Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 17, 27 April 1917 — HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahalul Puuwai Lokohi o na Kanaka Oplo [ARTICLE]

HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahalul Puuwai Lokohi o na Kanaka Oplo

| "Ae! Ma kei'a nee ann fltu a "k8I«kou uo ka liooko aua aka i ua toiao ia, e i*due »»i.u aua kakou ma na j alahele like ole ine ke kowa loihi

e loWe ole mai ai tekahi inahele i Tce j kiiea a kek&Hi maliele no ke koleua aiiā mai ia laleou, 3To teia kurati ; u i iūcs iio kalicra &ptni rjg alakai o ktl& teia in&hek nuf o Ira aliaLui pelu au i lawe mai ai 1 knl# kuuiuh&ua (;!ua no ko a'o ia ana ōna ulakii auie ko lakuu mau liope i na iui>a <j koku.it nui loa ia mfu ai ka kiukou 'hana. Nolaila, ka waiho aku nei i keia ninau iiaua o kakou a p&u uō ka noonoo Kke ana mai. No ka mea, aole loa i loaa inua la'u he manawa e hui kuka ai no keia jūim4ū auo nui. "Heaia la ka kakou feana pono, a peiiea la e liiki ai ia kakou ke kahea aku kekahi i kekahi no ka haawi mai i na kokua me ka maopopo lea i ka poe i kahea ia fikn ai ka makemake o ka mea nana ka 100 kauoha no ke kokna ana mai?"

".Nolaila, ua makemake ia kela a me keia alakai i wae ia ae nei e hoikeike mai i na alahele maalahi loa e hooko ia ai keia ninau me ka hoouna ole ia o kekāhi elele tio ka nele kino ana a koi aku i kekahi mahele, © haawi mai i na iokna. Ua noa i kela ame keia hoa inalokō o keia helwna o 21 lala o keia halawai ke hoikeike mai i kona manao." "He hana naajiao maoli kela a kakou o hoolala ae nei i ola honua. O ka makaukao mua ana i na meaai i makemake ia mamua o ka hoea ana mai 0 ka poioli, oia ko kakou makaukau maoli ma ko kakou aoao no ke ku ana aku iinaia o ke ao hoiookoa a paio aku. O ka hoolalau a hoolohilohi waie i ka mana- | wa maikai loa i loaa, o kekahi hana | hupo loa ia, ina kakou e lawe ana ma ia akheie," wahi a ke Kauna opio Dalagea i panai koke mai ai no na olelo e kukaiia nei mawaena iho o na Keiki Puuwai Lokahi a ke Aloha e hoolala ana ma waena iho 0 lakou. "Ēe kakoo nui nei au i keia ktiiiiuhana e na hanaumua ame na pokii. Nolaila, i mea i hololea loa ai keia kumuhana, ke nonoi gku nei au ia oukou e o'u hoahanau" aloha, e laweia mai keia hana a" hocJholo foa aku me ka hoopau manawa ole ma o ka hoopaneeoee mau ana," a hooholo lok/ihiia ae la. X mea e holomua ai na hiana mfeikai i hoolalaia, ua ku manp o Kedelifa a hoakaa pokole mai Ia "i kana mfttt mea i hoolala mua no keia hana nui. A, wahi ana i hofS&ike ano nui mai ai i kana mau mSa 1 noonoo mua ai no keia kumuKana ano nui: , "Eia imua o kakou, a maloko hoi o keia mau alakai he iwakaluakumamaiahi i waeia ae nei no k"a hoonee mua aku i ka kakou lawe mai nei au i ke kahuahana a ke Kavalia Kolomoho a hoofaio dcu." "Ae, he kakoo loa au i ka laweia ana mai o ko kumuhana a K"avaHn Kolomoho i hoomaikeiko ae nei, tio ke kula a a'f> mua ia o na alakai mahele i ka lakou mau mea e hana ai. *'E hoomaka koke ia ke kula a a'o ia ana o na alakai mahelo iloko o keia inau la. E hookaawale pu ia hoi i mau !utancln no kela ame keia mnhele hana mo ka nana ole ia o kona eleu ame ka makaukan nia ka hana i haawiia aku nona/ a hooki iho la ua Redelifa nei i kana mau hoakaka me ka uana ana ae maluna o kona mau hoa law ao mahuui o konn fuau hoa lawe hana e nan$ mai ana maluna onn.

