Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 48, 5 September 1914 — OLELO A'O I NA LUNA-NANA. [ARTICLE]

OLELO A'O I NA LUNA-NANA.

O na kuhikulii apau i hoopaaia maanei, oia no n& pattkn o ke Ka-: nawai Koho Balota o Hawaii," i iioouluuloia ma kf ano liuke, no ka rhoQitikiwawe ana i na hana o ke kelio balota ana. Nn īīanu a na Lmakanawai Koho o kū Lrt Koho , (1) lunahoomalu: Ala 'maluna o Ka Lnnahoomalu a na Lnnn X«na Koh<Tke koikoi no ka-hooko ana, noaa iho a m koim haiift i makmakm mai a i'a a aiki n -IflktM*'*»Ri o hanaia nīamaH o kp kanaw. ' ; (|) lv«u A»a i ka o ka Poc.l{oho.: 30 īiana. pauku 04, ma-heie-1, () ka mea inaa man, nā'ka llope Makui Nui o kela .ame kei,\ apana o «kalana e i ka papainpa o Jca poe koho. I kekahi wa nao ua hoouaa polol« iā aku keia mau papainoa 1 ka Lunahoomolu o ka Papa Nana, mena kulnknhi knpono, a ia wa na ka Lnnahoomalu e kāa ia' papainoa. ■ (8). Kau ana i na Kuahaua Koho "Balota: K nann pHiiku 53, ame pau L ku U, Tn«fol<* 2. E'kau ia ke kna- , ha>ia ma na Vvabi akeā ekohi i maft tnatt ia ehikn la raam«a a« o ka la koho. ' (4) Ka Balota: Aole loa e vtiehetā nfi piKilo bafota i alaia a hikr i ka la" koho, e nana pauku' 78, a e , .kulikp i'ka pauku §4 mahele 2 wale no. K ho<Aanaia T na balote hakahamalalo Wīrte"tK) o i hoakā pauku Bff, » aofe e Veheia° aia' va!c tio a hoohayraia (Sl Tf<WmākaiiVaH ans i na "W»-> lii Koho: TS n»na pauku %, $eroe aa p&akii 87, a»6 88-3? He a& Nana ua lo^makii»; likr me na«o^^kei s u«y-pa^ fcjho i ikeia'i ka makaukau -jK>W o kahi koli<y mā ka 1a kdho. ' ' * (t5) fec mmhi ana o' īia Moljb: ĪĒ napaina na pauku' !>P, $, a .e. iiai T i ni "kuhiknhi anli m'alkHa. 1t h»riS~j»ū m hoi i ka 'pauku' 64 īiolo % i!o k'n lioilee 6k'ea nha k&j j>oe i utvuhi, amo na iiioa o hou. V " ' (?) Ka hoakaka a ka moa kolio oiaie kalf nna 1 ka hoohnlnhala mai ka Papa Hoopaa Inoa a i ka Alu> Mekiē, naua pauku sft. ! (8) Hoololi ana i.ka inoa 0 ka l>of koho: Malalo walo 110 0 ke »n«» i hoakakain e ko kanawai e hiki ai he hoololiiia ka papa inoa o ka poje kolio, Aolel oa nia kokahi ano e ae e hiki ai 0 ka poo koho lee iioanoeia, pakuiia, hoololiia, a lawelawe wale īa'paha. E naua 1 na pauku 38, <19. He hana ia ns ua Lmia Nana e hana. i na hoololi i. ka wa e kauohaia'l e hana e ku i i<e ktuißWfū, pauku 33Sj 64, niahel<' 3, heluhelu pono i na pauku «ao 54 a ma leahi o A4 hoololi auq, 0 ka )i.ipainoa o ka poe koho e ke kumn o auio koia hooloīi a hoopono-1 £quo aj»a ka mooi>lo o- na hana a ka JTana, a e iioojMiaia nohoi ia eooīoli ,i hooponopouo aiia inaWnA 0 Tia papalnoa i aponoia o £a | JY,i Hana. a 11*3 Lunū ?tana !?kī hr La Kof> o -Mahma A«<' * l' e Koho Ēiilola ifati-aeiui 0 hi īīom Ewalu £ai*fihuibū, nme Tfora KUma Ahūihu (#)*" Ka Malama ana i ke Koho B«iota: 0 ua Lmia ke noho hoomalu ma ka ls koko a ia lakou no ka mana 0 ka nana gono ana ia wpa nia ko lakou mau malielo iha n e> lualauia i ka maluhia ma na ■wahii kohu, Papku 044 mahi'lo -1, E hiki nohoi ia ke hoohiki sua k;\hi » ko lumaw&i koho halo!;» i kanoha &i o huuu pela» Pauku 6'». Xo u« kaiu» pili Uuk e nans Pauku IU 3 ai uo kak ana. 5 ke koho l>alou 0 naua i na Pauku ijme 10 n,! 