Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 11, 16 March 1917 — HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio [ARTICLE]

HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio

I ka lohe n aaa mai o ua K®lnmobfi nei kfi Kavali« Paniolo i bia msn manao &oa i karoftil < ia e ke Kaana Dalege* Opio, na pahoī« k ike a* la he mau minoaka o na nnanao ulumahiehie na kona helehelena, a oi« no hoi ka ua Paniolo nei i kamailio mai ni 0M0 mc ka 1< o liilii i p ha me ka hoihoi ika i ana m»i;

"K hoomanao iho oe e kuu Mea KUkie, k« Kauna Opio o Vhßeile la kakou e hui nku ai ma keia ahiahi ma ka halppea o ke kanaka Hebero nei, be mea rtaikai loa ia oeke hapai mai i keia m»u kumuhana ekolu a'u ihou pā* iho 1h maloko o keia ap»>na p*pa," a hoomaha iki iho la oia oo ka hanu ana

ae ina e a oluolu e pa mai ana. I Jka I aa «na o ka ua ha&wi mai 1« oia i ka »>pana pppa me ka hoomau «na mni t keia enau olelo:

"Ae, e kuu hoahanan ahonui. E lair« aku oe i keia m« ke nana akaheie Joa a ai na mei i hoakakaia 'ualoko olaiia, n<> kn mea, ua haawi ih > i.e maUi me ke ban-ka Hehera neii ko m u* man o me k« hooholo pu ana iho ho'\ e w>nho aki; ke ko'iko'i o|keia hanā nui ma!uns o kou hokua, oiai, ma ko no - noo anaiho nei ike kan&kakupono nana e hooko aku ike a Papa Kn-j h kuhi rae ka holomi a," ua ka mat neii kona uoanaoio maoli oee ki i» a au oHō:

"He eiua wale no o k&ua or.au kaeukai hife» ke h awi ina hilmai, ame ka paulel* a>ia ma ka Lua hooko ana i j a papi kuhikuhihana o keia ano. Oia no na N»ita Dale-g-a ao e de Lavate.

O ko laoa oi 'lu» aku na*, o ia no ke Kauna Opio. Ina nae hoienuho kna ke Kavalia Hanova ko kaua Pokii, ina la hoi * a waif>o afeu iloko o ka poho o kona lima. Pela ho la au e waih<> aku nfi i keiai hana nui iloko o ka y<iho o k«>u iima oiai u>aua •- kaawaie aku ana i na h» xa ima o ke a ah abt."

Aoie i p neaku ke Kauna Opio no k«ia haoanui i la o a

kuna lima. Aka.ua la ao m&i la oia i ka npanapepa i waihoia aku la ma kona lima. Aka. ua lahu uiai a oia i ka apanapep» i haawtiaa«u )a iaia a nani iho la me ke «kahele IOH v I ka psu a»a o kana n na ana, oa haalel- mai U oia i ka Naita Hel« ne au eke K»valta S pan a e holoholo ana n awah<> ilio o be ka hua o ka halelole o ke K«valia Sep-«-

|aa. i *a uhi ana mai o na eh u o ka |po, ua «k akon ar la oa mea » p>u maloko o ka i alepea o kn Naīta Heeae toe ka ku kiaia a e mau hoa o na K*iki Puuwai Lokahi a ke Aloha n a na wahi like < le 1 hoon- honohoia e ke Kauua Opio auke kona hoa, He hapa'u» hor» no ka manawa i noh<« ai ka halnwHĪ a hoo kuuiM, n eka piha ohohia o q« keiki a p u Mamua nae o ka hookuuia ana o kela halawai raa ia *hiahiB, u.i hnalele iho la kn Naita Aifa ame ke Kavifilia Ko'omoho no ke knlanakauhale m«luna o ko laua mau lio a ma na aUh le liku ole hoi- Ua hoohala ia e laua ka hapan'ā o kela •hiahi, ma ka hoolohelohe an. i n> inea « lawelawe in sm e na kei i |p nahelf a ku powa K«tiahe. Aka j mamuli o ka uloiuhi lo*, uh hoi hon j*ku la Naite Aif •; ma kona ano he a'iik a no K.<m\be ka powa. | I ua A fa ne i hoea ku a' no ka h t It • n-i p wa e roh > ana, ua loaa a u ! • ia « un poe n> i e liuliu ana no ka 1 aale e am aku i ki hpt«'e m& k i lakou no kr ka-

