Ke Aloha Aina, Volume XVII, Number 46, 16 November 1912 — He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Paleseknia. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Naita Leopaki A I OLE He Nanea no ke Kaua Kerusade Eko lu ma Paleseknia.

K hke me ka nihi aua a ka popoki, pela im wahi kanaka Turcke n*. j o kaliele koīo ana'ku, a pee ae la mahope.o kekahi paleka.ua kahiko j kuknluia ae ma kekahi aoao o Jka h ilelole oka Moi Kikeke. 0 kah 1 . i ku ai o fiei palekaua, ua-kupolo!ei !«ui ia i ka puka i pakula i ka pale ve]evetii'jna ka puka mawaena o kahi aka Moi Rikeke e noho ana a me ka Nuhia, a no kahi koa kia' '.hoi hele a\riu*i niai la oia nuiiuko n īt.i Jiah'ixM jdo kona manao e ike akn ana oia i kahi kauaka TurektA '!<•'" nae oia i ike aku iaia. Xe ike niai la hoi ka. Nuhia i ka maaloalo

O ko aka oua koa nei j ka noke j k.' leiei,. i h īuna ii nie ka ha-lo niaīnko o lia koona la, ma o a īne ke ano pupuahulu juu a pioloke lioi (i kuna mau aoo a i-Ki. . Ja \va i lioaliiin ae ai ke ke.nahilii :rso e iloko o ka iioōhoo o ka Nuhia n ' ka mea a ke koa kiai e kiei hele. :ra, aiawa i ala- n-,ai ai ka haul' īl iko ona no kana niea i iko ai ma ko aka numlo ina ka jiapalina o ki pak fc;uu hiuuhinu ana i hooinaeniae, ai. Alaila, o.ielo iho.la ua ..Nu r 'i:i oti- iiuko iimona: "H.eJ«-no h.oi ke kino. o. ko.aka maa .o aHi .i ike akn nei maloko o ke! y palekaua ahe kanaka powa, e .akemako ana e Sawe i ke ola o ka Kikeko, alaila, e h.iawi aku nia nu. i ka'u mau kiai makaala a m a pau ma kaln a'u i ike aku - v .n;'i.i 3»e kolo aha ae nei a kela aka maalo hoopalinoiiao.' 1 Hala he mau minute o ke kiai a ane ka halo ana a ke koa kiai iloko «» ka halelnle, ia wa i emi hope mai ;i! oia, a hele aku la oia me ka nana ana mā o a maanei mawaho o ka hnlelolo o'ka Moi. A iaia e hana ana pela, īia halawai niai la oia me kekahi koa i ano kahiohio i ka waini. A, na keia waiii koa i hoike Hiaiiaii'. no kona ike ana i kahi kanaka Tc rcko pupule i hooa ai ma ia walii i kahi wa mamua aku o ka manawa a laua e halawai ana. No iiolelo a nei wah.i koa, na komo iho,laia mannoio iloko ona.ua * 1 ailele io kahi knnaka Tureko ana e noko nua i ka nana ana a.me ka liakilo āna, a o knna wa ia ihoopan i«;\ a? ai i kona inaiuui pioo. Ano', eka makamaka heluhelu, e hoi ae ka knua kamaiiio ana m a keia wahi o ka kaua moolelo a nana aku i ka hana n kiihi kanaka Tureke

pupule, n pela pu hoi nie ke kanaka >§abia. H<? nmvi minute paha he umi a oi iki aku niaho}w iho o ka hala ana'ku oke koa kiai, i;i wa i pane aku ai ka Moi Eikēke ika Naila X«vi!a, kona hoa e kamailio pu ana mo k, e luHikuu nuii oia iaia, oiai» ho niakomake oia o loaa kn hooluolu ana, A hala niai la ka Naila Nevila, ua haule aku la ka Moi Kikoko malm>a o kona noho p slu IhKiluolu a knhu.a aku la iliope, Aia kona alo e lnili ana ia wa i ka heiua, a o kona kua Hoi ua kaa ao kiama ka hu!i aknu. l T a ku».'n<i ke k-ua oua M"oi Hikeke nei Si kaln a ke k>.'nka Tureko pupii!e i poo ai, mahope o ka palekau.i kihiko. Ak.i, oko alo o ka Moi, ua :mo aui ae ia nu\i kahi a ko ka naka Nuh-a e noho ana tuc ka makoiila ame ka jwahatia ana no hoi ma ka hai-.a i ha&wiia aku iaia.e ka Moi liikeke, nana e lawoiawo.

