Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 3, 19 January 1917 — HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio [ARTICLE]

HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio

MOKUNA V. .-j . MOKĪINA VI. | ICu Ilaua o ka Lu "Elua ~-Na Keiki' Lokahi a ke Aloha— lEiua Moho o ke Ko'ikaua—Ke; Koeua o na Ilana. , ĪTa heie mai kela hololio a hiki i k» wa i ioia mai ai mA kahi %vTs(\ iwilei mai ka ahalealea aku, «kahi no a ike -ia aku he ekoiu k'a nni o k«i» niau hoīolio. He hoo- 1 kahi a he elua e ukali mai| āna mahope. j 4uL lakuu ī Lookuekuemi aku ij ka lakou liōlo atta mai a hiki wale' U4j L iīi: kou.u uua i !oko o kela hale-' lole hou loa i kukulu ia ma kela' awakea. Mahope o ko lakou lele' ana iho i lalo a hoihoi ia ae la ko| lakou mau līo no loko o ka hale-' pea i hoomakaukau ia so na lio ; | ua ikeiā aku la ka hae mahina ka-"j pakāhi o Helene i ka pii malie ana | "Ko. la manawa hookahi no hoi a' ka mahina kapakahi e pii ae ana, i lele koheoheo aku ai ka pahikaua a (]<■■ Lavate mai kona lima aku, ka mea nana i hoopu ia ae i ka ipwa me »a leo huro ame na 1 o uwauwa. ' i I loa no a kuu iho na leo uwauwa apie na leo huro o ka lehulehu, oia koke no ka manawa a ka leo o ka o-Ie a ke kanaka puhi o-le i kono hoo mai ai i mohp hou no ka hui ana aku ««; ke Kavalia Sepania. He manawa iu no ka plhoihoi o ka lehulehu i ka mea e ku ae an». Aka, ua komo koke mai la o Kolomaka ko "Berhapia kaeaea, eia nae, iloko wale uo o pa minute, hēlu i paani ia mai ai, tta l|lo ak?i s Ja ka pahikaiia o ua Kolomaka nei i ke Kavalia Sepania, No ia ua koe aku la he eha wale moho i koe mawaho ae o Aifa ke Kavalia hou i hoea mai la iluiia oke kahua lealea. Nolaila, me ke kali hou ole aku'i kani hou mai si ka o-le a ke kanaka puhi o-le a ka.llamuku Nui oka la. He puhi aua keia a ke kanaka puhi o-le naii a i hoeehia aku i na mea apau malima o kela kahua," ofi ka leo hooūweuwe a hoanoano a ke kanaka puhi o!e e wawahi ana i na paia o ka lewa me ka eehia nui. Mahope o ka hala ana ae he elua aiiaute o ka. hoomaha ana iho o ka ieo hoanoano o ka pupuhi, ua wawalo hou ae la kona leo i oi aku ka ilihia ame ke anoanō i ko ka mua. Mamua nae o ke kuu ana iho' ia ka lqo anaana o ka pupuhi, ua ikeia aku la ke emi malie anā iho ō ka hSe mahina, kapakahi ilalo e like tne ke emi malie ana iho o ka haei oiahina kapakahi ilaio e like me ke eir i ana a ka leo hoānoano o ua pu-| puhi la. * i I ke kuu ana iho o ka leo kono o kela puphi hope a ke kanaka pupu-1 hi o ka Ilamuku Redelifa, o ia no ka manawa a ka Naita Helene i ike ia aku ai i ka oili ana ae mai loko; ae o koua halelio e kau ana maluna o kekalu liokaua mii hauliuli, a ]<olu malio mai īa no ke kahua lfealcfu Kahi hoi a ke Kavalia Kolomobo e ku hoolai aku ana me ke kakali ana i ka hoea mai o kona hoa hoepapa. * 1 kela wa nae a ka Naita Helene e iiolomulie mai ana, eia ke Kavulia Kolomoho ke nana pololei Uoa :\kn nei mahma ona. Aolo nae' hf loan nku iaia o ke kauwahi hoailonu iloko o kona kulana e holo mai hi e hiki ai iaia ke ike a fcoo--1 maopopo iho, ua ike a ua kaniaaina muu ma i ka uiea e hele mai uei e hui »>« i«. Aka nae, aia »o ia haawina like i ka Na!tfl TTelene e hamtii la.

