoea' 1 ka wa i lohs auU ia ai kons aoa ana, e iike me ka inea i hoike mua in ae nei, oia k» wa i hoea ai kos A\]?i.tviria k : \ Pu'.; c (.V oki, kua ilio i ka "ak'W «tku i> ua kv;p:i-.i n.."in' r k.'.ahi moii o i ,: i «ku i 'mi! Rc>nu iH>ua»-y. ; : 1 r., iho k 0« liio aei i k*hi uia ? ku ,! īsiswilk-isss> * — .

e Hkeme ke kolo hele aaa a kek&hi tiga. Oiā kōlo mai oua ilio nei _a hoea ma ke ka-honna e W<i a i kc anuu pohaku mui\ o k« «lanui" hoea mai ai.iluna o Sjtna Oeoki; mot )ho la ua iiio nd a piii kona a!o a pau, xnai"jn>ia mai a haia ihope. U& maopopo wale no paha i ua ilic> nei, he kanaka malihini ka mea nona na kapuai wawae ana i lohe māi ai e pii aku ana, aole hoi pela i na-ka-ina wawae o kona haku, oia | no ke kumu o kona hookolo ana msi a hoea ma kahi ana i moe ibo ai. Oiai hoi ka malamalama o ka ma hina e pa-pa pono ana maluDa o ka Puu o Sana Geoki, ua maaiuaama maikai hoi ua puu la ma kona mau aoao a pau, ke ike aku Ia ua ilio nei ika pii mai o kekahi ,-kanaka i aahu pono ia i ke kapakila eleele, a e paa ana kona lima akau i kekahi pahikana. j

oka pii mai la no ia o ua liaita j nei a hookahi anuu i koe a kau mai oia i ke anuu o luaa loa o ke alahele e hehi mai ai nku iluna o ke kahonua o ka puu, ia wa i lele aku ai o Ru3ave)a a paa aku la ke kumu o ka pahikaua aua Naita nei. He nunulu ana no ua ilio nei, he ka ana na kona poo i ka akau a me ka hema, aia hoi, bemo mai la ka pahikaua a paa ana i kona waha. | A iloko o ka wa pokole loa. lele ko-1 heoheo ana ua pahikaua nei ma kekahi aoao oka Pua oSana Gpoki. ' Me ka hikiwawe loa no hoi- uai nahu iho la ua ilio nei i ka wawae : hema o ua Naita nei a huki* aku la ilalo o ke alaūui.. ua palahuli iho la'

iua Naita nei a hina ann ilalo. Uai | kaualoko aku ia o Rusavela iaia mel fka ikaika a ka aku la iaia ils3o o kei laia kipapa annn pohaku. Uaka-I j kan aku la kef kino oua Naiia nei i ilalo, e le-le!e akuku ana me ka Inakeke nui malana o na kipapa lauuupohāku, ! Hoi mai la ua ilio nei a luna o ! ka'puu, ma kahi no ana i moe hooj halua ai no ke kanaka pii powa o ka |po a hae ae 1& oia me ka ikaika. 0 jka leo hae mua loa keia oua ilio |.nei i loheia si e Edita a ire Kenete | maloko oia hale pohai. 0 keia Nai jta hoi i olokaa ia aku Ia e Rusavela, Ike kanaka hoi nana ka pahikaua 5 I ka ia aku ai e ua ilio nei ma kekahi jaoao oka paii, k» lehua mua loa o jna enemi o ka hae alii o Enelani, 1 hoopioia, eua kiai hopo ole nei a Kenete i hoonoho aku ai mahope ona. ' A pau ka hae ana aua ilio nei, hoi aku la oia ama kahi e kn &D& ka pahu hae o Enelani, nana ae "la ! " welo haaheo o ua hae nei, ! A mahope, haule hou iho la ia ilaio ja moe iho la. A hsla he mau tni- | nute o kana moe ana, lohe akn la ia I i kekahi leo o ka walaau ana mai hlalo oke kumu oka Puu Q,Sana ' Oeoki. Na keia leo i hoala hon ae iaia a ku ana iluna, Haalele iho la ia i kahi ana i hiamoe ai. Hele mai la.ia a ma kahi uakeeo kapuu, e pio ae ai a loaa ke poo maluna nei 0 ke ala anuu, kiei akula oia ilaloma kahi ana i lobe mai ai i ka leo wailaau o kekahi kanaka. | laia i nana aku ai, ike aku la oia !i ka pii ana mai o kekahi kahaka i ! aahuia i'leeka'hi aahtl kila, a he pa- ! hikāua no hoi ka u& kanaka *la e Ipak ana ma konalima. Kolo nihi malie aku la no ia a hoea ma ke poo oke alanui, ma ka aoao mahmai aku, malaila oia i hoōnee hoa īho ai i kona kino ilalo, me ka houlunlu ana mai ika ikaika a pau o kona aiau io huki, a akoakoa pono iloko ona, me ka e hoohana i'aku' ina ka wa e konoia ai oia no \ke pale ana i ka palekana o ka hae b Enelani. ' Ika hoea pono ana mai oua ka- ! naka nei ma ke poo o ke alanui, ma ! ka aoao maluna nei.'hē wawalo ana (na kekahi leo aoa, he nunnlu ana, |a he kapahilu ana ua lele akti la ō Rusatfela maluua o ke kanaka ana iileakuai. ' Na ka ikaika o keia lele ana'ku a Rusavela maluna o ua Nalta nei, ua kulai pa ia aku la oia a walft ana ma ka huli kipapali hema o ka Puu o S«na Goki, a pakele no hoi ua ilio nei, mai kakaa pu aku 1? i oi* ilak» o ka pali ma ia wahi, I Hoi aku la oi» no kahi pahu-hae. lUa ano lahi oia, Aka, iftia i ktl «X !ma kona knlana klai, oa hae ae U ioia ine ka ikaika loa, A oia leohae ! o RusaveJa, oia kēkahi o na hae ana :ri iohe ai o Ediuv ame Kenete. I Ke tke nei oe e kuu makamaka ī heluheln, i ka lanakila ama o Rosalvela maluna o elua re« N«t» A«1 #*iurh, i hele mai ai no ks hana ino ! auh ik* h»r kapu o Enel!ini. 0» ' kupaa keia ilio mamuH o ke kauoha s s kona haku, n o» hooko no hoi me 'ka e mavma atlft i • i e pakele fii ktm«.t O;; ■ mai k<* hwpai WeHweH t --nii an i tnia. He ua#aj 'keia m e k > { *i i L

