Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 14, 6 April 1917 — LETA MAI PELEKANE MAI. [ARTICLE]

LETA MAI PELEKANE MAI.

Papa, aloha kaua:—Ke takatJ oei au i keia mau laina olelo, no ka hoike ana aka ia oe ame ka oliana/he iaalkai no ko T u ola kino, pi?Ja no ta'o wahine. Papa, ke | Loouialkai iici au l .ke Akua mana | ioa no koua Uooiiui hou <*na iu'u j<BM ka ; a wahine. fie mea oiaio ua Ipuka mai au mai ke kahua kaua I mai o Somme, Palani, a pae hou mn Enelani, no kft eha i !oaa U*T« inaluna o ke kahua kaua nm o ke : m mi, e papa e hoi hou aku ana ao au i kfc kahua kaua, a uo ka u»ea oa pau ae ia no ko'u piiikia, e papa he ēlna manawa kōkokn loa au e haalele i keia ao; aka na'e ma

kf) aloiia o ke Akua i pakele mai ai leau keiki, oiai na poka e lele makawalu mai ana iluua o_ makou pa&i na pukuniahi mai ā ka enemi o kekalii mau lioa o'u i Hele like mal ai mai Pelekane mai ua haalele mai i keia ola aiia a ua Kauoli no hoi kuu wāMne i kona ike hou ana mai ia'n i kau keiki nei. Eia kekalii mea hai hou aku ia oe e papa, e kala mai oe ia'u no kuu kakau leta ok aoa aaai ia o& iuai Somme, Faiaui mai; no na kumu, aole e ae ia na mea hou 0 ke kahua kaua e kakau i ka oliana, oia na kanawai na koa Pelekane. Ū» lawa paha kaua, e papa, me keia mau mea hou, no kekahi manawa hou aku, alaila> e hai hon aku au ia oe i na mea hou, ke loaa he maaawa. E h.aawi i ko'u aloha i kuu kupunawahiue Makalohi am< o'u mau pokii August ajn& Hug< Kokona; pela me ka ohaaia . a m< ka Lahui Hawaii —o ke koena e ko'u aloha, me oe no fa, e papa, & nui loa. E hoouna i ka'u mau let» ma ka home, 143 Baxter Avenue 1 Kidderminūter y Enelani. Kau keiki, DiAMOND KEKONA. • Fei>. 12, 1917 Leta Elua. I kuu papa:—Aloha kaua. M< 1 keia mau hopuna olelo, ke hoike aku nei au ia oe ine a'u iho nei kuv kane, o "Daimana Kekona" no kekahi mau ia oia hoi np ala aū moana; a ua hoi aku nei i keia jkakahiaka uo ke keena poo, a ke hai aku nei au ia oe, e papa, me he mea la ua naha ia kuu puuwai no kona hoouna ia i Aikupika (£gypt) a he oi loa aku ka nui o ke kaua ma keia wahi, mamua o kela aoao ,o Palani. Ke manao nei au e hoopau loa ia a'e keia kaua, a he paakiki loa ke ano o ko'u ola i keia mau la mamuli o ka pipii ioa 0 na mea kuai o na haiekuai o Pe~ lekane nei j a ke hoike aku nei au 1 ko'u manao no kuu mau kane opio oia hoi o August auie Hugo Kekona, aole e komo iloko o ka puali koa p Pelekaue ma keia mua aku no ka mea he lapuwale a kupono ole ke ano o ke ola kiuo; e ike mai oe e papa i keia a'u e kakau nei a hoike aku oe ia laua i keia ma- | nao o'u, no ka mea, ua ikemaka au . ma ko laua kaikuaana la, aaio koa e a'e nohoi, e hoi ipai uei inai ke kahuakaua mai. 0 ko'u nmimn keia a ke hooki nei au me ke aioha ia Kuku Makalohi, Auguat aiae Hugo Kekona, Mr. ame Mr«. Lonoli- . wa, ame ka oha&a no apau. Ka« kaikamahine, Mw. DIAMOND KEKONA. March 2, 1917.