E like no me ka rula 5 maa iwaena o «ā moho hoekuku, pela no Ika Naita Helene i hoio loa mai ai I kona lio no kahi o ka' aleoalii e ku nku Mahojif- iho o koun hauwi uuu aku i kana mau hooiuaikai i ka Moi Henen ame koua aloalii, a, pela boi i k> Ilamuku Rfdelifa,*uo hlili ae la oia ff hoi aku 1a ■ ~!< k'.nii ii'.'H'/ i huokauwal..' iu. Maj muli no hoi o kekahi Eoailona malu ' i haawiia aku »' ka Naifa Aifa, o ia ka f>>"* uhim i Loiki; aku i ka Ilamuku Redelifa, he Daita no keia i kamaaina iaia, aole aole nae i maoj popo iaia koaa ino<(. I k» hiki ana aku o Aifa, ka Naita Helene ma koiīa wahi ; ua hoohuli mai !a oia i koua lio imia 0 kona hoa paonioni a ku tkJ mo uo k«kahi mau «ekona. hope iiio o ko laua haawi ana ae i ko iuuu u»uu aloiiu iiop»' kekalii i kekalii, ō ia ko Taua wa 1 hookīienel pouo iho ai i ko laua mau kulana pukahi. ia. laua e hookuene pono ana i ko iaua mau kulana, me ka piha pihoihoi o ke anaina makaikai ma o -*-«>- oia no ka manawa a ka leo maokioki o ka pupuhi i hoeu mai ai ia laua e hooko aku i ka haua i haawiia aku ma k» laua mau lima. Nolaila, ine ke .kali ole iho i hui ae ai laua i kahi hookahi, a olapa ae la na huna hi o ka laua mau pahikaua, ua Hke ke keMele aa o ka laua mau pahikaua © like me ke kani ana ā ka bele kudala o ka luna kudala. I ko laua liui ana ae, ame keia *wa a laua e kakele nei i ka laua mau pahikaua, i ikeia aku ai ka nui laaoli o ka ike, ame k<i akamai o na aoao a i elua. TJa ike pu ia aku no hoi ia wa hookahi ka eleu ame ka inakaukau maoli o ko īaua mau lio 1 ka hoonee ana i ko laua mau haku e like me ka laua i makemake ai. U nui maoli ka pihoihoi 'o' na poe makaikai i ka nana ana aku i ko laua uianawa e kakele mai ana i ko lua ike ame ko laua akamai hoolele pahikaua. I kinohi nae o ko laua hoomaka axia mai e kakele i ka laua mau kiina pahikaua palamiiuo. »a ikej.a aku ke kupaa o ko laua uiau Uo i kahi hookahi. Aka nae, ī ka hala ana ae o kekahi manawa o ko laua kakele ana i ka laua mau pahi me ka loaa ole o kekahi i kekahi, o ia manawa i ike ia aku ai ka lioomaka ana uuu o ko laua man lio e oni, E holo ana imua, e lele ana i ka aoao, a i hope paha. E liku me ka onina & ke kino pela na iio e hooko ai ke makaala loa la nae kela ame keia i kel& inanawa. Noiaila, kekahi mauawa a laua J wehe ae ai a holo kekahi he alahele okoa a he alahele okoa no hoi ke kekaltr, u&.ikeia aku-la ka- Naita H&lene i ko'na hoopa ana iho i xana pahikaua ma ka aoao . akau hope o kona lio, i kona wa i lioohuli hou niai ai i kona lio no ka hele hou ana mai e hui me kona hoapaio. I ka huli hou ana mai no hoi o ke Kapaiia Sepania, ua hoomaka mai la laua e holo īmua me ka ikaika