Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 70, 9 May 1914 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI -NO- ADELINA RUFE KA U'I NOREA O KA PALEUHIMAKA LAHILAHI -A ME- WM WAINAMINA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI -NO- ADELINA RUFE

KA U'I NOREA O KA

PALEUHIMAKA LAHILAHI -A ME- WM WAINAMINA

MOKUNA XVI. Ia lako» nei i haalele iho ai i« Ausetuha, na haia loa aku la lakou nei oo Awg«pita e mnkaikai nna iloko 0 n& kulanakauhale like ole, r » ke kulanakaphale o Atenai (lakon * nei i hui hoii ae fli rnc ka «i nohon Alieela ame kona luaui makunkane ka Lunakanawai Kiekie Ulixi o Tonlana ame ko laua mau hoa hele elike no hoi me ua Haku opio-puuwai poine uei o Bollsa kana kaikamnhiiie ame ko laua mau hoa hele. ke knuwa wahine lawelawe Ana ame ka wahine opio kumukuln o ka makaaniani- polu. Ua lilo no hoi kein hui ann o lakou me ko lakou moeuhnne mnn ole, 1 ' mst no lakou e hauoli loa ai 110 ko hui ana ma keia wahi malihini loa. A, ua hoohalain hoi e lakon he elua ®akahiki holookoa iloko o Ai;upita k» kilohi a halo ana hoi 1 kona mau mea nani. ame na mea n ke au kahiko e piM ana i lkfna""csatt "Atc«akii, āme na aina raAlnn&. o kona a apa» » i ke kanheleHafc« oj»o'hoi, nal oi«t* no : o ka hauoli iain, eia na«, - Wnaa wan maka ine kona hclēh(>e hoomaikeike mau mai ana ia ' i ke kaumaha ame ka maluhiluhi nui iloko o n mea paahana o koun puuwai i hoopoino ia e kē aloha o kana wahine. lioko o keia mau makahiki loihi elua o ko lakou noho ana iloko o A|gupita, ua like lakou me he oh:\na hookahi la, e hni mau ana oin mt ka Lunakanawai o a o Atineta »o hoi me kek umukula %va- ' hine opio Amabera a ka Haku wahine ; opio Kalikina Galoke. l T a lilo no hoi ua Haku wahine opio nei a ,Wi!e i mea uui ia laua ame k« kauwa waliine lawelawe Ana, a ia lakou nei i haalele iho ai ia Aigiipita, tia hoohuli ae 5a lakou nei i ko lakou no Tureke. Ma kek utanakauhalealii o Constantiuople lakou nei in oho iho ai- nie ko lakou haalele ana hoi i ka Lunakanawa/ l T lixi, ka ui nohea Alineta ame ko laua mau hoa hele i Aignpita no kekahi mau kuia iki i loaa ia l&kou, me ko lakou nei hoike pu ana aku hoi i ko lakou wahi e kaahele hou aku ai. a maloko o kekahi hotele nani o ke kulanakauhale Konakinopala lakou iH'i i* noho iho ai, iloko o na mea apau >e olnoln ai o ka noho aeia. Ma ke awakea o kekalii ia oiai ua H«ku opio Wainamina nēi e hilināi ana iluna o kekahi noho pulu hooluolu mawaho o ka lanai, ua ike ole oia i ka pili ana ih<? o kona mau maka a hala aku !a no ka aina moee hooipo ana hoi me ko laila mau ui nohea kaili pnuwai, A ua hoohikilele ioa ia oia i ka pa ana iho 0 kona lae i kekahi mea hu'ihu'i a puoho ino ae la oia me ka haalulu o kona kino, ana hoi i ike aku ai i kekahi wahino opio me ka uhimaka lahilohi nna i hoomaopopo aku ni me he mea la o kana wnhino alohu no ia i ka iho ana aku mamua o ke i alapii, ana hoi ik ahea aku ai me ka i hopohopualuhi nni me kona ku pu ana ae hoi iluna. "Alina! Aliua!" A ualowale akn la ua akaku nei o ke awakea inu aoao o ka hotele Tnlcke a lakon e t\oho ana, na , ko«K> aku la oia iloko o ko lakou zb«u rumi me kmia manao malaila oia e ike ai i kela wahinē i Hke lōa Hy» aioha, oiaf ; o ka aoao no ia