Oiai ka Moi i hanlo iho ;n malutm o kona noho no ka h(Xiluoh» ana, ia wa i kolo ho!o mai ai kahi kanaka Tureke nio ka malio loa. oia no oo o ka oni ana a ka a ke ike : N ini !a hoi ke kanaka Nuhia i ke kolo aku s ua kino kanaka nei. ike maopopo loa mai la ua Nuhia i tia ano a pau o ua wahi kanak.i t iui, a ko 1a no hoi uia ma ut mauawu, }»o manao powa ko keia w&Ui kanakn e kolo a nnx> Rk\s noi.

! m \ u:*« -: **< "*

15 palia aiau, ka loa, ». hoa | Ml „ aku la, me-ka hooholo pono ana hoi a loaa ke leilipohe maikai o ke kipuka raa kona lima akan. Ke hoo mau la no kona nana an!i i ke aka maalo o kalii kanaka Tcn ke rnaiuko o ka palekaua, a ke hoomakau 1 ■kau k no lioi oi a i kana kipuka ili. / Hookahi nae mea pilikia 'a uā Nubia i noonoo ihoai iloko ona, oia ;Ka iwku e kuuwelu iho ana mawaena o kahi āna, e noho ana ma kona.

ano kāuwa a me. kahi ana i ik« aku ai i_ke aka maalo o ka lima koko. Ua haawi iho la ua Nul.ia nei i na nor,ooo kuhohonu ana no ka haua e hiki ai iaia ke hooko aku ika mea s kona naau iini nui ai no.ka hoopakele ana i ko ola.o ka Moi RiktW « l:ke me kana i hooUla ai. : 0 kana kipuka ili, oia kana mea paahana i hoomnkaukau ai i niea lioopakole. iko ola oka Moi ana i noho kauwa aku ai. . A o ka Jiiki ana i«in ke kiola mai i ua kipuka ili nei ana rnt> ka holopono a hei ka Ihna koko iaia, maiuua ae oka hiki apa i ua kanaka Tureke la kc haawi iho i poino nu.i e laweia aku ai k« ola o ka Moi Kikeke, he ninau ia nana e noonoō kaholionu ana ia

wa. Ke kolo mai'la ūa kanakaTureke nei, a i koha kokok.e ana giai ma kahi he umi i-a mai kahi mai a ka Moi Rikeke e nanea ana me ka maikai ame ka manao ole ana ae hoi, eia he ix>wa ke hookokoke mai la mahope ona, oia ka wa aua wahi kanaka Tureke nei i ala ino ae i; 1 me ka hikiwawe loa, wawalo ae la kona leo uwo e like me ko kekahi tiga ahiu. hapai ae la kona lima' aknu i kekahi pahi puhaka ol loa, a anehe mai la oia e lele mai maluiu o k:a Moi Rikeke ī hoopuiwaia ae 11 wa, mamuīi oka leti uwo i wawalo ae iloko o kona haielole.

