Ke Aloha Aina, Volume XVII, Number 39, 28 September 1912 — KE KAHUAHANA O KE KALANA O MAUI. [ARTICLE]

KE KAHUAHANA O KE KALANA O MAUI.

(y Va Aoao I)em<>iaratß o Mam,"TeTitoTe'o Hawaii, i ma ita ahaelele, ma keia, ko hoiko a hooia i fcona iiakoo a hilin?ii piba ana i ia. alakai«io na ao <ma * \'m Ai-,,0 Itp.];v:;n:-! e likAne-In 1 hoilō'iā ma >.e Kahnah&ia i apououi <■ ka Ah.ieleh- 1 r,'im o 1U "Aor.o T)mokarala i aponoi& i]iQ i iua K k'.ikOoiK'i mafeoii Kio leH'olmīi j t:a a*"\ o Woodio\r \Vilsoft i iloho Pereēiiiena i o Tho.':;;;b K. "Mnr*hall i Moho ake apono 'pu nēi & l£skoo «3tu 'hoi makoii 1 ! na TCalnmhāna hooholoiiiliā a ia Ahnelele Lahiii i hooholeia, oiai, malaila i hooiaia āi ka-maleee matrokeīh aoao p Kooholomnn man ia na hoopon<*p™o"RUputii l loaa ai ka pono kauliko 1 k» lehulelm a aole hoi i ka jloo;kakailcahi waW no. Ke oiioli Qci eiakon īuā ka hoike nku i ko makou kakoo a apono ana ika 'hana a isa ahaelele Teritoro ika ana ika ■• Hon.- 'Tv 'Ti.'-'McC!andless- -i 'Moho £lele i ka Ahaolelo īao ka raanaoio ana, he mea oia i fcuj>aa a i manaoio me ke ake nui e loaa ka pono kaulike i ka lehulehu me ka i na ]K>no o koia Teritore. Ke kakso pu uei makou i na • Kahualiaua a ka Ahaelole Teritore i hoōholo ai, a ko mnhnlo nei mākon i ka naauao o ia Ahaelele i ka hoala koke ana mai - hooueo kahnaiua i keia wa i hiki ai ke loaa na lionkaku hoojiaauao kupono ana i la' fch,uleKuj' 'i loa.vai īa Jakou ka hooniaoiwpo, ana i na inea no l:o lokou pono. Ke haWi nef makou i Tco -i tna£on hooihaikai nrin i ka aoao DemokayataokeiaTeTit»re awig ka aiina makou no na hio hioua hooha\io3i o ka i i keia wa, l.ie Unakiīahoi iio ka aoao o īea lehul&hu, He hcH*iu aūa ia i na kuahaua a na demokarata i kela īne keia .wa i Iraa fiope ae, malalo . akeakea ana & ka poe koikoi o ka aina, n akahi jio auanoi a hoi hon ka lahni Amelika malalo o na alakai ana a na makua na lakou i hōokufnu i ke aupuni a .Tefferson'i kakoo ikaika ai. KA HOOMAHUAHŪA ANA Ī KA MANA 9 NA KALANA. Ke koi nei makon e hoooiahuahuaia ae ka tnana o na kalana i kulike ai pw ko na kalana ma ka aip i ]oa_a ai ka maua l ka 'Papa Kiai o kelā me.keLa i;alaip.a e iWelawe a e " hooko aku i |«2§alii inauliana anoiiui no ka pouo ,0 ka a,o liol ka lalkpu niau haua ma Vc kanawpi. Xē kōi uei makou'e ae lupono' e h?kf nrke fawelaWe ]roop<<noia iia 'hau'a oke Khlana, ma ka hookUrtiu 'ana"i kfc?