Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 69, 2 May 1914 — HE MOOLELO HAWAII -NO- LAIEHAU -A O- KA LUA OLE HOI MA KA U'I [ARTICLE]

HE MOOLELO HAWAII -NO- LAIEHAU -A O- KA LUA OLE HOI MA KA U'I

«. > ' j * * ' T7ft H'a au ia oe e ke aloha, 'Hakukoi mai nei loko, I nui helu ona mauu, Aia i Kamaile kuu ipo, I ke ahi kanlana o Anaki. O ko Laiehau olelo 'koke aku la !io ia, fa lea maoli 110 oe e oikoi, 0 lea pAhapana Wale no ka hewa o kou wawae a6ie na lima a huli a'e la oia 1 kamailio aku la ina kana <? noho ivei. Efe kanawai'no hoi ka'Koikoi aole kakou e walanu, a he kaaawai 110 ho! ko makon "me ko'u mau hoa ankai, eia ko mnkou kanawai. I kahea no hoi au i ko makou akua a 1 walaau onkou fce make no ko oukou, nolaila, hamau ka leo eat wahi 0 Laieha'u. • E Kalam e^—a Ke 3ei mai la' o K'aula i ke kai" Ka malamalama o Niihau Malie, malie ae !a Kainuwai Ke inu mai la na hala o Naue i ke kai Nonaue ka hala no Nuololo Ka wahine a 110 Knmaile no—e E hahau hou ae an. wahi a Laiehau, i tift e pnn ku no oukou hele a pii no pa pnli a malaila aku 110 kakou, a e n'oho malie no hoi oukou mai wnlaau, he mauu oahipalu aohe luhi, a pnana hou ae h o £aiehau i keia *iele, Pau e a pau lon e Ke ai ae !a 5 kai ku 0 ka aina e Tav olnnmea i ke ahi a Pelehaul«ni Ke hauhini mai la o Pele ia Ivahiki e hiki owela o Kahiki Ka» hoanoano o e I Ke moe mai la o "Keaumiki ame Ka popoi kaiko elo Nuumealaui ' Re he iuo ae : "Kē' £u mai la ka eho a aa ē Kw hoaliali o FMe i Kahiki 'He inei—e he ino—e, e lele ka ' Wahine iiīo—e Pui nla ka noe ī ka lihilihi o k;i leliua Me lie v.ahi kapakea ala ka ohu i ka pua o kek oaie Ka !iJi poahi i mi hale kawelu a - Limaloa Kuvi ka mnkani 0 ka aina ua malie l T a malie na pali o Kamaile Aohe he tMi nana c pv>i ka manu iluna —e aloha —e 0 Re ku ac );i 110 ia o Laiehau a hele ana, a 11 a keia poe 110 ia el ohi ana ī ke ku kunmhaua tmi o na pali hula'iia o Milolii pale na pali loloa. 1 k ks hiki aua o Laiohau īne koia poe kaikiimahiup he nui a lehulehu v>o hol ka noho ana ohnm o Xuololo. 1 ko lakou uoho aua a ho n\;m la, ua olelo aku la 0 Hinakawea i ka 'moopnua a luhi no !\oi: E Luiehau i e hoi paha au ke iko uei uu iua kftIhoaka o hopt\ ua manao au e h'>i |ka poe ohua ou o Waialua ;> hui aku fme lakou a noho he mau 'a. ī na pela o kaua pu 110. e hoihoi akii" au is oe a no)u> or- i Wailua a ōwau, ke hoi hou 1:1:11 uo ua p:i!i uei. Apopo a inakiiukan na o ko kakou Holo no i no Waialua. K aoho no hoi paha 00 o makov ke holo ao nie ua knhu ou? Ae. wiilii a Laiohau. lu:i pela »tM>po r,o oukou a ahiahi alaila oukou lvi!o uo Wailua. pola koNi manao. Ma va jh>. ua hiki mai la o N'nnmkaoki<hai mai Kauohuuamoku mai, «a ku kn aiua makai un hele mai la o Namakaokahai a komo 1 ka halo Ihiila 0 Laiehu. 1 kon hikv avia a ke anaiua konio ke alii i |ka hsde hula a nolio i ka ukuwai, ua moe apau oloko o ka h«!o t> l«lch«u ame ītii\ak»woa ua mea jpr>lo v moo, 0 liko mo i'.A ai'.o o ko f\n o llawaii i \u\ 'ui i h;*.\a, " ¥5 l*ttahiaukhvkiu \> HaWa, > hoi S\vo 00 i Oshn nui n\;\o>\aowa 0 lVf>ho ;VV.;t < ka%S< Pollhalu o Kaluih»«. .<«•. "«rahv a TVshi,\u!ookv.!, tvjviv « kn iv>, ah\v!a, liovtioi aku au va oe p kukn, au ?a wsvie a pehea o Kaliihauola, .0 k* oloio « 0, ko'a mau&o o ij.ō koi Uiiū ' - ** 1