Oiai ka make, he mau kapuai | wale no ka mamao mai a Rikeke atai, oia ka wa i lohe ae ai ua Mo* Puuwai Liona nei i ka hu ana mai 0 kekahi moa kapalulu i oili mai, mailoko mai o kahi ana (Rikeke) i hoonoho aku ai i ke kauwa Nuhia, ahe wale no mahope iho o ka lo'ne ana oua Moi neii ua mea kapahilu nei, aia hoi, ike iho la ia e waiho ana mamua ponoi iho o kona noho, he kino kapaka. ua hei 1 kekahi kaula ili. Oka a-i a me na lima o ua kanaka nei, ua pu ia ae la a hookui i kahi hookahi, oia 'hoi, ua liki ia aku na lima oua k:v naka nei a hui me kona a-i, a laki no hoi ua kanaka la, ua pnewa ae ka oi o ka pahi puhaka a kona lima j akau e p;ui ana i kahi e. j I ko Kikeke uana pt.>no ana iho i.| ua kanaka nei, ike iho la ia he ka- j mika Turoko oia, a o kahi kan:ik;ij no hoi ia ana i kauoha <ii i kona: poe koa mainua aku aole e hanaino j iaia niA ka wa i puoho ae ai ia aj haule pono iho ai ma ke alo o ka halelolo. Ike pu iho la no hoi oia i ke kaula ili e molio pono ana mai ka a-i aku a me' na lima oua wahi kanaka Tureko nei a hooa i na lima [o ke kanaka Nuhia, e ku mai ana' !me ke kulana hoohaahaa, e like no rae ka mea i iko mau ia mawaena ō , na kau^a Nuhia. j Me ka hikiwawe loa, ua lele is| ua Nuhia nn- ka niania loaa ku aua nia kalii i waiho al ke kanaka Tureke opulepule. Me ka hikiwawe uu hoi i ala ao ai ua wahi Tureke nei, a kopa iho ia oia i kana pahi ike kauīa lli i hei ai kona puana-i a ine kona mau'līma, a ma ka wi

i lienio laolao ao ai kona mau lima, oia kona wa i pahu aku ai i kana pahi ika Nuhia. Me ke akamai ]ua ole no hoi i alo ae ai ua Nuhia nei, a loaa lihilihi aku la kona lima akau i ka niaka pahi a kahikanaka Tureko hohona.

ilo pohn ana o kekahi uina oolea walawalo ana\«* wahi Tiwko nei a waiho ana mawaho aku o K* puka oka hale pohai. pau ka ike, pau kalohe. He mau wale no niahoiK' iho, 1010 loa ae k ke aho o ua Turoko nel. Na ke kanaka Nubiu i haawi mai i kekahi pa'i ma)UUKl!.,nn;t loa i ua wahi kanaka Tu,vko nei, a walawala ai oia, e like nio ka mea i hoikeia ae U.

A uuu ua kaaaka Nubis npi o ku aiiA mamua paiio il>o vi ka» Ri - k<>ko, ua ike aku la ka Moi i ke kiilie ana roai o ke koko raa kahi i iiioku ;ii krv Hrfta o ua Nuhia. mi i ka palū a kc kanaka o ka wn koV<- n«> in a m Moi Kikeke nei 1 Me aku ni n »*« 1 ** Hnw t> kft x Tv* : * ' o lw p*huv»a i ">« U • .v?n *'» «■'* } |- ft 1 ** •

hikiwawe loa. kaikai ae la ua Moi Kakeke nei ika lima o ka Nubia a omo iho la oia i ke koko o kahi I moku o ka lima o'-ua Nubia nei. 0 ka wa iaa ka Nubia i huki ino aku ai i kona lima, a h.-mo aku la mai ka paa ana a na lima o Kikeke a mai ka pili ana hoi a kona mau lehelehe alii ma kahi i moku ai o kona (ko ka Nuhia) lima. Lr ' lau ae la ua \uhia nei ike kaei ailika e .paa ana ma.kona um&uma, a uhi iho la ma kahi i moku ai k"na lima, a pela i-fialowale ai ke aiai keokeo o kona ili, ma ka wa { pau.ai ka elee]e ī hapalaia iho ai ma j ka ili a pau oua Nuhia nei. Ua hoao hou aku la ka M<>i liikeke, e lalau ika (Nuhia, aka, u& au'a ua Nuhia iiei i kona lima, me ka luliluli ana hoi o kona pqo. Ua ku' i aku la ka lono ma na wahi a pau o ke kahua hoomoana o na Pelekane no ka .pakele ana o ke oa.o ka Moi Rikek<* mai ka lima mai o kek>ihi kanaka Tureke lima koko,, i ole wale no ka makaala o jke kauwa Nuhia i hoounaia mai ai 1 e Sala'.lina, ka Moi Kmepera o na l poe Mahomela, mamuli o kona aka|inailua ole ma ka hoolei kipuka ili ana, a hei ke kanaka Tureke i ! makemake e powa i k« ola oka Moi Rikeke. Ua lilo keia lono i mea hoopiolo. ke nui i na mea a pau oke kahua hoomoana mai na kanaka kiekie mai luna lilo mai, ka poe hoi e paa 1 ana i na kulana alihikaua koiko] loa mawaena o na koa Pelekane, a hoea i na koa o ka papa haahaa loa. Ama ia manawa hookahi no hoi, ua lilo i meanune nui ia mawaena o na poe a paa ke ano a me ke kulana o ke kanaka Nubia nana i hooj\akele i ke ola oka Moi Puuwai Liona o Pelokane.