£&hi;'Trimtt ¥>'Aana poo e'halokaia e ka leliulehu, ~ e Hkenifc : ksi&: Luna Hooua PalapaTa t Luua līelu Auhau, Kahukula o ke Kalana, Anaaina Kakna a mau oīhaua e ae paha © liooaiaopopoia ana he kupono 110 ka lavtela.w. ana i nr» haua ok£ kalana e like me na kalaua jna ka aina makua. Aole , loa lie kimiu kupouo iki p ka ppaia <> keja mau oihana m<u ka mana &fcu 0 ka lehul^u A poe i ma ke kanaAvai uo ia mau hanae ,lako\i >ho, e like me ka mana hoopuka boriaJaK3j helu auhau a num hana e ae i kaupalena ole īk rM 'k'e Kanawai Kumu. Ke sfeetoa nei mako-U 1 haīia a ka aha'olelo i hala aku ma kona fiooho?-o ana' i' ke Iftta\vai e hoomana $na i ko ke Kiaamtr hopkohn ana i na Konjisina Alanul Hok-puni, oiai he kaili ana ia i ka mana 0 na' Papa Kiai e plli ana i ka huua aaa i na alauui holopuai 0 ko kaiaua. . . *; X* KIWAU HAL2HALĪ UKA»A ME OHUA, Ke Jjoop»a nei makou i ka makou mau moho ahKolelo," ina ■ e puka, e kakoo i kekahi kanawai e hoomaopopo ana 1 ke kolioia 0 kekahi Koiuisina o ka Teritore a e kapaia oja "Komisma no na Oihana Halihali Uknea a me a e loaa hoi iaia ka mana kuj»no malalo ojie .kanawgi e noii i pa īpea 3 pau e pili ana i ka <balihali Ana, <}l na ukana a :oe ohua a me ka uku e kakiia maloko .0 keia i .. mea e lilkl ai'ke l n% auhau e kaklia nel maliuia o M ukana me na ohuaj a iloaa ai' ke kaki kupono me leekauliH ' , +■. 0 KALAWAO. Ko noi nei makou i ka maleou mau uiohs aha<selo e uoii pono i na mea e pili ana.i lea lawējaweia ana o na hana ma ke 0 Kalawao malālo_o k& hooponopouo aua a ka Papa Ql% U* manaoia e kekaKi poe ,)oliulth\i ma ia Kalaua 0 ki , h<x>poj\opyuo kekahi papā i kohoin e ka lehulehu mai w&eua mai q keki\lU poe m.e ka nuua 010 i ke kalaiaii\a f lie mea kupono ia. . ~, . v - , Mamuli 0 ka n j|cKikuiua epa.niai, o kekaki, poe kh,;alohu. „ lio hku! ka hekūii ho a ol is.iyjl.mili o ' o!oh !:c( !i.clo. i ina. ka ahoolelo e £eij;tfp» llft£VQ' i mako. u:i jk?ia « ho Wia aua nuu uo ui lie 10 ma k#i o TeritO|c e'nn&aaU'loa a e hoolehe aku lo; i na. ā pau e filu ana • jnaf waena mal 0 ka poe 0 ke mai, ina • HAAWINA DALA KO KALAWAO. \ Ke Hoqiaa nei makou i ka makou mau moho ahaolelo, iua 0 hiwikaika e ioaa ona luiawina eUla māhualma 110 ke ,kokua a malama juia i ka poe q_ke Kala*ta 0 Kalawa^., kakai mn o ke ealana o kalawao. Ke ahewa >a _»ei makou i ka haua a jka ahao] o !o Hepuhaiika i hala aku nei i ka hoololi ana i ka l'auku n 0 ka ,2 0 ke,K%.p > r*o ona Kana\v;u oke lxuu o 1905,, ma aaa i Niū- kahi oihuua hookahi ilok^ ° ko Kakna o K'alawao. i elhana hookoh'iia e he kūe ana ioi ia 1 kli iirttk*?