Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 78, 6 June 1914 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI -NO- ADELINA RUFE KA U'I NOHEA O KA PALEUHIMAKA LAHILAHI -A ME- WM WAINAMINA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI -NO- ADELINA RUFE

KA U'I NOHEA O KA PALEUHIMAKA LAHILAHI -A ME- WM WAINAMINA

- ■ ■ , :: - - ■"■■ V" MOKUNA XXI. | A iloko pu 110 hoi o keia manawa . e waiho nei Haku opio niahmn o kahi uKiy. nu* ka \iawaliwali nni, e ike pu ia »o lioi la-ia waluiii opio ui nie ka nhiiiuika laliilalii i ka - oili mai loko mai o ka ruini wop o ka Ilaku opio. 0 kn niea naiu» e kiai nnn nei oin no ke kauwa wahine'iawolawi ] Aua, eia n«e, aole omi lioike iki ina | mea apau uo kona jke lon ii<> e iki-; . pono he moa kiiio niaoli -palm. koia " aua e ike noi o ka wnnnao, a i 010 o ( na uhane lapn paha o ka po. i Nolaila, ma kekalii wanaao nn ala I mua ae la o Ana a kiai iliu la i kana i mea e ike m»i, he.oiaio, inia e iianei' 1 ana i ke aja. n no ka loihi loa <> kei; i kali ana, ua popoi hou iaai ln ka tna- , kahiamoe i kona niau lihilihi maka | a, iaia i.puoho anoe ao ai uo kaiu | mea e ake uei <> ikeniaka,.. na j hoohikilele loa ia oia i ka oili an? j mai'o ua l"i nei o ka ]jaleuhimak( | lahilahi mai loko mai o.ka nuni ino. j o koua Hakuopio, a kaha iho la i.u i hele maniua o kona alo ana e kia i - malu aku nej me ka oiwi kino liiehi a he wahine ni maoli hoi keia ana ike ole ai kona lua maloko o Ln- i dana, a no ka mania loa o ka lu li i ana i koho ih<t ai oia lio kino ui k< j ke wahine opio ana e ike noi no iif i «hape o ta 110. Ua lioike aku hoi na Ana_nei.iAlmeta no kana moa i iko ni o pil ana no ta T*i o Ica palouhimnka la hilahi ana c ike nei, ua lilo ia njpf na lauā e kaao mau'ai, a no ia mer ua hoao iho In.hnia e kiai i ua F nei i na wanaao apau, oui nae aoli , o laua ike iki. No ka mea, ua lioolol ae ua Ui n.ei o ka pak>ulimial<a lahilahi i kona niauawa <» hoea ai no k: ; home o ka Haku opio iwaenako.ni o ka po, manmli o ka loaa o ka ik< , iaia ke kiai ia nei oia, » })«!a iho la nele ai ko Aua ike hou aua amo Ali ' iiela, a kaua e ka niea heluhelii e wai j iio malie aku ai i ua t ? i nei o ka pale uhimaka lahilahi a nana no hoi ia e ala wale mai, no ka mea, he maim no Kaula he aea i ka moana. -.•k. ." I ke kolu mai o ka mahiua o ks hoomailo ana a ka- ma'i maluna ua Haku opio punwai poino nei o k> , .kakela kahiko o Bolisa, ua hoike a> ! Ja na kauka o ua Haku opio nei, aok ; loa o lakou wahi manaolaua i koo no ka nioa ua hoopahu'a ia ka la kou mau laau kaulana ame ko lakou ike, e laa ka emi pu mai o kona kino a lilo oia i kauaka nalianakea a wiwi loa. .' ■ j tla like hoi.ua Haku opio nei me kekah» pnuku waliie maloo itwna < kahi moe. ahona hoi i. kahi loh auae kahi kapa e uhi ana maluna onā, ila keii -hooin n na kaukn i hookaumaha loa «ku i ka puuwa : haaheo o ka Haku wahine Oaloko a me na hoa'loha a pau o ua Haku opi< nei, aole loa ho wa o ka ī'i Aliwla i kaawale aku ai mai ka aoao akn o ka moe