j huipuia me ke aloha no n» hana a j - l lugavela. i iīahope jho o ka pai| ana g ka | ua ilio nei hae ana, ua. nioe iho la, piia il»Io no ka hooluolu a hoomalia j -uin iaia ibr, oiai, ua hele oia a ma!uhi!«hi a me ka paupauahono hoi. la kuu ana iho ao hol a ilio nei, J ia wa oia i lohe jn&i ai i kp nakeke hou ana'ku a kekahi mau wawae. Ua ala ae la oia me ka hikiwawe loa, me ka hoomanawanui i ana no nae i na maopa i kau iho maluna_o kona kino. Ike mai la oia i ka oili ana'ka a kekahi kanaka. Sd papale kila ma kona poo, me na hulu osetarika keo keo ke punonohu ana maluna iho q ua papale nei. Aia mamua ponoi o ua papale nei, ho kii manu aetp eleele, i hoholaia' kona eaau eheu, He kaj>akila eleele ko ua Naita la, He nui hoi ka kona liny| akau e paa ana. He kanaiea hanohano keia. Hele aku la ua Naita nei, me ke i oolea o. kona mau kapu&i. i kela i wa ua oni haalulu ae la ke kino o j Rusavela a hopmaka mai la ia . e I nunulu. I ke kokoke ana'ku o ua ' Naita la ma kahi a ka ilio e H&« | mai ana iaia, o ka wa uo ia i lele fliai ai ka ilio maluna ona me ka hikiwawe loa. O ka mea mua loa no a Rusavela 0 ke kii ana mai, oia no ka lima o ka Naita e paa ana i ka pahikaua, He mea oiaio, ua loaa mai la ke kumu o ua pahi Sa a lele ana i kahi [e. A ia wa i kupapa maoli iho ai ua'ilio nei me ka Naita. 0 keia wahi a ka Naita e sumennie ana me ka ilio, usi kokoke loa ia i ke kao nihinihi o ka puu. Ua hooikaika no nae ua ilio nei me [kona ikaika a pau e hina kona hoa ! paio ilnlo, aka, ua ku aku Ia oia i !kekahi pahi puhaka makonakipooIhiwi akau, a nakeia mea 1 hoohina 1 iho i ua ilio nei ilalo, me he mea la lua make. I .. ■ ■■ ■ i He ?nea oiaio, ua haule ihn 1* o Rusavela ae hele-a-wai ana i ke koko ma kona aoao. 0 kahi [ laki loa o aa ilio nei, oia kona pahu hou ole ia ana i ka pahi e k« Naita Eleele. Ua lalau aku la ka Naita Eleele i ka pahu-hae i kauia ai ka hae alii o Enelani, a mahopeiho o koua wehe sna ae i ka hae o Enelaai mai ka pahu-hae ae, ua hakihaki j iho la ia a pokopoko liilii, ua pahu hae nei, aole no keia he pahu-h&e maoli, aka, he laau ihe no ia ikaku luia iho i ka-honua o lana o ka Puu 0 Sana Oeoki, a m& kona welau | luna i hoopaaia iho al ka hae o Enelani. O ua hao alii Ia o Enelani, aole ia i ike hou ia m& k* Pau o Sana O. oki. Ke wāiho nei o Rusavela 4 ka ilio j hooko kauoha oiaio a Kenete, a he luahi poino oia na ka popilikia i ! kau iho maluna ona, e like ia 5 hoikeia ae Ja. Eia kona ola *i nei 1 wa ma ke kae o ka luakapapau, a i auhea la kona haku? ■ j MOKŪNA XII. 0 ka hanohano a pau a'u i lia ai, T kuko tnau ai i kuu mau la opio, Ua pii ae la ia me he ohu kolo la i na pali, ■ A ua nalohia aku la me ke poho o ka manaolana, Ke ohi nei i ka pele me ka hoka. A ma kahi o ke gula, he puahiohio kai loaa ia'n; Aka, tia waiwai no īiae an, Wa ike i' ke ala o ka Rose o Enepdi, • *fc,. • ;« » » Ma ka wa a Kenete i hoea aku ai iluna o ka Pua o Sa.na Geoki, 0 kaha mea mua loa o" kā nana koke ana'ku oia ka ihe pahu-hae i hoopaaia ai ka hae o ®nelani. Ike aku ! la ia, aohe ua 1a ma kona wahi i knkuluia iho ai, aole hoi ka :hae a ka Moi Rißeke i haawi mai ai nana e kiai. He mea e ka ehaeha o kona puumn i kona ike & me kona hoomaopopo ana Iho, u& oh&ki oia i ka oleio hoohiki ao» i haawi aku |i i ka Moi Rikeke, nana e kiai me ka.'niakaala loa i ua hae la. 0 ka lua hoi o kana mea i nana aku ai, oiai no kona kapaai e liōle aku ana no kahi i ku &\ ka pahu-hae i nalowale ia w», oia kana ilio, kona hoa'loha oiaio hoi. Ike aku la keia i ke kino o ua ilio nei ana e waiho mai ana. la w& i lele ae ai ka haupn iloko ona, ua mak#> kona hoa piH, u» haakle mai iaU. 1 koo» hoea ana'ku toa k&hi & Rusavela t waiho ana, kukuli iho 1« oia, a haha iho la kon» mau Hma i ke kino o ua hoa'loha nei ona, Ike iho ia i», e oaav> ana no ka pomeha»». o kino o ilio nei, iho 1« oia i ks i ao& iho; "R«S9wla t RoaftveUV 0, *Rusavelar i - ■' Aui ke pno o nAna ae la oia t kosa kahu Va .'O