Oi&i ke &valia Mafia e noho hoolai aku uei imua o kona hoa aloalo ehueliu nw kn pu:<.\ wahi 100 ole ae imua o kona mau hoa. Aka

|ni», Ve ike I* aVo la ka oīi'nio ana j ae o kona mau maka iiO ka hauoli f i ke!a wa »ka Naita oks X<io keo>a a kuiaia ua alakui mabelo » l>au uie *n nana oie ih o koua |>iha eleu a ma !,a oihana e paa | kfnrt mnn hikimua i loaa 11 ..t .. . U 1 Loikeia mai ia ka lohe i na alakai mahele aiue ko lakou mau paalalo ao ka akoaI koa ana aku ma Palamua, Italia; iloko o nn malama eha ma ia hope. | ;■] , V" r TK; -i na TCavālia' n« | . aC 411 : i "K akoukua iike ay na lala * | pau o oa Ahahui nei »* ua wahi !«, tn'• ka nan» oln ae i ko kulaua o ke kdnaka o lawelawe ana i ua. haetT nui la. O na mahele' hana i hoohemalioma wale ia, ho ■ « i'<-no ia lakou k<; hapai ae iko iakem kulaua. O na hoa i hele tnawaho aku o na palleiia.o Europa, he mea pouo i ko lakou mau poo alakal ko kahea aku la lakou e huli hoi koke mai iloko o ka manawa | I hoikeia! . .* J i Ue khulehu wale iia kanaka ku- ■ ouoouo a koikoi o Palamua i akoakx»a ae ma ke-la t& o ka ahahui kokua. a hoopakelo hoa kaaaka a. ua . Eeikl Puuwai Lokahi a ke Aloha II akoakoa ai ma ua wahi taoua la. (Ja ike pu ia aku tio hoi īwaena o |ua makakikai i hoea ae, u likfi me ka xuaa a kamaaiua maoli o ke Kaujaa opio Dalegea arae Lui Lavate i ua ohana Mookiko, aia he lehu- | lehu wale o īa poe e maaloalo mau' ae aua i\yaena o Ua poe kolkoi a kuonoouo o ka aina. Nolaila, uai haawī mau ae Ia laku i na makaala ana, - i

