Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 23, 8 June 1917 — HE ANANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio [ARTICLE]

HE ANANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio

MOKUNA XI. Ka Huakaihele no Sepania—Ka Aha Knkakuka rriā Palamua.-— Na Hooneehana i TTooholoia. — ■ : īa lana I hoea aku ai ma kahi a na kanaka e inra ana. ua kuhikuLii» iuai la kahi a na kanaka e liao ana i ka iakou uiau īnea a pau i niakemake ai. He hale ia eku ftna malalo o ka malu o kekahi nlu!aati ruii f. hoopuni ana i ka pa holookoa. Aole laua i houlolohi wale iho malaila. Aka, me he pua la niai ke kakaka aku, ua hoea aku ln laua i k:ths o kft hana e h<>oko in ana hio ka hilahila ole, Ih. hnih i aku ai ma ka 'an&i o ka hale, ua lele iho la laua ilalo a komo aku Ia ilōko me ke kali ole iho. Ma loko koke i'no o ka puka e waiho ana kekahi kanaka i kui>ee ia a paa, Aole nae laua i ku wale iho malaila, aka, ua komo loa aku la laua a elua ina loko o kā rumi moo i loaa aku ai ia lau«r. ho eono o na powa e huli ana ia loko me ka hooponopono ole i ka lakou olepe ana i na mea oloko.

I ko lakou ike ana mai ia laua nei i ke komo ana aku, ua lele mai la he 4 o lakou me ka manao he mau alahokahoka laua nei ? *a, e kupee ia laua a waiho iluna o ka papahele. Ua kuhihewa loa naē kela mau noonoo ia lakou.

No ka rrioa } ia lakon i bfo pufllu mai ai o lalau ia Inua nr;i ; ua hakahnka wailio walo ko lakou mau aoao. Me ka hikiwawe loa ke Kavalia i haawi ae ai i kekahi mau ppa'i mahanahana (o ka mo'a aua mai n«) ma ka opiaoao o kekahi mau kanaka elua a wili ana x ka papahele. Oiai nō hoi i loaa aku ai 1 na lima wikani 0 ke Kavalia opio ka opiaoao 0 kekahi kanaka, a pa-kiia ak« la iluna o ka eha o na kanaka; he hookahi ko laua hina anā iluna 0 ka papahele. Mamua o ka hiki ana ia laua ke ala, ua pau loa iho la lakou i ke kupee ia e ua Kauna nei. Oiai hoi ; a'a ko R'avalia me na kanaka e!ua i koe aku kahi i kake!e ai i ko lakou ike ame ke akamai. No ka mea, i ka ike ana mai o na kanaka elua i koe aku i ka pilikia o ko laua mau hoa, ua unuhi ae la laua i ka laua mau pahikaua a leie iike mai ia maluna 0 ke,K.avaliū. Eia nae, ua loaa mua aku la kekahi o laua i ka pahi a ka eleu a kakaa naa ka pauku kino Huna 0 ka papahele; a i ukali koke ia aku no e koua kokoolua. kēia Lalulu ame ka 0 na mea kaua iloko 0 ka rumi a lakou 0 kupapa nei, i kouo aku i kela eono kanaka i koe e holo mai e nana. Aka nae, ua loaa e aku la lakou pei maloko 0 ka ruuiiaina nui 0 ua hale nei e holp mal ana me ka paukiki me m aulama i ko lakou inau lima. Mamua nae 0 ka hiki ana ia lakou ke hoomaopopo mai i ko lakou mau enemi, ua loaa aku Ia lie 4 0 lakou i ka hauna pahi koi alaa ke Kauna opio ma ko lakou mau poo a ahu mokaki aua iluna 0 ka papahele. O na kanaka hoi elua 1 koe iho, ua huli aku la iaua e liolo. Aka, aole laua i mamao aku aia laua he luahi na ka maka pahikaua a ke Kavalia a waiho ana 'ilun 0 ka papahele, I ka pau ana o keia he 12 0 n& powa, ua kakali ho u iho la laua 0 ke komo hou mai ina he poe l o u koe. 0 ko lakou hoea ho u ole uiai, ua hele huli aku ta laua i ua kamarfina 0 ka hale. TJ a kii mua atu la laua e wehe i ke kanaU s ana 111 a ka puka. 0

