Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 70, 16 May 1914 — Kanawai 151 HE KANAWAI E HOOMAOPOPO ANA NO KA WAIHO ANA I KA INOA A I OLE KOHO ANA I NA MOHO NO NA KULANA KOHO MA KE KOHO BALOTA ANA. [ARTICLE]

Kanawai 151

HE KANAWAI

E HOOMAOPOPO ANA NO KA WAIHO ANA I KA INOA A I OLE KOHO ANA I N A MOHO NO NA KULANA KOHO MA KE KOHO BALOTA ANA.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ke TeTĪtore 6 Hawaii. Pauku 1. 0«a hnaolel» a me nn hopuna manao maloko o keiii Kanawai koe wale no a ua kne i ria raanaio do penei: 1. 0 na huaolelo "koho moho," ōia ho ke koho ana i -na* moho e like me ka mea i hoakakaia maloko o keia Kanawni. 2. 0 ka hnaolelo "koho" oia no ke kolio laula ana e hookaawale ana mai ke koho moho ana a i olt koho kuikawa ana. 3. O na huaolelo "mahelo koho,*' he apana i knkulnia e ke kanawai, niakiko o laila e koho «i na poe ku

pono i ke koho balota rua kektui : wahi hookahi. 4. 0 ka huaolelo "aoao," he aha~~hui o na poe koho i h6oliuiia 110 k;i j hooholomna ana i na Kalf'i- i aina a i «le e hooko ana i 1iokali : ; mau m&nao a e malama ana i kek hi ahahui i kukulnia inaloko o kc teritore, i hoomaopopoiji ma o ke kahi bomite "kuwa«na ame komīU kulana ikukuluia i mea ku mau. 5. 0 fca huaolelo "kulana," he ku lana kohoia e ka lehulehu. 6. 0 ka huaolelo "kalana," oi; 1 na na Kalana o Ilawaii, Maui, Kau ai, ame ke Kulannknuhale ame Ka lana o Honolulu, e like me ka mea t hoikeia ana maloko oia pauku. 7. 0 ka huaolelo "kakaimlelo'', c ke kakauolelo o ke kulanakauhah • ame kalana a i ole kakauolelo ok( kalana like me ka mea e hoikeia aiu: maloko oia i E weheweheia no keia Kanawai ke ano laula i mea e hooliaule ole i» * ai ka makemake o na poe kolio ma 0 ka hooko ole ia a i ole nianmli o ke hahai oleia o na hoakaka ana a ki kanāwai mamuli o ka haawi ole iti ana paha o na ao ana, a i ole ma e kft lawelaweia * ana o kekahi kolu " inoho "*na, a i ole ma o la hooin a i ole ma o ka hooia ana i ka hppena o "nn haha koho āna f Pauku 2. Ma keia hope akLi,"» ua : moho apau no kekahi kulana keho- i ia e waeia no lakou e lLke me na | hoakak» a keia Kauawai, a aole ma ; kekahi ano e ae. Aole keia Kanawaī! 1 pili i na koho kuikawa aua, aka ma ia mau koho kuikawa ana e waeia no ua moho ma o na palapala la ī kakauinoaia a waihoia aku e like me ka hoakaka a ke kauawai. Pauku 3. 1. .E malnmaia no ua koho balota maa mau maloko o kek ame-keta mahele koho pakahi ma ka Poaono elua o Sepateiuaha, iloko « ka makahiki lf>l4, a i kela auie keia elua makahiki mahope aku; aka nae,, ilokō o ke kalana a i ole iuau kalann paha a i o!e ku!auakauhfile ame kalana, uā hoololiia ke koho aua o na luna o ke kalana ma ke kanawai a i kekahi fiaahina okoa aku mawaho o Novemaba» ē. māliimaia no ke ioho looho aua ma ka Poaono ehia o k;i maKna elua iho oia koho j ana, a i kela me keia ohiā makahiki wahope aku no ke koho a,na oia lana o ke kalana. ! .2. Aole kekahi maa e lilo i moho 1 no ke koho laula ana e hiki mai ana I a i ote koho kalana ana koe wale 1 no a ua waeia oia ma kokahi koho!

moho ana msmua fcok<; iho. Pauku 4. 1. Ihoko o na la aolo j emi iho malalo o kanakolu (30) ma- . mua o ka mauawa o ka uiakuuuiu ana o ke koho inolio ua oia ano. c hoomakaukau no ke Kakauoielo o ke Teritorf a e lioonna akn i kel;» ame kfia k&kauoMo o kulaiia i kekahi hoolaha uui ko kak;ui o Iwiko ana i n& kulnua e waeia aku aua īm moho ma ko kolio ana uo ko lcr ihii* Aine ke knhina a e hoiko ann j i ka manawa, amo kalii e malainiUa j ftkt» ai ia koho luolio ana iU.ko oj kela nme keia mahelo kolui pakiilii. ] 2, I ka loaa ana mai oia lioolaha, ] o ke?a auie keis kakauolelo o ko ka ! laoa iloko o ua la ehiku (.71 maliope : «ku oia mauawa, e hoolaha aku ij kana kalaua i na moa i kupouo e i hoohihaia, ma ua oWo a olua, Bon , mme KUwall, JuH>kalū mauawa]

