Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 48, 5 September 1914 — HE MOOLELO HAULANI -NO- Lafela Lodana KA MAKAIKIU LIMA PULUPULU AHI O KA HUIKAU O NU IOKA -A i Ole- [ARTICLE]

HE MOOLELO HAULANI -NO- Lafela Lodana

KA MAKAIKIU LIMA PULUPULU AHI O KA HUIKAU O NU IOKA -A i Ole-

Ke Akua Lapu Kiti a Ila-lo o n$ ' Alahuna Pohihila o na Poe Ha'iha'i Ksnawft' o k« Pmlo o na P< e I/4nā Koko K» Ahī-kanana Nona Nei ' HooKeao ia Ana - - ■ *■»■ * "O ĪCiei oe ka Manoo Koolau, Hoea irai la no oe o Akenliī, A o U«tila na maka." IA MAI B SniWA. MOKUNA Iī "īna hoi. ha pela, «a pono, a ina ; aku kaua ma keia mau wahi paapu o fe» Taau," i kamsilio mai ai o Kimo. He mea oiaio, na hooman liou aku la ua mau kanaka poWa ala 1 ka nee ana no mua, a o ko Lafela wahi *• Wale ao oka lalei, oke ao koke ana, nolaila, na hoi hou ua mau kauaka powa nei i hope c kii ni i ko laua m&u lio, in« n» 1 kwa ua loaa mai k&hi a liftfel« e hiamoe aua ia kakahiaka nui. . Oiai, he wahi puu wale no kc kowa i koo nana. o, alai'ana mawaena o lakou, hiki no hoi ka makaikiu *Lafela ma kela aoao mpi a lele mailuan iho 0 kons lio a, noho iho la hoonaaha. Hiki nohoi na"kanaka powa ma kekahi aoao niai o ua puu : «1« & ]>elu hoo hoi i hope. Ai puiwa ua makaiiku Lafela nei i.kit hae p ka ilio a ke aikane iaia, paha ke nahu o nei niau -ilio, lo«ft ]g».BU£kft o ka puka f * 1 Ku ino ae jft ki makaiilu Lalela v iiuna »«4a tinnhi pu ana ae i kana pn ae anehe aku ana e ki, eia ntvc, ualoKe koke aku la oia i k« kani fliaiyimau ana mai o ka leo o kekahi mau pa-panapana, a oia kana i puana ae ai: "Aloha no, nou anei eka wahine opio ka leo o keia pu hana aloha ole a'u e lohe nei ?" A kau awiwi koke «e la oia īaaluna o koua lio a hookolo aku Ia no kahi o ka leo o ka pn ana i lohe aka ai, i ke kani ana mai. Oiai hoi na ilio a Halo ke aikane ua holo aku la niamuli o ko laua honi ana aku la i ke e« o.ko laua kahu, Aole he mea e aku ka mea naua keia pu e paapaaina nei ke kahi; • «ka, na Halo ke aikane aloha no ia a ka makaikiu Lafela, no ka mea, mamuli o ke ano knlana laki 0 kana naku hele nna i lona ai iaia ka~ pomaikai, i»a o ka halawai pu ana me na lio o na kanakn powa, no ka palalu o ka ilm o keia mau lio ke kunm i loaa ai ia Halo, a no ka lako i ka noho ame na ponot apau ke kumn i hoolnioi ai o Halo. 0 ke ku mai no ā ka lio, a eia la ihea na ona no laua' keia mau lio, a ke hete loa ae la ia wa i kau wahi e koko3fe aku ana „e kani ka h6ra 12 o ke awakea. Nolaila, ua hooholo paa iho la keia e noho c hakHo mea no Awa.kaia mau īīo, iua he euenii, ua ka o ka pu panapana e hooponopōno mawaeua ona ame laua. Ila, loihi .no keia' kali aua a na Halo nei, aia hoi, lo&e.aku oia 1 ka oweowe paapaaina mai o ta lala tau maloo, a oili ana no ke poo o eo a gfla mai no hoi nie Kimo. o oe 4ena e kmi' enomi i mahuka mai «M, ī k wi ana ko nilio i keia hora ia'u. Auina nku la ko kuni o kaua pu panflpatis. eta nae, o Keo kai ku aku īa, a no Kimo lioi, aoho hoopaapaa nona. 110 ka īuea, hemo pau aku la Va papale o ua keiki ak. Palaha, walawala, liooku'i i ke kuumlaau apau ke kuli i ka po liolehole, aolie «nnana ia ilio oia eha. Ala ae la no liolo, a o ka owe mai paha hoi kekahi o ka lau laau nialoo i ka wawao o t\a ilio a Halo e hanu mai lsi i ka wolkhi, o ko laua kahu. Hele los ko koiki Kiiuo i kauwahi oka pi-pilikui. Pau ka ili-kalapu o na wawao i ka hemo a kowvh>-ks ilalo, aoho uo lu> nana ia iho. mi

