Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 52, 29 December 1916 — E Hoopakele i na Hawaii Mai ka Holomoka ana i ka Make [ARTICLE]

E Hoopakele i na Hawaii Mai ka Holomoka ana i ka Make

0 ke poom&n&o maluiia u& U*« mai makou'ia mau manao juaj na mana&pepa r/i«J o ko iiiwkou hanao mua ma keia hana h'- kakuu no|«pa ; oi« kft nupepa "Kuokoa." 0 ke kuwu aui o ko-xxtakou lawe - ana mai a hoolaUa aku ma ko makou pepa o keia pole mamuli »o ia 0 ko -makou ike ana he mau manao waiwai uui ia e tdki ole ae ai ia makou ke alo ae mai ka īioolaha hou ana aku* do ka pono laula o na Hawaii oiaio'apau, ia' manawa hookahi me na poe aia he koko Hawaii ke holo ala iīoko o kona mau aa koko a f hanau hoi maluna o ka lepo a3oßa t> Hawaii aei. 0 lEekahi kumu ano nui, o ko makou lawe ana hoolaha liou aku, bo ka pono no ia o ko makou poe iiehiiielu, a no ka mea, aole keia he mea llilii a ano ole, aka aia he mee waiwai' $ui iloko, olaila, Le meā hoi i oi tjjku mamua o na mea e a'e apau i ko "makou manao ana oia no ke ola o ka lahui Hawaii, He mea pono i ko makou j>oe heluhelu, e heluhelu i keia ma,u manao me ke ākahele loa/ a e lilo hoi 1 hana na kela ame keia kanaka noonoo maikai e noonōo ai ina ke ano laula, a ma o aku olaila, e lilo iakou a o kakou pu apau i mea na a imi aku i ka puka liu nana 'e eanilo mau ka lahui HawaH i ka holo moku ana i ka makn ka mea hoi' a makou e kaumaha loa nei, o hiki i r o mai ka-hooko ia ana e na olelo palaualelo a na poe' manao ino i na Hawaii, oia hoi lie makaEiki kakaikahi wale no koe, a nalohia aku ka lahui Hawaii mai lujia aku o ko lakou aina kulaiwi. Maluna a'e o na mea a pau ua kaa pu aka ke koikoi o'keia risnau ano nui maīuna o na hoa o ko kakou Ahaolelo kuloko no ka imi ana mai nme ka «hana aoa mai i mau kanawai e katkhi mai ai mai ka holomoku ana aku o ka lahm Hawaii i ka make e like me ia ka hoike a ka Papa Ola o ka makaiiki i hala aku la. O keia mahope ae nei na manao a maikou i laane mai av īuai ka nupepa «KuoW mai, a o helulielu h«i me ke akahele a malama, m»nao o ke Kuokoa; 1 ■ Aole he nināu oi aku o ke ko*i-' iloko o£a aēe ana o ke au y ka 1 • 1

i- uaanawa, elike lu rnft ka nināu i pili 'aku i oJa uhx lahui Hawaii, «o k;t ina kalu o kona ulu mahuahua ana iluiio v '.:ift ia ke cmt uiau uei ilalo; a e lilo ana i xae& hookaUaha mai i ko kakou manao, ike aua iho i na mea oiaio nd |ka majce iwaena o keia laliūi ka- * naka, ma ka hoike a ka j>feresidena o ka Papa Ola, no ka makaMki e pau ana ia& ka la 30 o īune o keia ma'kahiki, u"a o'i kela aku ia, imua o ' u,a make iwaena o na lahūi "e ae. ' Ika hookuku ana ike make 0 kela ame lahui e nolio nei ' ma keia Teritore /na ke' jua ikeia, aia ma kahi o ke 38.24 ke ana make o na Hawaii ; ka ana ' inake kiekie loa, i ike ole ia iwaenA ' o kekalii n\au lahui e ae, a o ke ana mak§ lioi iwaena o na Amerita, Pelekane, Kelemauia me na Rulii- | ni ke liuiia, he 6.24 wale no iloko o ke kaukani, ke ana make haaliaa ioa mn kela lioike no ka makahiki j aku la i hala. ( I Ina penei iho la ke kiekie mau o ke ana make iwaena o keia lahui kanaka a hala he mau makahiki lelmlehu ma keia hope aku, he mea ehaeha no ka manao, kā olelo anaae, e helu ia ana na Hawaii ma ka helu haahaa, ka mea nae a makou e. nei, a e makee nei Loi, e lioea ole mai ia hopena ma keia mua aku iloko o kakou na Hawaii. Pehea nae e hiki ai ia ka'kou ke kaohi mai i ka holomoku ana o ka make iwae.na o keia lahui? He ninau keia a ke Kuokoa e kooili aku, nei i na ko'iko'i apau maluna o kela aiue Wia makuakane a makua-, hmo, no ka hoōpakele aua 1 kona lahui iho, mai ka make mai. 0 ka nianaolana o keia lahui kauaka uo keia nee ana aku, aia uo ia maluna o ua kanaka opio ame na wahine opio, a i wahi e ulu ai, ka hliui, a e hapa mai ai ka inake, e 'a'o maoli ia no kakou i tia ano o ka hoopulapula ana i na keiki, e lioonnauaoia i ke ano o kauualama ana i ke kino; i ka noho maemae aua !«a \\a lu.me, a i ka waio aua aku i ua auo hupo, i maa iwaena o keia lahui kanaka, a maluna ae o ua mea apau, mai puni i na kahuna hoomanamana.hoopuuikob?lu o ua iuu naua e Ik>o-