o ka mea a kona puuwai i aloha ai, oiai o hooko mau ana oia itm kauoha ame mea apnu n ka Hakn | opio e makemke ai. No keia mau hana a Alinela nw. ke kuhukunu ole i hookahe iho inn wainiaka o un Haku opio nei. oiai. | laua e noho kokoolua ana ma keknW ahiahi ani aku ln na limn o na Haku opio nei in Alinetn e hoonee mai i kona noho a pili ma ka aoan o kona nioe, o ia ka na Ui uei i hooko mai ai i koia kono a ua Haku opio iwi, a o ka nma loa koia o kona hana ana wai pe!n. nse kona kamailio ana uiai: "E i mai ana paha oi> ia"vi„e kuu AHneta. he U»koino au ia oe a mauo mu' hoi au jv!a uo ka mea oittio." "E kala mai ia'u, e kuu Haku. aoh l Ui oi« i* mau manao hoahewa wa!r «lai m a a» haawi au I

ko'u puuwni nou, pela no au e hana aloha mau alp ni.ia oe me ke kani■uhu ole. ina no aole oe i aloha inai ia'u," . Eueu ae la na lehelehe o ua Haku opio nei me.ka -]>u:'tpnai pu ana mai o | kona wainiaka, iaia e imna inai ana in Alinela ine na maka kauiualia .1 pjha i ka nialuhiliihi nie kela olelo a AFineta £ o'eo'e ana iloko o kona puu'wai me he kuipauma !a, 'a kona mnn lima hoi i app ae fti i ka" v a-i o ua oanea nei me keia mau olelo me ka leo malie i liuip'u ia me_ka eliaeha. ' "E kuu Aliuela, e ae ma ia'u e houi aku i kou iiiau lehelehe no ka manawa mna loa, no ka hooia ana aku i ko Wile poino lilo ana i kfttie alo"hfl nau niāiuna o ka berita laahia o ka mare." Me ka hookaulua ol.e iho, hina iho 'n ke ]>oo o ua imīien nei iloko o na una i) Ka Ilakn <>]>io e ajio ae ana i kotin a-i me na lioni hooman ana o !te .aloha loa ai, mahope iho o keia mau hana hookuikui pouihu ana a ua mau opio nei o ka la kau o.La<la*na ame ke nupnni pua lilia o Fa'rani. ua pnana nialio ao la un Haku opio nei me kahi leo uuku i kein nmu olelo me ko kani pu ana iho o knna uhu. t "ī r a pnn aku la, nn paa ka-'n beriīa* me ia." A palnlu ae la ua Haku npio uei i kona mau limn ma kona mnu makn. me ka moe malie ana me ka <>ni ole. me he mea la e hooluolu i ana <>ia iha maluhiluhi apnn i loaa i ! kono punwai poino. A he elua la mahope mai o keia ahinhi n'ua nian opio nei i hooknikai ae ai ia laua maluna o ka horita laaliia o ka mai'o no ka la a lana e hiwe ae ai i ka oiaio oia hana ®o ko laua liJo Jina i hookahi; a ma ke kolu ma'i f> ke ahiahi, nn kauohn akn la ua īīaku opio ])uuwai poino īioī in AH:ietn no ko kii ana aku i kona maknahine. a ua Alineta nei hoi i hoo'eo koko aku ai. a i ka hoea ana mai o ua Ilakuwahine Oaloke nei no ka mmimoe o kana keiki'. ua kamailio 'nai la oia me ka leo malie me ka niaau ana mai i kaua keiki l> nana akn ma iaia me ua wainika o ke kaumasa e hiolo malie iho nn." ma koua man ia}>a<ina i h<*le a opaha i nhona i ke 'eaakaa mai o na maka. "He manao anoi ko knn TTakn i 'ioua mama nei?" Kunou malie iho A ke poo o ua llaku opio nei 'me ho nea la e ao mai a:;a oia me kona nilai: .1110 niai i kona makuahino me :a !io nnwa'iwali. "Pehea la hoi au i kau nnna mai : a'u e mamam?'' "ī r a kanmaha maoli ka ma'i manna ou e kuu Haku," wahi a wa Ha'euwahine