a pau' o ko laua mau ;lio. Ia laua nae e holō nei me ka ikaika, aia laua a ī elua ke paa la i ko laua mau lio i ka h'ema; me ka malama mau ana ī ka akau no ka hookaawale ana i ko lauā lima akau no ka manawa o ka hana. Aka nae, ia lu e hookokoke loa aku ana e hui, ame ia tnau no o ka ikaika o ka holo ana o ko laua mau lio; me ka hikiwajve loa i oni ae ai ke kino o ka Naita Ai£a o Helene, a lele ao la kona lio i ka akau. Oiai .nae, o ka manav/a ia a ua mu piohe kakele pahikaua nei i hapai like ae ai iluna. I ka hoomoe ana mai nae a ke ,Kavalia Sepama ī kana.pahi, oia no ka manawa a ka lto o ka Naita Helene i lele ae ai i ka akau. Me ka liikiwawe ioa no noi ua Naita nei i kiani ae ai i kāna pahi a Hlo mai la ka pahi a kona hoa. I ka lilo ana mai la nae o ka pahi a ua Kava'lia Sepania nei, ua hoopuka ae la'oia: "Akahi ak^la!" ! I ka lilo ana uuū !a no o ka pahi! a ke Kavalia Sopania, a mahope' iho o kona hoopuka ana mai la i kela mau huaolelo, ua hoohuli ae la' oia i kona lio a hoi aku la no loko' o kona halelole. Oiai nae i kela wa j e hoolio ia ana ua leo huro he nui e hoopaiakuli ana i ka lewa ma kelaj wa e c hoōhoin ana na leo huro Ire uui o hoopaiakuli ana i ka lewa ma kela auwiuala, Aka uae, aia ka Naita Ilelene ke kn malio la maluna o kona lio a uana pono niai la m.-ihm:» o ko lv:ivftlia Sepania e hoi! i :«u' -uoonoo uui ana i Jsx.\a»o| o kola mau huaolelo okolu, 1 hoo- ■ puka ia m«t 1«: &ku k j Her raBrtawa loi!n ioioM i IUo wa-

'le no i lela hu-j ro 'a»a msmua āe an « mai o ka mal'uliia. Qgrllg|H pono ann ilio o ka k:i huehat a una oe L T ■ kuni o pa Tīp I hukalia no i ka o ka o-lfc ii.kuu wa o ka " Italia i oili ae &i k<s- - halelole a pii kona iiy ktokeo uui e j)R«|Offijeke kahuiio ma £e alo Tala iiu u kau iluiia o hooiiuli luakla' o ke kuhua lealea <»p k» uuima a pau <5 I ,o '° mai uu; Ki i konn! kaalo' ana iko aluoaiii iue ka laia i h<x-a aku ai wale ia oia i koiia lio, a ke o kona lio no kal|jjlJMjos' P aio e ku aku ana He mau no nae kona o ke ku o ke kahua, ua no ka leo kikiko'u ka o-le no ka liuliu e hui ae ai. H« ©kolu a eha rna īh mai la ka leo maokioki 1 mau moho nei no ktt Nolaila, haawi aloha ana o tfa* : llMßHHP' Wfii, ua hoohuli like a© ''tiWßWrlo laua mau Ho, a holfr ae la ka N"aita lealea me ka lui\a iluna o kona Kaita Helene e i kahi hookahi me I ka hiki Italia ner ma ftqlroHHB« i»aa. ua huli like mai laua mau lio, me aiia i /ko laua mau k4illtWiW|pß iluwa o ko laua mau faoailona mai tā tnai o ka la, ua hoomBfflß|!WHpktiā e tod-1 hui ia laua liōio ' a pau o ko'laua " ! ■ I keia hui molio 'hakoko nei o ka' 0 ka pahikaua i liiii maoli ka p!6<r «i makaikai mai naka haalulu