Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 2, 12 January 1917 — HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanahe ka weli o na Mauna A O KA Powa Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio [ARTICLE]

HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanahe ka weli o na Mauna A O KA Powa Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio

MOKUNA V. Na Liuliu ma Parisa—Pihakui na i na Olohe b ka^Makakila —TCa Papainoa ona Ololie I kikino mai—Ea La Mamua o ka la Hookuku.

lu uua na.c o Lookokoki; kiikalā 1 kekulū, ua le'e e uiai 1% ka pu«i u llabit<lukulu a kaili aku la i ku liiilu. U ku papaL o ko AleLiohii. Ku uw& hoi nana i hook<tkba poiio aku i na maka o ua Kavttlia U, a koihoi hou iho la i Mua iloko o katm aapu. ' Ko i mea me ka hiHwawe loa oia 1 a<- ai i kona lio ma ka aoao akau o kona hoa e hoomau mai an no i kona holo ana iinua, a holo aku la no kekahi poo o ko laua kahua hakoko; a, o kahi hoi a kona hoa i haalele aku la i na aekona i iiala aku. Iko laua koea aua ma ua poo, ua hoohuU hou iaai la laua i ko laua naiu lio me ka makaukau e lioohana hou. Oiai laua i omau iho ai i ka iaua mau pua i ke kakaka,' ua hoomaka hou mai la ko laua mau . lio e holo imua me ka mama i oi ae i ko ka mua. la laua nae e holo nei me ka pxama apau o ko !flya iuau lio, ua Jb.ookuu hou mai la no ua Habadukala nei i kana pua me ka manao; e loau poiio mai ana kona ltoa ma kn umnuina. Aka oi aku ka flr>u ame ka hikiwawe u ke Kavalia Alehionā i kona, N"o ka mea, mamua"ae ,o ka he'mo ana mai o kana pua mai kāna kakaka mai, ua loaa e aku la kekahi wawae mua o kona lio i ka pua a ke Kavalia o Alehiona; a kuwala pu mai la hoi ua Habadukala nei inamua o kona lio mamuli o ka okupe ana ttio o kona lio. A, mamua hoi o kona pa ana i ka honua, ua loaa pono. aku la, kona lae i elua a ke Kavalia o Alebipjia, Oiai naē kana pua i lele mai ai a hala loa .ae U nmhope o ia nei malalo ae o ka opu oko ia nei lio. *

' I kela wa koke no hoi i puia ae 1 ai ka lewa i na leo uwauwa a me na f leo hueo o ka lehulehil e hooKo "ana me na leo wa:walo: j "Ahaha! Ai mann hou no ke I Beritania. I mau ka lokomaikai o na Lani me ke Kavalia e malama ana i ke kāulike o na'aoao ' a i elua!" 1 Ua paka m»i keia man leo hooho !© ka lehulehu 6 hoomaikai ana i ke [ Kavalia Kolomaka mamuli o kd la- | kou ike pono loa mai i keia ki le ana mai o Habadukala manfaa me i ka hookuu ole aku o koha hoa i kai ua pua. Aka, ua ike maopopo mai I la lakou i ka hoihoi hou azia iho o : ua Kolomaka nei i kana pua iloko f o- kana aapua. 0 ia .nae kana "i i hoi i»alie aku ai no kō»ft kulft«« mua, me na leo huro he nui mai ka lehulehu mai, mai oaoo ke kahua mokomoko. • , I ka wa a ua Habaduiala nei e moo la iluna 6 ka ilihonua aole loa ! oia i ala hou'mai a hala ka manawa i «o ko kākali ana no kona ala mai. I kani hou mai la ka o-le [ a ke kanaka puhi o-le no ke kahea an» i moho hou. Me ka hakalia olu iho i ikeia aku ai ka Naita AmUonio Berito o v Atweturia, ka oili aua ae mai kona halelio mai a holo lon mai no ke kahua niokoiAoko me ka haawi ana ae i kana mau hoomaikai i ke 'lii ka moi elike me kona mau inua, Ua lawe ae ka Naita Berito i ka ticnio liema o ke kahua oiai o Kolortiaka e ku mai aua ma ka aoao '«nli ip? »Ik> o k«ta :nu .-■wi'lunH o kona lio. I i»;> njrho o ku ana ma kp laun num w«tu

uie ka makaukeu o ka ole no ko n« moho HoKu ana ia lana ibo. iaila, ua ikeia aku la na moho e !irl« is iilie ae a)ia no kaLi e liala- • ti hnm <m k« hanwi !il<>lus

