Ke Aloha Aina, Volume XXI, Number 27, 15 April 1916 — HAIOLELO A T. R. STUART MA KE "KALAPU KAKAA" ("ROTARY CLUB") [ARTICLE]

HAIOLELO A T. R. STUART MA KE "KALAPU KAKAA" ("ROTARY CLUB")

laanao o hoehaeha ] manao o ke Kiaaina, *Jc» ku IWi Kaua a p '< f»]* .Tosh Twker Oihann Kann Mnāna", Tioī ka manao i ka boppn^4^ imn« kaua like pnupuu ia mai rha .Vj^ pani no «kolu min^, Hp manawa' wftle no ka wa e Hto akp ai v laJo>.«, kp li.ina o na Kepani o keia Teritori, akn Ukon i keia manawa £ 0 »a lahni i hoike U #€l no ia lakou le aKfii kulana i keia Hke wate no 'ko il^P^ na home, aole nae e lakou i keia. 1 Aohe mea i iiele Jte Hawaii nei. I kekahi abUbi [rin nei, o« k**4hrT*tfīfc#j «kea no ka nui o' Teritori i ke pooleka no ana aku i na poē o aohe aina ma Ha-wnii ij»l. ffg keinako loa ka poo o ka aiiia īrtj&Vl!k e hele mai i Hawaii nH aohf na£ t Q ianei ae aku. īaia i oielo ae |ti aohe .gfoa.,mC Hawaii nei, e haiiu ae. nana i kana hoike hoije^6f. 30, 1915, &oao J&,g r .e„jfaJiß&s& kakou maiaiia i ana: "llniiia nui o na aina aupuni,. 1,650,402.82 eka. <r Kg -nui o ka hooliioia, 577,440.90; wāiwaiio, .$6,406,120.00. , . "Aioa ululaau, 555 waiwaiio; f5,750, " "Huitia waiwai io i manao'ia,; *»,m,%*%.*s. ' : , "Wa aW Vaiwai J>%' ¥olaila, kfc hoike maj $$ aina aia he 1,650,455M «jpH»īi' i hiki ke haawi ia,, a be t ia muu eka aina i hiki akn jg? |ffr fou huina waiwai lo' 192.68. Mai hea mai e' Toaa"ajt |-a_ waiwiai io o £eia mau »1041 njQĪ<fljg e hooliloia f mau niifwra]a uiaauei, a De* ■iila. A eia oae hoi ke kuhalahala nei ke nui o ka hoolilo i ke papa ana akii i ka poe. hele mai i Hawaii aeL[ O ka mea oiaio maoli, .§ kamaka, aohp he wafyi pono iki i ikeia uo e. kaua ai i keia manawg! $#|1p4~3 hui o ke &o n«i e ake kaka mai ia kakou; u&ah.loi ; |kt£ ka maikai 0 ko lakou kou mamua o ko kakpu ia Ko kahe nei ko lakou koW pukapuka a p{tu, a ua mauji£j|f hoi ko lakou mau waihoaa." Aopl loa o hiki ia lakou ke. hoftb hakaka «o hooa mai ana, a 0 īa manawa, ua naloh\a keia mau puali koa o a^na popopo na 'nioEu "Kāua. ana i ka hoonaauaoia ana ki kulu ina ka oihan'a koa. ia nana i hookanaka i ko pp^ kamalii ma na ano Aole anei o oukou hooiiiaspqp6 iho, malalo o keia mau lt{j||an& £ !ike me ia i Jioomaikeil.e, he inea pono e hoolol} ae 1 kj &m aupuni ana? X g ]Yft manawa mai'i hoolaha pila kanawai mi W huahua mau ao nei loha. r a lioopuka vraij a¥u noau. 1 kela III« ke H!o ai ia i ninau e nooiioo ia ai?<B HnH*kons wali* no ike mai i kona maW^'jcui l y jtl| mauno oia he aupuni 0 ka aina o Lnsitaya" i .^A'lLi, 1 mahelehelo ia ai lloko ō pfl aina komohana < ikoia' tuMjrT3jffi wa, ua hoomaluia ka j>ra, o®J§|L puni koa i kekahi \va i la. Ko i twi au ua k"Tjj|' f>ia. Aolo loa he wahj aupun! koH i kokahi ' ' hooponojx>no aupunl " 5 ftt hj me toritori wak' uo jwL ,Iku| anpuni kiimi.-'n.'i * ka liila, ho pot> i i ist ai-

a i hoonoho na kanaka o ka oiila tio ka mea he 0 k<? aupūPi hoo* nei, a lie mep pona dftlū malalo o ka a a ua kanaka nuiii o niakaainana ; o ka Kaua ii nei mamua o ka iloko o ia oihana. 1 no hoi, oiai o ftnar-i puall-kaua ?e keia mōkupuni, a :ai hele elikn ,nic ka ka ">onoo k&laidute ole mir Amerika, a p a ke'koniimalan|a ana ei. Ma kahi Panainp, he loaa kekali) m i ) ko molulu i wale iuav o ke oaa a»Y mai 'eritori holokft makeke nei. 1 loaa kc\