hu» hoownana o na Keiki Puuwa* Lokahi a ke Aolf nin i ku a nan» iiio i ka 'lehulehu e iiuliu n«i, Hka, naheleloa «ku U oia n < , i «m, i.a ' N"ui >, A!u i- , %u , r;t l'ow • t I uh Naiia HeU:iir nu i k« moaku ai 'ioko oke an» Luni Nu keik» pu lahele a Do 1 U Kanihe e iakoakoi ana ua halawei aku la < i» |e ke A!:ip-wa Don la K»iDhbe. | mamuli oki hil : nai o keV j Ahipowa i na lawelawe haoa afia ke ikanaka a ua Aifa nei i hoop>« ai, iia kahea kok>» mai la ke Aliipowa [ i i-< n i - kom t nku. ki i jeu a rn kmiu ua Aifane> «i>iki aku «i, oi» i nu» o ke AlHpowu kiia i kti a : iiie k* makn'u m weliwei ole i ki .ra a « h 'i ana, ina no kon \ a - e n > p <wa. Al«a na» a hiki i ka pauana 'o ra hann i kuhikuM, ac. N laila, aa haawi aae la ke kauoha no ka nep an». , I keia vf« o dn makaukau ana ho 1 ka n p aku ona knki Puoahele a i Don ia Kanahe no ka-i o ka hana i makennake : a, ua haawi aku 1» o ] Aifa i kana mau kuihikuhi a p»u i , kona mau lutaneU amē konn mau kakiana 110 ke alakai ana i ka pu ( malalo o ke k-*uoha » ka lot-.nfla : ekahi He waai kiuoha nae k-ia j i hauoli lo < ia e koaa lutāti*la «-kahi ;

Wahi a ke Aliipowa K«naHe a kamailio mai ai im ia o kona m u puali he 15 ta kui me Kl ma Haker~ kanaka <> ka pu ili hookahi. "K a'umau Keiki Punah*le na Lima'kou nn Ukou *> pa% nei i ka h»oob#no o na Paerosuoa o k'e KaI Ketfberi«na a hoea loa *ku i Pir--t,e naa ha hikina— — E lohe oukou ae makmalaa3fl." "Ke waihu Oii āu i ko kakou ola aaae ko kakou poino malalo o Ka o kel» ame ?*-ia puali -ne tca noho po i ia e K*-nete k* Kenete ke K»p?na o ka Poa-t IX, Nolnila u» makerriakp au ia on kou e hool«»he i kona leo ra« k< > O-ikou hukihuki ole mahlo o kona ke ame konaakimai. K ho inoinao pu ihooo oukoul rko oukou ma nawa'e hui holawai ai me k-la kaoaka a kakou i ke nku nei ke a la k« mea hoi a kakou hoomaop po ioa aku neio ia. ko ka<ou ene ni E Loa » oukou ■* p>u e lanakila maluna or.a," "E Kenetel O ka NaiU Ait keia e k maila *>ku nei. E hoao oe ame ko kaua m u kanaka e paapio Nait a Helen Ina aole e hiki ke hop ji* o'a m m«a ahī, aku tw au i kona ola ilo'<o oka n>iho lima. Ma' kanalua i ka Uwe aai *e i eona ola. n > ka mea. o kona aku, o ia nj k* lilo kona mana. "E hiomanao pu iho hoi oe e Kenete. maka»(a pu *ku <;e no kela Naita Sepan'a, ke'a kan«k t hoi e hele nei malalo o ka inoa ke Kava ia Kolomoho. Ke oie ana e kuhihewa ma ko'» koho ana o ka Mad moaeila B no ia mal.lo oke koloka huna he KaValia Noaila e hoikaik* oe e pa' oia. I leia wa ake Al p >w» l)o •. 1. Kan»b e haawi mai lei i fce kauoh», ke ho >lohfc mal elo lakaNa ita Helene me ka pioo ole'o kon»; oonoo I kt-ia wa » Donla e kamailio nei imua oka N»it Helene, kt* manaoio l>ala no oii; o! Ken te m li kei o kon» kan ka' ponoi Eia n«e, iu» Naita H.elene! nei e hooloh* ke uumi wal«- la no o a i kma aba amn k<>ha ir ftina t.c ke kauona ponei ia ana n>ai i»U4 ona ame k> na mau hoa e kuku like la e law<- i kof a ola O i« ka ua Aiw«iwala o Ir lam i noonoo iho ai i kahi p hiki at ke hoiho hou ia akn kana kai-oh ■ rua luna o kona p> o. No in rnea, maluna ok ma m e hooko ia kona iini, nimu ok- a aku 1& > ia imua o ua Aliip >wa n*i oih ke ano hoon lo alo i ka a.anao m«oli: "Kaiona hoi « kakou lik a ta.uo ke he!e ant i keia hana a kakou? He wahi hana p»akiki mao'i keia

