Ke Aloha Aina, Volume XVII, Number 35, 31 August 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekina. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Palesekina.

xrn, l a kani raai Ja ku moa o ke ao, [ a lohe/ia hiolaai rane kaahale, * i polia mai ke alaula o Tce ao, iko aku la ka Moi Edevi:ida i ka haulauia mai o ke ao, \ knni mni la fea l«o o na manu, TTTūwlTo~a ria7tie ~1&~" ] . ha mai la he leo— Mi ka inoa o ka mea nona ka noho aiii nmu 0 Kaie Haiauwina me konapoe, 1 keia ia e uiake io no oe OHATTKUTON. * * ■'* * ' * Mamno o ke ana mai o na knkuna malamalaina oke ao, haa1.-!-■• iho la o Krnete ika Puu' o Sana i u ki, a iho jKilo!ei līku la oia no ka riaie]ole oka Mdi Jvikeke. Ia wa 'i ! i,c roai ai ō Sir Thonias i ke pahu-

j;;ihu aku o kekahi mau kapuai waihh kahi kokoke i ka halepea, k..:u ana eku kiai aua, ua kahea ■. r. la oia me ka i«) r.ui kupono: ' Owai.kela?'* " A mamua -o ka liiki ana iaia e • i'pukn faou mai 1 mon huāoleL- !: ir. mawaho ae o na hnaoleloi pnka !;.*:ia mai ai iaia, aia hoi, komo aku ■ ka Nftits ījcbp«»lti. Ika ike nn i -: iī n Sir TtiomaB i ua Naita nei, 'Mnu hou mai ta oia tua ka leo t :ki nle ai ko hoopiiohoia aku ka 1 ":'nioe ana oTta Moi Kikeke: :■ :i!i i ke komo pnpunhulu ana uiai ..i , p ba A ma ia wa liao i poha mai ai ka :ni oka Moi līikeke ma ka pane m'."i;i mai: . ■ - " K Sir .Thoaiss, ua oki kau nin ;u," A hoonūau mai la ua Moi f!ī-'i jke kamailio anamai: "Ua : 'n tuai Ja ka e hoike ika nM dahi o kana kiai ana i ka hse m:u o Kneiani, e like mo ke kauoha a k;i Liona Pelekane iaia make ahinlii o nehinei. A no na Naita o keia ano, ūS"malāelae wale ka pnnanai noho ai, ka Moi o Pelekane. 1" 'ie aku iaia e komo loa mai oia i <ko nei. Ooluapu mai no hoi, e !-'r Thon3as." Komo aku la o Kenote rae Sir r:u)inas o Oileaelana lloko o ke kee | ;i :i Rikekd e hiamoe ana. I «al k< ana maTO ua Moi Puuwiu Liona j t'<■] o Pelekane i ke ku ana'ku a ! Kt !x te, ia wa oia i pane mai ai: ! " K like rae ka Nait:i oiaio e ku- !■■.!;! aim mnin»īi o k»n« olelo 'htv>. 1 ' ;ī, i liuli hōl mai !a ce ma ku i ;ieu miTaf © ke kakahiaka, e !ikē~me i.. nnela hemolelo e hoi ana iruua o

kv Kahikolo Ab#ia no ka hofke ana aku i Kona IhiihLMau Loa, i ka ' ikou miu hana 3 liana ai naa ka lakou oibana klaī no kela a me keia k;iimku nia]unsro lea iJ? o ka honua, ihi ka po6o a oie ka bewa o kana huna, ka lanākila a rae*ka haiilepio • -1 o kan'a hakoko nna no kons pono hho, ka pono o kona hoalauna ■ «10 ka naui o ke Akua." H(x>ki iho la o Rikeke i kana mau ■' !o ma koia wahh Ala af> la ia n '"'oko'p ee U ! kona liiiia malalo b •• poo, o|a\ hoi ia i huli aui niai ! a ! aka pololei mai la kona mau ~n>,h i maka maluna o Kenptc, a p:uie miu ola: "E pane.mui oe t e ke koa Seko---i • Aola oe i hele mai la ■n ua o'u, 110 ka hoik* ana mai i ka 'lH?na o kau vigliia hoi, "•• ! niaikai & holopono na men a pau? t?a maopopo no ia'u, via lawa kilepalepa haalu-n ana o ka hao ahi o Eimiani, no ka hoopalekana ana iiia iho, ina no aol« kēkahi o. ko'u aiau NaiU wiwo 010, e k« kiai ! ana maluna o Sansi Uooki ' ! "K k« Moi-o Pelekane, i hoike au i» ika n>ea oiaio, u<r" !awo' -i iiku ka iiae o Enelani niai lena ' "0 o ka Pūu o S*na Ueoki," wahi •' Kcut-t< j paao *ku ai. ' i'upuku anoe ae la na ku'emakn «•> 'iikeke, N&na o-olea re»i la koos* msn nanka lualuna o a l ; n« »i&5 laoia an» 100 nni: "l-iio attfk ka bfi<? o Knelani. a : * uo nii» oe, &ka Sekotia, k» oia ' noi la'u o iko aku nei i kou a ua: Ini a ■ ♦

