Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 66, 4 April 1914 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI -NO- Dona Evaleka A I OLE NO KA MONEKA WAHI NE -A ME- KA MONEKA HOOKAMANI [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI -NO- Dona Evaleka A I OLE NO KA MONEKA WAHI NE -A ME- KA MONEKA HOOKAMANI

' MOKUNAIIi. Maliope ilio o kein nmn ninainnau aim a kii Mnkuahūie Hemolole o ka Hume.o na Virigiiiia, ua luiokim ue la ka !«ua iiiau knkaknka ana, iuawaena o laua iho. a 110 ia mea, noi koke aku la o .īanika no kona hookuu i:i īnai, oiai kana'kaikamahie, im ae ia mai la ri« o ka nolio snia m;s ka Hoine o na Ma'kualiine \'i i iyina ; a peia 110 iuu i knnou uiai ai ke poo o ua l>!aikuahiiie Virigina nei no keia noi a ua Janika nei !io ka Inli lioi aku no kona home. Ku ae la na Janika nei iluna a bo•ni aku !a uia na papalina o kana kaikauiahine a pelu uo hoi oia i h 4 aawi aku ai i kona aloha i kn makuahhu' hemolelp o ka līonu' o na Viriyina, a pela m> hoi kela i liaawi iuai ni i kona aloha ma ka liaawi»aiia niai i koua lima i kana malihini i ka aku ina kona home n hookuu ae ki kana mai\ kamaiOo ana. I'ka hala aua aku o ua Janika nei ne kona home, na laweia aku la ua no kouy nimi, mala^o, 0 na ahuoii ann a ka iMakuahine llcmolele o ka Pono, a i ko laua hiki ana akii.im- ka rumi o ua Anaionio uei,, ua pane aku la ua Makuahine nei o Va ī*ono: "E kiiu 'kaikaniahiue, eia kou rumi, ka runii hoi i koe"~iho, a ua pomaikai hoi oe, a 110 ka mea, ua laki oe oa hookoe mai ke Akua i koia rumi o« he mea hoi i aeia mai, a no ka mea, he mau miuuie wale no q kn hoea ana inai o kou makuahhu», ma ke kino, ua hoea mai ia kkahi jmakuahine, no ka iiui ana mai e hoi mai uo ka home nei, aka, ua pD.uc aku au, aa lohi loa oe, a no ka mea, he mau inipute Wale no i liala ae nei ka hoea ana xnai o kekahi makuahine no ka hoihoi ana "mai i kana, kaikamahine no ka home nei o na Yirigina, a ua nele oe me noi i hoen mai nei. Aka, ke minajniiiia nei nae au nu ka lohi Toa o kau noi e kuu kaikuahine, o ka ulia pakalaki nae ia i ha* lawai me o« e ke kaikuahiue, eia nae, ke noi aku ue uo hoL au i kou ohiolu e kuu kiukuahine maikai, no ka hoike ana mai i kou ino;; a me kou wahi i noho nei, a no ka meu, i ka wa aiua loa e loaa ana ia'u e hoike ko- ■ ke aku no au imna iinua oiip o kt v kaikuahine no ka loaa ana he rmni kaawale nou e noho ai maloko o keia Home Hemoiele o ka Pono iio na poe e kupaa ana inahope o ka Inoa Laahia © arito, a nona wale no kona ola ana iaa wa apau. I ka hookuu ana iho o na olelo ana a ub M&kuahhie Ilemolele nei o ka Pono. Ua hookuu ae la laua, a aole no hoi i ia lioi>e iho. kani hou ana ka bele, e hoike mai ana hoi, aia he malihini mawaho e kipa aku ana no ia Home a i ka hoea "ana aku, eia ka o ~ka ina-lihii'ii nnia no i hoe-a aku imu onu no ke iu>i aiu\ 1 kekahi wahi kaawale uo kana kaikamohine. 