I k* pau ana a ka laua kaawi alola aua, ua hooLuli ae lu laua i ko laua mau lio i tope hol aku la •4iu ko īaua niau kahua pukahi. la laua no nae e uhohoi nei no ko laua mau kulana pakalii, ua kani hou luai ia ka o-k ao ka manawa elua o ke hi me ka makaala no ka ltana. Aole i liuliu ma ia hope iho, ua hoolob hou mai la leo maokioki o ka o-le nopai' ana ae o aa woho i ke oolea, a o Wahie ka el.

H'» elnio, m« ke kali ole iho o ua moho m i elua i hoohuli liko aku' al i ko Uua mau lio a hool aku !a ma ke ala e hui ae ai kekahi me kekahi, uiii ku iiuolele pu aua i ka iaua mau puapana imua o kefa ame keia o laua. Eia nae, ua holoholo ae laua

u īiiki i ka Imhuhui ana i kahi hookahi me ke ku ole o kekahi i ka pua a kekahi. I ko laqa hiii ana eē ia nae, ua hoao aku la laua me ka ikaika o na lio atne ke akamai o ke kiina pua e haule ai kekahi ! ke--kahi.

! Mamuii oka ikaika ame ka maa 1 o ka lio o ke Kavalia Kolomaka ī tka kele mau maluna o na Inliua kaua lehulehu, ua Jkaa hou atu fa Ino ka lanakila ma kona ma o ka hooku'i aoao ia ana o ka lio o ka Naita Auseteuria. No ka iuea, ma ia hana ana ame ka hikiwawe loa o i®la hooku'iia ana aku o kona lio, ua iele ino ae la ka lio o ua nalta aei ku pololei iluna; rae ka haulekua. aiia aku o ua naita nei la, a loaa i ua palapu lehulehu. Ua hoomauia. na lawekwe ana & hiki'i ka kaulehia ana o na Olohe apa o k Pu«jpaaa malalo o ke Ka▼alia Alehiona. MOKUNA VI.

Ka Hana o ka La Elūa—s?"a Keiki Puuwai Lokahi a ke Alōha— Elua Moho o ke Ko'ikauā—Ke Koena o na Hana.

He ia ua a makani keia la i maUuoa i$ ai na hana hookuku *o na Olohe o ke Ko'ikaua. Aka nae, aole i haalele wsle ia ka mauawa me ka hoohana ole ia. iio ka mea, iloko uo o ua e loku ana, ame ka makiuii e pa pukalaki ana; aia no ua Olohe o ke Ko'ikaua e hi-o ana iloko o iia iiiiki walawalania ana, a pa. oehuehu hau hu'ihu'i e helehelei iho

/ana-ma ua kakahiaka la. Ika hoea ana ae nae o ka manawa q ka la i ka hora 8:30, ua lohe ia aku la ka leo o ka Q-le a ke kanaka puhio-Je a ka Ilamuku o ka la i ke kani ana jnai. A, mamua ae o ke kazii ana ae o ka hora 9:00 o ua t .la« .aa hoea mai la ka huakai alii ame na makaikai uoai kela ame keia wahi mai o ka aina.

Mimuli o ka manao o ka Ilamuku o luila ; ua loa kela mau moho ke kukulu pakahi, nolaila, e kttkulu pualu ia aua i 12 moho o ka aoao hookalii. 0 na poe e lanakila ana ma ke ku mua ana e ku hou la : kou me na raoho" hou mai. O na -poe hope loa e ku pakahi lakou a hiki i ke koe hookahi ana, o ia iho la ka moho lana^ila. Ua weheia na hana o ka la .elua me na olelo hoolana pokole i haawiia mai e ka Moi Heneii ame ka> Ilamuku Kui o na hana o ka la. Mahope iho o na olelo paipai a hoohoihoi man&o, ua kukala mai la ka Ilamuku Morlegue Eedelifa i na moho na lakou e wehe mua i Tte kahua.

