Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 10, 22 December 1916 — HE KAAO HOONANEA -NO- ADELINE RUEF KA U'I NOHEA O KA PALEUHIMAKA LAHILAHI -ME- Wm. Wainamin [ARTICLE]

HE KAAO HOONANEA -NO- ADELINE RUEF KA U'I NOHEA O KA PALEUHIMAKA LAHILAHI -ME- Wm. Wainamin

MOMUNA XXXIII

f ' A lin waie, pane iho la oia i ua . keiki nei ana. e Dgvid e a!a ae, i 1 hpea naai Ia makou no ka ike ana ; a"pfciiea la oe i loaa ai i keia.haawma e iiekau uei maiuna ou a makou e ike nei. Aohe n&e he wahi moa a pane ia , ae, a i ke kolu o ka manawa na kaa- ( kaa ae la kema mau maka me keia mau oielo: "E huikala mai ia'u, na hewa au, i' u'u liana hoohi!als!a aftn ati i kat( mau malihini e kuu makna, na'u i ; ia laua," a hooki iho )a o*a me ka upoi hou ana iho o kona tnau ' 'maka a hamau iho la kona leo. i A kulou iho la ua elemakule nei a hoopili iho la i kona pepeiao me ka umauma, he maikai no, aole hoi| he mea e hoopihoihoi ia ai o kona! mau noonoo; a he mrnute hookahii kana i hoolohe ai, a ku ae la oia i| luna me ke ano kaumaha, a o na! manao inaina hoi o na minute i hala ae, ua pau aku la ia i ka holo mai iaia aku, i kona wa i ike pono aku ai i na ha*wina ehaeha i kau aku maluna o kana keikne i minamin nui ai, mmnuH o na peku hoH a ke keiki Sekotia. A iloko pu no hoi o ia W, aia na meaUo kanmaha iloko o ua Sfkotia no kflia mau haawintf ehaftba i kau aku maluna o kona hoalolia piiipaa mai na la opio mai, aka, aole nae e hiki iaia ke alo ae, no ka rifea, he rnau hana hoopakele karia i haawi aku ai ma kona aoao, me kona maopopo o!e nae, o kona hoaloha maikai n/5 kana i haawi aku ai i kekahi peku hoki ma kona aoao, a i kona wa nae i ike pono ai, ua mihi koke oia, no kana mau hana, eia nae, ua hala ka wa pono, no ka mea, ua imi no ua hoaloha nei i kona wahi o ka eha. Ina nae i ku he alo a he alo ua Seko,tia nei me ke kpiki G<?remania, aole loa oia e pakele, no ka mea, oia kekahi o na keiki ikaika loa maloko o ko lakou hale hui ma na hana hoōikaika kino o na ano like ole, a he keiki mania pu hoi ma ka holo heihei, a oia no hoi ka mea nana e paa ana i ka inoa moho ma na ano lealea apau maloko o Geremani& kolookoa. I ke kaawale ana ae o k& elemakule, a o kona haku hoi ma ka hana, ua hele aku 'a oia (Sekotia) a kukuli iho la ma ka aoao o ka mo.e 0 ua hoaloha nei ona me keia mau olelo: r ' "E kala mai ia'u/ e kuu haku opio, ua hana hewa aku au ia oe, ma o keia mau haawina i kau aku maluna ou me ka ehaeha." "Aole oe i hewa, aka, owau no o kaua ka i hewa, uiamuli o ko'u punihni ana i na olelo a kuu kaikuahine, nolaila, ke huikala nei au ia oe, aka, ke mahalo nei au nou e kuu hoaloha, no ka haawina aVau i kau mai ai maluna o'u i kumu no'u e makaala ai mai na hoowalewale ana a ko koiu kino Itio na ano lapuwale ;e like nie ka'u i lawelawe ai ma keia po, mahlna ponoi o ka'aina i ona ia e kuu makua maikai.* "Aole hoi ia oe wale no e kuu hpaloha o kuu mau makua aku ka 01 loa o ka'u lawehala aku ai, a ua hoohaahaa maoli aku hoi au iaia a me ua malihini kiekie a kuu makuakane i hookipa mai nei ma ko ( makou home i keia po. a ke noil pu akn nei no hoi au i na malihini ( kUki« a kuu makua e huikala mai ia'u i ka lakou kauwa i lawehaīa aku innia o Mikou no keia mau hana diabolo. "A maluna ae hoi o keia, ke uoi j

