Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 9, 15 December 1916 — HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio [ARTICLE]

HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio

Kii Mea Kiekie k& £U o Hava raa anoe oa Manao Hoohuoi Nooa—Ke Kavalia me ke Ano . Mallhini—Ka s Naita o ka Lio-Kttokeo ame ka Uhane Lapw oke Kuluaumoe. Owai aLna ?, MOKUl&l 111. HE KONO AKEA

Ma keia wahi i hooho ae ai ua eepa nei ma ke ano hoonalonalo i ka aieio ana ae e like me keia: "Pomaikai maoli ka hoi lti ina au e'&āliwai aku ana m6 ua kaeaea !a nana e hana mai nei kela hana kaulana loa. Oiai hoij ua'lohe! 'walp. au no kana mau hana, aole nae i hui a ike aku a ike mai kekahi i kekahi. Aka, ke haawi nei au i 'ko'u hoomaikai nui loa no kou lokomaikai i ka hoikeike ana mai nei ia mauā i keia nuhon hauoli loa!" 2STo kela mau olelo a ua Kavalia nei i hooho ae' ai i mea e nalo ai kona ano io maoli mai ka hooinaopopo ia mai e kō lāua nei kamaaina na*na e hoikeike mai la i na kii o loko o kela keena nui a nani o ke Kauna aoo Dalega, ua huli inō mai| la ka wahine kamaaina me ke puiwa a nana mal la ia laua nei me na maka noii. Tka hala ana ae oha minute eha a elima o kela nana ana mai, ua pane mai la oia i keia niau olelo. me ke kuoo o ka ihanao paa i ka i a-na mai: \

» "Ē ke kanaka opio! - Aia he manawa ko na mea ola apau e noho nei' maluna iho o ka honua a ka Mea Mana Loa i haawi mai ai kakou kana mau keiki. līe wa no ke kanu ana, a he wa no ka ohi ana. He wa no ke kaumaha, a he wa no ka.hauoli ana! N"olaila, ina o ka

kaawiuā ia i loaa i ka mea nona kela kii i liana ia e na iima o na keiki a ke kanaka, pehea hoi e loaa ole ai ia oe ia jiaawina hookaM he kii i hana ia e ua iima aloha o ka Mea i Ikeoleia ? Oiai, o kela mau helehelena ui ame na nanaina koa a wiwoole i loaa i kela kii a'u e nana aku nei o ia haawina iike no ka'u e ike aku nei maluna o kena kii i hiki ke hele hana a hooko i na hana apau i hana ia e ka mea kino nona kela aka i hana ia ai e ka lima o ke kanaka!" a hehe «e la kana aka.

IHe mau helehelena ui ko keia wahine malama hale p ke Kauna, ina o kona mau la e'kau ana no na pua iluna a ka manu kiko pualehua e hoohihi ai. I keia wa nae a ko Ihua nei kamaaina i akaaka ae ai, o ia no ka manawa a ke Kauna i komo j»ai ai me ka ukaliia e kana lede aine ka laua kaikamahine. Oiai, xia lo&a mua aku ko laua nei inau pepainbft i mamuā o ko Uua hookewno ia ana mai no ka mmihookipa, aoie i lilo i- hana na ke Kauna k« ninau ana aku i ko laua mau moa. * Oiai no hoi ua launa a kamaait\a

wahine !a Lui, ua ikē ae Ta n"0 latm iaia i kō laua wa i k<Jiao mai 'ai i!otev <j Jto keena. Nolaila, ua haawi koke ae k no ko KaOua i ko~ 'hiih akf)u o ke aloha i ke kanaL>. oi>ii» ( j«iv iuau olelo o ka iioollauna mua.