a kakou e ku sku aku n i No k» mea, o keia poe e kii aku nei ma ke ano poipo, >e l»fu'% wale no lakou a pau ma ka lawel .we ana i n* rx.e«kaū>i, Ao'e o'u hopohap.} ho kein po ■, ina ehoololm h e hooke p. 1« >lei ana lakou i ka'u mau ktuoha k >'u eo ke'r a. Aka nao, ina e pale m«>l ana lakou nri 1 ka'u kaUoha h m>lohe ole i k >'u leo, o ia ka'u e ho. pohopo e nei i o'ahonua. PeheH, o kakou pu . na no ke hele ant?" Ua kamailio 'a nku ke'a u au ninau e ua Na ta Hel-ne nei me ka| h poliopo oln. No k » mea. u'W ae ls| he man.io hoohui leko "o uft A fn j nei, e h al le iho ana \ia AHipowa' Pon U Kanahe nei; », a*he akn m nu o Ka la u» ahiahi. 1

! Aka na<% oka pane hooki*mani al 'ua Aliijow« nHī,o ia no kona ho ie ana Tiai an k« ano hoouhiuhi m* k i» mau oleln; | "Hf u aiu e ,i'u m;ui keiki Pam- ; • ' Aule lua au e hailek' iauukou e hau • o ouk'iu W)jl« no, me ko'u like iiinopopo *ku no; he pali laumania aku !•? he A'e ka manu nai«a I e noho. N<»L ila, imu ■ a'<u knkou a inu i ke koko o kela poe liio meeul Aka, e Kenfte e h> omai ao oukou i kela kauoh« no ka hnpuia ana i k'la Naita He'ere i'a»', iua aole oi-i e paa U kHkou me ka n a-' aUhi; e lawe ae l kona ola no ko' k kuu maluhia." "AUiU', eii kela Nait4 H>lf-ne hnao nei e klnai loa.ia kak< u7" wahi a ra Naita Helene p .tioi ne? <10 e nin%u akb nei ma ke ann uhiuhi i nalo kon* mau maiii-o inaina e paila liia >1 -ko nkonahnupo nr> nn o'elo a ke Aliip w», I ka mso «Q& a<> o keU n aiiao nīāl iaia «ku, na hapai ae la oia i ke oōh a me ke'a 7niu ol l'i; "E lohe oukou e o'u mau hi-a-hariau, I ko oukuu w* e halawai »ku me k-kahi o k*la ohana neti mai hoop kele i ke <Ih o kvkali o lakou. Ni ka mea, o k« hookuu a wa hy aalie ena aku i ka puupuu nan»hu uuku e a m*lif, he ho> pulap la ana aku ia » nui ae ke ahi; a nui loa aku k* hana e kinai ai."