i kh nlu ana o ka laliui ir,oa oiaio, Ha ho 'ke'kaM ma-ke-Ie iiui o kein laliui ke npho mai nei me kfi naatip<J, ? tin ano "litipbno o ka malame ana ia Ukon'iho, ame ks !akou tt®tt keiki, e !aa ke mm ō k» lakou mau meaai, ke no 0 ko iakou noho ana ame ka inalama ftua, ua mea ano nui h.oi i pili loa aku i ke kumu e ulu ai, a e emi ixi U keia lahui, a o na lahui no & pau e like ana i keia mau iiiio, fclike me ka laiiul iKkmi i na liiakaliiki i. kaahope aku la; i keia U iiiii:, īuaniuli o ka lawe ana mai 1 im biu{i Iiooul» lnliiii o kei» «r uuiiūao, >'ia Mai» kanaka ki" 1 n>,i iuv e IHo ai i uui ma k«a inim aku — —- V ji i"jtiiiiiii kakuu i ka nolio iu itt : u Ju-U leliui" kaiīaka ina! Tca-" Mkv Uiuui, ko a'-'-u u kā laiou lua 1 i-u iii. meaai e- kanai kkou, t uoohu'anu'a' ana i na i. luouiona, 6 kipulu ua ī na ioia rih # iu.e kfi #'ailio ana mn xi& waiii i kupouo ole i ke kulaiia a nw j o ia uj.au Jiatia apau, Lb so.au hana walfe uo ia 6 liaaiw ana, i ke keiki i ka iioomimi o ka ulu ana, a o ka hopeaa, e loaa ana ( i kii ii<i,waiiwali ina ke kino, a MH ele b loaa ke ola maikai ana. | Iwaena o kekaiii uiau kuia "he iwakaiua no iakou ka huina haumana he 8117, i uanaia e Kauk« fatler»on, ke> kauka o na kula, e Uke m(r kekaju Impa o ka koike a km p©w»idttua o ka I'apa Ola, ua iie keimia nui o na i ioaa i ua ma'i ame na pilikia like i ole maiuna o ko lakou īaau kino,. ka mea. a Kauka Pattersoxi i olelo ae ai, aolt> ke kuinu e ae o ka loaaj pna p kela mau kaawina maluna 0j aa haumana o kela mau ma-i muii mai no ia o ka ~uoko naaupo o na makua, me ka maopopo ole i na mea pono e hana aku ai no ka' Ui"kou iiiou keiki, e hoopakele ae! ai mai ua poino ae o ke kino. i Ma ka huli pono ana i na meaaii a na haumana o kela tnau 'kula, he| kaaaoao o lakou he inu Ukou i lee $ tfb' ko !akou aina kawlukka; umi-kuma-malua pakeaeka Ue nuau feuaai wale ou- Uttii ke mau jV hololb>lona; fa(s kanflfia boi he pala«a ao i&e ka vr&l } he mau meaal kiipono ole no ke koio iuue ka iji>osro4 na kelki. X Jjo makou aua akjj i keia mau inea iihnk o na "Hawaii/ a kakotl e kanftlua <3te'ilio 'ai, no ka holomoku i'o o *& Hftwaii i ka make, o S& %g&B. pono waie zto iioko o keia manawa, o ia ka hoao ana e kaohi" mai i keia lakui mai ka. make uiai, a e hoopakeie lioi ia kakou iko, mai ke emi ana aku ilalo, pka e lawe ae i na ioina naauao apau, i waKi e ulu ai ka Lakui. Ua noi a ieiiulehu na oka#a Hawaii i ioaa ka naauao i keia wa, t> liookupono aua i ke ano o ko lakou oia aua, a. e makee ana i ka iakou. mau pulapula, ma ka hana ana aku i ua mea ap ft u e pono ai lakouj o ka kapauui nae o na ohan& Hawaii, eia no ke nolio mai nei me ka uaaupo, aole wale na aka, eia pu iwaeua o keia kulaukauhale, e pono ai, e lawe. koke. la ae lie mau keekiua hoonaauao ia lakou, iloko o keia manawa, ma ke kakaii kou ole aku. • ' Eia iioko o na ekaleeia Hawaii o kakau, he mau ahaliui lehulehu, i uoiio aiakaiia e uu uaauao; eia.uo hoi he uiau ahahui o na Hawaii i kukuluia ae .no ke kokua ana ia.lakou iho, iloko o ka ja#«iawa o ka pilikia; aole he hana pookela e ae a keia mau ahahui e haua aku ai uo ka pouo o keia iahui, o ke ku wale mai no imua a hoike i na mauao makee no ko lahui pouoi, ma ko komo aua maloko, o na kauh t ale o ua ohaua Hawaii, a a'o aku me ka ikaika, e lawe i na ruk naauao o ke ola aua; pela wale uo e oili mai ai hem.su loli auo uui, iloko o ke aua make o kakou u« Hawaii. - ■ : Healia ka waiwai o ka hauau nui aua o lahui kauaka, iua ua papalua ia, aku ka make iwaeua o ua kamaiki, uiaiuuli mai o ka uoho naaupo i ke ano o ka uialaifta aua la lakou f E lokahi aua k&kou apau ma ka olelo aua ae, aole he pomaikai e loaa aua, uo ka mea ke emi m#u aku la ka lahui ilalo. Ua. hala ka mauawa uō ke ku wale aua, uo ka nauamaka wale aua,.he wa keial ao ka liaua, oiai ka īuauawa ku-f--pouo j aōle keia i lohi loa no ka hoo-j uaauao ia kakou ilio, m& aal i alahele apau e ia ai I j