0 "ka hotpTe a ua wahine opio nei 1 nalowale aku ai, a Ti<; mau pukaaoiani wale no Loi ma ia wahi e hiki ole ai i kahi mea ke nalowale iho. Eia nae, iaia e kiei a lialo nei; aule nna inon i ikp uk«, u'in hoi i koni(lou aku iū īloko o ku nimi o ke kumu o kuna kaiknmaliine, loaa aku la io iaia leana kaiknmahine e kula ana >o me kana kumukuln, a e hamaina iina no hoi ko laua ipuka e komo aku ai i ka o ka hotele e puka loa rfku ai iwaho mahope 'o ka hotele. A v.« Hoku opio tiei no nae i ninan nku ai i ka wahine opio '{umukula e a*o ana i kaua. leialoha >iin kana mau haawina me ka leo o [ ka niea i pilio koim puuwai ine k» ipihoihoi nui: "E kuu Amahea miukai, aole anei •>e i ike iaia i nalowale mai nei mi» keia aoao o ka hoteJe neit" ''Heaha ia mea, e kuu Haku aloha?" wahi a ka wnliine opio kumū- 1 •ajta me ka leo ulolohi. me ka raii

pu aim iho. o kona hanu me he mea 'a ua hoohikilele ia gia no keia ninau » kona Hnkn, a na Hakn opio nei sioi ī kamuilio ia oia uo kea niuau a konn j Ilaku, a na Hakn opio nei hoi i ka- ] aiailio hou aku ai i ua opio j Jiei me ka hunalnui!i ole. iho no ka ] iuoa o kana wahine aloha. ' I "Aole nnei oe i ike no kuu Alina aloha i nalowale inai nei mawaho iho nei o ko kakon mau ruini uei?" He wahi haalulu iki i ko Amabera ka j vahine opio kunmkula a ka Haku i if>pio i hoomaopopo ole aku ai, iaia i ] lioole mai ai me ka leon īihenahe ma- ] lie. ! "Aole au i ike nona e kuu Hafe), a i he malihini no hoi au no kela inoa." 0, ina pela, o ka uhane anei o kuu Alina-e iapu nei ia'u?" Aole! Aole loa! ! Ua ike niaka maoli no au iaia, « i ole. ua kuhihewa iap aha au." Huli aku la iva llaku opio nei i kalii e rue n wniniaka $ ka ehaeha o hiolo iho ana ma kona man papnlm«, a ina pa'h aoia i nana pono aku nnahma o ka wahine opio kumnknla Amabera, a i ole, kii aku paha oia a .ehe ae i kela mau niakaaniani bolu anje kela uhimaka keokeo ana e uhi mau nei i kona poo, me nei aole oia e hoohewahewn, ua ike n kamnaina nua no oia iaia, ka mea ana e kaiii- ] nhu mau nei i ke ao ame ka po ka i mea hoi nana i hoopau koke aku il ko Kiiikina Oaloke hoolohe ana i ka- j na kamū e a'o mai iaia i kana tnau < ,« hoW mai la oia a lele. 'iana p koaa naakuaiāne me ke apo hoi ma-ka a-i nw keia mau olelo me ke leop ihoihoi: "Papa, papa, henha ke kumn o ■kou uwe nnaf " Honi iho la ua Hnku opio nei i ka o kana leialoha. me keia mau olelo me ka leo kaumaha iaia i ha<>ai ae ai i kana kaikamahine iloko o kona nmu lima me ka hoopili nnn i«ai hoi i kona umaimia. "E kuu leialoha, aole, aole au e uwe ana." - ■ "E, e papa, e hoike mai ia'n, heaha ke kumu o kou uwe ana, e hiki ole ai ia oe e papa, ke hoole mai ia'n aole oe e uwe io ana no oe." "R knu bel»e aloha, ka lei hoi a'u e lei hele nei ma na wahi like ole o Europa a kakoa i kaahele ai īloko o keia mau makahiki loihi ī kaahope ae nei, ina paha oe e nui kupono 4 loaa ia oe kn nonnoo maikai e hke me a'u, me nei aole loa e hoouiuhua i kou makua «ei, 110 ka mea, e iike me ka nui o ko'n aloha oou, pela no ka mii o ko'n aloha no kahi mea mawaho ae ou e kuu lei aloha i a'u i makemake ai e hai aku iaoe ; ia mea, a, 0 ka mea hoi oaua i hoauwana ia kaua roe aiii iiia la, s ; haalele aku hoi i ko kaua home ma Farani a pela hoim a Ladana, a'u e hoomaopop<i ae la me he mea la [i hehinei iho la 110 paha. ko'u kaaiwale ana mai iaia »ai- —- "Papa, papa, heaha ia mea?" walii a ua Kilikina Oaloke nei i apahnpu aka ai ina olelo a kona makua aloha, nie ka.honi pu ana oku hoi i kona~ makuakane, e like me ke ano uiau o na keiki i ko lakou wa liilii. "0, aoie oe i ike i ke koikoi o ke kauiuaha iloko 0 kuu puuwai, a'u e hooiu imua ou e kuu leialo-' ha, aole loa au i manao 0 ola loihi ina aole o oe pu aie a'u, hoowahawaha uiai oia ia'u me ke aloha ole, a auwana aku oia no kahi i maopopo ole ia'u me ka bebe a VVile } a kiolā mai hoi ia'u me he hune ono ln no kahakai e puhi hele ia ana e na welnu ahiu o ka makaui, oiai, ke aueane aka nei kon mau makahiki, e ku« leiaioha i ka « s wa?u o koū tuau makahiki i kein mahina ae 110. n pela >10 ka loihi o koua nalowale ana maī ia'u aku. mnmoa iki iho >10 ua« 0 ia msnaw# a kuu puuwai poiiio e kauikau man nei mm i ke ao a me ka . . —.Al *