i "?Tam maoli kou lokomEiikai o'ka Monflsiun de Labnto i "lee kipa aiia' rafii ni-i e īko la uiaua. Aku nae, ■oa nui ka haokao o ke Kaunetesa i kou iialowale ana iloko o keia mau maliiiia loiLi. Ke ike nei nae au, he taaliMni' kekahi i 6ele pu rbai nei iqjs o,e. Tte malihini lioi a'u— Ma keiii i hele aku a'i 6 Lui .liii JLabutu ix ku iko la ka 4oao hema o k« kakou KavaHa a liuli inai !a imua o ko Kauna a lioolauua ae ta imua ona i ua eueū fa o me keia mau olelo: "Kc hoolauna āku nei au imua uu, kua Alua Jviekiu ike Xavaiia Mafia o Loina Farapi uei/' a hu--11 ae Ja oiā i ke Kauaal iiiina <> ufi K"nvfilia la me keia īnau olelo: ' I "O ke Kailna Dalegea keia amel kana wahine ke Kauūeleaa Leone] Dalegea.' 1 ' I I ke kun siih iho o na olelo Inuna a ka Monasiua Lui d©.La-| bat?e, oia no ka manawa a na keouimana elua i lele like mai ai imua ita na kaiuawawae ēkolu, trie kueaii like ana ae he ' hookahi '\ama, a huhuhui ae la ko laua ruau,lima x kahi hookahi, lululiioa iho ia lana tne ke aloha pwnel&na. Me na olelo mua mai ke Kauua mai i ka ole-

j 16 sMa mai; . "Ua nui ko'u laki ame ko'u poimaikai i ka halawai ana me oe te alo i Jse alo, E ke Kavalia opio! Ua nui a lehuleUu na majū.awa a'u t lohe ai no kau inau hana koa a kaulana loa i liooko ai no. t ka pouo a pomaikai o ka poe aawaliwali. Ae, Jie haua keia au i hooko ai me ka uoho aie o Farani 110 ia haaa lua ole o ka wiwoole i hooko ia no ka pono ame ka pomaikai o ī , arani jaui akea." „ , , I kela wa hookahi i huli ae ai ke aavalia opio a kunou hoomaikai aku la i*ke »auuetesa leone Da-« iagea. I ka pau ana o kei=a mau lioolāuna, ua līaule iho la lakou a pau, a noho iho la maluna o ha nohopulu nunui a nani i panee' ia mai e ka' wahine malamahale. Ua kaa mua aku Ia i ke Kauna ka wehe ana i ka lakou mau launa kamaifio ana me keia "ninau i waiho ia mai imua ona kanaka opio: - * ' '*E a ? u aaau keiki, heaha la ka iuea! hiki i ko olua uiākua nei ke hanai aku no olua ? Ina he mea kekahi a olua i ike ai, aia iloko o ka poho o ko'u lima kahi i waiho ai, e feoike mai me ke kanalua ole."

Xo keia ninau ma ka aoao o kei Kauna; ua hoomaka aku la ka kakou Kavalia e hoikeike 'i ke kupu t> ko laua hoea aku imua ona. Ua hoikeike mua aku la nae oia no na mea ana i hoolala ai uo ke kinai loa ana i na hana a ka weli o »a Mauna Kalahma ame kona mau paalalo, ina e hiki ana īaia ke haawi mai i k&kahi man kokua manao koa a maka'u ole i ka nele imua o kela poe iliohae hihiu, he gpe hoi lakou i haawi i ko lakou mau ola malalo o ia hana makamaka' ole.

0a hoikeike pu aku 1» 110 hoi oia, i ke komo a huipu ana o kekahi mau kaukaualii kaulana a i ike nui ia o Ēuropa. Ua hoikeike pu fiku 110 hoi oia i ka uui o ka ikaika o ua Don la Kanahe la e uoho ana maloko o kela aiue kei» aupuui,,a, i noho alakaiia e kekahi mau Keikialii ksulana o kela ame keia aupuni; me koua hoakaka pu ana aku i kona manao i hoolala ai i m«a e hiki ai ke hooko ia ka makemake o na Pooaupuni o kekahi mau aupuni nui.