Oaloke nei tne ka leo maie !oa. laia e naua aku ana i kana keiki ine kn naan minaminn no ka 'iaawiua i loaa i kana keiki, me kona 'ke ma<>popo ana i ka hewa o kana >nea i hana ai. A un Haku opio nei i<> nae i kaulono ]io|olei mni ai i kata iiana ana nUilnna o koua makuahine a h<x>mau hou mni la i knna ;amailio ana me ka 100 kaumaha o 'ea ehaeha: "O ka'n ike uo ia e maina, ua hele ;a hoi au n wiwi maoli. aole ana no <ah« he wahi mauaolana uo'u, oiai, ■m hete oloko o'u a hakahaka pu me 'ie men hi aohe wahi mea a'n i ai ii. a okiloa akn no palia kn hiki i kahi men ke lmomaopopo mai o Wi 1 e au." Xa keia mau olelo a iki Haku opio nei kulou iho ,la ke pop o ka Ha - kuwahiue Oaloke ilnlo ame. "Alineti. ma ka noao o ka moo o ua Haku ■>pio puuwai poiuo nei a uwe iho la Inua me ka nnau kaumaha i awiliia me k.H ehaeha, a Alineta hoi i ka ■ j nnilio aku ai i ke kanaku o]>io ana ? aloha ai me kn lioni ]>u ana iho i kona linva, ■ "R hoolana i kou mnnao e kuu Haku aloha, aole ia kakou ia wnhi o ke o!a i kn men nana i hnawi mai i keia kino. n'u hoi e noi ne nei ma kōna inoa kiekie e hoolaiuīkila ae ia oe mai loko ae o na ohaoha o hoalii nei maluna ou. no ka mea, ua aloha nu ia oe. > ' Kau mai la ua lima o ua īīnku oj)io nei nialuna o na Alinela noi a lioni mal ta i ka lae o- ua uohoa ii<y mo keia mau olelo me kn leo malie o ke aWia. "Aoie au e kuu Alineta e weliweli u.O ka make, oia% ua oi aku ia inamn.i o na la e maalo hikiwawe ao ana ] mamua o ko'u 'mau maka i piha me' ka ehaeha ame ko kaumaha, no kn ] mea. «ol* au e hauoli iki k<io; wale iho no e aloha aku ana atf in oe he waliiue mare na Wile, a he makunhino hoi no kana hohe ka hooiliua <«"\e kakehi kaluko o>Ro!i;<a." Kani ih» In ka «hu a ua Haku opio uei iaia i hooknu ae ai i kona mau iima ma ka a-i ae o A!ineta, a ka Haknwahine Oaloke i kaniailio ina> ai lue k*M olelo uaku laahope iko ē x ;

kona holoi ann ne i kona runu •wnimaka e hiolo iho nna mo'kona ma.H papaliīia. "Heaha kau noonoo in ieea e feut(" Haku," : ''0 kn men.hea kau e oīelo nei e mama aolo au e noonoo no in mea?" "O hehe no hoi." , "Heaha auauei ko ialn pilikia'? Ain' oi« iloko o ka home imi nSnuno, nu hoi e noonoo ole akti v no'ha* e'kuu! Hnkii." y f "O hebe. o ka bebe a Wile,'' n ua Hakn Opio nel me ka leo koumaha inia i hōomaii ajtn nl i kann kanKiilio ana imua o kona īuui mnknahine me ka liolo nna ae o ka uln ma kona mau makn. "E makemnke au e lioomao- 1 popo pono oe: 0 ka bebe wahine ui a Wile. oa ka Hakuwaliine oiaio o ke' kakela o Bolisa i ko'n wa e make ai. a'e malama pono lon oe iaia e like me ka'n malnma ana o ne!e,oe, a e nloha hoi oe iain e like me ko'u aīoha iaia me ko'n punwni npnn. O. e mama. e lilo anft o 'Kilikina Gaioke ka bebe wahine n~ "Wile i Kebe nioha na Alineta ka wnhine a TTile e mare aku ai i mama nona " '"Aole nnei hoi peia. e leuu Alinetn? K linna m«i ia'u me kel« maii maka oluol.lt! ou." He wahi minoaka mnliina o na pnpalina o ua Haku opio puuwai poino! nei ka i pahola ae, oiai o A!ineta i: lapn akn