maloko o hookahi nupepa e hoopuka' ana iloko o ke kalana. 3. E lilo no i hana na ke kakauolelo kalana, iloko o umi (10) la laahope mai o k» loaā ana e hana i hoike no ia koho mōho ana, ma na oleltf a ehia, riawaii aifie Beritania, a : e hook&uia aialoko o ekoiu (3) inaū wahi ikeia e ka lehu-

lehu iloko o kela ame kela lloko j'emfwyp ctaojn "sh em "yb eia toho maloko o ke kalana. E hoikeinai 110 a hoolaha i ka manawa, ame kahi e malamaia nku ai o ie. koho moho auarl<oko o kela ame 'keia māhele kōho maloko ou£ kalana, a e hoike pu mai no hoi i ng, knlana no ua ipoho e /waeia aku ai a e kohoia aku ai. ~ " ~ 7^; : Pāiiku 5. 1. Aole e pāna ka iīioa 1 ' 0 kekahi mohō malniia o kekahi I>ālofa oihaua e hoohanftift "aloi ofta *itsa kekalii koho moho aua koe .wale iip 'a iloko-o na la aole i emi malalo o ka īwakalna (20), mamua ae oia koho ana, ua waiho mua jā akulie pala koi no ia moho ē like me na mea 1 hoakakaia maloko 'o keia kanawai a e like faoi naa »a ano apau e Kke me k?ia malaio iho nei: ~v . ■■ ;.. O ui&kou, na uo lakou na iuoa malalo nei he poe kupono i ke koho 110iea Apana .... oke Teritore' o

Hnwaii. he poe Ula "hoi aoao ma keia ke waeWi ia ; « ana .«.- mai«ko o ke Kalana o (a i ole Kalanakauhale ame Kalana o_) ........ ma ke ano lie moho maluna o ke ViTdki nr> ke knlnna ® kohoin nku ana ma ke koho'moho ana e raalamāta aku ana i ka a ke hoolnha hou ae nei np hoi makou ke manao r.ei makou e kakoo i ka mea i ke aoao aine ka moho i oleloia. %«(!■ ka inoho nona ka inoa malnna ae, ke hooia nei he lala wau no ka «oao .......... a he mea koho kupono nialoko o ka apana kahi a'u e holo ke ano he molio, ke manaoio nei wau i na kuuiu manao ame na hoolala ana a ka Aoao i oleloia, a, ina ekohoia ana, 3 liana no wau me ka hiki maileai la'u ke hana, e hooikaika e hooko-_ la ua lioakaka ana ame na hoopaa ana a na kumuhana kalaiainā o kn aoao i oleloia, a e hooko i na rula ame 'nn hooponopono ana a ka aoao i oleloāa. . 0 ka inoa a'u i e hookomoia maluna o ka balota oia -'o konal ike ma olelo Hawaii o a o hale ieU «a »o (Kakauiuoaia) ......... , 2. 'O na pala]>ala wae moho a pau e hauaia no e like me na mea i Tioileyi ae la maluna i kakauia a 5 ole i paiia, aka nae, o na mea i. waihoia mai me ka hoike ole i lā|:QU . ; iaao kalaiaina ua hiki no.e hoohaule i 114 huaolelo "a he mau lala A uo ka aoao ame ka. hoohiki uialalo loa oia mea. Aole e helnia kekalii inoa, koa wale no a ua paa malnna o kekahi npana pepa i kakauia a i ole i paiia keia mau mea, a e hoolaw.ua aku no e ke kakauoielo o ke kalaiui. 3. Aole keklii mea e kakau-inoa i kekahi palapala wae moho no na ī ai aku m auiua o hookahi n'q kfi kulana hnokahi a aole no hoi e oi aku* jnamua o na helu o na kulana o id papa hookahi. E hoomaopopoia no na palapala wae moho ma ke kouio mua aaa mai, a o ka inoa p kekahi mea e paa ana maluna olaila e heluia no elike me ke kue ole i na hoakaka maloko nei, a aole mahope aku.. .. s •i. Aole-e heluia kekahi iuoa ma-, luau o kekahi palapala wae aioho j koe wale imu koho ka mea | i kakauiuoa, i kujH>no no ko koho |aud i ka iiiōho ma uioho ana I o hiki mai aua o ke kalana a i ole «> ke koho moho laula ana. 5. 0 ua pulapala wao moho no uioho Elole i ka Ahaolelo Lahui e jiak;uiiiiouia no e na poe kupono i ko

kuho o ke Teiilo*e aole i eiv.i iho uia laio o iwukalua-kuuiamalima. * li?. 0 ua j>a!aj>ala wae moho ao ik; uiuiio iio kekahi lala o ka AUaoielo a uie ko kulaua tTaiaua e kakauūuiia no o na poo aolo i omi iho nialalo o uuii-kuiuaumlima he poo kohe kujt>ono uo kn apaua a i ole kaUma •I i ulo miihilo kaUuaiua uo ia wah! kulu a ka moho i waeīa uai ai. hoouiauia aku aoa.)