I hakalia no iaia a hoēa i kahi a kona kaa e ku aaa, o kona Olepe koke aku la u i ia i kana ukaua nui a ka. aihue ana mai; aka, aole nae, oiai, ua pueliu mua aku la' ka hulu, ua lele ka manu a fee aha-i ala ka pupuhi me kahi kaaka kolohe me ioane. ' - / A uā loaa īike hoi' keia 'ulia .pākahi ia Lafe}a ka ina paha o nei holo pupu'le ana a kahi Kimo a »1 a ke alamii pololei, penei ua loa ia afela, no ka mea, i kona kau ana no iluna o kona lio, o ka meheu huSl& kga \k Wiilona o ka ihn o kona lio e wl\i ala ka puaKioh» 0 ka lepo. ' 0 ke kuiuu hik\wawe o keia mau hana a īoane i iū, niamuli no ia o kona hele a i ke 'WM. ks'ano o na I makaikiu, oiai, he ihu j>aui, a he [ olali oia nona , hana pili-waiwai, a ua ike a kamaaina pu nohoi o|a. * ka makaikiu Lafela, no ka elua & ekolu ona maoawa i h(?pu ia ai e. Lafela.

"TTe mea olaio, ua liileī maf an'i ba wa kupono !oa, w waīii a Eafela ' oiai oia ilHua o ke tufyiapa kahi i k]j -aktt-Bij-no«a hoi ke kowa Ke m»Vutval« no. A ike aku la lou& ( meka i nana i ae i ke p« anuanti iloko o kona puuwai. Oiai iia iko maopopo akū īa oia q ka wahine opio.no kela e,ku ala toaTiope o kekahi, kaa, a e. ]kalele ana kwia mau lim£ ilu%a o ke kxw o ka a nona'hoi na o>yili liuiolio ehu 9 pulelo ana i ka makani. A liooho .lio.ii ae la ua Ijaf4a ala; "Aha ! Nou ka hanu hope loa i koe 0 keia lio e ola. ai eua k<Ua aQĪ" A iho aku la oia me ka puahia o ka holo o kona lio no lalo o ka owawa. Eiu t ae, iaia i lioea aku, aī ( ka wahiue opio amo ke kanaka ana t i ike ai mak aua wahi i naua uiai a,i jmailnua i)iai o ka puu. A iaia nae e kunana ana me ka niaopo|X> ole o kana mea e hana ai, aia hoi, ua ike iho Ja oia i ka meUeu o na wawae lio me kahi o ka hele ana. ''0! keia no ka meheu wawae lio kahi a na poe powa i kaili hou aku nei i ka wa-hine opio." A hoomaka hou aku la oia e liookolo ma kahi o ua meheu wawae lio ■ nei. ■.