1 kou nuni C noho ai. aka. aole nae e lo&a koke akn ana ia oe ka auliu o na leaikuahine Viriyina a hiki i kou w® e makankau ai ina lma puie no ka aahn au i kii ma nei, a i wahi e loaa a$ oia no kou malama ina rula ame • na kuhikuhi o ka a Hoiuo nei, a nosnils, e hoia ku no kou mmi a weiewehe i kon nian a}ihir*a lio..ilin>lu a hiki i ka wa o kou niau kaikuahine e kii mai ai ia oe no ka hele ar.a i ka holoholo aaw? nu loiua o ka uoho ana ma ka Home ei uui koia auina !a. Kf6iaila, ke nouoi aku uei au iu> k*u hookau ana mai ia'u o hoi no ke kahaa 0 ka'n hana, a no ia mea, o hoi aku la oia tiu ke kuahu no ka haawi Atia aku i katja tnu !eo noi i ke Akaa. «o fca hoomamao loa aku tua haiuuno, nii manao kuko anie na niea e ae iio hoi a pan e hookouio ana i k\>na mau kaikuaiūne i'oko o na hoowale *a!e ana o koia houua. & 1 ka pau mm o iaiia j>ule iuia, ua huii hoi !oa

akn la oia no koua mmi. I ba haalele ana mai o &pika i ka Home o ka Ponq, ua hoohauoli loa kona inau n);ia<y, «o ke k:ifftrale ana aku o kfela. kaikamahine mai kona alo akn, malia o ke kaawale ana «ku la o kohi kaikawialiiin? iu:ū kona alo .aku, pela 110 anei e kaaw«lc akw ai aa Hana hooweliweli a ke' akuat&pu mai'kona "hlimp aku, aka',.he iiuau waTia"o' uklnhowa loa io if ua wahine noi, e Hke īne kana i hoike aku ai 1 kana kMikaina-liiim, iloko o ekolu la e hoea hou akn ai aia no ka hni ana me ia " • - ■' ,v.-: Ma ka «hi ana in»i o na gheu_p ka po. a ma n'a hora -kupono flo ka ho..;,ri'!n ;uia, n;i lmi aku la oia 110 kona nuai, oial kona hoa i hoi aku no ka hooluolu ana, oja hoi o oiai, ua 'aua iho no ua Janika 'nei no ka ntfho ana me ia, raa ke aiio i hoa noho n.ona no ka lawelawe like ana maloko o na rtimi o na poe hoolimalima, e ivobo ana maloko 0. kona mau'mmi. a oini no hoi, nn pipili aku kona aloha ia Folora, oiai hoi na la lakou e noho ann me kona man haku mua. S na'komo pu no hoi ha Kūa-" aloha iloko o na Janika nei no Folora, mamuli o kona kulana eleu a. hoolohe i ka ianei mau kauoha, a oiai no hoi. lie kaikamahine oia i hooneleia me ka makua ole, a pela i pipiK aku ai kona aloha no Falorfl. I ka haule hna aku nae o, Janlka « hoohioiu malnna o kona wahi moe, aa ike aku la oia he kino wahiue iloko o kona aahu keokeo, nona ke kiei kie i pili akvi kona poo i kanpoku a o , l'ka helehelpna o keia wahine hookailakīipna ana e ike nei, nie kona mau !:maka ponoi, oiai no nae oia e ala ana, - nole ia no kekahi mea okoa aku, aka. 0 lEīē-waile no ia, ka wahine hookahi' īin hf>s aj>a i hfiīia maikiii ai ina ka'i