o ka" o ke kope ana '£ ko' laua mau lio S|r4iae, aole he'mea o' na manawa, nolaila, ae | la laua i'ko touCMgff no ,ka hoohui hou &$$ ka elua m ka manavg. ana a laua i Helene i ka pono anā aku r> %l ? Naita Xtalia i kA o ka pahikaua a > ka mea hoi i' ua Sasetavo aei no mamao mai kona ■ ai mai lulia aku o Noiaila, -ua haawi aha- | kanaka mai o a | kie ana no ka me ka lakou m&u ame | na ieo huro [ kiia kamahfio i loaa. ma- | hope īho o ka ina- ; makaikai \ ua la | ka ieo o mo ~ ho ekolu i koe akn la/S|pfce koihu ana mai o kek&hi, o nn ke aumeume ana xue

i ka ianakua ana « iia- . Aka nae, ua nonoi fofejojiu l<a ka Naita Ait'a i ka Pa~| muku 119 kona a§ e komo pualu ajia uiai e paio.aKLiiL. »o ka mea, wahi ana: "I mea e hooDokole jjpp ka manawft e iiio ao keia haaa M ffia & ke ku pakahi aua, he mea r: g«fo : e hookuuia mai lakou n paio kuu mai iu'u E aho iu uiuuiua o ktt me ka uui a U>ihi o k% MMMp S liaulo wale mumuli o keTkaMßgm& a pau kekulii, aluila' iokaliikekuhi." s -' . Ua haawi kpke ku i koua ae keia,jt|L!^^Sa&a ka hoohaua 1 aiue ktf lakou jū<?u! 1 ou ana mai uae p ka o ka o-k a kuu !iho, ms|nwu ua ft a s * hookaki' uie Ai'f;i. hui . k^- ; i •* ••» aku ai ikoiu ihilo o ka hon^iho

la ki- Kaval:a T)udaloska u iia, <_> kxif !u.ū ia Aifa hookahi, ko Ilek'ia- aiwaiwa, iK-lail.', uu hoohuli. hou uku la laua i k» lauft īuau lio i liope iio ka houin&kauknu ana o. hyu. ila L'ia huhiwai huu ana ae 1a a u;t uiuu aio!-o ui'i i hookahuha loa ia uku ai ke anuina V" h k<»lukolu o ku pue iuakaikai. N 1 » ka nn'u, ■> ka holo aua mai ka ka lehulehu i ike uku I ua iuau mohu la, a manuia uut' u ku laua hui ana ae i kahi hookahi; ua ikuia aku ki ke Kavalia Dudaios>ka ame kona lio e waiho iuai aua iiuna o ka ilihonua. Xo ku iiH-'a, i kela i\u a ko Ivavalia l'uki;ii e hoio i.iiā ana nu- konn ikaīka hui'j, ua ii-.aa pono aku 1m kfkuli akau o na wawae inua' i ka j.>a 11ī j»onlada uk» i\"aitu Tti'len<*, a kuwalupu mai la oia a waiho i ka hojiuu_, ka iiiua hoj nana i lioolo: uku i kuiia haku no luna o ka ili iej>o 'ine ka loaa o na pulupu kukouukonu. 2\o ia mea, ua haawi ae la ke unaiua holookoa i na mahalo no ka iSTaita Ilelene me- n<f leo huro, nolaiia, kukala mai la ka Ilaīnūku'no ka hookuu ia o na hana o ka la iu no ka hoomakuukau ana no kekahi la ae. ~ 0 keia ka ia oi loa aku o ka ua ame ka niakani i ikeia inaloko o ke kulanakaulnile o l J arisa iloko o kela inau la. .