ī kft pau ana o keia inau lioakaka a ka JTaita o ka Liokeokeo, ka luua&opaialu o ka lialawai, ua' nana aku la oia maluna o na Iioa a pau o ka halawai o kulolou ana i'alo a koe wal<i no ke Kavalia Ma£a aine na !N"aita Redelifa ame Xolomaka ke hak& pono mai ana ka lakou eanaina maluna o ka lunahoomalu. Xo ka loaa ole he mea nana e ku ae e kamailio iloko o k§la niau minuie ua ku okoa ae la o'Eedeii£a a kamailio mai lft. Oiai hoi ka 5Taita o ka Liokeokeo i n<Ao koke iho ai ilalo me ka hoomaly ana aku i ka halawai o hoolohe pono i ua olelo o kaiaailio ia aua. Wahi a ua Bedelifa. uei i wehe iaai ai i kana kamailio »nq: "Eia kakou ke ninau ia mai nei maluna o na hana a kakou ponoi no i lawelawe ponoi ai no kekahi manawa loihi i hala ae i;ei. 0 ka mea kupaianaha nae a'u e ike aku nei, ua like loa iho la ka%ou a pau me kekahi keiki liilii .akahi no a hapai ao kona kapuai wawae a kai aku e hele," Hoomaha iho la oia no ka minute me ka uaaa pono ana aku maluua o ke. KavfJ^. loaa ana mai o kekahi wahi kjmou uuku mai iaia mai, ua hooytau hoji mai la uā »eo jy«wJLana e fceia: "1 m hanāumu# ai$e jik ,ppkiV tiic>La f Hai hoolilo i' ke muhaīia.,i wa|ho ia mai I# q hu* iho t Ivo ka mea, he _kumuha.ua Jteja ī hoai mua īa e' £$<!£? ilōko o ko kaVq'u poM» o poiio ana mavi na, hoJi.p ka ma^o &££8«i& atu lea nee no muga a"ja-, "Eoū me. na oana "i koopaiafeili ae ,j.„ Jk k§ena s icjJftoi:oa. " E jr* hpahaiiau .i e ai, J£e.%ejkk£ uei au maloko o ko outo\i ki|ouohi maka, akahi uo ōukou a hoopihaia a£u me na haawina Ualiia o ka hoihoi ame ka.%idi, h& | Hoi a'u i. ike olo a|fu flgi>jftifilui>a o jko oukou naau ih&o o | keia mau la a kakouI ih 0 | nei maanei. _ 4-°% aaf}"i feo®Lo yxai ( ; iloko O ko'u lipupp ka ' | komo aku la ha haawiua ka iuaI ka uwale ame ka hopohopo. Aol$ lon pela. Ua maopopo loa ia'u k§j jkutnuj oia iio ka aionala pono olel I o ka hana i niakemake £a e hana,' j nnua oukou mau nlo. I ka ! opopo ana i-ku k uo uuua o oukou,. I e liko mo nu m o!\ i hoAkaka uiua jut I a<' nei, ua lu.Mlii aa i haawina o Kn hajjpT'i i*hoohu*tft .Hi kgleOii "ka lokahi auio