hoopAnopono ana ina lß>wahowa <>*] ikonn hoolewa me keia'mau olelo: 1 .'"E ka wahino lokoino! No keahni !a hoi kon mea i hooI?i aku nei i kuu 'miKmili iloko o kehi hale i pioha me ka hnnmia o na hana punwai eleele' A fta hana a lapuft'ale loa, w a 'e hoolohe mai nae oe i ko hoa'loha. kekalū po, a o ka ]>o o hoi ia 1 make ai an malalo o na hana a ka eemi, kn mea no lioi a ko Mniilhia e i hanoli, a e hiliftai knhihewa nei, a ma ia po vlvalnwai*iku ni au me ka ] uhane o ka'n kaiknmaliine, he hioēn- 1 hnne ano knpanaha no, ka Kiea hoi" nana i kaili hikiwnwe ae i ko'u hanu' a ke Akua i hnnwi mai ā>. a ike akn' la nn i nn kaiknmnhine nei a'*u e kn ann ma kekahi pali nihinihi, a iloko hoi o kelA a me keia inimite e haneē tnai nna oia nfc lalo o ke awawA, lie~ nwawa hoi i maopopo ole ia'u kona man palena o ka iho ana." "Alaila, lolie aku la au i ka leo knhea o na kakamahine nei e kahea i'nni ana ia'u no ke kii ana' akn e hoopakele me ke'ui mau ololo: E kil tjiai e lioopakelo ia'u! E kii mai e hoopakele ian! Mamua oka hala ana o ka wa kupono. "K like hoi me ka leo kahea d ka'u kaikanmhine, e' hele nku iaia, pola nn i hooko- nku ai, aka nae, aolo u i hi- ■ ki nkn iluna o ka pali, a aole no hoi: i lonn nkn ia'n ka'n mea nloha; ua' pnoho ae la au, a ike iho Ia au he j moeuhane ka kau i ike ai." 'Ta hookupilikii loa ia uiai kou j nuiu mauao uo ko auo o keia nioeuhaue i halawui mai me au, ine ko'u hoao ana e hoopoina aku i keia moeuhaue weliweli, aka, aia uae ko'u. lunaikehala ke kono kaika loa iaia e hdo aku e ike i kaua i wahi e loaa ai ka inaha i kona uoonoo. '"I ka hiki hou 010 ana ia'u ke hianiue, oi;ii, ua pihakui uiai la iloko o'u no ke alohu i kuu kuikamahine, aela au mailuna mai o ko'u wahl nioe, ino kok omo aa i ko'u aahu, me ka liole niki malie aua aku no ka iuiui iuoe o ka'u kaikamahine, a uo ka uiea, aolo au i makemake e hoonioni nkn i kona hiamoe, aka, o ka'u i nke imi «i, o ka ike lihi. wale aku no i na hioliiona o ka'n kaikamahine AnaNuiio, na lawaia no ka hoomaha ana mai \ ko'n ninu uoonoi> pioloke. '•T,ia nae kahi inea kupanaha a hoopohihihi ,loa niai i ko'u uoouoo, oia 'no ko»i ike ana aku ina heleheleua o ka Aiuesorio, īue ka hiki ole hoi ia'u e li<,iopuka aku i hookahi hnaolelo inai ko'u lehelelienSu. Ko kekahi niau ininulo loihi kela nanu o maua ia mana \ln>, me he uiau iuoho hiihaka ahi, ua hoi hou mai la iuv •lonnoo aok.'in.ikn iloko o'u, alaila, poh:i aVit la k.m leo me ke okalakahi: "AV.>ve no hoi oe e Anu'sorio,. ke kanaka o e haulieo nei i kou pilui i Ua pono me ak hemoieie. K keia Moueka hookamani. ua komo mua no iloko o'n ka hoohnoi ana, u;\ pihn kon pnnwai me ka eleeh», i ol aku hot Unui, U>UOttii ekele i"~k& iuika.