] HUPO AHE Ki lAPUWAIĒ I kuu.Aloha Ama ame "kona keiielala wiwo o!s, elolia —E oluolu iuai iaa lie w&M kaawale kekalii o kou kino lahilalii rio ke!a maīi huaolelo, "Hupo ame ka Ltipuwale" aa mea i kamailio ia xnawa«na o )r« uiea imiioliano mui ka Apāiia Eliwa mui aoio ka niakaainana kolia Lalokn o ku Apaua Elimu ttmi, ma ke kakaliiaku o ka Poalima, ia kanakolu o Maraki, ua liui ito n-ai. ka mea Lanoliauo i_ka Lori: 11:55 a. m., ina ke alānui Kekaulike a "hoomaka na kike ole--10 ana maluaa o ta olelo Looliolo liui 3 i liolo iloko o ka liale o na Lunamakaainana oia toi no ke kis nn« aku i kanaka makaukau a imi pono iua aaea o a T o ia ana inaloko 0 na kula aupuni o k« Teritori nei e pili ana no na keiki a kakou malima oia kahua maua i kamailio ai & puka && olelo o kftu fte l® maluna oia iioi inai ka mea hauohano R. mai he hupo ua pilia oe^ 1 ka he kupanaha ke ano o ka mea hanohano i ke kapa ana mai ia'u i kuu hupo ia manawa «rau i olelo aku ai, e Ahuna, ua pīl>a qq i ka lapuwale mamuli o kou kakoo i kela olelo hoo--2k>lo. Ua piha oe i ka lapuwale, nolaila, ua pii mai oia no ke a'o pono ole ia o na keiki, aole ka he loaa o ka makaukau i ka olelo Beame ka nui ana ae o kona leo no ka loaa ole o na keiki līai waii i poo kumu. Kupanaha ma--011 keia mea hunohano i piha i ka lapuwal* l , eia iho no imua o ka ihu aine ka inaka o ua lapuwale h hei ho kokoke loa mai kona wahi e noho aei aia k« poo kumu o Kalihi kai School oia hoi o Polopeka Mr, John Kaaha, aia aku na kumu wahine haole malalo o keia keikl Hawnu a ka mea hanohano e hoopnnipnni nei. He kupanaha o na kupanaha ke ano iho la ka ia o ka mea hanohano i ka malama i na ok>k> i kupono ole i kona kulana a kapa mai ia Mokumaia i ka hupo. Ina ua hupo o Mokumaia, alaila o na lnnamakaainana apau i koho ma kA %>efe ua liupo lakou. He-

aha la ke ano o keia lnnamakaainnnn i ka malama ole i kona kulana o ka liele iho la ma na lanui e hoopaapaa ai me na mana kolio me kona iko ilio no lie mea nni ka inoa hoonana mai no i mea e akaaka ia ai. no koa o tati kikoi roua mai pela i pau loa ai oukou na l'unamakaainana i kakoo ai i ka olelo hooholo i ka lapnwale, nolaila e ike oe, e Ahuna, ua makaukau māu o Mokumaia e paio māluna o keia ninau au i ka-' pa mai ai ia'u i ka hupo." Ma keia uinau no ke ao ole ia o na keiki oia hoi lie hulahula wale no ame ka lele oia ke ano o kau mea i kamailio ai mai ao lalau oe aia a hiki mai keia kanaka naauao alaila nui ka ike o na keiki a kakou ma ,kona ao ana mai me keia e ao ai.

E Ahuna, ua piha oe i ka lagu-j wale me kou ike no ma ka makua he liana ia na mea e ao ia, nei maanei nei o like me ko loko o Amerika apuni ka honua ua ike lioi wau no ka mea ua liele i Amerika a ua ike o na rula o ke ao ana i na kula o Amerika oia no na rula e ao ia nei ia kakou. Oia la oia kou i it6.au. i kapa mai hu-_ po, e kena lunamakaainana i pina i ka lapuwaīe,' nolaila e imi mua oe a maopopo, alaila kakoo oia kou kuleana a o kou kuleana o ka lunamakaainana 1 koto m'a ka aoao lpuwale e like me oe lapuwale oe no ka mea ma o kou nana anā i ka olelo liooholo ame kou puni wale i na waWne haole ua manao oe o oe ka oi i kou haiolelo ana imua o kela aßa hanohano oiai e noho aku ana no wau nana ame ka hoolohe ana i kau mau olelo i piha i ka puahlohio.

Oia hoi me he ala ua piha oe i ke kaimania o ke olalau i lilo i iuea leaiea loa iia ua mau lede nei me ka puka mau o ke noi, Mr. Speaker, ke ao pono ole ia o na keiki, Mr. Speaker, ua lioo\uia aku wau i ka'u keiki i ke kula 1 K&ualui. Mjr. Speaker, lio lelele wale no ka haua a na kei&, Mr. Speaker, lie kulakula waio hema a Mr. Spekaer, k#i'u kula i liele &i oia ke kula Kauiehamelia., . . !

t Mr. Speaker,. e uoi aiia wau t hooholo loa ia ka olelo hooholo a oaahope o ke kamailio liilii aua a hoouiaka ke koho aua uo ka mea, liauohauo iua| ka apaua elima īuai a puua ka leo anwe ka mea lihs!iha o aia uo iiuua o ka ihu kahi i'kau ai oia keiki Hawaii he poo uo ke i kula o Kaiihi kai ka aiea uajia ij hua& * kaulaua pe e i ko- i ,;- ! I