I ka pau ana o ka papa inoa. i kc kahea ia uiai e ka Ilamuku Kui o; na hana o ka la, ka ITit liedelifa,, ua hookuuia mai la ke anaina e hoomha iki no ka hapaha hora. Nolaila, ua hoi aku la ua Nait ame ds Kavalia apu no loko o ko lakou mau halepea. Aka aae, e ike ia ana ka Kaita Kolomaka. ame ke Kavalia Kolomoho e holoholo uialie ana 110 mawaho iho o mau halepe'ā, Maluna o ko la»a inau heleheleua, ike ia aku aha ua minoaka 0 ke auo ulumahiehie o ka hauoli. I ke hala ana aa nae o ka uuii minuie o keia hoowaha iki aua, o ia uq ka Inauawa a ka īeo hoene o ka o-U i kani xuai ai i kekahi leo maokioki, e hoolale mai au& i na olohe o ka makakila e hooma&aukau no lakou iho no ka wa 6 ka hana. O ka oi loa aku uao o keia 1 hoolalelale o ka hoouiakaukau, aia ! uo ii< iua luua o na uioho i waeia. v nn ikfia aku la lakon <- liuliu a»ai ana i ka lakou mau lsc a o lohi mai *iva h himi krt l-t-

kou uiau * He iwau niinu&Jā3Ek- n fi , -Alia. ia uku la ka k'o kahea o J®Blpuhi u k< moho i wueia UQ k&MS£j& auH akti ileko o ke Em>> ole, a:a na molio aJHLg|iie ia ku ana iloko o kā ]axn£|Kr na niolio ajiuu ma ka akau. - lakou ma inua o ka laina e" ; a o nr 1 moko no hoi at>au olHĒhema. aia lakou ma hope e ukali )a. ~IE lainu o ;kau eke KavaJia"l^^j^avato, oiai lmi ko ka henia e,js||iia una e ka Naitu Lui E likf) uo boi maa muu i nu hau% u>> kai lou ia aku īa Mjflrak o n» uo- { ao u i elua no al'u. ana i ko lakou !IU !lou ' maikai hop<; i ka_.l[&jggDeri, auie j p.& 'lii apau o ie ; j ua'luili ae la kela amē keia laina a lioi aku la no- a wak | ia no kela ame ket&j|fj|pe. Ia la- j kou no uae a 0 | lakou mau like j mai la ke poo o na'fjfl*uo kalii ei hiki ai ke i kalii j hookahi; o ia no ka*Jffißiawa a ka j leo hoanoauo o ka kani mai ■ai, me he mea la helu mai | ana no na moho © kuj£C?na iloko o kela ame keia mau se- j kona helu mahope īh^ 0 kela 100 i hoanoano, ua kani lu kn leo o ka o-le e koua .ftg& i na aouo a i elua e hui ae i hookahi u hooko aku i ka hana-X makemake ia - . mi He manawa keia ia aku _ai kela ame keia o ka »hakanaka e koku nae makaikai, ua hele a piha me ka pihoihoi. E ifela aku anu lakou e oni wal« anaiw 'i o a ianei e ake wale aHa aku i ka hopena o na mea it|S ia maluna o ke kahua.