N » keia mnu olel')"p«i i ken(iea" a ua A fi nei a kakeu ekukhl ki me ka hoopahe* *na i ka aila Niu, ua houhauoli loa ia akei la na kei«et Pooahele a ua Powa Kai alse n i me ka hatwi ann ae i na leo hooho hauoli e.haawi pu an«. no hoi iloko [ o kela wa i nn lt<o kaloHo no ke ola o ke Al ipowa Dou la Kanahe 'ame k<ma Kapen i Ken te ka kako i Aifa [ Ike ki>U ana iho no o keii mau j leo hoohohauoli a na keiki Puahele a ke Ahipowa D»>n la Kanahe k« mea hoi nana i ho f.aakuli ia iloko o kekeena a lakou e «koāk> a !ana o ka halelio; o ia no ka man w.t a ua aliipowa nei i I haawi ae ai i'k»* kauoha no ka nee koko ana aku !jO ke kahua o ka [hana nae ka awiwi. "0 na poe a ! pau e hf.?awa ana me ookou ma kr j ala' «le, e o nuo ae ii lakoii ihe fea haawi ole i ummwaehanu hou «ku ai i n« eahuMbu'ioksi« po!" wahi a kana nuau ole'o hope imuaok&«a mau Hanauhuhu Puonhele, ka naea hoi nana i hoowawalo hou ae i ua keeaa la me na lto huro. I kela wa na» a ke Aii'pow» Doh Ka<iab" e haawi nei i kana o au olelo hoeueu hope mie ke kauoha go ka nee awiwi ana, u* o l - . ; au iho la i W'hu ke t. apenapow> Kenete a t ka kakou Aifa hoi ko Na ita He'ene; a, heawi aku la h*hoailona a he kauol a ī ke KavīHa Bacelona ma ke Ahika> Ulaula m* Bolu i huii».

Ua haawiia aku keia kauoha noe ka hlkiwawe loa, me fea ik« o'e ia no hoi e keka ii aii * Ula paha e na powa e hoolulu nei m iloko o kela hoMe nani o Perisa iloko o ia «u, No ia mea, aole i lilo keia hwawi hoailon* a ua Aifa nei i mea hoopuiwa. O keitahi nae o na mea nana i loa ak j i k kauoha a ua Naita Hdene o ia nale'«le'a hope o ka Lahanau o k«

Moi Heneri ru« ua po la. Oiai, o ka Hoikeike aih hou o kela «me keia ano oa hana hope loa n i - po, pela i loaa oie ai hc hi ohu i i ke k<*na aku o ua poe nalokuo nei i k<»rao pu ole roai m« keia mau puulu nal«» o lakou. O ka 2:30 kei* o ka w«n»HO a n* Pu .likoa Kaualio i hiawi la iho la k» kauoha »>o ka awiwi ana tkku do ka Noia Eame ke k hua - kahnia. O kela kauoha i haawiia'kii ai j ke K«valla Kolo!iibo o B-»cel.in i m* o ka malwmala na I* o na W*iho« lu\l elua o ke ahikko, he k.uiha awiwi ia n<» makiala *«e paniku #na na vi i k«* Alaniii o ka Lphulehu i ike'a okaHu9e la Puhelika. XJa ike ta mai ke'a hoailona'hMawi kau<tha'« oa kavalia na Hait^ 0 ke kahua ho6 noans eku ki»i ana 1 loko o kela m^»iaWi.

No Va mea, ko'a wa a k" Kavalia Knl< mb * i ixe mai' ai i k« ahik« o i ka oiH ana'e m#! haUlio' a« o ka-HnH<S P. pnlaliē ua hof>-' maopopo p no loa n>*i U <»ia \ ke atiO aml? k» manao; a no hoi n* Naits !>el«gea k» 1 Kfana <pin o Vhsei'e ame tJn*de ī,a\Jite i hooniaopop >pu in-.i i», %\<a; 1 ua «• liele kaapuni mh 1 t a kahuak a v hoooohoia. '' ; 0 kekauoua * kc Al ikao i ha wi mai &\ m* ka ul&uU amf ulial o tu iho olaula okc aliik,.o, o ia ilo keia; '