i' r a aina aupiini, a tia lakou nnanei e hooko aku me ke knihe 010 i ua kanawai, na rula a tue na hooponopono ana e pili aua i ka hooHlo ana i ka aina. TTe kauolia jiei ka Pauku 4: "Pnuku 4. Oiui, lie atio lahui like 010 na kiipa o na mokupuni o i Ha-waii, a oiai ua hookaawaie ia na imokupiini i wahi noho do na koa, l-be īnea pono e kapae ia ac ke nno wia ;_a ke hooia ia nei ina keia, oia ka Huanao o ka lahui. O na iuu ona, ame me na mea wili ia o ia ano, aole loa e kuai ia aku, kuapo ia a i oTe e. haawi wale ia aku e kekahi mea, a i ole. uo ka puka waiwai o kekahi mea. O na wai ona ame w» mea inu u mau nioa o ia ano, e kuui ia aku a e laweiawe ia e na akena i hookolm ia o ke aupuni Te-| ritori, aole nia kekahi ano hou ae, aom puka waiwai, e lilo iu na ka waihoiia Teritori. O na hale inn rama ame na wahi like o ia ano hookahi no, i malamaia a i ole i hooholo ia e na mea i loaa ole ka mana aiipuni, ua papa loa ia ia. E hooholo ke Koinisina i na kanawai a uie na nila e hooko ia ai na kauolia a keia (kanawai)."

Ma keia pauku e Joaa ai ke kaupelena. wai ona kupono, a e olelo aku auaiiei ke Komisina i na Komiaina uia ka aoao o ka Oihana Koa—e wae; mai olua i na kaiiaka i Jcupono 110 keia keena; i poe inu lama ole i ka wa i hala, a pela no hoi i keia wa. He nui wale o ia poe Ūoko o ka Koa. L'a ike uu i ka } u mea e kamailio nei. Iloko au q ka Oihana Koa kaua aina mai ka makahiki 1862 a Uiki i ka nmkahiki 1865,

O na loaa a pau mai ke kuai ia aim aku o ka. wai ona, e komo ia iioko o ka Waihona o ke Teritori, •a ua ike ao oukou, me ko'u hoonuinui ole aku, ina c lilo ana i ke Teritori na loaa o ke kuai aua i ka wai ona maloko o kona mau palena iho, alaila, aole auanei e loaa ana l\e kumu kupoiio o ka hoomau ana aku ika uku ana i na auhau. A pela pu.no auane;i e hiki ai ke uku ia ko kakou mau bona aie, no ka mea, aolie hana oi ae o ka nui p ka puka mamua o kc kuai wai ona.

Ivo jia kanawai o keia ano, lie makehewa ka hookuanui a hoolauwili wale ana. E waiho uku na nn Komieiīia o 3aui mai i na kipiawai, no ka meu, g kooiuaopopo ana lakou, e noii, mau ia mai apa ka l&kou raau hana a pau o ka Ahaololo Laliui o Amerika Huipuia.

Ma kahi hoi e pili ana i ka pono koho paloka, o na Elele wale no i ka Ahaolelo Lahui ke kohoia., Ina he hiki mai kp ka \va e uhi pu mai »i na haloka o na Kepani a me ko na Puke e lilo ai keia mau kulana [ ia lakou, aohe no he pilikia nui e, , loaa mai ana ma ia mea, no ka mea, e like nae ka Apana o Kolumel>ia, na ka - Ahaoleīo Lahui e hooholo na ninau a pau. Ke manao io nei au, malalo o keia kanawai, ,e lilo auanei ko Hawaii nei hooponopono auapuni ana ke pookela j.o ke ao nei. E loaa ana ia Hawaii jnei ka hoopunopono aupuui i kela akn i ke ano hooponopono aupuui Mokuaina ma Amerika Huipuia e | like mo. i a i keia la, no k* mea, ke haawi nei keia kanawai iaia i kej kahi mau pon o i loaa ple i kekahi mokuaina. E like auanei kona kulana me lahui kuokoa la, me ke aupuni ma "Wasinetona e ku hoomalu mai ana iaia ma kona kua me kona mau puali kaua, oiai hoi ke ao holookoa e nana mai ana me kona mano waianuhea nona, no kona Awa Dute ole, E hiki aku auanei ma kahi o na tausaui poe ua lakou e lawelawe i ko kakou mau oihana e pii mahuahua mau ana, i oi loa ao mamua o ko keia wa, & pola uo hoi e pii pu ai me ko lakou mau uku liana, a e hiki auauei ke lawelawe ia na hana o ke aupuni me ka holoimia no ka hapakolu o na hoolilo e liko me ia e hoolilo ia nei.

lī:t hoike a uiaka ac o Ilaalilio ni«, no ke kiaaiua lakou apau e holo )un, o ua Ik'mokaluka aole oufeou o ola aua, no ka mea, eia .110 ;ia liojuib«lika ke paa iuai uei aa hana Hko 010 o ke aupuni. » » ♦ I Hōnolulu ilio nei ko aiakou lioa o. ka makaaiīa, ka Lunulioopouopo--0 Hoku o Hawaii, ke sonetoa o ka mokupuui o llawaii, Ke\\ L. Desha. X kele mai noi oia no kokahi haua «; pili aua uo ka ekaV§ia, aole no iia pili kalaiaina, no iui hana o ka uhane. »• • • 0 -Ka Fuuho|iua" uia kahi o Ka Holouiua i mauliawa mai i keia_ ola aua, uiamuli o ka lilo ana o m inea pa&hinm i koia hui uupt l pa la, oia ke kuiuu o ke poloko ii»a o ke fu uupo^a.