[imia loa i p»ka mai kona w«ha mai oiu koua niiīau ana mai: I "Ua palekana lritu mau ki Oiiu k<- : Kauna ojiio D»lcgea ua kuiuuainu iuuu oin i ka ono o kela Laie, puno koke nial lu oia mc ks maka o ka Monasiua Leiratina, e ka i;; Ua hoopuiwa loa ia aku ke ka-! auka malaina pa o ka Monasiua Lelratina i ka lioopuka ia ana aku 0 k-oua iiioa. Aka, ua ninau hou mai la no oia; ''Uu pak-kaiia anei lakou, a aia liikou »uali«a i keia maimwu? ' "Aolo niuua i iko i i waiho, ia ai ka mea 1 hana ia aku no lakou. Nolailn, he in<>a pono ia kakuu Ucu: iu>ky aku *; UUIi la iilkou 1 keia manawa," wahi a ke Kavalia me ka huH ana dku £ hele. Tn īakou nae e hooleokolie aku ana i ka rumi aina, ua mnau hou mai la ke kanaka malama pa no kahi i nalowale honua iho ai na powa. Ua pane koke mai Ia nae ke Kauna opio : "ITa pau nui aku i ka nahol®." Nolaila, ua hoomau aku la lakou i ka hele ana a komo i ka rumimoe. . . Ua hooia ae la nae ke pioo o ke kanaka kauwa mamuli o kona Ike ana iho aohe kanaka oloko o kela rumi. Aka, mamuli o kona ike ana iho i keia poe e ahu mokaki nei me ka paa i ke kupee ia, ua hele koke aku la oia malaila e nana ai ina paha o koua hakukane kekahi. | I kona ike ana iho he poe okoa j wale no keia, ua ku ae la oia iluna a alakai aku la ia lakou iloko o kela ame keia rumi e huli ai. Oka hele ia a pau na keena o' ka hale olalo, uole iio iifo loaa., 2*"olaila, ua pii aku ia lakou no ka hale oluna. Ia lakou i hoea aku ai i ka hale oluna a iaaloko o ke keena o ke keikikkane mua loa a.ua Leiratina nei i loaa aku ai lakou a pau, e ahu mai ana ua paa i kup.ee ia me ka hoopiha pu ia o na waha i ka hoopiha pu jia 'o na, waha i ka pulupulu. Aole nae malaila na keiki liilii loa. Oia ka Morita i hooho ae ai: J'Eia la ka ihea na uhene liilii makaniae," a holo aku la oia no ka rumi o na kamaiki liilii e nana ai, mo ka haalele a,na iho i kona hakuwahino amo na keiki nuuui na ko lakou hoopekele e wehewehe, mahopo iho o kona hookuu ana ae j kom hakukane mai kona kupee ia ana. laia I komo aku ai iloko o ka rumi moe o na kamaiki liilii e moe mai ana no laua me ka hoopilikia ole ia o kekahi lauoho o ua mau kamaiki la. He mau kaikamahine liilii laua.