1,10) £«h« Koho: X«vnu& o kdj wt)lie au« L aa jaraUi ko|s 4 e kookaa-j wak.u* kaawa]e kupouo a puui «»,>110» 1 kulike 1110 ka AoieViahi poe, mawaho ae, ua iiiolio, jxh? aok- 0 oi aku iuscaua a eluā „ao k» aioho Uookahi, e aeia, S|§ioko 0

kahi koho. mle, j aoia aahii ko»,j sole hoi e komo ina leaī^l^^^ia. -83,. (11) Na i aeia no iela am.e e haawi inua akii Tl< H»fcjra^BEg J una Nana : luna ma' fei 1a matnt»ft ■Koho. (12)" Ka W«hi Koho: E « na Lima hora 5 pV yfsfo '&o. m * ka hapa ī ka' 'wa 0 e \& Luna' Nani 1 te ekea i &jt ¥wjl8gBB&». im«aej ka e -v aku imna 0 kn ■ i■ ikeia miii - mani pahu. Kh?ota a kii&. e wehe hou ia a x) ke koho ' I<Ska:pahu pehe "Kalot« Xtm*> iSaftr ' (i^43|HHpiß* h imu • i lin*^ &.« a i mWmĒEĒm^W • « y kohu ma Iwki """ aua ame : K hehiheln me *C>. :V'(lS) Haun: Ho haya iho. TTa in*inaoīa malu mā~Be nana 0 opi a i ka mea koho,' Kana ka o ka koho >r MijyWßfe*ana ina paha aia kn inoa 0 ka hiea^e kolio, a e kaha b ka mea i koho; a i keUfM ka malama o ka poe i koho," iiialuna 1 koho i koho; a ia Uom£99u}« ina nua 1 <l Kn Moolelo 0 a na T.una Nnn.n," no ana malaīla i na me» 1 makemake ai aiwFMjJ(BKWIo o ka ." (19) Kc Ano I 7^ hoakakiū;i ke auo oka^īi^. aua ma ka Pnuku SS. jiOhoi «a una Xan.i a e Ao i ka I\h maauei. s „ Iloakak». a i, k» Koho: E hiki iio xrai i ka wa 0 Koiia 5 si > hon kaka mai i kn iwa keMu' o koho ana. ina.aol i.e hiki 1 ka mea koho 0 ko^u.u |aku ia ia 111 a k« i koua, .halola, Pauku 92» Lunakanawai a mai aua uo ke koho ina 110 0 noiia uiai Ja 90 J im, jko moa i ikeia i !C.i ~ka e 1 V« l»alota j ma kalu i hiki jolv ke kaha, «J;j ; aua pola a 0 ko p4ia*ltc ,uis?a iwuo e ua T,nuakauawai ka o£ : ks uioa loho ke kal\a i ka ku 9i\ Ē hoike 4 a|'ii Xiiuiik& na«ai i \a \ja hiki a } liiki 010 j>aha kliha, i ke auO 0 l<

*. ' " ■- •, J ! leolio ioiā, aka „e haawi n&e j ;jEoa.ann'.i' poe wale nei > i'Mki. pia oiaoli ke ka>tft. _ : £ U (£l) 5Ta Ikioia.ln#: laa e wa ked\<ifei "ljalota, e loaya k»TneSj ; koho" lie Taalota hou te lioilioi nxai U»ia j ka balota i hewa. E kapae k<s>'kr in kn'baīot* i hoiboi» rtisi $45,. a e kaka» ia ma ke iua o ia haiot£. ke k»mn o kokap&eia a«a a e kiwinoaia e ka Lanahoonaalu. JP&i)b- -> lirtik«>ikfe' lfrah> kfkfth? Tm4&nho I kaj)3st Mok T ke|«hi moa sWtii s &c4o*tfo hoi o aaua inai iekajfc ? iioi »nī>»Ua e uftna i« ia %nfota~ o kekahi mea koho, ka mea i hoakakaia pauk» §S, wialaila i hoakaiaiafī kokim asS i hiki olr ,ke kaha; ft ao!c nohol e hoao kokahi mpa maloko ft kahi i. hookaawaleia ao" ke ana, f hookikina