'«E k«i& uon^mmm nmi i k^iß'wā~^^H^BHK^SA lxia ka aoao o • ka' t - r,keia »a"ao. E o ka haiuau ana o me ka lioike ole aku v koā ano oke kulana h« hewa kaiaima koikol i||r"Kl | jiSa ko'u aoao nei. E li"iihu_ R u 1 kau ie«u haoa o keia kulanakauKāe, akn lioi ina hoalia nau o e keia lflj)uwaj.e _$ana 'Kāpuliini,'. u 0 keia EkalPMa Ln mia wale ift nei* e a ke hiai nei i ke kanak'a. i.pL_aku ka haahna o kana holoholona "' TgB*>Cv'T'. - - -" .. «dgWMHßC£ta9f- ' «Me ka. hilahila e pahola nei ntka neī, v a_flie kuna kluō haal,ulu ana, a,a ke q»q ka kulou nei ine ka uua ke hm>aidhflie mai i K&k mau manao mek ela leo olu oiaL UA pilia au me ka inaina jigCpaJtftiaeka houkamani ala, a_qj» <sjsT j>k ao hoi ua Mooeka nei ke^w^aio-^a^ 1 ioau kum.u C hiki ai uo jiew M» t> aui w maloko u U i{ Va.pai)ifie i keia nn&o/' - .- "Me ka % 3* ao%Q 9 ka.'u , me, * k<w iuoa m ,ka i^iuai koua- ua f oi. j£n £4 i loaa j ,kuā-3:ai-kamahme, mamua oka hikf ia'u i ke pop,q kua kai|£Us£l}ipS fe»a fi, n«>ejßS-k* JjfcMoa W.aka, ana aku» U no k,u« ,o.i4«i..Uiajßis)e : ''Aole keia he t puana ae. ai au nie ka leo. ieiaina. Aia he u»u mea hun% ilftko.jp hiamoe.kupaq.aha i &DhiaJ^\&&L- t kdynihine. Me ko'u i ua iuj, O, e |ce e hu wule ia &L, iuuu UaH tytyUil« ūuua o na maka o Mada r;da a E ke^AkuH! E «loha mai j«'u, _ .. "Haule iho la ua «ei maluua o mau kuli uie, ke, ao» i ka e ahp oia e milū imua o keia wahine mamua oke kau}ai ia ana ae o ko 4 ua, bews, i ke akea-" . f "Me kona. mau lima e p.uili ana nia kona, umauma, a me koua mau maka e. hakapono aoa maluu $'u;. owaka ae la kona wabr a kaJ»ai|ii» .njiai la me ia leo nahenahe q ka .nhes.a, .me k» piha maaW; "'E ka ]«de maikai* e halin tuai kou Eoau pepe£a6 'l " ka'u mau leo uwalo, a e maliu mai i ka'n mau leo nonoi haahaa ia oe. K« hookiki aku nei au imua oq me ka oiaio loa, aole hka maluhia .» me ka laahia o kau I kaikamahiue i hoopoino. ia." I "E huikala mai i k&'h kiekie t o ke komohewa ah'fi 6lna home nei. E hoopakele ae sa ? u mai na hooia ana e "ko keia ao'holookoa, ; a e ae m&i iaV£ hoi »kb Xt6 ka home 0 na Moneka me ka matuhi«i." ■ 1 1 •'O! E ka maknahine maīkai, e ae mai i keia leo nonol a "kft inea liana' hewa. Ke hoohiki nei au me ka ouiio e hoopaa loa no au i ko'u noonoo: ana no kau kaikamahinfe e ka makuahine maikai. ! "Luliluli ae la kn'u poo tti« ke keēhi ikaika ana 'iho ilalo o ka papa-l hsle, a me ka leo moakeka e hqopa- ! -i akuli ana ia loko e fc& hale a* kamailio aku la au: 1 j "Ē A.mesorio, e ka walia- j hee. ua lawa kau mau l\aua hookt\mani. a na hoea mai )ia wa'e lipa.-l huwaleia ai kau mau ban? lapuimle] imna o ke akea, i wahl e pakeCc J\i; nft wahine opio o Madarida mai liiu, man hana hoownlewale mat;" *. "E hoohaalula. ia . ko. da i ko« hookamani, wou mpalea 1 ni. akn mamnn o ka nahefa & uiejp|u hoopimipuni o ke ano ka inoa maikai o kou aku k me ka maeipae /a īa, h«)wa hou ia mai ai ko iala koa m%. kai e m kana keiki." „ "E kif a hele pela e SatWa, aoft loa au e ae aku ana he !ihi o kau msu noi e ; mi " . - :?m< "I ka īke apa īiae p u4 na hiki oleiaiake Uopuiklilii|iaiiWii_ inuaiua, ua hooholo osa e~ lEaHele iho i na home inaiua la, ui» ikaik.i. «ole ia ho ntftm J puuTC fl Iwio tfal la