i Ie Ijgu ihp 500. ilalo. Agle i i koa«• alī?bĀ ne. kana Hfo. , Lomlloiei k. la. !j_.', hiki ole iaia Jke 1 i iho i feona .waimaka. Lalau ■ iho )a ia j kof?;i hainaka, a holoiilio Ia ike koko e hilihili ana raa ke kjao_qua A,fce la po ka. huelo .i Jte.j>ana an% me nawaliwali ny. . e holoi ana ia Ruf)ono iho ona, s a pane iho la ua lao ***E ke feiar *<i lia po! "Ke hookauwa riei l£ebahi kiai no kekahi kiai. Aloha wale nō ka hoi! Ea, "o"ka popilikia; aa 3ike ia tae ke"lēowf*Tnanawa,' elh'nlo ana mawaeHa o'¥WKaule ku-a-ua'ekahi oie elna oka fflkina nei." Oia mānaw'a ma o ka Hlkina, ua 1 plha ikē huihoi, a he 1 =%la hoi ia i 'fHf alcdha ole" mai ai 1 lrona maa hipola 0 ka manawa ' me kfekanāka,liōle rfō'hoi me Ika holoholona. AlTa, o" ua m&nawa puanuanu ianae", oia ka luaūl—ae —o-aa mau la 'la ka makua e hanaa mai ai ha pfla aala loa, ā lōāa mai hoi na haa-pala momona. Mai ia āu oka manawa i loaa mai ai ka ohia pomegarana, ka niu hawae mokaekae a momona/ na hua ohia &la o a oluolu, ha pua «»e onaona, na lilia nani o ke kula. a peia aktt. Eke Kīai, heahakokapo?" _ _ ■ IjQhe ae la o Keoete 1 ka leo o ka" Bla Hakima, ke kahuna la|>āāu kamahao, ia wa oia i huli ae ai a nana'ku la iaia. Ige aku la ia ika noho ana iho 0 ua Ela Hakima 'nei ilalo, a olokea ae lu kona mau wa« wae i kahi a me kekahi.