Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 69, 23 January 1915 — HE MOOLELO HAWAII -NO- LAIEHAU -A O- KA LUA OLE HOI MA KA U'I. [ARTICLE]

HE MOOLELO HAWAII -NO- LAIEHAU -A O- KA LUA OLE HOI MA KA U'I.

' Ua li'a au ia oe eke aloha, Hakukoi mai uei loko, i Ika nui heiu ona m&bū, < Aia i Kamaile kuu ipo, , Ike ati kaulana o AnaH, ! Ia Namakaokahai anv- kr»na mau 'hoahele e kukolu a e an.i iiia! iheīau ame r>a ko'a i'a o h tnvikni wal" nn kenn n>ar.ao rr n ia helo aoa, ak*, iaia rae e nenea an.ft liloko o k-ina k'hapa' pua i (."anu ai ma Kahikiiiii , ho<"l- le an<» e ia ap kona h .nl.. Oin l?ana i huli ae • i n nin.iu i na knhi.n* e noho ann inuia o alo ni" ka olelo ana ' ak\i "Ka. Hs'o wale hoi ka Ielt» an"' e' o kn'a hauii i ke.a awakea?" a ua Kami'liiwahine nei. KfCalo i4l |l Anaka i nana ae oa aonli nse k« kilo ana i na'aknoP. Aka, » Hui» a-ooaana. : nae kā inea*- i no ka te»ali hfl pilifeia ko » -o NuonD«i'lBni Ia ke a ahi a'kfkahi o k.m piau ,j?okii ia : kain«." : " Ikei » uaanawa nae kahuaai j© kaa»ailio aku nei» oia pu ao ka wa i loaa s>i in N»m;ik-<okahai ka' ike no ka pau o Nuunu-alani i ke ,ahi. Oia kanu i pne i>e ai me ka Leo kuuo me ke aloha ī ka ain.i L n e ka malapua ana. '*He ,<>iaio hoi ia au i olelo mai U, eia kis ahi a ua w«huie l k< iuo eei la ke lielo n-a'. nei a o'e i o'u mau uiaka. £ iko ana oe e kein» wanino i ko lelo i kekip«ku ia e a'u uiai kahi aku o kakou i hauai ia ai a liuuui. Pulolei, e hoi akuaua au a kipaku ia oe." NoUila, me koaa n&ua oie &e uo keia haaa nui e eu nei i na kai ewalu, ua iiuliu a hoomakaukau koke ae la oīa no ka huli hoī ana uo Kuaihelani. Ma keia wahi e hoakaka pokole aku ana ka mea kakau o keia moolelo no na mea e pili ana ia Pflehouuamea, ame kaman&wa e kama liip ia nei ma keia wahi ae la, i ple ai e loaa oie na hoohuoi a komo iho me ka manao kanalua il >ko o ko makou niiu makamak» heluhelu uo keia kip>ku ia ana o Peleleimaku.k, a o PeleUouuamea hoi uia ke k»heu au* a keksihi poe, ui ū, asa ma wahi oka *.akou moolelo i lula, e ike ia ai ko keakakahulilaai niuau *na ak,u ia N«mtk-ioksh&i n.i koaa ike aua ia l\ne e oli an.i ma ka lao kahakai o Nihoa, noi i ko Xsinakaok;vhai wa i hoiko ;k u ai i ko \a kipaku aua ia Pe'īe m.iiluua mai o kt auia-l 'W» 0 Ku. ihi iani, no kona ai-hihim-huniu ana īa Nuutnertlaoi, e Uke I iwo k > mea i ike ia ai n*a na H-'lu i i hala. i Pcb io no, nu Kkahi ni;\hele el kuhihewa ana no kt» mea e heluholu | an-i i keia na ?pi a hoo-' Vunipaoi ko kakew mau nnwHo! mamnli iho la oia ano ae 1». aka 1 kole me p»l;>. i Ma;m li no ia o ka uuikaa'a ole o| t> ka i«i a kaksu a oka u:ea psha s ne l\vpnVa ana is moo'elo, no| ka «iea, o ka h«pa i\ui o na mooklo 1 Hawan.heholo imna aihopeke' ano o ke kamailio s;n. ,\?a wah? ! no m< ka nmkask e pono ai. X. Uib, he me* pm\o i ko ouk'. u mea 'kakau ke hoikeiko poko!o aku no ka nuuiawa i k'pakn si o Pe'e e NAi'aakaoki.hai mai ks aina nnu o 1 NuuiueaUni.

He pohihihi io n > ko kakou mau moolelu o Hawaii nei ma kekahi mau ni"B, e lik» ae U n e keia. Aka

na e hooaiaopi.p* pono ia sna ka hel» ana o i.a maawe o ka moolelo, e ae la me keia, e ike ia iho ana no e ka mea e helnhelu aua, ua mua k,a mea hope e kaniailio ia ana i ko ka inei nuiī i kamailio ia ai. Pela no keia!

