Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 99, 28 August 1915 — He Moolelo —NOHIAKALOKA KE KAEAEA Nana I Aiapahi Ke Alii Hikapoloa KE ALII Nana Ka Punikaulana O Ke Kohiana Mahina [ARTICLE]

He Moolelo —NOHIAKALOKA KE KAEAEA Nana I Aiapahi Ke Alii Hikapoloa KE ALII Nana Ka Punikaulana O Ke Kohiana Mahina

NONA KEIA MAU PO Hanau ka p > ia Luna, Hanau ka po i& Luna nei, O Laoi Hoonee ka po, Pinai i ka Ewe ka po, O Pipili ka po o moe ana © Kohianalea ka po, 0 Mahinalea ka po. O ka pii hoi ia o kels kanaka a ua hele no hoi a pwalena ke ao hoea «0 hoi i kaiīhale o .na alii, a «a moe ke alii o Hikapoloa a o na poe e ae no ke ala mū ana. Ua hoopniwa nui loā ia ko ke alo alii poe i ko keia kanaka hoea ana aku nīai kahi aku o ka paahao' a laua i hoonohoia aku ai e kiai. ' O ko ia inō noho hoi me ka-ha'i, ole i kana hua i ka umauma a hiki wale iiō i ke ala ana ae a ke alii, o Hikapoloa. Lko Hikapoloa ala ana ae a ualia mai la i kalii kanaka, ninau niai la oia, ka hua i ka umauma hainn mai, oia ke ano o ka ninan ana o! kela au i hala, a pela no hoi kokahi poe e hoon>aewa ai i keia mau la. Hoike aku la kahi kanaka i na mea a pau a laua i lohe ai, me he mea la, o ka paahao 110 a me kaiia keiki e kamailio pu ana, o like uō~TToT me ka kaua ē*"ua makaiilnka helulielu, i ike ae nei. : Ika lohe ana oke alii i keia mau olelo a kahi kiai, a pela 110 hoi na alii e ae a pau, ua hooholo ae la ] na alii a me na poe o ke alo alii e ] make o Hlakaloka ma.

Aka o Hiakalopa aole i like ko-l na manao me ko ka hapāniii o ke I alo alii. O ke alii wale 110 i pane ae ai imna o ke anaina ' i'lii, penei: -"Eiai no ka ke ola mai nei kuu wāM pokii, ua kulii au ua make, aia io no iaia ka mga e loaa ai kuu puni, e pono e hookuu ke pio, e lawe xnai nae imua o'u nei i ike •au iaia." "A na'u ia e niaau akahele aku iaia, aia k ihea kahi e ulu nui nei ua meā, he mea ono kela mea o ko'u ai ana i ko'u mau la kamalii, oia no ka wa o na kahn e akoakoa ana i ke alo o'u o ke alii. O keia mau olelo a pau a ke alii Hikapoloa, e kapa ana he pokii o Hiakaloka nona, īie ihoopnnipniii wale no, e ake amTno oia ē ike pont) i kahi e ulu nei na puni nei ana* o ko Hiakalopa make no ia, aia he lili iloko ona, no kā hunaia ana o keia mea iaia, oiā hoi ke kohina. inahina. O kana mau olelo e pili ana i kona ninau ana a loaa kahi i nlu nui ai ua puni nei ana, a me kekahi olelo a ke alii e pili anā ī! kōna ai ana i ka wn kamalii. Aole no oia i ai, a aole no he men kann J ia a ulu ke kohiana limhina, aole loa, aka, lie mau olelo ihepa wale no ka kēia alii naaupo olalau nei. O ke kohiaua mahina, ua manao ia ma keia moolelo, oia no ka poke 0 ka mahina e kau nei i ka lahi, ina epioku ana i ke oki ia kekaki hapa, a oia ka keia moolelo i kapa ai he kohiana mahina, e like-me ka pia i wa'u ia a huipma me ka nin a ,ka!ua i« a mo'a, alail, oia poke ke oki e. He Kohiana Haupiaia, a he ono a liliha ke ai iho oe, a pela ka makuahine o Hiakāloka Ōpio i a'oa'o ai i kana keiM o imi ega nei i wahi o pakelo ai ka mak^iakano. A i ko ke keiki hele ana mai a kahea i ka niakunkane no ka pnni ana o ke Kohiana Maliina, ua paa akoke mai la nō i ka makuakane ka ipu olelo a ka makuahino i s'o ai 1 ke keiki, « he hookahi ko lana ukamailio ana, me he moa 5 .a. na a ! o pu laua ā ehia i ka wa hookahi. K*kahiaka ae la, hanai ia iho la k»hi a luuoua. hoouna pu ia uiai la mo ia lio elua mau kauna