lahiu Wā*, a īke lioii i a\u ai kona hoolaoga'i ana i lea aina. Eia may mea "fctipotio i na makualane e hana ai no lea la'kou e loaa i ka tnalraahine ke lritio maikai nona iho, ma ka ai ana i nn meaai impono, ka mnu ana i ke kino, n me ka laweīo'we ana i na liana hooikaiksJictno ■ e hanai i ka T>ebē m6 m'e ka hoomoe ana iaia ma kahi maemae, me ka nui o na ea oluolu; e hoauau mau ana iaia me la, wai inehana kupono, ma mana'wa paaiuau o ke *aoj a mai maWu i ka haawi ana i na latiti Voonaha ī' knpono uo na bel)P, nl> ka hoomaōnmo anu i ka opu, i ka £ ikeia 'ai o ka emene mai 0 ke leniki, o V» oi loa akti nae i na Ijeftē ai 1 tca waiu pipi a waiu kia pa!fa." , ' Ttia 'aia ka'makee i'o kela kanaka Hawaii, e ikft aku -s"ite'%n ma"u aku o keia lahui> o iE«'l» r KtH>%bt e paipai aku nei, e manao inakee ma ka hana ; aolē īiaa ka a pialuna iho o na stlakai iloko o' na ahahui o kakou k& ko'iko*i o la ?awe ana ae i na keehina, e'nīaweheia ae ai ka mea huna nana e hoemi nei i ka lahui ilalo, a e ikeia aku ai koi ka ulu ana aku o ka lahui Hawaii Aoie he lfte ole o kekahi lahui kan«k# mai kekahi mai, ma keia «inmi bo kona «lu nui ana anie kooa make nui ana j o ka like ole w*l« no, m» ke ano o ka malama ana, elik« me na mea oiaio a kakou 1 ike ai nna kekahi mau mea ina maikai ka malama ia ana o kekaiu m«8, e mau ana kona maikai, aTae k«M nkt ana, ina ia he mau mea uhi, a ina do -e hoohemahema waie ia aoa< kona malamaia ana, e homimi mm ka ulu aaa, a o ka hopena e make «uta, pela no i emi ai ka make iWko 6 na Amerika, na J£elemania ame na_ Eukini, hoike o ke ana make o na U&pi ma keia Teritore, uo aku la i hala, ma ke *»<»" a ni n ana a kela mau lahui ia Cap|g Jho, a pela no hoi i liolomok» loal' ki ka make iwaena o ano no o ka ma- *, 0 e hoike aku mn**#! ?, i«ia ,»o0& m&i > ka wa » W}(4o: . Ukp oakoa.»lahai Jf& ke ku like! unn taai i ma ka no ke ola ou 7 < , 8 ' , "