Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 68, 16 January 1915 — HEAHA KEIA E ALUHEE NEI EIA KA WAIHONA DALA O KE TERITORI, MA KE KULANA MIMINO [ARTICLE]

HEAHA KEIA E ALUHEE NEI

EIA KA WAIHONA DALA O KE TERITORI, MA KE KULANA MIMINO

| <l Mai kinohi mai oke ku ana o ! ke aupuni Teritori, ua hoolilo ia i aku he $50,000,000 o na loaa ku j mau, a he $8,000,000 o na hona aie. [ Ke koi mai nei no na hana lehul3.hu o ke aupuni i mau dala hon. Laki nae, ua aneane kakou e hiki mai 1 ka hopena o Jja hoopuka ■ana 1 na bona. Ua Hi#i,i ka. wa a ka Ahaolelo e hiki ole ai ke kuenu hope niai kona kuleana hana mai, ka wwa a nft,jaunakiai e hooko ai i ka lakou apana hana, a 0 ka wa hoi a na lima o hana kalaiaina e pono ai e nftilkekei ae. E HOOKELEIA KE AUPUNI ME KA POLOLEI, E PONO AI, elike me ka hopkele ana o ,ke kanaka ,i kana hana ponoi iho." He huaolelo koikoi keia.i hoopukaia e E. J. Spalding 'npua o na Luna Nui o ka Hui Kalepa o Honolulu, ma ka Poakolu nei, lan. 13. Ua puka ae keili nianao maeūulio k a palapala a ke Kiaaina ī na Hui la, e hoike mai ana, nohe dala o ke Teriton e liiki ai ke uku aku ia Mr. 11. Gooding Pield, no ka noii a kuekaa ana iho nei 1 na buke wai■wai o ke aupuni. 1 He mea hou pahn keia ika lehuI IMiu o na mana koho o keia Teritori, aka nae, un hoikeike nku makou i kea mau mea nia na kolamu 0 "Ke Aloha Aina" nei. Ua hoakaka aku makou i ke kulnna o ke Teritori e pili ana i na loaa ame na hoolilo o ke anpnni; ke kulana pono ole o na luna aupuni, ma ka uhaai wale ana i na loaa o ka lehulehu; ke kapakahi o ka poe kau kanawai, ma ka hūomahuahua āna i na pihaoa, * me na uku Amoi b?i no ia mau ojhana. makou mau hoakaka ana ame na moho o ka aoao kalaiaina I>emokarata ma ke k&n kolio balota hope iho nei, no ka pono o na hoa makaainana, o ke kua ame ka hope ka 1 hoohuliia mai, a o na maka a me ke alo, hoohuliia aku a i Kahiki. Mai ka wa mai 0 ka hookahuli aupuni, ua lilo i mea na ka poe o ka aoao kalaiaina R«pubaHka e kaena ai ma ka olelo an, 0 ka hooponopono aupuni Repubalika, oia ka hooponopouo aupuui holoeuua loa, ka aoi ao nana 1 hapai ae i ka aina iluna, uia ke ano he aupuui waiwai a kuonoono, a 0 keia kuonoouo, ua hookahua paa ia i loko o 16 ma* kaliiki o ka nolio mana ana a ia aoao. Aka ke liele mai nei kekahi mau poo alakai 0 ia aoao a ke olelo mai nei i mua o ka lehulehu ua miuiinoia ka waihona 0 ke. Teritori ; a ua hiki oie ke uku 1 kekahi hila aie o $1000 wale uo, no ka uoii a kuekaa āua i na huke o ke aupuni. Ke olelo mai nei 0 F. M, Swan»y: **He umi makahiki i h«la a« nei ua

hoohanaia kekahi ano o ka hooia ana i na buke o ke Teritori, aole nae i;i he ano niaikai o ka hooia ana. He ano m*ikai o!e a kujxmo ole ia hooiaio ana. A ke ote e lo&a ke | ano maikai maoli o ka hooiaio ana, e mau ana 110 ka hoohuoiia o nn

luna aupuni, no ka nalowale o ke dala. Aol<? ia ht< nioa inaikai o ka hoohuoiia, aka, e pjpih &na no na€ keia hoohnoi, ina aole he hooiaio pomi hnf» i kahi o ke «lala i hele ai." Ile man olelo oiaio loa keia a keia naauao t> hoopuka nei, Aa, aia tua ko wai aoao la ka heuaahenia no keia mau kinaunaut He kanaka hoopono loa o S. B. Dole. ke kiaai-! «a mna o ke Teritori, a aohe" jo! makou uiauao, o ke kauawai wule] iio kann mea makaukuu, a aohe i! ike iki i ka malama waiw&i. 0 ] Gf>orpc R. Carter, ke kekahi o i-.a kaiiaka holouiua loa ka imi waiwai aua, a i ma na hana hooholoiuua « ae, i!o-J