> a lalo, eole ioa he wahi . alina, he. brohiona a he wahi hoailona hoi, e hoike ana, ua hooukaia kekahi hakaka ikaika loa mawaena ou, ke kiai a'u i hoonoho aku ai no ka malama palekana ana i ua hue la a me ka nona ka lima nana i aku i ua hae la o kuu Na ka makani anei i puhi aku i ua ha<« i lia'a kaawaie oia msi ka laau ihe ' ) r hoopaaia ai ua hae la? Aohe walii! jo kou kino i manumanu; aohe hulu 0 luna o gou papale kila 'i puehu mai 'una aku o ua papale nei ou; aohe wahi o kou i i hiki ai ia'u ke manaoio aku i kau mau olele i hoopuka mai la, I kamailio mai la auei oe, e ke »t'kotia, ma ke ano hoomakeaka Ika M(;i Kikeke? Aohe ngakeraake o Elkeke? Aole o Rikeke iie kAtaaJ lii." | *Me ka wiwo ole a me ka maka'u I ole, pane aku la no o Keeete: "E like me ka'u i hoike aku la ia oe, e Eikeke, ka Moi ō na Pelekane, pela no au e hooia aka nei ienua ou. Oka hae o Enelani, ua iih aku ia. Ia wa i oni ino ae ai o Kikeke me ka hoikf ana mai o kona mau hele- ', helena ika huhu a ene ka inaina nui, aka, kaoln koke iho la oia i kona mau hiohiona okalakala a pau. Huli oaai la oia a mai la ia Sir Thomas, a pane mai la i ka i ana mai:

j ' Ē Bir Thonias, e hele aku oe a i j naua ika hae. Aole o'u aianauio j iki ina olelo a keia kanaka, oiai, Jui maopopo ia'u ke koa oiaio o |ritkotia. E wikiwiki aku oe; a ina ; aole oe e iu.io aku, alaila, o hoouna aku oe i kokahl -mea. Manao au, ■ uapupuleia keia kanaka?" la \va i koaio mai ai kekahi Naita nona ka inoa o«Sir Henrv, ua hele no hoi a naeiki, aie he mea Ia ma ka nana aku, ua noke oia ika holo; me"ka ikaika mai kekalii wahi loihi J : mai. Ame ia naeiki o ka hanii o! j ua Naita nei', pane mai la oia nnua i j o Kikeke, me ka hauu paupauaho! j ana no ka nalowalo ana o ka hae i karaunu o Enelani mai ka Puu aku I i o t?ana Oeoki —ka pepehiia anao kal Naita i hoouohoia ai e kiai malaila I uua ia po —ka loaa atia- ona kinol make o kekahi mau Naita Ausetu-1 ria —-ka ha'iha'i ana o k"a ; ! iaau ihe i hoopaaia iho ai ka hae — tka hihhili ana oke koko maluna o * ! ka lepo [ j Ia wa i kuhikuhi mai ai ka lima j o Eikeke ia Kenete. Ia nana ana! . r ii:ii oua Sir Henry nei ma kahi a! Kouete e ku ana, a ike mai la oia ia j Kenele, he "mea e kona puiwa, a! pane ae īa ia me ka ninau ana:. ! "Hc oiaio hoi ia! Owai io la hoi i keia a'u e ike aku nei?" la wa i pane mai i i o Kikeke me; ka leo nni, tuc he uwo an;vla na ka! ■ liona, me ka laL-ui ana iho hoi o| kona lima i kana koi. : J "O ke kipi kena, ao ka mai;e ! ana o ke kanaka kip: oia ka make e j . k&a aku-ana maluna oua." j A tua ia m&nawa i hapai ae ai o! liikike :ke koi kaua, aīia i lalau I