■■■■. Aoie no lioi i.liuliu ia nalo ana aku a ka makaikiu Lafela, a oili o Kimo Pauliki, ke kanaka ku ka waaliilii, a «a oki -no nae oe e holo pUpule f Mc ka nui o ka hanu, ame ka pau j o ke aho, uwa ae Ja ua Kinīo ala: j "Laepaa, laepaa, lie keu keia a ka i hoaloha ino o ka aihue ana īho nei 1 ka wahine opio o ka pale uhima'ka! O! ho, ho. e ukali aku ana au 1 mahope o kou meheu e īoane, me * ka nee pii ann ae i ka lelele iluna ?o ke kaa, ka hale, na huila ame ua ! wahi opnla iho i koe e waīho ana I iloko, pau i ka okaoka Kilii. f Me kn piha kuaki i huli ae ai, ua wahi Kimo in'i a hele aku la iloko o ka ululaau e huli ai i lio iioua., a no ka loaa ole, ua iho loa aku la oia no ka pa kahl a ka Hq, pipi ame jka puaa a ke kanaka h,ele ana, a wawahi aku U i ka pa. j A e like uohoi we ke auo mau o poe. ailiue i hele a maa ia auo jhana; ao'he he ike ae ia īuea j hc maka'u. Oua lima o na. wawae j!oaa aku la ka lio, ame ka hoopouopouo ol<? ,a uaua ae .p&lia o ka uoho aiue ke kaula waha, o ka elekei ae la uo ia a uu aku la i holo. A eia kahi mea hilu, ma kahi o ka hauoli ame ka lealea no ka loaa ana o konn Ho, uak ani mai !a ka pu a kekaln mea i maopopo ole aku i ua Kimo ala kona ano. a olohio ana ka poka ina ka welelau !o kona pepeiao. ! "Ahihi f Pakele imaoli ka pe-' Ipeiao o ke keiki 7Cimo inai pan ko!na hoolōhp hem ana i ka owe ana ■mai a ka wai, a moka hu a kp maknni o ka lau o ua laau. ī?ais ; ole, M [hpmo ae !a ka pu a ua Kimo ala liwaho mi' ke au pu ana aku a k#ua ' mau nfaka ma khhi o ka leo p ka pu i poha ma?. > "Eia use, pohn hou mai la. ktt pu uo ka ohia o ka a liina aku U ka Ho o ua luino .upi e kau hook&uo ana ilulo. ku lio hoi ka liina a waiho a mako aku la ilalo, o ko ua Kimo nei kokolo liele aku la no«sa. 0 Jiela uu, o kota kapapa, o ke kie.l o ka ha-10. liiki aku la oia uia kapa o lia uuiliwui e ko ana me ka ikapt& o ke kiihe ana o ka wai, a o ka au aku Aka uu alapiue aku 1« ko kaui aua & j»u nyu kahl mai a ua Kimo ala i lioomaka ai e holo. A 0 kona wahi o ka laki, m ka wai k« hana e lawe &la i&ia,

aohe lie mea naua oia e ike aku. Aole ie inea e aku ka mea uana keia pa e k^ui. paapaaiua' )aei a īuake. ai ka lio o ke kanaka aiuarfe, a ma ka apua kap nkele ana o ke ola o kaki Kimo; aka, na Halo n.o, oiai, mamuli o kana hana hawawa ana i pakele ai keia kanaka powaj a o kekalii ho kona.noho ana e kany i ke kinp make o Keo ke kokoolua.,