Oiai hoi o Hikeke, e hoao hou aku ana e lalau i ka linia o ke kana ka Nuhia, ia', ia wa i komo aku ai iiā Naita Nevila, Sir Thomas a me kekahi poe Naita koikoi e ae he n'ui' aku ana imua o ke »lo oka Moi Me ke ano pupuahulu a piha pihoihoi ninau aku la o Sir Thomas i ka Moi: "Heaha keia?"

īa wa i pane mai ai ka Moi: 4 *E nana īka Moi oke Kipuka Ili, ke Kauwa Nuhia a Saladinaji makana mai nei na'u, na ua pakele ko'u ola i kela kanaka paele, Ake kapa nei au iaia ka Emepera oke Kaula lii. Ke ol«lo nei āu, he daimana eleele keia kanaka mawaena ona d»imana keokixi e hoopuni ana ika papale ka. raunu o ka Moi o Klani."

"Ano," i hoomau mai ai ka Moi Rikeke i ke kamailio ana i konapoe Naiu, "ua hoike mai o Saladina ia ! u, ma kana palapala i hoouna mai nei ia'u, o keia kartaka Nuhia he kanaka ike oia ina mea e hiki mai ana, nolaila, makeniake au e ninau i keia Kauwa Nuhia, ina paha e hiki anaiaia ke hoike mai i ke kanaka puuwai hohe wale nana lawe kolohe akn i ka hae alii o Ene lani mai luna aku o ka Puu o Sana («eoki. E hookaawale ae onkou i ike pono aku au i k\in Kauwa Nuhia."

Tka hookaawale ana ae o na alihikann koikoi e like me ke kanoha aka Moi, ia wa i pane mai ai \ia M«i Kikeke nei ike kanaka NuHia: ? i : ;

'' Ua hoikeia maloko o ka palapala a Saladina i hoouna mai'nei ia'u, ke o!e au e kuhihewa, he maamaa. lea oe rria na hana kilokilo o kou aina. He oiaio anw ia? Kunoa aku la ke poo o ua Nitbia nei, e hoike ana he oiaio ka mea a Saladina i hoike mai ai i ua Moi Rikeke nei. ; * Alaila, pane hou mai hoi ka Moi TRibeke ma ka' ninau ana mai i ua 'Nuln» nei: "P?hefl la auanei e maopopo aj kau pane mai ia'u, oiai, *ole hiki ia oe ke kamailio mai. H 'Kulou iho ia ke poo o na N«hin nei ilalo me ka iho pu ana iho no hoi o kona kino, a i kona ala hou ana ae iluna, aia hoi, hoohelehele iho ia kona mau nw,namana]ima akau i pu ia ae maluna o ka hoaka o kona lima hema, m* ke ano ka(taralima. "Aiaila, he hiki k o« ke kak!au- ! lima? ss i ninan hou mai ai' o Rikeke i ua Nuhia nei. Kuuou aku la k* poo o ua kauwa kupanvn?&& nw, K»> loaa ole m kuia ms ko maltf.it a!rtiU. f p«k* »«* k»' īl«w»H o *r.' h 1 !» !»' - !> , .. H