aole anei owau kau "beb'e aloha, he bebe hou no ka kekahi a Wile?" " \ ! Ehaeha loa iho ka puuwai 0 ua, Haku opio uei i keia jgaau olelo a kana leialoha, iaia 1 honi hoomau iho ai ma kona man papalina ula ohelohelo o ka walnne ui, roa |ca hiolo aua mai hoi o koua mau waipaka riie he waimapuna oini oia i uolio iho ai me kana kaikamahine maluna 0 kekalii inoho a, ka wahine 'opio kumukula e hoolohe mai ana i ke k'ukai olelo ana mawaeoa .0 ka makua_ me kek eiki i pih,a me na manao waloliia, a ua Haku Opio nei hoi i hooman aku ai i kana kamnilio ana imua o kana ; kaikaiuahine e- noho an iluna o kona uha me na majra poniponi 0 ke aloha e nana ae aua iaia. N "110 oiaio e kuu aloha, o oe wale

110 ka'u bebe hookahi, a ina aole 010 i kiloi ia mai ia'u «e ke aloha ole n auwana aku me ka bcbe n 'Wile, nu-w-e! he mea no'u e hauoli ai ka ike ana aku ia olua e paani īike mai ana imua o kuu alo he mau bcbe aloha na il« kou papa aloha nei-—-—" Ua okipu ia keia mau! olelo a ua Haku opio nei imua 0 kaua leialoha i ka wa 0 ua paila buke iluna o ke pakaukau e kaū nihinihi aua i ka wa ipa aku ai ina lima o wahine op'o f kumukiila a helelei iho la iluna o Ka papahele, uo ka helelei ana o na buke ua huli'mai la 0 Kilikina Gfloke a hoio no kahi 0 na buke e ahu mok&hi aua ilunA o ka papahele me keia mau olelo me ka leo malie: '*E kun kumu aloha, oliiolu oe na'u e ohi keia mau'jbuke a hookau aku maluna o ko kaua pakaukau." "Mahalo nu ia oe i k-ou kokua niai ia'u, aka, ua hiki nohoi ia'u ke hana i keia wahi hana aole no hoi i nui loa, a'u nae e kaumaha nei, ua lilo ka'u hana hemahema i mea hoohauuaele wale aku i ka olua mau olelo o; ke aloha. . j "Heaha ka hewa o ia mea, aolej ia lie mea pilikia," pau no keia mau olelo a ua Kilikina Oaloke neii 0 kona ohi iho la no ia ina buke a kau iluna o ke pakaukau a liiki i ka pau pono nna. Me ke kulou ana iho'o kn wahine opio kumukula nei a honi iho la ma ka lae o ua wahi Haku wahine 'opiopio nei o Bolisa me keia mau olelo: # l! I pa hewa anei hoi ia'u i kuu wa i lalau aku nei i ka peni a'u no nae e haawi hou aku nei i ko'u mahalo a »ui ia oe.'* "Pela im> hoi me a'u i ko'u mahalo ia kou-haawi ana mai i hana na'u iloko o keia manawa." A» hOīo aku la ua Kilikina Kaloke nei no kahi 0 kona makuakane en ohrt mai ana me kona mau maka i piha ina waimaka o ke aloha; a iaia i noho iho ni Uuna o na uha o kona makuakane, oia uo ka wa o ka wahiue opio kumukul i ku ae ai nie keia mau olelo me ka leo akaliele e lohe ole ia aku fti ka haalulu o kona leo: "E kala mai ia'u e Jaiu Haku no keia hemahema - nui aoao, ma o ko'u liio ana i mea hoohaunaele 1 ka olua man kukai olelo o ke aloha. i kupono ole no hoi uo'u ka hoolohe ana aku in* mea i kamailio ia « olua." i "Amabera, niai nana 110 ia mea, 1 oiai, aole o ? u ohana eae o olua wale 1 iho ao, a owau uo hoi me* ka'u kaikjjmahine nei m& keia mau.ainn maiihini, a'u « hoike aku nei imua ou |me ka <&io loa, hfe kaua-ka au i hoopoinoia e ke aloha o kekahi %>hine a'u i aloha loa ai. Aka nae, ua haaleie mai oia ia'u me ke loha ole, oiai, he mau makahiki loihi maopopo ma(oli no keia o kona kaawale ana aku maiia'u aku. Eia nae, aia ka'u hoj>maopopo iho me he mea la i in>hinei ibo la no kona haalele aua mai ia'u, e laa hoi ka mahauahaua 0 kona aloha iloko o kuu puuwai, e pono ai uo i hoi m oe ke lohe a ike'llo na mea e pili ana ina la o ko'u ola ana iloko 1 o ke kaumaha." ' i Naka haaluhi ano e «e ta k«t kiuo 0 ka wahine opio kumukula jaia i noho iho ai ilalo me he mea la ua ikouiohia aku ua mauao ilo- - o kona puuwai, oiai tio nae 0 ka ; mea oiaio uo ia. No k& mea, o keia imau olelo a pau a ua Hnku opio nei | imua o kana kaikamahine a imua ihoi ona, ua Hlo ia i ttwa nana e hoiehaeha in ai o ka puuwai 0 ka wahine opiō knmukula 0 krt makuaniani :polu a 11 n Haku opio Wainaminu wei e hooftiaopo)>o ole akn nei, oiai tio nae ua wahine kumukula nei i kamaiHo 111 ni ai itnu« 0 u» Haku opio Waiuaminn ue! lue ka 100 nno oluolu ! ae mai la'n e kuw Haku 0 komo: pn aku iloko 0 kou hiau kaunmha, a , na na ī.ani Kiekie Loa 0 mai ia msu luuKiu mst kou hokua J »•.» v i! 1 , ■ 1