"XoIaiIs e oV $a\r makue ma ka oiliaua laalna 6 ie aloī>a lioakamika »me o'u mau hoaliaaau i la mai malālo 0 ke alolia owiio i kou hoakanaka i hoopo f a unln la 0 na liana pauwal oloolo a kii lokoiiii) aiiui na iiumno hilahila 0I0 o ka powa." "Me keia mau oielo pokole i hoakakaia aku nei imaa o oakou ua hookuuia aa lioa apan maloko 9 keia keena no ka Boi ana aku e linliu ia oukou ito no Palamna, kahi a Hoopaii pono ia aku ai ka kakon koena hana ! hookaawale ia ma ia w*hi luikW e hooiwno^ooo maikai aku &i. Nolaila, 0 ke aloha ap ko oukou, a hiii )wq akn kakon ma *alii taona mnhopo iho 0 ewaiu la mai kei$ la a kakou f haIawai hop«" nei,*' wahi ā ka Naita 0 kfl Liokeokoo ka hinahoomalu 0 ka halawai. "E, liiuua nxti" tfiaī ka Uuhane Alakai 0 ko kakou Makua iekie Loa ma ka X,ani Poo Alakai 0 keia Ahaliui & na kona Mana Oi 110 auanei e naawi mai i ka ikaika amē ke ola- kīiio maikai maluna iho 0 olua ame ka olua inau keikl puuwai lokahi/' i kuku like ae ai na lala a a taawi ac la 1 na leo huro laupli I panaiia mai ine keia rnau olelo maluna ae la. "E hoomanawanui iki iho 0 na hoahanau,'' a avalia MafLa, ka mfia hoi nana i hoihoi hou mui i »a hoa i puka' aku iwaho 0 ko koona; a .kiileu liou ana iloko 0 ke koena a'lakou e makaukau ana e Ta lakou 1 ak6ak<?a īiou mai, tift haawi pakahi aku Ia U a 3tav#a Mafia ma ka lima 0 kem ame'leeia poo alakai o na mhele he apana pepa i hoōmakaukau. jāua īa e ua Kavalia nei *ame ka lunāhoomalu 0 ka halawai. TJa hoomaka ia keia haawi ana i na apangi pepa ma'o ka !N"aīta BaIegea Ia, me keia ma'u olelo hoolauna mua ka Ieo_ oluolu: <r E kuu Kiekie ke Kauna Opio 0 ke 'kulanākauhale 0 Vaseile, eia maloko o keia mau apana e haawi pakahi ai ma ko lima e ike a hoomaopopo iho ai oft ame kou ma<u hope a kokua i ko oukou alahele 0 haalelo iho ai ia Hanova nei; maipua ae 2 ko oukou hoea kino ana ae i k kahi taona 0 Palamua i Ttalia, kahi a kakou e akoākoa hope ai mamua ae 0 ko kakou 1y>rao poo ana aku iloko 0 keia hananui i -waiho mua ia mai la ma k& polio"*) ko oukou maai lima e a'u raau keiki puuwai lokahi a ke aloha lioakanaka." "E makala loa i na kuhikuhi a me na hoakaka i kakau ia maloko .0 ka papakuhikuhi hana a kela ame keia mahele lawehana 0 na keiki puuwai lokahi a ke aloha hoaka££tka. Mai kuhihewa i ka tana -a kekahi mahelo a lawe oe nau ia apauahana. Ma kela wahi i hoakaka pakahi āi ūa KavaTia Mafia nei kou i ka hana i makemake ia ai kela ame keia poo ala&ai ame ko£a mau hppe pakahi e lawe ae me kā nana ole ina 1ie etua a 'ekolu mau mahele, ahahui i kulike loa ko alahele a me ka na 'ī hoa\ākaia. ~jTlbla "manawa a ke Kav$lia 1T ka leo ame na huaolelo [moaiaka; aolo īoa i hoao ao kejtaWft?:aSL i ka malua Koao maf j>aha e |īnaif mē" ofeto ( olohewa >r e _pau wale iā ka ma$awa ma ia. taii& ana; Q ka 0 na a ko Kavaīi iinua 0 kaua s mau l&W** aku i o|a. koke 5 no ka •tB£qawa i me ke ialokalo ana ae \ qa Hana ?.<? £&awi ana m&i, ia lakou i na ai lakou o ke alpha a.i Hana mai. "WVhj leahi 0 lakoii ae i i|» lo uwalo i na Lau) mau olelo leuio:, " "O ka Kakua 0 noho ana iloko.o kona nani ma kela A9 Oia. nt> ax;anei ko uiakou ole ia. 0 Koua Aloha, no ka uiea 1 1 ko niukou lieluuia 1 kahi kino hoōkalu uhane I kahi manao 0 io 1 kahi. Pela no āuauei e , ka luihma liaueri 0 ng, Lokahi a ke Alolia ka bof. ' liuia haaeri 0 Keiki kalii a ke Alolia 7 m*In»p & W nui 0 na Pmiahole a ke Ajnj>owa KanaW. 1 '