'l "R ki Pokii. e p»ns>e !ke Al«- ; nii Puhelike! Anle hoi loha i 66899" . ; Ua honko ae. ke k')valia I keia kauoha ai« ka ij.wiwi, oiai hoi &ia i m puulu nal >kiiro ua makaukau loa i e Ule se e kiki ia Ukoii, Ua ho< a aku kr kavali« i kauoh* i he amane e liapal m h-ora ol'O'* mamua a» o ke kia!" ana'ku o no naiokiko. I kela wa ho'kahi nf» ho\ a k kavalia t* bele la no ka hooko ana i ke kau<>hi, ua loheit'ku l.a ke kah aj •* auā'ku on» k*ikef Puuwai Lo j kalii a ke Aloha e »k'i"k"ft mai ma ka h>«lepe'a o Aifi uno kB 1"0 h"ena la ake Kmiua Del»g«?a Opio Me , ka «wiwi nui • a ; ual->a« a» U he uoau kanaka n > k« hooko ana NolaUa, i kei* w> a na Pohl k< a Kanaiioo na Haniiahiihui Ponahele a Der> la Kanahe e nee nei me k •wiwi no kahi o ku ka hma, oia pti no ka manawa a na Puuwni Ij< kahi a ke Al"hi e nee awiwi ae ana; nr e ka heahlo ana aku i ko iakoo kahoa hnomoana tr»e k» puahi nui i loko o elua mahele.

Ae, ua nee a? la lakou a lawp ae la i kolakou kahua hoo'ulu maluna o ke-la a ahoaa lakoii i hoomakakiu ai i na powa ma kela kaknhiaka ma waho aku oka Nota Dame, a ma ka Akau Hikina ae hoi; me 175 kilomita ma hope aku o ka halepe'a o ka naita Helene eu'<ati mai la ma hope oia' o tia naloko e hel« ?a ankmu» ui»i Ona he a'.eane k«. nalima w«le no iwiW ke keawale ma waena o laknu. ! I ua mau mahele naUa nei i ae ii hoea aku ai i luna o ua wahi ahua nei i.ikei# o ke Ki>ki ni Waim ka Jiereziel i, u% Uwe ae lakou i k ■ lakou hoohalua ma k«kahi umrlu palipoh»u e piliana i ke Alanui o Puhelik» k>» Lehulehu. He alanui nui a akea keia e moe ai a mai kekahi a -ao inai o ke Kulanakah&le 0 Par aa a hoea loa aku ma kela aoao, me ke kom • an a-k.u hoi aia lok > aku o keia knhna mokomoko e malamait nei ka nutaDame ma ka hi&ina mai; a puka loa aku ma ke komohaaa no ka hoea loa a a aku 1 na palena waho o ke kulanak»ubate e Komo aku ai i na ma k« komohanahema o ke kulanakauhale aoaa ka uluwehiwehi. Mamuli o Ma loa ujua ana o na hoopppo mao t.a kiu ld i ua ike maopopa loa ia ihola kokakou hi liuai a paulele nui ana, aia wala no ia i ka nata Helene ame ke Kavaiia Mafia. : aokeū m«u ike maopopo loa, pel» i hoouoakaukiu mua'i fce Ka-j ooa opio i ke a u>au puali ma kela wahi no ke kue ana aku i na hoohalua; ame na lele poipu ia uuai e! like la uue keia e oee niai nei m« ka awiwi a puahi nui. ' Ika manawa a na puulu powa e makaukau ana e nau ae lima o ko lakou n«au li<>, oia ka maaaw» a Kapana Kenet« i haalele aku ai īa lakou me ka haani ana aku i ktia iuau olelo hoolaua i ke Aliipowa oiai oia ka mea mua loa i kau ae iiuoa kona lio. Aole i pau.

O L. Kalani Silva ka hope ila-j muku (Rmelika ma kahi i hakahaka mamuli o ka pii oj Harris i Kakairolelo nui no ka aha Amelika ma Hawaii nei. Oka makuakane o keia keiki oia Manuel E. Silva, oia kekahi o na Demokalaka koikoi o Hawaii nei, o ka hookohu ia ana a'e la o kana keiki no keia wahi, ua like no ia me ke Demokalaka oiaio. Ma ka aoao o ka ke haawi aku nei i kana hoomaikai ana a nui i ka Ilauiuku Anielika Smiddy i ka hookoliu aua i keiki Hawaii ma ia wahi.