|t*et mu i ma ofe.u& « }«lia | (<n«t n« k* Imh»* « fe«*t Aku «u i« j j«m ko'u kuuiu tiui hek mai ssfi uo j |k« i«usii, ua ia Jto hauai la olua . j * ik« «i i K«n«lt>i»amoku a o!ud o; i hotik&iM a«a mawaho. oi.i ks S&kow i * » »kr- m«i ai is ohia a ku :uii nmi ai j jtna\vsho koko ii'hu uo-, uu ' f Him TOa\>a r.o Knoi^^ni.. | | Iu& c koi yu u.<s vJT m. I

|i ko?i;\ iu& hs «i i Uoi wi« ka bskji k-04 «lō k<H.p&- , k. *w i» w * k«« e kuu b&- .' ] I - -a- - ;&«. I k«l* W* i ho*ho «.ī ? UMi«ka«*« t»e Iw k~\> &»« sk> k* - 4 kilika k* ,IT4KtMNk\ 4 i>oi *. «

Ua wēla ka "Hoku nialama Ua wela o Makalii ia Kaelo Ua wela Ikiiki ia Kaulua līa wela o Mahoe mua Mahoe hope Kakaa pa ka lj|ni he io i ka ua awa ' % Noho Paiiaewa i ka nua lehua Hui ija moku i lau a lau ke akua Kaa ka inoku o honua mea he ino zHulihia ke uli lele ke o.kaap ohaku Ke haki mua ala i ka poli kapii. a he kapu . . lve ike a wa a lele hewa i ka houpo .. .. « ..Iwaue . , -. ~ i Ai ipoioo a. ko hiu kaii.ahi e. Kai ■ laui e | Hau«e qia{)Aha na moku o liawaii • o lauhMi. ... " I ka ai iaoiiio a i ewe e.Kalaui kaupu o Kaliihauola o NaUM&aok&h&ipiiUini A nou o lona. i Manowaikaoo I Maolipla a no Ilinekawea. .Ma keia wahi hoolilo o Hinakawea i kona ike a maua no ka hanai haku aiii Kalaihauola ua akua, ua haawi pau aku o Uinakawea i kona mana no ke lii a hanai o kona minoi. 0 Namak&okanaipiilani Kalaihanola k« kmuuhiuu o &a wawae o ka iki tnea 0 Holemiuuiikekapu. He kapu io no 0 Namakaokahai, ilalo nei ua noho pu me ka ohana a hanaino ai ke kaikaina i ka aina ia Nuumealani i ka hele ana mai e hoohui ia Hawaii nei t liio i hookahi, a pela me na aina ipau a kuikahi ka noho ana n ai ke kukulu o ka lauhaa o Kahiki u ka au naenae o ka moamoa o ka mol« > Hikiauom&lama o Hiki i ke au e Uaiamanui Manewanewa na pae ki' a Kiikii i ka walu o Hapaeakalani 1 «ralinuu i ku iua kaha a lau kone haie a he hale akua, he akua ai pohaku no Nuumealani mai hemo ka pau i ka moana kai hoanoano. E na hoa kaunu 0 na mea o ke au 0 na ouli o ko kakou arau poe i lioho ina ouli panopano o ka piii o kela ame keia Hawaii lahui oiaio loa. ī uo wai ke Akua a kuu manu hoi,. huina mai ae, ua moa io no nou e Hawaii. A pehea ka hoi e uhi mai ne ke kai poi & papau kakou la he ai ko kawhale, ua piha oloko in& m«£ kaili wale, hao wale, lawe wale. Aia la i Waiohinu i Hawaii ka pohaku alaomea, kiina ka wai i Hae ua Kauai ka wai o Kanaloa a pai iauae Akapalae he wai aka hoar,oan< na ke kahua k&i kupuna o |>ai.«ila nu 0 Haiunea i hetoo ka mino 0 La , uahinui 0 Hoanonuikalani a paa i ki uahi noe kanahele a lilo ka piko i uh nni 0 Halulu he aina ke ne'i ala Waialoha. Aloha na hale lau a k< akua wahine i kukulu i ke kahua ha kanaka la i Haen, i ke ahua la i Ka huanui a he heiau no Kanaloa. Pa\ au la e kuu kama aha 1 Lualuale 1 Waianae nou e ka mino o kuu oh< hina a noho ae. Ma keia wahi i hoopau ai o Hi nakawea i kana mau kauoha a Na makaokahaiopiikā, 0 ka hai ninau: Pehea ka hoi ko hana: Ipunua i ko polit Aia i kuu wahn lana, aman aku au iaia, i ole e hann ke poo i'kā nihi«ilii kun mannn ou e ke fikufi e ūuna iho i k» uliuli t < noho aiin i ko ahun kau kanawai olelo kn wnhn hele i ke kuahiw? e!e i kji )va!i .1 make, h olelo ka waha hele 1 kai uli, kai j.>opola a Kanaloa apu poo pau hiu « inoe loa kane o nana ka hakii wahine hamnma ka WHha i ka makani nui a Ahueua ke wili nei ka okai makani 0 Halulu la-owa, ke lai hooaliali poi j ina mukae pali 0 Kilauea. E Kalani uina nakolo E lele kn pohaha i Jewa nuu F kalakala ae u uwekewektf —e 4fai hoopa e k« po* aihoiaiu A uu'u u uo'u uo u uo&. p&u.)