I ko laua ike ana iho i ka moe. malie ae o aa kamaiki me ka pilikia ole, ua hoonani ae la oia i ka Makua 2sTui no kona Aloiia o ka malama maikai ana ia >ua a toi Lou mai la.

laia nae i lioi hou mai ai e noiio aku ana kona mau taiu a me ka laua mau keiki nunui. Aka, q ko fakou mau hoopakele, a o ka lima Kokua'hoi i ka manawa o.ka popilikia; aole iho Ta laua. ua liele koke oia gme kona hakukane e huli' ia kua ma ka hale ma 7alo, aole no! he loaa !^ 0 ka mea kupaianaha nae a ke kanaka malama pa e ikela, aole iho Ia na kaiiaka i paa ; ke kupee ia ma loko o.ka ruuiimoe o kona hakukane. TTa liuli hele Aku la laua ma na rumi e no he loaa. Aka, he mau (kino puauuanu ka mea i loaa aku ini loko o ka rujiu aina. Mamuli o kela mau hiohiona weliweli e ikeia la xua loko o ka rumiaina amo ka nalowale o kekahi mau mea o kela home, ua hooho ae la ka Monasiua leiratina. o na TTeiki Puuwai keia a ko Aloha, aole loa lau i inake-1 e hapai ia aku!"

Ho manao koho wale no keia o ka Onahale o kamailio aei i kaua leauwa, a, oia no lioi ka ke kauwa i Kamailio mai ai iaia ma ke ano hoohnoi:

"Pela anei ko u manao eka Sinora? 0 ka '« nae e Uoohuoi nei, o ka loaa o\o kaua mau moa ia laua mamua ae o'ko laua «na aku nei ia oe. Aole anei'ou manao he mnu kamaaina 110 laua no ko kakou tna tt taoua a kulauakauhale e ku leokoke uuu nei m* wahp aku nei 0 keia mau oawawaT " Pe,iea i maopopo ai ia oe kela mea ?" wahi a ka ninau a ka liaakei. W T kola a ! aua i kii ae nei e hooknu «'u! * > kou Uenu> ann jolm|K&jy» va , 0 te» oukf»u palekana, 6ka kua

nae ī pane mai ai: "Aole maua i halawai me ka Moi>usiua Leriatiha © Morita. Pela au ' liw.liii.il :u i nei he inau kamaaiua uo ka Akau nei o Napela." 4, K.e ike aku 1& au ika liko ole o ko kaa manao ma laila. Ma ko'u niiinno i'i h« iuhu kanaka Farani laua! Ua pukahewa ka huaolelo 'Monasiua' mai a laua mai, oiai laua e kamailio ana i ka kakou olelo." Ua hookunana ia kē kauwa i kela wa a ka liaba e hoākaka aku nei. O U no hoi ka tia Leviatina nei i hooumu Lou iuai ai i ke kamailio ana:

''110 uuuiaoio loa ko'u, ua pololei uiaoli Wu o kamailio nku nei. Ua lwlo uiaoli no laua no ka makemake» (>\e e haawiia aku rift u u*tf iia Looimiikai. A ; ina ho inau Farani laua e like ino ka'n e koho iiei alaila o kekahi laua o '"N"a Keikl Puuwahi Lokahi a ke Aloha'!" a hamau iho la ko laua Leo. 4

He oiiiio! I ko laua ike ana ua palekana na apau, ua hoeu koke aku la ke Kftvalia i kona kokoo lua e haalele iho laua i kela home. H'olaila, ua eleu ae la laua i ka liuliu ana no. laua 'iho tne ka lawe pū aaa ina pio. IJa holo pololei aku la laua no ka Yotio e ukali ana 5 ka ]Sait& o ka Liokeokeo.

Ia laua i hoea aku ai i "ka Votio be Wkaka liahana kc hooili ia ana nmwiena o t2 mau powa i hele pololei ae uo laila eleolil wale no |ka Naita o ka Liō kpokeo amo na 5 lioahanau de Lavate ma ko' lakou aoao. Eia nae, o haule mau an'a.ha ppwa i kela a me keia haunapahi a ka 2STaita o ka Liokeokeo ame kona mau lioa.