i ka "mea koho i kaila mei» e koho ai« Oiai & ia«#;;lEOho maloko o kahi kaha, tto ana i kana balota. kole e-M?ia kekahi kanala okoa ae. kee vale no eHJce nie 1» «ea i hoakak«i« ma ka f»iiko 98, e komo aku iiokō *>k&hi kfiha, a i ole f ku paha ma kahi e hiki ai iaia ke ike i ke ano o ka 'meā' keho kaha atia baieta, Pwkli W. E nana aoboi i-na Pattfc« 83. " " Aole e law« a hoikeike wale i ka Balota: Aole el aw£"ws£ fP>? kaUi mea i ki\ l>alota maw»hb <) kahi koh« ; a o ka mea i loaft |>oaCff; »e hsālele ana i kfthi koho īiae kai haawi,iēftiiii ole i kana halota i kaelike me ka meaa i ■tw(w roa keia nsok\»ia. a i ole, t> £@felre maoli paha i kaua halota me ka ohjb o ka pauku 9fc, iho, a kglo&aia an* o na ' 4*6 lca«ohH. ka *>^ns Ēaua 35"a1&4 e hoopaaia ua maa haua la ioa ka moolelo o na haua «. «a Lana Na»a. Pnku 91. (34) JiTa Hoopii Kue: Ofes.lV painoa o ka Poe Koho wale no, ke alakai o na Luna Nana Koho no ka ]ioe i kupono ke koho halota nva ko lakou mahele iho. Ua maopopo toa jma keia papainoa ke kuleana o ke[kahi mea e kolio (Panku 33-42) a | nia ke -uoi ana w»le no v ka Papa Hoopaa inoa e hiki ai ke hooloHia ka papa inou. Pauku 38, Aole i hookaawale ke kanawai i ke kuleana e kuo i ka poe koho uva kahi koho. 0 ka hopena. ina e luv.paa ia ka iiuoa o kekuhi mes me ke kue i k» : kanaWai. aole o ka liooleia o kona |bnlota, aka o kona hoopaiia no ia j iuiuu ana mala-lo o ke kanawai. Tm» | ua paa ka inoa o kekahi mea maluna o ka Papainoa o ka poe knjxmo 1 ke kolio halota, ua loaa iaia ke kuleaua o koho, a aolo e hlki i na Lunakauiiwai i ke.kahi e ae palia ke papa aku iaia mai ka hana ana pela. Fa like nohoi ina ma ia īuauawa e ikeia o noho ana oift ma kokahi niahele okoa mai ka mahele lana i manao ai e koho, a i ole, ua Lloaa paha ia ia ua popillkia ; hoaikakiūa ma ka Pauku 18 ame o l ns Kannwai Tvuuui (e imna lfana- [ wai fvoho ha?ota, n,niku 5 ame a ]i ole, malalo paha o kAahi mau ipopilikia e ao i hoakakaia e ke kaInawai. jO ke kuleana wale no o 'kanawai oia. ka nana jiono snĀ ina jpaha o ka mea t hek« nvai e koho, oia U<> k« ww i pafi ka P&painoa o i ka t*oe v Koho, He ninau keiā ma jka luwmaoj)o}K> aaa i ksa | ><? Jdahi>p«_o ien Uom ō t>. »». Ka Hehi Ana ka l^hulehu: f Khke « biki i ke akea o ka |wa« hoolawa, aoh> e keakeaia Fkftfc«hi ri?ea mai ka iwho ma (knhi e hole.ia'i o nA halot«i m« ka' koho. koe wsh no ka ms!amā iu\s f i ka malnhia. Psnkn M ♦ (m Wehe Ana i kale h;hu IV hola ■ Wahopo koke iho o ka pan Una 0 kok oho aua. na ks hui&hoo- | niahi o ua T.nuakana,wai e w<jlu? ' k& ?paliv< lvilofs helu ; u« jhahMa, Psiikß ?r>. | i") lCa )[as; E Uolu tuu* ka hUimauiU» o l .inao ■ poj>Q aī, iua paha ua i&uliio U helu