ko o ka aina. Aoia kekahi o na ka-j koo ikaika o kekahi Banako holo-' mua loa, iloko o keia aina, a ua komo nui aku hoi ma pa hana 4t«ia loa o ka. waiwai, ma keia aiou a ma na aina e nohoi, No Walter | F. Frear, . a.git |paha hu kanaka aia s ka uo Repu- , halika e .hiki ke. mai i kinaunau. tja.,ikeia kpna eleu kona mikiala ma na hana e hooma T huahua ai a: hooloihi aku i na pakeke o kekahi poe, a aole e loaa (paha) he hoohuoi ana nona. A 0 ka hop« loa, ka mea 'uuku īoa no; hoi, ka fia o na Kiaaina 0 Hawaii, Lucius Pinkham, h'e wahī ka,- : aka . i pihā i ka naauāo, nokamea', liia' ka naauao no (o ka naliesa) i 'pn ae ai oia mai ke 1 kuīana kepa kanaka na na mahiko a i £e kulana hookele a«puni no HaWaii. 'Aōle lodi e hiki ia makoti ke kapK 1 aku īa ia he Deinokarata, oiai hie Rēpubaiika, konn miiu haku. Aofe" loa no e hiki ia k« hele mai mft. kekahi ano aahu e 'ae, ina 6 hoao oiā a hiki 1 koni kolopupu 'ana. 0 keii poe apau'--he poe Kristiano (?)' he poe IMī WAIWAī, he poe ona aina, he pok hookauwa leuapaa i ka hoakanalea —-ka poe nana 1 hookele i keia Teritori iloko o ka naauao &me ka holomua. ka lako ma ka waiwai, kri ikoia' mai e ko waho ma kn hanohano, eia ka aole lakou i ike i ka malama ana i ka waiwai o ka lelmlehu, a ua lu wale aku ka i ka luhi ame ka hou o na makaainana o keia ana $60,000,000 iioko 0 16 makahiki!!? Aia la i liea kahi i ku aif $1,000 wale 110!!! Aole ka he daty f e uku ai. A aole nae n& hai e hoike mai nei, na lakou no. , | Ua hoike ae nohoi ke kiaaina i | mua o Mr. Paris, aiWa mahln* $ kona (ke kiaaina) hoao ana e he papahelu o na aiu£ aupuoi ke Kewa Aiiia, ioaa iki a hiki i ; kei» llfr. :jU* hea ka koikoi o ke olelo "aei ko^!tvß&uJa, ' wai o ke l&OO/*© pIE r ana i ka helu ana i* na waWai iaupuni, a me ka hooīalo na Luna Auhau. "Aole i lawa lewa kanawai," wahi a ke Kiaaina ; "u&' hoomakaia ma KALALAU a uaqalowale ma KA HaUHILL | Ma ka nana aku i ka manao o Luna Nui o ka īīui Kalepa, aole ka i malama na Luua Hooia o uk Kaiana amfe ko ke Teritori i na buke malama waiwai kupono no ka hoopaa ana i na helu waiwai malalo o kela ame keia mahele oihana o kie aupuni. Manomano no ka hookohukohuf He keikei buke wale 110 ka, aohe nae i hiki aku i lea "A Rat! A Rat!!" ' ■ !? ī ka nana aku, iloko o na maWhiki he 21, o ka loli ana o ka hoo-" kele aupuni mai ka nohona moi a 'i ka nohona makaainana, ua oi lok. aku ka eka«ka o keia an i ko ke. a« i hala. Ike aa naaupo Qt) oka hookele aupuni ana, he leo wale nb ke kanawai, a ua hooko ia. 1 kuiii waie no na ka liina e. hanaip a.»ia ka liamu I keia au hoi o ka naauao (?), mau makahiki e hakuia'i ke kanawai. he mau īuahina p uoke «i i ka hoop&u a hy puu dala iiui e hooliloia'i jio iuuia ana i na kauawai, eia ka h$ LALAU ka haua ana a he HAU-

? lIILI ka liopeua. ' ! i Ke hoike aini nei keia mau mek ; aole i hoopololeiia ka lawelawe ai>i ( o «a hana o ke T«ritori, ame »|j , Kalaa». Aa maluna o wai ke koikot, u kem ilookahi walr uo haiua, oia hoi: Aia ke koikoi * t kea mau heuiahema mluna o {iS poo oihana, tnai ke kiaaina a ha!a ak4 ilalo. Aia me ka poe nau» i haua i' na kauawai ma ke kuhikuhi ana | kekahi mana okoa mai ko lakou, a% Aia mo ka poe i haawiia aku ai k§ . ka leliuliihu mau pono t malama & faole nae i malaaia poiio ia. A p | k«« apau, eia no ke h<H>uottol | uoho umi aei m« m wiuoaka uia kl j lakou mau papaliua, oiai nae oe e ' jka uiakaauiftua—i.a haku, k« 'Ui— 4« iwaa aua, W i hiki i»^l Jai keia a.au k v J