koa e iho pu i kai e lawe mai ia Hiakaloka, ua hoounaouna pu ia mai la kahi kiai e lawe mai i ai jia Hiakaloka, oiai mai kona la i paa ai a hiki i keia la aohe 'o Hiakaloka i ai wahi ai iki, he noho walc iio a o ka wai mai ke kiai aku kana e inu ai. Hoea aku la ua poe kiaj nei i kai a komo iloko o ka hetau, loaa akū la kahi kiaia e noho pu mai ana me ka paalao, ua iooknu id flc oia, no ka moa, ua maopopo no iaia o hookuu ia ana no o a o kekahi no hoi, oia no ka i olefo c hookuu ia o Hiakaloka i loaa ai ka mea nnna v kuhikuhi pololei kahi e loaa ai keia mea maikai he kohiana'mahina, a loaa hoi ko laua punahele i ke alii. Hoea aku .Ia ka poe koa a loaa aku la ke *kiai.-me ua aiio uawaliwali o Hiakaloka, a aolie e hiki ke eu pono ae, he mau liana akamai no* keia a Hiakaloka e ho- l apaapa nei i ua koa i-wahi īīona e! auaino ia ai e |

I Hoohhiape iho la o Hiakaloka l ilalo, nui iho }a ua poe nei o make e ka paahao mamua o ka hiki-ana iuka i kahi oke alii. Nanao ae la kekahi m«u kanaka ikaika o. lakon a loaa elua laau loihi o ka lele kahi e kau ai ke kanaka, haua iho la lakpu ia mau laau i inānele,.a me ia lakou i auamo aku ai ia Hiakaloka no uka. Māmua' o ko lakou auamo ana m Hiakaloka hoao iho la lakou e hanai i ka lakou pio-, hoole aku la o Hiakaloka, a kuhikuhi ae la i kona puu i-ka eha, no ke komo wahi ai oie. v la Hiakaloka e auamoia ana no uka, akahi no a loaa iaia ka wa kupono e hianioe ai, no ka mea, ua manaolana k»a no oia e ola aua «o oia ke hooa aku imua o ke alo o Hikapoloa ke alii, me kaua mau olelo hiha akamai e puuihei mai ai ke alii mamuli o kona piha akamai.

He loa keia a na koa e, hele nei h he "pii Su hoi uia kekahi walii e pau; pauaho ai, he mea ole ia i ka pakela malaina loa o ua koa iaia neij 0 poiuo e ma ke alanui. 0 kahi aku nei he mau mile ka niamao a hoea kahi o ke alii, I ko Hiakaloka hoea ana aku imua o Hikapolo»; ua aao hooniaule iho la keia ma ke ano maalea, nolaila, ua kauoha ae 3(1 ke ahi Hikapoloa no ka malama pouo loa ana^ 1 kona gokii I hopuia ma ke ano kuhihewa e ko laua mau kanaka. Aka, no ua Hiakaloka nei, ua maopopo wale laia ka manao o ke alii, oia no kona ake nui ana mai e loaa iaia kahi o ke Kohiana Maliina e ulu ai, a mahope aku o ka īoaa ana i ke alii ka ike, oia ko lakou vra e pau loa ai i ka make, eia nae, he kukhihewa ia tnau mauao ana o ke alii pela x , no ka mpa, he akamai oia a he akamai no hoi keīa, i wahi no fa noi e pakele ai. ' Mahope iho o ,kona pulama nui ia ana me ka minamina nuī ia, ma- j lia paha, o make e o Hiakaloka, alaila, o ka nalowale loa no ia o ka īiieu nana e imi a loaa ka puui a kfe ālii, pela o Hiakaloka i malama maikai ia ai.

A i ka la i poliala ae ai p Hiakaīoka mai k£na mau liana maalea ana, ia wa i kauoha aku ai ke alii Hikāpoloa no ka laweia aku o kona pokii imua ona, no ka ninaninau ana mai imua 6nā, ina tiā ike io paha 'oia i kahi i uln ai o ke Kohiana Mahhia. He manawa ole ku ana ua Hiakaloka uei ixtiua o ke alii nie ka hoovriwov,iwo ole iho, a oia hoike -ke aili i nmau mai ai, penei: "E kuu pokii>" wahi a Hikapploa, a no ka mea, o na makaainana punāhele a pan i ko ke alo alii uoho aua o na la i hala, ua kapaia lakou o ua alii he mau poky, a oia ,ka Hikapoloa i kapa n\ai ai ia akaloka he pokii. Ua haawi mal la o ke alii Hiknpoloa i īihmu, penei: "Ke ola nei uo ka lau o ke aTffe*ka lau o ka uiakaainaua e kaulana ai, a ko alii maiama puni kauolia, e like Hiakaloka, ke kanaka i ke alo o ke alii o Hikapolpa nei la. Ae aku la o Hiakaloka, ae, ke ok uei na poe apau i pili i ka kuamoo o ua alii nui o Hawaii {■ lib? īa me Hik-apoW. k\iu haku. MinĀmina, minamina walo no ka hoi ke kanaka nana i malam.i' ua alii pakele w-alo ana nse hoi mai, poino. make la hoi i na kanaka hft-| ae lopo o ko alii o Hikapoloa noi, wahi a ke alii e olelo āku nei ia Hiakaloka. j ( AOIP '