®iiike oka lehulwhu 0 ka 5100 o a,ma i«t hana ana ua hopueleia ka roe lū.jo halnu o ia K:iUr.a 1 ke kuioaua e koho i ko lakou mukai uui ma ka kilola akea. ho«jpaa uei, i ka makou mau i:i.i>o ke puka, 0 |*ovholo Uqu i ua kauawai lu i loaa hou .a i ka pee koho l>ab;ji Kal&na 0 ke kuleaua 1. kolil i ko l;ikou, ALik.ii Xui .pouoi, ma ka balota , > HOOPAŪ AKA I £A ilok&KI A ī£usl EUDALA 0* NA , ?AA. Ko k.»i ium makou e lu>o!io!oia kekaui i Kiki ;.i 1 kekihi moa moraVl v a j#e 'tay.ea paha i * olelohoaholo & !b&tigfajfrtB Hot Va palapala k>omalu a kuai aku i.kokahi vaiwtfi p«a ke loaa hou ke kr>lv;unv e uku a Uoi mai ka w«nvni pna m* Uoko o,hook&lu i,t) iuak.ih ki \uuhepe aki; 0 ke ma k* uku aA4 1 k,- kunu.paa, u.e ua kuiuaji mki ika l|i ia au . KA IWAHO§f§SOI > 6>tO 0 KA LEH.ULUIU. . UHk'Hi i buna\>ii e Iwomaopopo au&j na a ka TuiuV\Yotioji. -i/. Wa'wa: 0 fc* i.ehulelm a«laku|i(t ia oihima i ka T\i"'k'.vo i ole i kekain luua ka'ana 0 ae, a 0 kauo'.ia ju;s 'h luua au- f ,:J p Aa wiav,a* ona jK-e a psu i n.akp I.i-lo'-.h jue k miJeko o ke l\a%s\a. panama Ko a|k-mb nd nja*on o VkaYi haaw'.ia bifw*io eVf t?»#ole!o ro k* 1;->on;*W.k<u* ar.a * -!-

[ " Wlē&lii mon m*ii knp<mrv o1» _T«rt?apo aei ma ka, Hoiieeike Nui Panama e maiam&ia ana ma K&jpalakiko i ka r|akabiki 1915. Ke minamiaa nei makou iko ko KiaaLuu, '»aa i poo TepiibaJlka no na laīa o ke Komiihui a ua mauae hoi i ka rtrta maa nian m'STia liaiia ' aīia i'kekalil hwkohu o ia i Ui hkpa uukau—ka aoao hoi e ktfe ana nia Tce kalaiama. AUPimi KOMIBINA. . t -• - • "~i - - 11« makou i ka £oe liaawi pīo wale a i r ' o kaleoo"2p J £al*A i kekalii hoononopono >r*ipun: um Vlīoiniim.'u "0" ia jmo a-apuul tio 1-:no loa i -,i > v ]' v^,.uuj Jul ., • kaulike jma3al3-o ie |abua <lepv (I ]jnv:Jri. Kq W-m:ioi'> ]>a mi makon aolfe Id'aiieka6i <femokalaka iloleo o ka Ahaololo Lahui o •koiio kakoo ia kanawai'ma ua ano a pa\u ' s VI P6iro OKA LF:EULSBU. Ke manaa nei raakou o na awapao a pa,u o ka l<iliuleku ho maujioiio ia no ka lehuloliu a e r oll ''' 3i '> oii£.a - hor,p,_.c-'pL'iioi-i e ke aupuni,. Fod.erala a L.ole, Teritorc, i meji e liiki ai ke loaa . like ika lehulgliu, ōa pono me na pomaikai oia mau awapae. UA PONO WAI. Ke hoopaa nei uinkou j kn uu&ou -''io hoppeaiopono hou e.hoololi ika kciaav.-ai e '/Al r.,.„ 1 };. :.,j wai.l e liki ,al>e *•-. L"l'< ,rv b» ■ .tl.: i k.. pouo oka x»ft ko nn'a ! k.\ wui \.k.vu i kuleana aī.' ,:.„ i KULEANA KOHO KA'CU%£. '■ . . Ke kakoo.Hei jnukou i ka liooloji i ke r. ai K\rir. i hi\ī ai ke ka. niīiuu |-lli i la' >ka l;k: m r.. > me ua wahiue ke koho l«uoka ena l;y j>ee i !v]:j'ouo . i-a,:,. Teritore ma 'kekahi koiio l.,aīok&. nui, u i ku e l.jh.t ai v > '...i hooholoia^e"ka hapauui e kakoc> aijfvj 1.• k'>l;,- Y\\c >: kauvjaia i..