1 ka rohe maopopo ana ma» 0 na' Keiki aliī Oseka Puluka.o Hauovā| ame Laima Husia 0 Ame3e<Janna "Ji keia ma« hopunaolelo 0 ke kuio a 1 kftnakarhakufl maoli māiīoko pono! fto 0 ka wahā 0 na Keiki Puuwai Lokahi 0 ka Ahahui 0 na Keiki 0 ka Aloha Iloakanaka, ua hoopaiakuika ae I& ko laua mau puuwai. O. ia ka ke Keiki&lii Laima i kamailio ae ai i kona hoa: ff E Oseka Puluka! Ua lohe maopopo loa aku la no anei hoi oe i ®a olelo kalokalo a na keiki aloha a ke Kamaliiwahine i uwalo ae nei umaa o ka Paepaekapu 0 ka Wohoalii o ka Mea Kiekio "Loa ma ka l&uif" w Ae, e kuu hoahavau ma ka hanaa ia «na. O keia kekahi o *na l«o kalokalo akea uana i hoanoe Joa mai i ke pana ana a ko'u puuwki i kela maōawa a'u i Ioho aku nei i ka lakou mau leo uwalo. T7a hoike mōakaka loa mai ko lakou I mau leo uwalo. Ua hoike moakaka loa mai ko lākou mau Ieo uwaīo 1 imua 0 ka Hohoalii Nani o ke Kei-1 kihipa a ke Akua Mana Loa ī ko I lakou hilinai a paulele maoli 1 ka l Mea Nona ua N"ohoalii la. Pela ij haawi aku ai lakou a pau maluna 0 1 ua Keiki Hiwahiwa la a ka Makua Mana Loa i ka Lani i ke Ala- 1 kai aua i ko lakou mau manao au-' ka hoōīilo pxT#na hoi 1 na Keiki Hiwahiwa la; Oia ko lakou Aliikoa & Aiihikaua JTui. ?Tolaila, ko hihnai a paulele loa nei au maluua 0 na keiki Puuwai Lokahi a ke Aloha. rt 'O na alakai ame kuhikuhihana a ka JTaita 0 ka laokeokeo, ame kona kokoolua kē Kāvālia lfafia 0 ka Lioulaula; hē mau 'filakai ame na knhikuii an a ia i R£li olē ( ke akamai 0 na Ioea metalakila ke hoopahu'a. Nolaila, he mea maikai Toa ia kakOu ke hooko akii i ia laua mau kuhikuM me ka pololei loa," i pane koke aku ai ua Koikialii Laima nei me ke ohohia nui.

ī ka pau ana o na lioākaia pokole ana a ke Kavalia Mafia imua 0 ko laua ibau poo aīakai' o S:e!a" a me leeia mahele o ta lialiui i za&helehele ia ai 1 na !a mlia'īoa I haīawai «a ai lakou. TTa ikauoha j>u ia aku no hai ko lakou-mau liope ē hana aku e like me ka leo kauoha s ko lasOtt mau pOo ma ka oihaaa. r Kolaila ea, i ka hookpu ana o kela 1 ahakuka pokole, ua liuliu koke iho fl# lakou no ka liaalele ana iho ia Hanova f Kelemania aiā kela aiiaki jweleele; me ka lawe ana ae o kela ame keia poo alakai ame ko iakou maii hope ina ka oiliana ma ke al&hele e hoea aku ai i ka)n o ko lakou niau mahele' hana.

-UW kaaolia p« akd no ho! kp la-' kon mau poo alakai mmuī i na poo' aāakai ame ko lakou mau kokua ma ,ka oiliana ia lakou e komo aku ai iioko o ko laku mau mahole pakahi; e ioao Aku lakou e liuli aku i ka |>uuana o na nalokiko kaH i hoosafo© ia ai. īua nae ua ike ia~ peīa. be poaitewa va3e iho no na. ■naAele, e hōoikaika aku ke poo ala- i •Jati kona māu kokua e loaa aku 1 M'moali" pololei e lewa mau ai. Mal ūa, ahiahi poeleele la, ua Eoouna ■ Jtak-Iu ia aku la ka Mea Kiekie ke! Kpuna Opio o Yaseilo nr> p- I m* ke Ki m< ka i i ae N< de lu na 'Al hu ka wa no nn o ] Itw $Jio "no o wae ne i elua mau leaī/ilKn e ae i mau hoahelp nona. ]STo "11l mea, ua wae ae Ia ke Kauna v opio ia Saguna ame Lni Lavafc man hoa hele ma na liuakai koln ntioal\ialu poeleolo o po a iia mea "iNpa« i lwalelp ai ia TTnnova wa Kolemania, ho!e aku la ke!a pnnln ma tia «KiMo like 010, Aia m« kela ame lce!ia puulu o helo la pwalw, mni, asho umikumamalua kanaka o ka pilaH hookahi e hele ?a ma ko !akeiu alaKelo 0 kaW pnnli! utiku loa i Kaalole iho ia Hanova kela po. oia no keia punhi o liua kai nia-Iu a "ke 'Kauua mio, ke eko!u no kanaka ma"mko o kela Kuakai.