o ke kaiiak» j>ows, a pafc<?i<? «i iiei panliao ana; eia i\o une, ua hoohoka liou ia oīa 110 ka lua o ka numwā. 0 ko Halo nolio lioi ia a liuliu, alaila, kokolo malie iu»l la. e kiei i na ua ku ke kanaka powa i.kek^hi 0 kana taau poka punaliele i k| mai ai, eia nae, 1 kiei mai kona hana o na Wawae o ka lio ke walho hauwalaoa aku ana. ' "E! Pakele hou ro ua ka'naka powa nei, waiwai ole maoli si kela. mau polea a'ū i kiJōi aku nei he jj}a- i hiohio ka mea f loa'a', Ol K hoea tnai ana n'o he la o lialawai' ai kauo. 'A o ko'u jiora hj>pe ,auanei ia e ai 'mal'uWa o'ka'il! t> ka huli Rte" k'oitf'lidok<ftō aku la i kana wahi e hele ai mahope o ka ilieheu o lta huik kaa I liele ai. "E i nui ātu ai \& leo 6 Walo ala ike kiiliea', no bt nw>Tf"*ns ike aku la 'oin i kana (nan ilio i ka hele mamna! 1 s * Huli like L ae la lia mau ilio ala a hoomaka wai la e toTo hoti ihojve/a ma kahi trae o ka loaa mai o ko laua kahu, o afela ka mea ī hnlawai mua mai me Taua. "Auwe ; o na Ito keia a knu hoala ka ola ihea. 1? na ilio punaliele a kuu aikano, auhea ko olua kahu, ua poinh ia anei oiaf 'Aka, na aoa ae la ua mau ilio ala no ekolu manawa me ka lioomau pu ana no i ka holo a iho aku la ma kekahi aoao o'ke kualnpa. "Kahuhu, kupanaha hoi ka hana a keia mau wahi ; ilio ia'n/' wahi a T-afela. A hoomaka aku la oia e uhai uialiope o lana. Aole i loihi keia wahi a L^/ela 1 uhai aku ai mahope o na ilio, ua lohe aku la oia i ke kaui aua mai o ka leo hopio o ke aikane i kana umu ilio, & oia ka ua Lafela nei i puana ae ai; "O oe no auei keia e kuu hoaloha e hopio mai nei 1 na ilio a kaua? Auwē no ka lioi e— Aloha no kana e hamabata ia uei iloko o nei ulu-nahele. A poha ana īm) ka leo kal«*>o Halo ; "E Lodai«j, e Lodaua, ap£teaj n* "kāaaka powaK .] ke mai nei avj ua| loaa ia oe, a i ole, o, ko laua nieheu! paha," a lele iho 3a o Laf§k ,niai | luna iho o kona lio. s - i- i ,"XUhuW!. $ai,kuhi paka ej ke aikaui' he po»<? ke]a, .l'a ike uiaii uei, 4 ua loaa ko. lau» uiau iio Ue alunui ole, ke ,aliu! iuai usi ka Uele hevc%" a paki iho la o Halo.i kaua pu pauapaua ilal.o, , . , "Watiu»ala oe e ke aikaue/' v|jahi a Lafek i paue ae ai me kona lalau pu aaa iho i ka pu-pauapaua a ke aikaue e waiho aua ilaio." : „ . "He keu paha ko'u pakalaki," a hoomaka akn la o Halo e hoike i kona moolelo o kauhai aua mai mahope o kaua powa. īaai ka mua a hiki i ko laua halawai liou aua iho la. A pel« no boi o Lafela i hahai aku ai i kona woolelo. A oia ka Lafela i kamailio aku ai i" ke aikane: "Ina pela, me keia kaua e hana ai. O oe me kekahi ilk> a kaua 1» hoomau aku i ka he!e ana no mua, a owau hoi mo kelpahi ilio a kaua ke hoi hou aku no kalu a kela kanaka i pakele aku k ia pe." £f īve ole au e kutihewa oke īkauaka powa aku la kena nana i ijgiK mai i ka wahine opio. Xokila eia ka lio a ē 'kau ae\oe a liele aku/* "Pi<Jo, wahi a ka maiaikin Lafoln. me lea hnli pjt aua ae & \aha akti la hēle maloko o ka fnaii no T?aln a Kimo 1 lole aiJloka o ka wai, a o kana ilio aku uoūai ! Aoho kumu e ae ; o keia lioi ana o iliope; aka, mai^uii 0 ka Italo kaiuailip aua aku o ke kauaka powa j aki| la mai iaia aku no ka c]ua o k& luako kauaka j£Qjipi 110 ia n^uia 1 kaill mai i ka wakiue opio luua mai oke kaa, »lii. t , , Nolaila, oia ka ,uei, i liaupu ae ai. Ai* aku īa no auei lua kahi a k.ela i ]ju?le. akuk la ke a|amii.Uels| lpaa ai, ia-i la. ka melieu o k& waly.uv .apip oi pale jr«k iho k,oi&! o .Im». , i A o ka Uua iuau $io Uiluu, pakalū auauei msu «}y.e, natia e aliai i k»l u! laua pakalii. , ; 4