ni me kona mnu lnna malu-' !na o un Ha<ku opio nei me keia mau olelo me ka leo liilii me kona mau mnka olnolu e iwna nkn ana iloko o na maka o ke kanaka ti]ia i aloha ni. "Ke hooia nku nei an imua ou, a' e hooia mau aku nna no nu imna on no ia he mea no'u e nele ni i kalii mea mni ia oe mai, n o kou aloha wale no kaU i hnawi mai ni in'u, ua lawn loa in no'u j>o ka lilo ana i mntna aloha no ka hehe a Wile." Honi iho la ua nohea nei ina lehelehe ō kp kanaka opio puuwai poiiio e nana aloha mai ana iaia me'na waimnka o ke aloha e punpuai mai ann mai kon<i mnu lihilihi mnka iain hoi i knmailio malie ne ai me'kahi ieo nuku oiai kona makuahine o no-' ho mumule an« ma ka noao o ka moe. "Ali)ieta, na like ka inaemae o kela! inon me kn maemae o kn inoa Alina, nolaila, na alohn au inia e like, me ke kanaka pupule, a ua «loha akuj hoi" nu ia oe e like me ke knnaknj maloko o kfi pahukupnpau. eia nae hoi ua aloha au ia oe ē Hke pie kou aloha nna mai ia'u." 0 keia man olelo a na Haku opk>" nei, ua hoopuamianu" aku no ia i ks! pnuwai o ka Ui Alineīa, i\ no ka ,hoike a maka maoli ana aku o ka Hakn opio i kona aloha 'iaia, hoi iho' In konn mau manno n ka wai u;X lana mnīie, me ko ka Hakuwnliine Onloke kamailio ana iuai me ka ninan pu ,ana mni i knna keiki me na' manao ooloku loko ona no na olelo ana i lohe fti mai kona trnha mai, a no ka nawaliwnli o kana kei-| ki. hiki ole iaia ke hoopuka aku ina olelo uahoa e like me ka papa a na| kauka. ■ "E ae mai i kon mama nei e ninau akn ki oe, e kun Haku: He mau manao liou e ae anei "kekahi ou i, makemnke ai oe e ike i kou mama neij au i kauoha ae nei ia'u e hele ma"vt M ' "He nui ko'u man mnnao iao*?, ke I»nu ko'n mau manao no hehe e likej me kau mea i lohe iho nei luai ko'u' waha ponoi aku, a'u hoi e ninau akiV nei ia oe e mama: He aīoha no oe i! ka hebe wahine ui a Wvlet'' Pii ae la ba ula ma tva papaliua o ua Hakuwnhine haaheo uoi o Bolisa. no kela ano hoowahawaha no ! iloko onn no kela maopopo 010 ke ano o kona ohana iJoaa ai, a oi !oa aku o kona hoowahawaha no' ka lilo ana mai i moopuna nana a Haku hoi maluna ona ame ka inoa hooilina o koua oliana ame ko knkela kahiko o Bolisn, a i mea e ike 010 mni ai o kana keiki i keia mau| manao awahia ona, ua kamailio aku la <>ia mo ka leo oluolu o ka mnnlen.

"HeaUa iioi k«'a mci\ c i\U>ba oU v «i iaiu, ua H«u»i jn>nov ia ?»o* <>i« * koti niiiu lima nu> ko u!<>lia. nolsvOa.. o I<iin 1110« «h>ha o k;i*n nn\i iilolui 110 Wi i)\ ka ko« mama noi." ''0 ke aloha me kA oinio ka*u i makoniako s,\i, a hoonwi niai iui T-;\ni ia moa Tiiatunft ou. a o ka oiaio o'o o ka« mau olelo iwua o'u ka nwopa' haluui lumn o hoonole oo <> Uko mo ko'u ia aim i ka U«a a ko'u (>uhaka ponoi. Mama. e mnhwnu U«v oo 1 kuu l>obo i«a ho na\vs\ti>vaU koi:v uo'u o ti\ hou wlo u\t\\ s\\ ( uo k;\ mea. ke hoonm nei an vm nu\ kaukau ko kiinaka kanuuui mo ka ua a|wvuu hnua. u o ko kaimka uui-i iania itin hoi n\o kana aj>an hs~; ( ko kimo ana mai ia*u uo ko kipa ana, aku I t> taua ala,** ! (Aok i fx%) ''