aku m»i bt! i kuu hoalolin* a'u 3 fawehab aku ai no k*na mau hmkala ana mai k'u» ke a® ia mgi nae hoi ka'u noi imua o kou kiekie, o ae mai anā anei oe, i niaha ae kuu uhane lawehala ia oe." "Ae," wahi a ke keiki a ke Kani-K-i:. |,|i. I..HM . "Ke huikaiH n.-i uu Ih ,k% m ... un mea i hauaia nawaena wale iho no ia o kakou, a nalo iho no, a aole hoi i ka nui a me ka leīulehu $ lohe! i keia mau mea, a oia iho la ke kumu nui nana i kond»mai ia makou e hoea mai imua ou no ka hoike ana aku ia oe, o ka mea i hala, ua haia ia, a aohe a kakou nana ana aku no mau mea, a e fioopoirfa loa no hoi oe i keia mau. »n«a a pau, malia he mau mcs no ia e hoano e loa aku ai i kO" mau noonoo'anai a ku a pilikia loa mai kou oia kiito. * "Mahalo ia oe, e kuu haku, a na ke. Akua auanei e hooi loā aku'i na pomaikai e loaa ana ia oe, e haawi pu ia hoi" ka holomua me oe ma kāu naau hana ma na oihana ana me kou makua," a hooki iho la keia i kana mau olelo gnā, a pili 'liou iho la kona mau maka, oiai hoi, aia ka makahiamoe ke lulumi mai la ma kona mau maka. He mau «hmute ma' ia hope ino, ua haalfele iho la lakou i ke kanaka opio iloko o ka ehaeha 'a nee aku la no ka rumi o ke kaikamahine.

i Iko lakou komo asa aku a hui kawailio me ia, aole nao ia ho mea i»ana i iho i ua kaikama- • hine, aka, he oialt> ma uke koa, me he mea la, aohe ana mau hewa i hana ai ke kuukuu ole iho o kana : uiuu olelo, a ma ka lakou nei ike aku aohe no i ko'iko'i loa na haavvina i kau aku maluna o ua wahine opio nei. ; Aia hof"kona mau maka ke lena mai la maluna o ke kaikamahine a ka Mea Mahaloia Kale, me he mea la, e hōike okoa mai ana no o oe ko'u enemi e kena wahi kaikaaiahine, a i ka leha anā ae hoi a kona mau maka a ike i na helehelena ui o ke keiki a ke Kanikela, ua huila koke ae la kona mau laaka me ka nana pono aaa aku me na maka hookokoe, ine he la, e i okoa aku ana no:

"0 oe ke kumu o ka hewa, i kou hoopipili i kela wahi aea komohewa e hokp, nei i kamaka-ha, me ko'u manao la ho; aohe mea nana e hoonioni i ka mea ua laf, eiu ka hoi o hokai ia ana a lepo ka aole nao e pio ana ko'u manao a hi-' ki i kuu kaili ana mai i kou puuwai na'u nei no ka wa inau Ioa." t I ko lakou hoea ana aku no nae, e kukuli ana kona makua&ine ma ■ ka aoao oka moe ma'i*o kana kaikamahine, a e hoomalielie ana hoi ;i na manao uilani o kana kaikamahine, eja naej aohe wahi mea a finaliu ia mai a hiki wale no i ko| lakou nei koiao ana aku. A i kona ike ana mai i kona makuakane, aole na ia ho mea nana i hoowiwo aku i kona mau helehelena, oiai, aia ke paila mau ae la kela wela iloko o kona puuwai ?io I ke kaikamahine malihini v | A i ka wa nae i ninau aku aij kona makuakane, ina paha nana keia mau hana powa ole hae kona haku kaikunane; aole loa he wahi pane i.hiawi ia mai,j aka, he hookahi wale no oia ke^pili. ana iho o kona mau h«; mea la., aohe ana mau mea i lohe mai ai, nana i hōopii ae i ka wgla inaina.J kona makuakane no keia mau hana a kana kaikamahine, e hoiko maopopo mai ana, aia he inau manao puuwai ele ele iloko o kana kaikamahine, ka mea no hoi ana i ike mua ai # me koua manaoio la hoi, aia aku ma kahi mamao aku kana mau hana, eia no ]ka. imua ponoi no o ko lua-mau alo.

Komo koke iho la ka ike ana iloko 'o kē keiki a ke Kanikela, he makani inoa hoea mai i oi I6a aku mamua o keia ana i Ike iho fa, a e kouo mai ana no hoi iaia, e kiai loa oia me ka makaala nona iho mai na hana mai ma ia mua aku. Huli hoi pololei aku la lakou nei no loko o ka rumi aina, a ipalaila hoi lakou nei i liou iho ai a ai i kekahi mau mea ai'ma'ma i hoomakaukau ia uo lakou, | o ka hora 3 paha ia a oi o ka wanaao e aneaue ae aua e kaui ka hora 4. Mahopo iho o ka pau ana o ka lakou paina ana, ua huli hol aku la na malihini no ko lakou hotelo maluna no t» kē kaa o ko lakou kamaaina nana i kii aku,

X ko lakou hooa «na aku no ko lakou hot«?l<»j aia no na uianao pilioilioi māka'u iloko o Liliana 110 na lianwina aii;> j iki* ai, « iua pa-

hn aole kona pokli maopopo loa, aole īoa oia ©~IBBī Koū me kona niau makua. a me kona pokii alolia, oiaf, W eliia wale ilio no laua i Loohua ai uiai ka puhaka hiai o ko mau makuu, a puliki uku Ift oia i ka a-i o kona ptiKti, it t)n ka wainmka no i' kiiii' 11n l kria iniui l«v> knnkau no kt)im pakele ana mai ka lima maio ke aloha ole:

| "Ina paha aole oe e kuu ]?okn j aole kakou e hoohui hou ia ie alo a he '&10, eHa ka hoi mea [aloha o na niakua o kaua i ka !ioqllieleia nie ka lua o ka lāua niau kaiikainahiue, aka, aole nae pola ka niaaao o ko kākou Akua, aka, ua hoo- ! pakeh; mai «6 oia ( kana kāuwa i kewA ole uiui na līma uwi o ua poe maimo iuo apau.