»a akamai. TTe mea nou. e HawAīi e' hauoli ai i kana hana no ka mea i ka manawa I hana la ai kela kula ua hoouna ia aku he haole kumu piiha i ka ike. Heaha kā mea i hana ia mai e na kamalii? TJa nui ka pilikia, no ka mea, aole he hoolohe mai o na keiki r aia ke pinana ala iluna o ke kumu kiawe a knhea maoli ia kn makai no kj»

liele ana rnai <T kokūa~{iōTō~i loihi kela haole pau aia a lioouna hou ia he wahine haole he mau la wale no a haalele oia ua piha pu mp ka makau i na, keiki. Ia manawa noonoo īa i kumu hou, nolaila ua kii ia aku o Mr. J. Kaaha, oiai e a'o ana oia ma na hut! Xoolau aku nei. I koaa mānawa i lawe a® ai

j i ke a'o ana i kela kula ua iiui nc Ika pilikia aka o kola ako e ike i ka tnea pono e hana ai ua hooikaika oia a hiki i keia manawa oia kekahi o na hale kula holomua < neo nei aia kau ike la. Aole « like me kau © ka mea haoohano e kauoha i haole i Amerika e hek mai e nana i ke a'o ana i na keiki a kakou a puni keia Teritori, oia ka pilikia mua o na keiki Hawaii No keaha mai, no ka mea, aole k« kahu kula nui e kii mya i na kumu malihini e a'o m&i i na keiki, e kii mua ana aia i na keiki hanau o ka aina i puka pono mai i loaa ka palapala a'o kula, nolaila knkulu ae nei keia mau lede hanohano o ka aina i keia hui e kue ana i ke a'o ana o na keiki i ke kala aia a piha eiwa makahiki oiai i keia manawa ekolu, eha makahiki ua loaa kou palapala kumu knla, a ka mea hanohano e pupule nei ma kana mea e kamailio nei.

Ua nui ka huliu o keia poo i ke kaliiu kuia nui aiue ke kiaaina nc ka uialiu ole ia aku o ko lakou amkemake, ma ka uaua aku i ka hana a k© kaliu kula nui, ua nui naoli ua keiki haiuu o ka alna i lilo i mau poo kumu kula a puni ua mokupuni a keia mea hanohano e lawe olelo nei xne kou hoike aku iaia i ka mea oiaio i keia koko hapa lapuwale hauohano au i koho ai a puka o ka uku iho la ia e loaa mau ai ua piha oe e Mokumaia i ka hupo, me kou olelo aku iaia i ka manawa i waiho ia mai k&olelo hoaholo i mua o ka hale. Ua ike iho la kau alii wahine i kel* olelo hooholo ame kona olelo ana inai ia'u, ina aole e makaala aua ua Hawaii i kela olelo hooholo alaila o ka hemo ana ia o ka puka e komo mai ai na kumu, noiaila ua nui ko maua kamailio maiuna oia kumu hana oia keia ms Amerika he hana ia kek ea aia hoi he kanaka makaukau ka mea e hele mai ana e nana i ke a'o ana e m kumu i na keiki, nolaiia mea .aku wau, maikai hoi ha keia ne na kula o olelo mai aia ia'a aok maikai, no. ka mea, ma Ameriki hookahi olelo, nolaila ina e hanai: mai na keiki a ka poe paele ua Jiiki ia lakou ke namu, nolaila. hookahi ano olelo aka maanei aolt uo ka mea he nui loaa na lahui « oia hoi Kepaai, Pake, Pilipino, a i pela aku, nolaiia, o na kumu i haI nau ia maanei, ua ioaa ia lakou .ka |ike ike a J o ana ina keiki e like I me au ke hele nei kou ao ana i ka I iu&i kumamaha makahiki, nolaila i ke ano o na lrAiln' e | «'o . %ia malaiia ka pilikia no |ka mea k&'u aliiwahine i kamainaka naauao a xian i ke ao ana a ka kumu he nui kona ike aka iuaka namu ana e pilikia ai a o k# -kumu i hanau ia i Ameiika, aole no nui o ka ike e like me ke keiki Hawaii aka o kela olelo pololei ma ka olelo imole ua puka aku la kela oia ke kumu pilikia aka e pono no e makaala pono oia ae la ka mea akau alii wahine i kamailio mai ai ia'u, a'u hoi i olelo aku nei i ka mea hanohano .i piha ka uaauao ame ka lapuwaie pu kona olelo mai ia'u no ko'u hoolohe i ka olelo a ka wahiue kupanaha keia mea hanohauo a Mokumaia i kohmo ai o keia iho 1& ke

ano o ka oielo kai no hoi aa pelika ia oia uau iaa kahi o ua uiu&u auu uui. Ua lilo ko'u wahiue i kekah* uiauawa i puu daia hala i keia iapuwale hoi, he mea hewa iho la ia iaia kupanaha maoli ke uuo o ieia kou kuleaua ia o hookui aku ia oe uo ka kauwa iho uo oo* uoiaila e akahele uu\ ua luea apau i pouo īua kau lawelawo aua uo na hipua Hawaii i koe o a'o ux&i aei 1 ke kunni kuk iua uo ka pouo a ua pomaikai aka hoi iua aole 0 pouo e o ka Lahui no ke pilikia e ku i»au uiahope o k& hak^. ka mea oia *ho* >>y\ ka maikai i ka pau au& o nao iua he paue iou U9u Uft

t makaukau wau i na manawa apau, > ifo ko alolih i kuu keuelaia iuaiKou viaio. MOKUM.UA.