I Jco laua nei ana aku, ua I kookulia'u nui loa ia atu na powa ina o ka liaule a make mau o lakou. ua hoao ae la lākou e holo. | Aka, aole e hiki ke puka mai iwaho. I Oiai ua |faa ae la na puka elua o ka \ lio-lonui o ka hale hookipa i ke pa-j nikuia aku e ke Kavalia ame ke Kauna opio. Ina hoahanau de La-j vate hoi o ka Liokeokeo ame 32 waje no powa i koe e houhewa ana ilpko. I kela ame keia kiina pahi a ka Xaita o ka Liokeokeo, ame kona mau iho ana iluna o ka j>apahele wa he pakana la, Iloko q na mipuie ,pokole loa, ua mehamoha iho la o loko o ka rjimi nui o ua hale hookipa nei. Ko ka mea, ua pau loa lakou i ka haulehia nie ka loaa ole ho hookahi Ahailono. Mahope iho o ka huli pono ana 0 ke Kavalia ame ke Kauna opio a maopopo pono, aole he mau enemi 1 koe e hopohopo ai ka manap; ua kiiia aku la na ,rumi a ka lehulehu o na kanaka o ka hale hookipa i hoopaa ia ai, a hookuu ia mai la me ka piha hauoli. 0 ke kanaka oi loa aku nae o ka hauoli iloko Oikela manawa, oia no ka ona nona ua hale hookipa la, Aka nae, o kaoa.e haohao loa la a me na kanaka a pau maloko olaila, mai hea mai la keia mau,Jcanaka ikaika ekolu i hoea mai ai. Oiai o ka Js"aita o ka L akeokeo wale no ka lakou i ike a me na Hoahanau de Lavate i ka hoea ana aku i kinohi, a pau ai lakou i ka hoopaa ia iloko o ka rumi hookahi ma ka hale ma luna.

I ka hoea aiia aku nae o ke Kavalia aine kona hoamake ke Kauna Opio Dalegea, aolo loa he m§a o lakou i ike a hoomaopopo no laua. Oiai nae, o np, kanaka wale bo q ka puulu o «a.powa ia uaea 1 maopopo i ka nui o aa kanaka na lakou i luku pio i kekahi ] oe o lakou, (

O ka mea kupaiana.lia loa n.ae i ka manao q ona nona ka i.ale hookipa, a he mea lioi uana i hooleahaha loa aky i kona nooiioo; qia' jio ka nalowale liikiwawe ana o mau kanaka ekolu a lakou I ike ai i ka manaw* i |ioopaa ia &i lakou i loko o ka muni, ma ka hale.malnnai Ae! I kela, manawa i maopopo loa ai i ka Xaita o ka Liokeokeo a lne ke Kavalia,.ka pau o ka pilikia o na kamaaina' o kela hookipa ma kela po, ud haalele koke iho la lakou i ka hale hookipa; a hoi aku la tio ke!a halp o lakou i hoolimalima ia «i e |:ahi o la&ou, mo ka maopopo a ike, ole ia o Jka lehulehu, tTa lilo keia pakelo ana o kela m &u lialo ma kela po /mea kamaitio uui ia e na kamaalna. Oiai no uae, eia no ka poe & lakou keia mau'liana Iwopakele fe huikau pu nei i waeua o lakou \ hookahi ka muie »ui ana h^ pakele ilo&o o nxan|Wa ina&popo ole. ' "* ua kauUna 3oa aku na lia-' na h«K>pakele na ''Keiki I^uwai