X ka pau «na o kona lioakaka ana no kaua mau mea i iiooooo aī, o ia koua wa i aonoi aku ai i ka lokomaikai o ua Kauna la no ka h&awi aua ?nna koknn 'ma« mea ana i manao'ai. X !iafcaWa 110 nao a pau kaiw hoakaka mao!r*aya ua haaM koko niaOa~n 1 I kona He> s~n>e kona aua uiai loaa ana iaia nar kolua i ua w* a l%au a ua Katslia noi e ai. Nolaila, na hoololi ae la ke "Kkv»lia i ka lana kaiuailio, ana no kc Kono Akw». Wiahi a ke Kavalia i wehe aku ai t k© kamailio ana maluna o ko kuīmkhaha e pili ana i kola Kono Akea o Pari«a i Koopuka ia ai e ua'&aun* ixei, he ulau pule elua a i h«la aku. Xo ka moa, aia ** iiui iloko 0 ! ua Kavalia n<> ka wao^ ĪH > "ka ana ao'iaia o 1» aHN* oana lel» koivo } oiai, u« lo^a,|

"fca paa Mo op, hi aMpa hou pohihihi il<%o £ «£»!%,,,, "E ka m>akß» 'a kai; e loaa aua anei ia'u Sa _ ia e lioike ia'u i keia J?"aita a lKjivalia ke a Ikono jta [khulehu o nflT loea "i ; tsk 1 |wa ka lawolawe aua ina met#UHU'. . ;o ka oihanakaua ? He kamaaina no ' ; auei oia no ka aloha o ]Farani jUei me ka ia t lala e ke koko Farani oiaio e liolo aua na auwaha liilH e hoo"lpuni aua i kona kino? Ina ua maopopo kona ano ame koaa%ilanft uxaoli ia oe o ka mqkua, e oluolu hoi ee luai ia maua we ka hopohupo . ole. Ko .ka. me», aole ia he »i«Sk. uo uwua q %e aji i$ • ei«u f ua k&iap itqlci% o'u nej ,k<4ahi «janao wa o |tekahi Ia o na makana i hoakaka ia m Jta wm lumkih #»a. maluna o ua la ke kono p)? ou la &kp .iuakua _ _ t -,j- * % i fr Auhea olua e a'u mau keiki ? !Xole i īoaa ke&ahi o ofua t:a ! ikē aua i' kahi o "keiki mulj e I uaīowale uei iloko o keia ?aa\i ina- ! hūia elua ī iala ae neiī w wlhi k iia |Kauna aoo nei ma k'e ano hoolalau. | Aka, ua pane koke aku Ia o llui de i L*aLate i ka olelo ana me ke ano [aaka:

"Aolo oia ke kumuolelo o "kakou, kainaOio ana i keia manawa & kuu. |iaku ke KāvaHa ? itafia i waiaiei Maohano v .0 , ka kakou kjimu kamaffio iloko keia mapawa, aia ia Jnpfum 6 kei§ 'Koiio '&U, ī hooī&ha nē'i iloko pale, a, e ' mea ma ka kp'aliiaka o ka la o keia mahito« anei hoi e hik' i koti ' hooko mai ka makemake § "■ mau keiki nei ?" a hoomahfi. ilei ihoJ_ la oia no,"elua a otai ka elemakule a laua e ua_' komo aku ka a ilo- ~ ko ona ma o. ka haalulu o kona nuj _ kiao mai, juna & "Aka, no kau Jkejki o likē i nihau mai nei, e loaa kokeakīi ana no ia. Aole hoi e like me k&U q hoalalau mai iiei taaua ninau | waihoakuuei iwua o kous2janohaiio. Oiai nae, he hoo.kahi wale no hora i hala ae I4 ko iniana ike. hope ana mai nei iaia " F ko o kona olaUno maikai. ma ■kona nanaina a mau&' popo aku nei ? aik "kekahi' mea" T-hiki ole ia kakou ke mea oiaio hu'e ae a waJ6ff ka malaelae iMua 'o ko" maite. a ,Qiai hoi ke kanaka, opiopio oia i poniia kona helehelena me na' haawina 0 ke \ii. H ' - ;;