:ho ai, a aueß? £ū«i la oia e wala , £ii3i i ua koi Ja maluna o Kenele , aka, hou' iho la ia i ua kōi ■ kaua nei ilaio. Kiileie iho la kona : linia maluna b ke kuau o ua ko' ikauīi iui, a lelē mai la oia mailnna j.mai o kona nioe. I | Ku mai la ua īlikeke nei me kona ' , hekiielena a pau i uiupnniia o ka! . huhu a mo ka inaiiu, * "-Ta wa hulM I ae la oia a nana mai la ia SirHenry! Ja olelo mai la : | | "Hoiko mai nei oe, e S'r Henry u Neviie, ua ike oe i ka hililīili ana koko malu.ia o ka honua.! Aole anei | Kuuou aku la o Sir IToory, alaik,"huli'ae !a ua Moi Kikeke nei a' nana ro?\i la ia Kenito, a mahope} pano niai ia oia: ! "K hoolohe'mai oe, o ka Nailal Sokotia, ua ike a\i, !io kanaka kw-| oiaio 00. l T a ike au ia oe e hakaka' aua uio na onemi i oi aku ka ikkika uiauuia o ka ikaika i hiki ke kakele ia e ko'u okiu Naifca helu ekahi wa> Pekkane ponoi niai. Hoiko nsai nej 0 Sir Henry, he elua mau Nai la Au i« mako, ' Aole anei j 1 make kela msu po\va~ Ausetm-i.\' ta oe, e Tna ae uiaj ■ vx>. n.ui ponoi me kou mau lima| i nopelū i keia mau N T aita, alaila, e' '.0 ai-.a o Rikrko ia 00, e *fca'eie' koke t«»i o« ia loko o keiA wahi, a ; o poka aku o«> me ka mau no o k»a; a:i; o ko kukui o ke oia ik'ko o kots| k:no " 4 '•K i\e mai īa'u.o liikeko, e p>»n«] «ku i, fv. O k-la k-vo N.,:ta Au . -1

setuna.fclua i make, a like ke huike a S:r Henry, aole laua i make ia'u; aka, na kuu ilio laua i pepe- i lii." wahi a Keuete i pane &ku" ai-H No hei pane a Kenete, ua uluaoa i.io ae la ka o . Ri--keke, a -iaj kaika 1 ae'ai i kana.koi kaua, £anehe rtfai !a e uhau maluna o Kenete, ia wa i | i ie kokf mai ai o Sif Thoqnas ma-' o Rikeke a me Kenete, a pane aku ia oia iu\ua o Ilikeke i ka i ana aku: . .. E ke Alii,, ka Moi, e ola mau loa oe. E kaohi oe i.kou lima. Ua,.aie kaua he ola no ke ola a keia kanaka SekLtla i haawi mai ai ia kaua. Ua lawa ka hupa i hanaia ma ka po i hala aku la. mamuli o kou hilinai.a' paulele ana i ka palekaaa o ka hae -9 -Enelani ka _ ■ mstu~ō~tnriā kanaka Sekokia. Aole no anei ho au, kou kanaka ponoi nei i' olelo aku ai ia oe, aolf hiki ke hilinaiia ua kanaka SeL.otia?" I ka iohe ana mai o Ilikike i keia mau.olelo a Sir Thomas i pane aku ai, ia wa i kaohi aku ai ia i kona lima a hookua iho la i kana koJ kaua ilalcv aiaila, pane mai Ja ua Moi Uikeke aei ia Sir Thouisp, kona kiai pihkino: "He mea oiaio; ua hoike mua mai no oe ia'u ia mau olelo; a ua pololei oe. ike rjei au no'ukeia hewa. !:

j Ma ia manawa i kiola iho ai o ; lukeke i kana koi kaua ilalo, a olelo j mai la o : a ia Sir Thomas: ? I "E kii.mai oo i kuu koi kaua 'i pahemo aku la mai kuu lima aku. j E hoihoi ae oe m» kona wahi e ku imauai."^ I Pane aku la o Sir Thomas: "Ua ikc no oe, e kuu Moi, he umi kana" jkaaoiaku,e hiki ai keia koi ke jkaikaiiaae. A„owau hookahi nei j la, ua ir?e ia me .kou kauoha ana j mai ia'u e hapai au i kekahi kuahij wi.nui. Ina.no owau nei ame Sir [ Henry. ke kaikai aku i keia koi, laole uo e hiki." I AUua, nana mai la o Eikeke ia ; K.ent U\ a paae mai la oia: ; £ke kanaka kipi! Ua hiki anei ia oeke kaikai, a i oie, ke hapai i ,keia koi a waiho ma kona wahi mau ? Ina hikiiaoe, alaila, e lilo ia i meao hoomahaniia mai ai ko'u inaina nou, aka, o ka'u olelo hoo%holo nae e kau aku ai maluna ou, uo ka hewa au i hana ai ī ka hae o Euelani, aole ia e Idi ae ana Dtfai ka mea a ! J i hooholo &i." , Pane aku la o Kenete: "E hooko no au i kau kauoha, e ka Moi o ua Pelekane. Aka, e hoomanao oe, e Kikeke, aole au e hana aku ana i keia hana i mea © pakele ai 'ko'u ola, ke ola hoi a'u i makaukau ai, e alana aku no ko'u hewaji līana ponoi iho ai. 0 ka'u hoikeike hope h>a sna keia i ka mea hiki i kē ka'l nakn Sekotia ke hann, a haule aku kona kino i ka make. e like me kal Ilikeke i makemako ai. ' la wa hele aku la o Keuete a ma j J»ahi ī waiho ai oke ko; a Kikeke, j alaUa, lalau iho U oia ī ke koi kaua, . a hapai ae 1« me ho mea liilii la. Ma ko Kenote uma. ua hke na ko 1 : kaua la, mo ka mea uuku loa la. ī:

I kela manawa i nana mai ai o Rike- j i ke i ka Naita Sekotia, a pano mal' |la i ka i ana mai: j i ."0 ke koi kaua a Kikoko i hiki j j ole i na kanaka he ke kaikai, j ua lilo ia i uioa paani wile ia e kou ■ |iima, eke kanaka §okotia." j 0 S:r Thoma.s& mo Sir llenry, inana uiai la laila ia Kenete me na uiaka piha pahaohao loa no ke kujpaianaha o kon» ikaika. 0 īr I I Henry nae ka oi aku o ka haohaol loa. Ua lohe wale no oi.-i i ka ika-J ika o ka N*it& Sekotia, akahi no| uae oia a ik'e maka io maoli i kaj : ikaika o ua NaiU »jjjokotia nei. A iia wa i oh io walo ?ho ai oia iloko t iho ona ? "lua e hoo,kukuU ka ika ! ika o Rikoke me ko keia* Nait» Se- ! kotia, aole no i ikeia ka meii o lau» lanakila ana. Koe wale tio paha i keia, he kino nawaliwali ko Uikeko ia wa." j ! Mamua hoi o ka hiki «mi ia Rike-1 ke, ke pane mai i hnaolelo hoti i k'a! Naita I.eopaki, aia hoi, loheia aku I la ka ovre aanahe īft*ai a kekahi 'lole! ?ilikft me sn kapuai nee malie, a ma ia hookahi no komo ana ho kanwa iloko o ka- halepea a Ri-1 keke e moe hoike akn la i k»' Moi, ua hikl mai ka Moiwahine rt>negaria. Us puiwa ae I» o Rike. ■ ke, a nmau mai la oia: "O ka : Momaliiu« xrak mai U no anei? J ,Aol? he j*}ea okoa e ae m» ia?"' | «ku h k*ow.i: "0 k» ; Moiwahine a k*k&hi I«d6 e *e ]

* a Ma J ,Ia Hpu aku. ek* Mpi, ia īaua e nei.' \ , "'. X.feela wai huila ae ai kekahjj hoaka ano ema na onohi maka o Kikeke, me ka oni ino anaaeokona kino. he mea I'a ua hoonatie noi i:i āloko ona ra(» fea iknika loa mi-' muli o ka hooīuf ana'kn a k(-kafTi I manao hikilele a hooptiiwa noonoo I mai wafni akū nefi a 'pane mai' 1* oia ia Slr Henry. " ī: - "E pnka aku oe iwaho a fe iu ' aku i ka Moiwahino' a me kona* ko * koolua, e kāli iki lau'a a1 hiki i ka wa e pau ai ka kakoiPhanal malokonei." • - ] Alaila, huli ae la ua Moi l&keke | nei a kamailiō mai la ia Sii 1 Thomas: * 1 7*'E law~e aku oe i Hiela iaiiaka' kipl a kumakaia fj£a hae ai'il o Ēne : lani mailoko aku pei o keia \y'abj. E hoopaa oe i kōna noau lirmVpaiT me na kup'ee hao. A e h"S!flohe mai oe, aolēTe hookauluaia tnake aka la apopo. I keia 1& n"ō oia e make ai. E kii koke aka oe 1 kahaoa peniteniii nona. Akii," c hoolohe mai oe, e kaujs aku ba

make eoaluna oa»i h wthe ole ia ana o kona mau ke-pa guia, aoie hoi kekahi o koajft mau hoaiīona Naita maluna ona. 'Okahikiana iaia ke kaikai i ke koi kaua a Rikeke, e like me ke kauoha i haawlīa. aku iaia, oia ko kumu i loaa af īaia | keia mau h&oluolu mai a Makoū lakn. Me ka e'eu loa lawe aku la o"Sir ThoriiBs ia Kenele, he pio M kauoha aka Moi. Ia wn i kan ai imun o na maka o Ken«»te n« oleio wanana a ka E!a Haki-ma-i hai mai ai iaia ma ia waoa;ir>, n jka olelo ana tani. aole oia e make | aua.