-\k.a nae, aole no ia he niea c hoohewahewa ia ai no kela mau mahina o N"ovemaba, Dekemaba ame lanuari o kekahi makahiki niai. No ka mea, o na malaina ia e houikenuia ai kela auie keia kanaka me Kailianu, Nakauaka ame Kahaukeke. ile poe kanaka pipili loa kela m(. ua kane, na wahine ame kamalii iloko o kela mau nmhina ma o ko lakou kupUnoahine la o Kahooilio. No ka mea, i ka hookuuia ana o na hana o ka la i h.ala aku i«, a'mamua iki iho o ka iho ana aku o ka la'niu kela huli o ka poepoehonua; ua ike hou iu ae la ka hookapalili ae o na elelo inanamana o ka uwīla ma na paia o ka poiiiiulni, a pela hoi i lohe pu ia aku ai ka nunulu mai o ka hekili ma- ka huli a&ae o ka aina o Farani. I ka ulii ana mai l hae o na eheu konouli o ka la 11 o ' Nov«maua, 178? (o ia ka po o Ma-| uli ma ka helu Hawaii) o ia ka ina-l nawa i wehe ia mai ai o na manowai o Kulanihakoi. . :; Ae, ua hele pu mai ka ua ame ka ■ niakani ino heleuluulu i kela po, a, e ukaliia mai 'ana hoi na eloelo e na kulu-hāu helelei e hookauwewe ana i na kaupōko o kela ame keia hale e like me ke kani kapalili ana a ka leo o ka pahu ho;ala o na puali koa maluna o ke kaliua kaua ika wa kakahiāka nui. Ua hoomau mai keia ino a hiki wale no .i ke ao ana ae o kela po, a, mai na hora poniponi mai hoi o ke kakahiaka nui a hoea wale no i ke kupono o ka La i ka 1010, o ia paha ka hora 11 o ke kakahiaka, akahi no a ikeia aku ka mawehe ana ae o na apana lole ainakiui i hohola ia ae i ka lewa. ' Iloko nq nae o kela ua, ka makani, ka hauhelelei, ame ka hekili e noke hala ole ana i kela kakahii .aka, aole loa i«. he mea e hoopanee a e hoomoe ia.ai na hana i ]io<.- ■ holp ia ijo ia la. No ka mea, aia no na īuoho 276 i hookomo ae i ko lakou mau inoa no na hana o &a la, : ua hoea mai lakou me ka niakau- . kau e'hooko aku i ko lakou niau inoa. Ia hoea ana ae no hoi i ka manawa maa mau o ka Moi ame koi na aloalii e hele mai ai, ua ike ia ; aku la lakou e hookokoke mai ana

i kahi o ko kahua lealoa i ku aij aka uae, he kawalawala loa ua poe j makaikai i huea »uū, 110 mii ioa' na papanoho i hoohakahakaia. I ka oili ana mai nae o na nupei>a ina ia kakaliiaka, ua oili pu uiai la me ka papaiuoa o na uioho i hoopaa i ko lakou uu\u inoa, Mtv ua pap&iuoa hn\ uo hoi wikeia iho ai, lie eouo wale uo luoho i koino i ua la elua i hala aku i komo hou iloko o keia ' a,, uo lakou keia mau inoa : jtt Xa, Monasiua Lui <lp IjUvßto anie Farakiko T>alegoa o Faram, ka Raku Kolomaka o Oeseporio o Alepiona, Beritauift f ke Keikialii Gul<> taua Aifa o Ilelene ame ka Sigrti>ora Kohnuoho o TUuvlona i Sep;nii:i. Mawaho ao o keia poo ao- 1.-i, ho poo hon h>:i hikou i hookomo niua o!e ai ii\ lakou '*h«i u\a na hanii auiuouine o na la i hnla' miui ■ lui. Aku nae, he poe walo no Ta!ī u : sko:.ī mo \e kanlaua m.ioli ko ' lakou iiuui iuoa mn ka ouiu :uno k:\ ■ :iim i na l.aau-lhe»- niai ko ' \;ra s ;{":U! iiiua mai. * (Aole i pau.)