• kaahaol&o 6 kooholo t na ; na kannwai k^lio I v BAJLA HOLO BALOKA, ] v Ua liiki ole.ke loaa na olelo kupono »io ke aL?'v.'3 āna ina | «kfektf la*k«--lsg|»\tbalika i hana ai ma keia Terifo:o ina' kona | "liaihai ima īna kanaVai koho haloka ma lte kaii kolio haloka o 1916i lī* hf>omaopopoia oka lilo oka Ao?.o Ilepuhalika ia kan ua hooliloia aku nāaluna o aneaue hwkaln luinerrtaussiii dal;i no ka lanakīla, a ua like no in me ka \vr,i -lala no ka haloka hookahi ma ia kau koho, n ua oi loa aku hoi nialuna o ka ui-;a - i aeia ē li' feanavraj no ia* hana. " 0 ka lu ana i ke dala e liko' me ia he hana hoohaahaa no ia i ke kulana maikai o ka p'«' koho a he hookau ana no ia i ka inoa iiie. maluna o Kawali itolookoa.~ ■ MAKA HOOKO ALUKU. Ke ahewa loa nei makon i na hana a ka Papa Ola, i aponoia hoi © ke Kiaain" no na"l*aua pili i ka '"'Makika Lenalen»/' oiai ma ia hana ua kueia ke o Amelika Huiia oia ko «hq akea, me ka ike pono no a nve ka manao ino. Ke olelo kekahi maliele o ka Mahele l> o ke Kmmikauawni o .Amelika \ Huiia peōei'i *'AoJe loa kekahi mea e paa ia no ka, pane m&i * * * a aolē hoi e kaīlua konā o'a, koiui kiiokoa a" i ole kona nte k.aJoaa ole o.ks&hi paiapala ma ke kanawai, « aole km hōl e l£wem l?ekahi wawai kuleanaia rīo kekahi hana 0 ka ka \ife kupono ole ia." 3Ji i ka- lehulehu keia mau hana kue kanawai a ka . Papa Ola i hoonek' a i kaill ai hoi i kft waiwai mo ka ::;atia ole ma ke kaeawāi ame ka ukn mua o!o. Xolaila ke hoopaa aei makou i mau owho'ahi?otol.\ ke ] uka ? e -i' pono a e hookaawalft°at i haawlna <l;i!a uo ka uku ;ria 1 na iuaka.-.'nau? i hooipoilioia ko lakou waiwai m* ke kt\e i ke kanawai. HA UMAHAKA MA&AAINANA MII KO LAKOU USU. Ha>e|«n Ahaoleli>W&alika i liala aku nei ua hool.ia 1 ka hoo!o!5' aha &o i ka iiku o ?!.?.' Wiliaahua e k,a :a, e Uko r:o ke kannw&i, «o ua liaahana ma.a| ha&a lehuehu, oi&i, :,o ; nw ia ci^Ā>oU ( no, ma kona uaa'Mo) ua hōopn liou ac ika nkn © kekahi mau hma kalana' ilnko o koia kslai.:.t. Fa I\c*-"!-=■ .ka hapa nui on* lal.n o kst Tapa Kisi o keia Ka*na uia kok?\!:l xra i hala hope ao nei ika h«Vpii ;»na ne 4 i k.i r- u hana o i\a )imaba))t a i ke fl/)0 b liaahaa o ka laf, eiai lako.: ua noiia nkii *ka Ahahui l'niona o Mfl\sī noi. O kou P:.; a Kiai no 3 ia ' " lakou i hoole i kft h<xnnrihviibua sna ae : kr.hi uk'-: ka;u oaa 'limahftTiii i hapnhā hon aē o ka la, na hoop» h «i ae i"lit uku hftut o man Tuua e ae oko Kakra " "N* 'īail.-, ke hoopaa ' n»i"lSflk(?u ika inakotiLmau~Vtv ko pi'k,:. r!: :;-s !: v-'kaika :::•? ka hoomanaweuiH e hiiohokiia i ?t "1 k;. y.ku o r..i | ~ if&U&TV?ia ihakaaiuaua o evra!n hora oka la raa na hana ' kS lehulehii uialoko o kein Terltore» kalana a muui&pa' - - paha. " ' - ' . - .