3io fela h-uakāi.a.ke f Kaujaa,Opio,p»kgeg 0 me kona mān ioaheīe i ka t Tia7eaEi 1 , 0 na Kaisa ma Hanova iaa kf, hora 12:15 0 ua po la, me ka hooauau 0 ka lakou liele aua; a e ilio ana hoi ilalo ma ke kukulu Komohana Iīema, Ma kn hora 8 ;30 o kekahi ktv kahipka ae i kipia *ku ai Iakou ma loko 0 'kekahi fiale hookipa e ku aiia' ma kekahi We makapali mftwaena 0 Helevetia ame Parani; Maloko o keia hale hookipa lakou i hoomaha iho ai no ,na eha me ka hapa, a, ma ka h orft ekahi ponoi 0 ua aowin&, la nei i loōīnāu aku āTT"k¥ īākou nēe~ no ka hana; me kā Kooin'au ana no i ka lakou hete ana eaaloko 0 na palena 0 HeIovetia,., I ko kawi -ana o ka hora eono 0 kekahi ka$$hiaka ae i koroo aku ai iloko 0 kahi kulanakauhale Ginoa. Ua hoomaha iki lakou malaila he hookahi hora okoa a oi mamua ae o ko lakou paina ana iho i ko lakou aina kakahiaka ma ka hora d :30 0 ia kakahiaka. I ka pau aaa 0 ko lakou paina ana i ko lakou aina kakahiaka, ua nonoi aku la k» Kauna opio i ka ona haleaina no ka- hoolako ana mai ia lakou me ona mau keena no lakou e hoohiolu iho ai Ho kekahi mau hora mamua ae o ko lakou hoomau ana aku i ka lakou huakaihele. No keia olelo hoomau aku i ka lakou huakaihele i kono aku i ka ona hotele, e ninau mai ia lakou m» keia mau olelo moakaka i k» 1 ana mai: "H» huakai maikaikai anei keia a onk»u e hele nei V' wahi a ka ona holele me ka nanaina ano pihoilioi, ka mea hoi nana i hookikina aku i ua Kaupa opio nei 0 akn. MaKa o loaa mai he mau mea hou oi loa ae ana i iini loa āi 6 loaa maij he mea hoi e kokua ana 1 kana misiona e- hele nei no na Paemauna o ke iwaiwa I>on la Kanabe. O ia ka ua Kauna opio nei i »pane afa#"ai i ka liaina o ka ninau a ka Ona hotele.

"He oiai»y eka makamaka. He Iwuakai hele makaikai keīa a'u p hele «e ner me ko'u inau lioa. iloko o keia hebedoma i hala iho la, heaha na mea ano nui i ikeia maloko o keia kulanakauhalte kaula? na?" a hooki iho Ia oia me ka nana pono ana aku maluna o na hiohiona o ika Onahotele.

"He nni a lehulehu na kanaka a'n i ike ai me ko'u roau maka ponoi i ko lakou kipa ana mai maaaei- me ko- lakou mau Hoahple lehiilehu. He kakaikahi loa no aae o lakou i ike h.ou ift aku ko lakou mau helehelena ma keia hope mai nei," wahi a ka Ona hotele e hoo-| jaaikeike mai nei me ka hoomaha i iki' ana iho no elua a ekolu minute. ■ I ka loaa ana i ua Ona hotele nei I & maha, ua hoomau mai la oia ! n ' keia mau olelo: 'He huakai makaikai ka i kipa i maanei iloko o eono a ehiku 4i i hala ae nei. Ua noho iho laM i maloko nei he elua la. He ■M ikai nui keia o umikumamahiku j fci e, wahiue ame ke keiki. j mai loko ae o kela 17 kp| (pu nui M, 11 mau kaue kins; e hiki ai i& lftkpu ke pale i |pM>iuo ulia w&le, a «.mal&raa Jioi 0 lakou ola mai n» fe(>opiUkia ia H maluaa o ia&īk" {Aah i pau.)'