No ia mea, i t ka ana a aa moho o na aoap. a liui i kahi kookaki • ua' la, lie eiia o ka akau i hauj[e,;„am6 eono o ; ka. hema i e ku leholoha ana, aoheala koi kaua. ! "N"o 5a mett, Uā la huro 1 no kft aoao i ke kooiia nui o na moho mo\<sW<jf:o'koikaua. 0 na moho o ka oia na helu 3, 2, 3, 5, 6, ame ka helu 10, aole i hual6, lilo aku kana koikaua mai"ffona Imia aku, m<! ka hiki o)e popo i ka manawa i Tīto^Sti. J3"olaila, ua hoomaopo&o ia ae la na moho i koe o kela anōa&eia aoao a ike ia ilip la he em|u kue ia l elima. O ka elima aa moho o ka hema aohe ana kO 1. | I ka ike ia ana ae j manialua moho i un Trn--1 hea hoiī ia aku la .he uiiukumamallua moho; a, mai o keia I iwakalua kumaraaha Jl hoo- ! hui ia ae, aa koe iho la walo | no o ka akau oiai ka pau i loa. 0 keia mau moho i-Me q.ia ka | helu 6, 8, 3 ame 10 q noilaila, ua hookomo him ifi wai'la he [ ewalu e hoopiha i & ,hc j 12 no hoi ka nui WW». X 'ka ; hui ana ae o keia 12 honJi,.jaa. aoao |a i elua, ua koe'no poe , ■ . , - | Nolaila, ua lakou | i elua e uoho ma ka elua u komo aku ma ka lawe ia o. 6 ame 10 jna ka 8 ame ka 9. ĪTa lwqml&,liou ia * * • * ■ ♦ mai la ua aoao a i uim pakahi. O keia kekf|Jxi hahana aua, ao ka xaeL.,,aa konio mai he poe laeula na moho i komo mai, . i keia hui aua na aoao ; kiiiohi, ua haulohia aku moho Koloiaoho hoa a koe ih<vSkft nui. 0 keia koena ka i hoea wale i ka aina k? koe aua he eono i ka ph'kiKMLAuik mt Kolonioho, he Kolomobo i haalele kotoi .ai me ka hoomaopopo , Aola uao i kooiaAOffiP& ia keiu mea , i kinohi, aia . a i» k;v manawa i kahea io. hoopiha mai o ia ka ai aole kejtahi o ua v ka paio mua ana 'l'A aole 1 kakali hou ia mau ia aku la, no nee aua uo mua. tT& he 15 wale no i keia poe hope loa e]ku Kalaila i koia mau 12 hope* ua lakov k,ia:i koe lnwka^uuki

loa o ua moho i koe, ua kahea pakalii iy in.ai-lu ua inoho-e koiuo uku ai iioku o ka riua. Ua ku ia e ua Dnk'gi>u iiī'i a kiki i ke koe ana he flta o i;;i mohu, u maiuuli o ka maluhiluhi o kona ho 1 Loomahaia ai oia. I keiu wa i ike kou ia aku ui ka molio Kolomoho o Eoeelona i ka lawe uua ae i ke kaliua, aka uai?,, iloko n-ale -uo o .ua miuute lielu i panaiia mai g.i aa iuoh.o eha i koe aku a pau ilio la lakou apau i ka liaule. 2volaila t , ua. kukala mai la ka Ilaiuuku o ka la i ka hopeua t> na haua o ka la, o i& uo ko kaa ana he elua luolio uaua o paa ka la'iiakila o 'ka la. 0 ia keia Jvolotuobo 0 alk'oluuu ame I)alegoa o Vāscile. Mo ia mau liiea, ua hookuuia nu Uauu iio ka ia hookuku hope loa. l*a hoi aku lu hoi ki:lu aiuo koia me | ka hauoli uo ua haua o ka la. .-Vka nae, ua lilo i mea kauiuUiiL a uinau uuiia ka nalowalo aim o Koloinobo i kela ruanawa i iiookmiia ai ua haua. Ho ka mea, aole loa lie mea i maopopo iki 1 ke kumu o kela liaalele ana iho o ua Kavalia Sepania la mawaho ae o ka Ilamuku o ka la. Aka nae, ai<£»

tia nianao iiopohopo īioko 0 ua iiedelifa la i ke komo pu ana o ke Kava*lia iloko o kela heluua i ikeia ae la. . ••

I. ke ao aua ae o 'kekahi la ae, ua ike ia iho la he la kalae a mafie niaikai loa ia iloko o kela manawa o ka makahiki, oiai, he kanaonokumumaha wale uo uioa i hoopaa no na hana o keia la, ua ike ia aku la lakou apau o milimili iuai aua i ka lakou mau mea hana. Aka nae,. ua lilo ia i mea kamailio ia ka uuku loa o ka poe i hookomo ae ia lakou iho i luahi na ka maka winiwini o ka pahikaua.