■ - " Na keia mau olelo hopo aka M(f- y naaiua. I«i de Labate i hoauhee i na manao' hopohopo ō ka mai ka elemaknle aku oia .kana ' i kamailio mai ai me ka leo ohiolu' i faeia mau olelo: -

<f E oluol& olua 0 a'u mail keīki e huikala inai i ko offt« īriakua " haua hoohimhaa kukna ?[*u pfc#eii no i hooko akU nm, mawy*TSfc'"* hoi o ko*a pane ana a"ktt i nā hffi*a J v ' o -na niaau 0 ke kaaaka gpfo uo a'u titei aaio Farani h<Jitfk6a •? ; aie itui !oa ai. Kolaila, »0 i& J **n i hdoko aku i»'f tfiei ihonttf ko'u hcSvliaiSōat ana iho ia Fatani ma

Mpoāei &b* &kn im no i »a fSx*ktf (J [k« kaa&ka a Far&ni nei i %ie uui ioa ai, bo k&ua mau han& koa lo« īimna o w haneri lehukha o.na nalokiko hauitiahuhu % kupueu IX>u fla Kanalw. He Hm koi i Mki oh •i kekahi mau a Naita « ae ; ke hooko xS& ko lakou l*uiß& 0 kanalima a he mau oiai .nae kuu Kavalia opio i hooko ■ai ia haua.me elua wale iho n.o iB*r. waho ae ona; a> he ehiku hoi ho *e o ug kaeaea nei a 3 aie nui nei ma na kahua loa iho nei a'u i Ioh« a|_ a»i bekahi mea mai i ike ponoi pi4 ;., ikona, atau mak» ponpi. Ua hooi|js„ iloa ia'mai ktāa inau nuhou .has©l ; ma kekahi kahua hakaka i . hooiiiia iloko 0 elua wal« uo ?wbef- k docia i hala a<e nei. "Mai hea mai hoi k«ia i ai i kuu mea ki*kie V wahi a I«ui Xahate i niuau koke mai $i o ka imo auauHku a ke «*aia e uinau ae. - huikala.mua mai i kua «ei up ka lo&a ole " iaoa. £00 wale iho no, he,KaY»ti* oi* « hok> 0 kek&hiJ|Q kaua hauUuli &uij «. V i« 00 maiaua akn 0 ka. U i e kau. «m oia maluua o . **pairf oia o k* H«IU 9 **

keo, a i ole ia, o ka Naita o na Lapalapa'iii mamuli o kona kapakUa e aahu ana ma ka la aku la o nehinei."

Ma keia wahi i akaaka ae ai na kanaka opio me ka ninau hou ana aku ,i ua Kauna elemkule la: "Aole anei .he mau mea e ae a ua KaUa lft 0 ka Liokepkeo j hoike mai ai mawaho ae o keia ao la §na i k&mailio mai l.a noV, a pehea la i ®aopopo ai iaia, owau ua x?aita lanakiia la arae ko'u mau hoa. Oiai hoi iloko o kela mauawa e hooili ia ana kela mau hakaka u i hoikeike mai nei, he manawa ia iwaenakonu o ka po, a, ua pa& hoi na helehelena o ke kela ame keia e paa ana i na mea kaua i na palekila mal luna o ke poo a hoea ilalo o na kuli o na liokaua?" "Aole e hiki ia'u ke pane aku i ka haina ma ia wahi. Ko ka mea,; ua poina loa au i ka hoamaopopo pono ana aku m» ia walii. keia| tts nae, he'mea pono ia'u ke olelo, ae, uA hala ka manawa pono. A } ke j aku aei hoi au no kai loaa ana mai i ko olua makua nei aa huikala ana, w