Ini e hooua p pa pono _ana ka mea e heluh'lu.ana no keia inoa o Laiehau e hea ia nei, oia o Keakakahulilani, e ike iho ana no oia, he inoa ia na Pele i kapa akij no kona majtt«twa e kipa r aku ai ika hale o. ua Pele ala e noho m»i n«i m». Kii&uea Hawaii, matK>jH iho ihiilumalu ana mai „ia Kumuhea, [ mai ma Tahiti-tabiau. . , Ma keia wahi e ike īho ai ,ko makou poe heluhelu, eia o kua ī. Hawaii nei kahi i noho ai i manawa a Laiehau i aku ai i Mauliola, ka hale a o kahi boi a Pele 8 noho ana, a o kti§ hoi a kakou e ike nei noa oa helu i. hala, aia no oa wahine hookalakupua la i Nuumealani kahi i noho ai, F hoomanao pu iho no lioi ko mikou pee u-akamaka h*lubtlu i keia. Ua kukulu a hahau ia ka manowai ame ka auwai o KiJmola eka meeehune, he 320 makahiki mamaa oka pae ena maī o Pele i Hawaii nei. No n.i hoakaka piha no kei;i mea e hoopuka ia aku ana no ia maloko o krkahi mi olelo a e heomakāukau ka heopuka aku ke pau pano maī, A he moolelo hoi ia no ka hana ia ana o ka honua aoie £bna i«au eeea e piha ai. Nolaila, he mea maifcai ia kakou kt hoi hou ae maluna p ka moe. «oaonamiwae o ka «eakou mpoleio. No ka mea, ua haaleie aku kak< u ia NamaS:a<ikahai e liuliu aua no ka hoi i Ku«ihelani. JsJolaila, i ka makauk-m »na o u$ Nanakaokalai nei no ka hoi pna iluna o Kuaiholaai. t iai hoi» aohe ona ike aku i ua aii|g hojkalakui>ua iit i o koua kahu hanai, ooiaHa, ua kahea ,»-e la oia i kekahi o ko»a mau makuakane hsku. 0 luia mau makuakane aii» e kaiua i ei, o La ame KuA e ike ia no keia kfJiea ana a ua Namakaokahaī nei mn keia m?!e pule malalo īho nt-i, penei;

"Ē ka La oii, © ka La k^, E k* La p )poi -e, He hāuli keia, Eia la ke enaoeoe nfi 4 Ku ka ala o ka lani, He ino—a, he ino, Ke ham»ma uoai aei na k..-wa he ino, Ke hoike mai nei o Hoku-ula, He lewa ka pap,t (» Luaauu, Ovrai keia e wena n. i o lutia o Ahuakalani, He kimopo palia, he komohewa paha, E ieie ka m* uliawa —e, He pawa paha, h h© h<ewa ' anei? Ē Kealalaui —e, aui niai aua i lxoi, ; Owau keia o Na-xa-ka-o-Pii-I l«ir, ' i ■ E kii mai ia'u, i E Kauhola-nui enaeoa, Ke lewa nei ka aiua o Kahikinui, Aina o Huluhu!u-a-Kaina, I ala no'u Ko Wela-ahi-lani, t T a wela o Kuaihelani, I ke ahi a ka Wahine-ailiumu-huuiu. Ke leie nei ke &bi, ī Maukoiikoli, , He kipi auei, ā be uk leo paha'?" ike kuu sua iho oq oka leo o Kaiuakaok&hai o ia kepakepa aua *e, o ka pili kok« mai ia no ia o ka aina l«wa o Kuailiei&ui kaua wahi «ku aua ijk» lao kahakai. la p»U ra»i uo o ko Nawakaokah*i pi> aku la w ia a Uui me ka eiemakuh Me ka hoohakaii* houole iho, oiai ua piha ioa i* oi* ika huhu k o koav nioau koko-aku 1« vv> ia; 1 H« haua aui ae ufi k&' hoi ko hopo tiei; ea?"

A* tnav ka mo hnom»n *n» »V« <u> r kann R*n>;i i<k> *vm: "O ko kiMna no Ikm! !ai maHn no i kon* ksviHti* atna, I l\ol «> Kifes k"u k« kamsiUo Uku h* wahhw ko?&, oiat, «& h&oao iat\o■» ia r»ai no ke)a, af&la tto ii han* hoo mai U i kona kaulao* it«\a, * koe s\o »se ko i>a inakua o [oukow" I ī k<v maopoj>c» ix>no »t.a n>ai U o !o* to«h apau >a N&mak*okAl\ai, ua jhori pap&ln» W ia &« k kona iuajin*» »okilo«ku 1«: ī 'Auhe» oe e t*t», k« m«kem«k<? ī u«w «u « a«« *ku k*k<*u lio k«, ,aiuo t f iuk»ik i keĪA \v,i* Aale no' \ \ t īfeO iho, uoUo an& Ukeu iui. 1 (Aok i paa.)