Aia maloko o ka papainoa o ka, poe hoopaa iip kā mohai ana ia la-; kou ilio no ka maka wiuiooi o ka makakila, ua komo pu hou mai o Lni de Lavate, Kolomoho ame Kolomaka. Ua komo pu lioi maloko o ua papainoa Ia kekahi inoa inalihini loa i ike ole ia iluna o ke kahua hoomoana o na olohe o na rnetalakila. " O keia inoa o ia no ka Naita Aifa o Helene. He kanaka "kino pilalahi wale no oia, a he kilaki!a kona kulana o ka hele ana amo ka o kana kamailio ana. Aka nae, i keia manawa i 'wehe mua ia ai na hana o ka la, aole loa oia i ike a loheia maloko o na palena o ke kahua mokomoko.

Nolaik, i k'a hoea ana mai o ka hnakai alii ma ua' kakaliiaka Ia e lik'e me ka mea maa mau, ua kuknlu palua ia ae la na moho ma ka pawalu o ka mahele. Oke ku ana o na moho ma kela la, ua hooko ia mai na hana me ka eleu a hikiwawe lōa a hiki i ka hoea āna i ka hora 15% lee awakea. TTa hookuia ha mea" apau nō ka honpiha ana i ka lua o ka inaina. j ka hcsi hou ana mai o na mea apau niai ka hoomaha aua no ka hoomau ana aku i na jiana, ua ike ia iho la kekalii halelole hou loa e ana ma kahi kokoke loa i ka puka oka pa, e komo mai ai. Eia nae, āolē he kanaka, a, aole no hoi he hae mahma o kona paliuhae. 15"ola-

iīa, ua ninauia afe Ia iwaena o na j moho a me ka poe i noho maluna o : ke kahua ma kela awakea i ka mea j nona keia halelole. Aole nae he mea; i maōpopo i ka mta nona ia hale a koe aku 'na mea na laua i kukulu iho. Aole no nae v i kakali hana, aka, ua hoomau ia aku la uo ka nee āna no mua nie ka hololeā o na hana. E haule ana no kekahi, a e lanakila āna no- hoi'kekahi. Oini i keia wa i hoi hou mai la lie ehiku no i koe xuawaho. ae o ka poe e lioomau aku ana mai na hana niua o ke awakea. •

Ma keui inau auiueume ana iiae mahopo ilto o ka lioi anu niai inju lea lioomnha aua } ua luweia ao la ka !joolto!o ana aka i nn luuia i k<x> īho ma ke ku pakahraiiii o tui molio. Kolaila, ua lawe mua ae la ke Kavalia x Koloniobo 110 ke kaliua, a kue !ion aku la i na molio o komo hou mai ana. T kein k» pakalu n;i ihma o ka kahua me im uioW elua, :īoK !oa i kau iho ka wai o ko Kavalia a Inili fa inau inoKo, I ke komo ana mai nae o Lui Je Lavate iloko o ke kaliua ua hala loa lie manswa loiKi o ke aumeume ana, no kn mea, aia i!oko o na molio a i eīua ka inoa o na "Keiki Puuwai Lokalni a AloLa" kahi i hana ai. laila, oia ka iini iloko o kola aiue keia uo kona lanakila m& ke kaili ' p!ih : k:>ua h keknhi. ■*' V 3sui a iaua { »n*nawa 1 hnla. aki n.\

iwaena o keia manawa a laua e unKHime noi, u« lioolio ia niai la e ka ahakanaka i ka ikt> ia ,aua aku ō kekalii mau kooKoleiio o hookelo pololoi mai ana no kalii o ka aialealea o nialama ia uoi, Aolo uo lie ikeia aku o kola liololio mamulL.o 1 '•' --v. o i>a aua i konfi alahelo. (A»>U- ; j>nn.)