"na me ka heīuaii 'o ni bftlota i komoia 'a ip aa i ta heluia e na lwiialeāHawai. E kaut%« ia Keluaa ipe ■bi 6 n* wīe? k« hap»a 6 Ji& moa i lkK)pīitua" tm> %a 6 aā Xunatānāwai «pik» ie »a Hana Ai : Ina na WĪota o is*S<£g3tt» \ ?** 'oia ka mo&lelō e k®*^s i..na fpftß mi ? >#*» * * |K)>hilfl»li ka pahp, i knikaii. ai aa ldt>il , . . ; -fcft *^Jp n#ii(K>tinalu <k ' iWP kona lima Kawaini" a hiki i ke kw>kite ak» i kona litoa iloko ba-1 lota, „s « huki ami i H« b«r loi*, ka naiia ole, 'H }?ifei i kp kaiil&p ana o na baloia e heluia »eil me ka helima o na iaoa o hk poej koho t k6lio eliko meka papainoa * na lwnakana*ai. O na balota apatt i pda * 3«ftka ia, i hiki fti i|[. «»« b»(M«L ko hoomaopopoia, ma|n«« o Jka. Woman aaa *kn i ka heln ana 5 a„e ksk»Wßoaia §I&JpnkWfc maln o. oa Umakanāvai t a e liui pu i'a ka mōoiek». Paaka 95 • t - . (89) *Ke Oi ole akn ūiaH)«a #<j|[* M<* i w»a m- -®!]k 3k'%® M » i hoop«)Ma e na luniiaWiawa^ il oT£ 4,"SW l >s-t'^fei > .i t h. [ ■; (30) E Btlnia aa Baiota me lea iw: nai: ' poiu> lioi i -ka a e &sal»> «3$ hoi i na l««aka»ftwai e ae ifta kaha poao ia, ete., alaila, e hei«heJ« ap īne ks leo nui m6#kaka i ka inos 0 aa oioho i -2?jl kekahi na ia mea ia wa hookaKi no } m«.ka Fapa H<?!u Teritdri, P&aku 99. (31) ?Ta e Pono ke ltcn oloia : E hooHa no kekahi Wlota; 1. Iya ua kohoia a oi aku oa iiioa maluna o kokahi i>alota manma .e na oihana e hoopihaia (aolo i pilj keia i na halota o na luua o ke kalana, a i ole, o ke kulanakauhalo a m* kalana paha, nia kahi i kahaia'i a oi walo aku na huia o kekahi papa hookahi, aole ia he mee § hooh'ia'i na luua o kekaM paga e aku) 2. Ina nak ahaia o ka balota o na Lnnamakaah\saa a oi aku ka holuna inaiuua o ka ke kaua^i 1 kauoha ai; 3, in aia n>aluiia o ka halola kekahi ho&ilona a niaka paha a ma ia mea e- liooiiiaopopoia'i, a i <fte t he nmka a i k«e i ko kanawai. "Tai^u 4, Tt\s ua loaa o]\»s a oi a«u iloko o \ epi pu ,ia wrt Ke .awo e biki |i k? Wua krkaln nioa hooks?:i a oi aku īu&iuua o h«>okahi l>alo{a. §7. E aianaoin ua paao ū Upaeia ana o na halola ius e k&l.a $po ia ke k&Ua jwa, a i oki, sia palia ma ka aoao Iwma o ka o a i 010, aīa palia ma ko kotv-;', hoonwk a inoa o ka a i ©k\ in* e kakan ka »w koho i ka inoa o ka moho wa k;ih? o ko ka!ia pm (ko? walo no oīike uie Ja i hos kakaia.mAk a ?auk« )«aho!o hope): a i «xh\ inā i>aha ua kahain lie ni&u laiua pololoi «naniua o k« i W« p»«: a i oK ua iko ia jwhs 1« mau maka ft Mki. Vo inunauia «kw ih* maa »uaka hoailona ia, elike «w hookahi o k« kaha pea i ltask4oia «w> ka pau }xhkv ok\ a i oks t««\i k>b> liilii p&hn, a ra«kn e *«■ paka no k« hoa.ilou& aua i m iuoa o na moho aol? i ks- - *. i 1»? fe>ifc> i «w4(M«> «> ke k«U» |w« + * i oh y vut *k*k* Um k« Uok&ikiuiL »&«» a.) ua. puka i &uī paha nuauli e U uw U » i e k«ut« f«ba ***ae kx

k»ha jk«, ~£ a^. ikek kvU 4Wj|sgbfc*. ..W i*. *ahi>«4akL # i ole sb* PliW mdbt" ■W*«i ; «. J»e »« ,«,'; I'"'*•* K*u.. 1* ""-'«' ** *»JbW» •»,% , n» UU ,««,.. »£h«w»»i»i M). t"Hi&<'us& o.elMi ' < _