"Nolaik. e kuu pokii, ke ai" irtri īoa nei au no kau mau hana, aka» na ko kakou Akua wale no e uku

pono mai -ia oe, me na momi 1 01 aku mamua o ko keia ao pau wale, aka, o kona nani e mau loa aku ana ia, ffe" ao aku a ia ao aku, aohe

wa- e pau ai. "Nou, e kuu pokii, ko'u hoomaikai kiekie loa,'"®" pela hoi me kela kanaka opio Sekotia, nana i hoopakele ae ia maua mai ka" make mai i hoomakaukau mua ia e ka eneim hilahila ole i manao ole ia hoi loaa ana la hoi keia mau ulia e like iho la me keia ke ano a'u i lohe wale ai no, a akahi hoi ka ikemaka i keia aina malihini e kaahele nei.

malihini kauu no leeiu wahi, ke kukoia mai nei nafi kaua e lioopoino e na kamaaiiia o kr>Ja wahi 5 kaulaiia no na hana nae, lta oklo wale iho no «a ike iho 19. i ka mea oiaio aohe- ho !ohe popoiao wale ? " lie maka no a he mak§," a hooiīuu ae la oia i kana mau puliki &na i kona pokii.

A huli aku la oia imua 0 kona mau makua a paiie la me na leo liilii e like 110 iHe kana i aku ai i kona pokii, Triatnuli 0 kona hopohopo 0 lohe wale'la «i'ai, me keia mau olelo: ' ,

"E o'u mau makua, e ae r.d i; ka-'u mau uwalo ana ka olua kaikamahine nei i hoōk£iTia mai ka weIi no aa mea i oia hoi, e hoi koke haalele iho i koia wahi no Arnejrffea,* a i ole, no Huaia, akohi fa tajmakft'u i na hana 0 keia yfStVt TTa liaawi $ufjd ®na makilahino i kona ae, S r^|kjakalT|" ole, 11 r 0 konn maVti{ifinip Tk»i. noo nui Iho la ua pano mai la, oia mahine mē keia ' "Ao)c kakou e hoi wa, aka nae ; he liookahi keia wa aku, e haalele iho "ai kakou i keia wahi, mainuli 0 kurnu no na mea e pili aua i nā waiwai o ko kakou Eanako ma Lsclai}a, a 0 ka Banako a kela etemsjule mania e 'malama nei, ua'lp&a mai kona mainuli 0 ke kokua ana mai o ka Haku Tagarata, k« mea h&i na-na no-i haawl miāi i ka

poin|!kai i ko olua raakq.akane nei, a malalo no hoi o kona mau kauoha paa i olelo mai ai, k&kou e hoea tuai ai maloko 0 keiā kulanakauliale e huli pono au .1 na moo- - e waiho nei maloko 0 keia Banako, ina paha e kuTfke me na lioike e loaa mau aku nei ma Ladatia, pela iho la uu i katj-a, aku la īa 0« e ke kaikamahine a pāu ka'u liana, alaila, e haalele ko>lte ilio uo kakou i keia kula)jakanli|ile no Eueia a»ie 4 rf -K'rika a mahope'aku ke-* mau wahi e ae, e lrke_me ka holo ia 'kakou," a linnlei iho la oia i kana mau olelo: -

X ka lehe ana o kana kāikamaāe aku la no oia, oiai, lie mau walii la pokole wale iiq kela a haalelo iho lakou i kela wahi. , Mahope iho o keia mau papa olelo ana a lakou, ua hoi aku la la(kou e liooluolu, oiai, aia ka makahianioe ke lulumi mai la ma ko lakou mau lihililii maka i kela wa, oiai, ua rfo lakou i kela, wa. Ma ke kakahiāka aua bo # ua puka* inai la na nupepa, a o ko ano mau no hoi o aa nupepa ka waha nui, pela no hoi keia, ijjg na hua mmui e kakau ana ma ko lakou mau aoao mua, o 01010 aua, he powa hilahila ole, a pela walo aku, a e. hnike ana rio lioi, ua lioea mai ia mau hana ma ka wa uo o luaīauia

Ā& iuia o kokalū alialmUihula liool:m1ea j haawi }a jio kekalu mau malilun» kiekie ihai I;idana mal, a o ks laua kaikaniiilniu' a ko a ke Kamkela Va\ck&«0 k«i tw»o ia ive c powa a I Ilma «ui mo krt liHaliila olo t a e ffle kanaka op?o S<?kotJii o uobo Mj>akako'wi 110 ka ltalo Eahako*Gt;re-mania-T.niJana pakele aī (Ao!4 i f>iu.i !