**0. e Hniaham. ? nn ja w i kn'n ttia« tfttīSpo \WikU» ana. aole 11:10 ifl t»e ol o na ha»wo « k? karitt&Ktt' T»aī«na 0'«. A 110 ka m<>a, 0 l®i a'u i alolm bi, he Anela mnil&e a*u i haawi nku «i i ku\i apau uoua, awle no hoi, oia ak«, ua uana ole ae »« komv taUBUva» oiai ua uwi'»; aku «u i%U uo uie ka iuoa īīaku waVwo no l&kela kahiko !Vvlisa. M A »w*> iko Ia R«lra «plo W«i»«Hiin« n«i tn« k& niBi hoj i k*a* k«ikam?ihij»c ka trsUiiite opio Kiiikioa K«lok«? i poLi, me ka walolu* k« nau« o un Tīak\i opio leialofh». Nn k« vm! tA tiou ia #ai t>& hoonoo doko āfcf «o kana 1 Alma aloh*, « huipu % Ike hou

ana oin i ke ;ika o k:>mi nien alolm, «a; Uooi loa ia nku ka limhm i loaa i ua Ilaku opio ni'i, mo konn hoolilo nian ana hoi i kaj>o i wn ala nona, a i! ke* ao i wa 110 kona unm Hlūlihi uuikii e hooluolu ai iloko o na mea iiani o ka • aina nioouhano. ae la keia la rae banu mau luuia, u lioeu mai la ka lu«: ona lii me ka manao o ua Tlakn opio; uei e ike hou aku uia iuu īiioua o kaua aloha, eia nae, aolo he mea i lialawai mai n.e ka iko a kona mau mnka a hiki i ka palaku pu koha noouoo. ĪIo inau la loihi uiahopo mai, lioea mai la ka ui nohoa A'inoia, konn maknakano anio ki> laua man hoahelo no Tuloko, a nolio iho lu lakou noi īnn ka hotolo hookahi ka inoa nana ihonhiiuni] ae ;ii j;i inkou no koiwkou loliiili'lui uia ka aina lualihini. ai ka ptiu k.a la ha.nan o Kiiikina Kaloke ka piha poho ana hoi ia iaia o ka ewalu aiakahiki haaiele iho la lakou i ke kulauakauhalo o Konaki"hopala no Ladana, Enelani, ka pahukop0 * , , i -XAble-i psi£3 _