Lokahi aVe Aloha, H ma na aina a me ua kulanakauhale apan o Eutopa, ua lolie maopopo loa aku 1a Tiō lakou nei i k{i ui nna ae o ka OnR nona ua halo kipa nei i keleahi man k&uaka ulakolako o lakou; elike no me ka mea nona ka hale a ke Karar liu u me ke Kauna opio i kamailio ao ai i kone kauwa: "Eia anei iwaena o kakou kekahi mau kanaka o na K'eiki Puuwai Lokahi a ke Aloha' e noho nei? 0 lakou wale no ka poe i haawi ia maoli i ko lakou mau da no ko ha'i mau pono elike me ia a kakou g lohe iuau iiiai tiei iloko o keia ihAii pule!" Aole uae lakou i mahni lohe uuia eia iloko o Ttalia kahi i akoakoA ui o na "Hiapaioīo" o ua man K'ūki Pnuwai Lokahi la ana hoohuoi walo lu uo. "Ho. ninau pohihihi loa kela o| ka haiua i kokahi o kakou ke hoite ae. Owai auanei o kakou ka i hoomaopopo i ko lakou ano ?" 'wahi a kekahi o lakou i pane ae ai. "He oiaio kela!" waln a kekahi i pane mai ai me ka hoomau ana mai. "Aole io no he«mea o kakou 1 maopopo no lakou. He wahi hoohuoi nae ko'u no kela mau leanaka elima i noho ih<s nei iloko nei o kou liale, e Eomeo. Eia no anei lakou ke noho nei" "Aōle, ua haalele mai lakou i ko'u hale ma ka hoi'a 8 o ke ahiahi nei. He poe kamalii wale no lakou a koe hookahi kanaka makua iwaena o lakou. Aole o'u nnanao, ua hiki ia lakou ke ku aku imua o.keīa lehulehu o na powa a kakou a pau e ike pu iho I a no !" Oiai, aia lakou i kela manawa iloko o ke keena a na heana o na ppwa e ahu a lalakukui ana. 1 Aia'keia i ke kakahiakfC nui o kekahi la ae a lakou e kamailio nei. Ma ia kakahiaka no hoi i ike ia | aku ai kekahi mau hooholo lio eliI ma o iho ana i na palena waho o ua wahi taona īa o ka Votio. He alahele hoi e hoi hou ana i [ ke kulanakauhale o Palemua no ka I hookuu ana i ka noho ana o kela [ AĒa kukakuka a na Poo alakai o na mahele hana like ole eha.

Ma keia hoi liou ana no toi a lakou i Whikulii aku ai o Augnsta j kekahi walii a na kanaka ame ke Aliipowa I)on la Ē!anabe 'e noho ai rna Toko o na palena o Ttalia. Oial I nae, he raau ■waTir 'hou ba keia i ike! ole ia e kona pokii a me ke Kauna opio Dalegca. TTa koea aku lakou i ke kulanakauhale o Palamua i ka auwina Ta 0 kekahi la ae. Ma iā ahiahi no hoi i noho hou-ai ka Aha kukakuka no ka hookuu ana. Aia raa ftko o keia halawai i kauoha ia aku ai na Alakai o kela ame keia mahēlo fia-' na no ka hoonee koke ana mai i Ih' hana o ko lakou mahele hana ma la i hoike ia aku ia lakou, me ka hoopanee ole aku o kekahf mau raa-' hele hana. | He elua la mahope iho o ka hookuu ia ana o keia Ahakuka a na' Keiki Puuwai Lokahi''a ke Aloha, ua haalele iho lakou ma ka hora 8:30 o ia ahiahi no ko lakou mau mahele pakahi o ka hana. Oiai 'hoi ke T£avalia, ka "N"aita o ka Liokeokeo; ke Kauna opipo Dalegea ame na Hoahanau de Xavate e hoi loa ana nō Vasile. !N"o Redelifa hoi, Saguria ame e hox ana lakou no Parisa. I ka hoea ana mai i ka manawa o ka i kauoha ia ai ua eu like ae la kela ame keia mahele hana a hoonaaka mai V e nee imua Oiai hoi kela ame keia Alakai a me kona ttiau kanaka e nee papa ae ana i na poopoo apau o ko lakou mau ju«hele ma na wahi apau i ike ia a i hoomaopopo ia ka hookahu ana o ua Aiwaiwa la o na Palimania o 1 JTanetaheriana. Ka mea hoi nana i hookau aku i ka weli i na poe apau 0 kR hema o Europa. " 0 na mahele i komo ai o H"elevetia ame Sepania na mahele oi loa aku o ka neepapa mamuli o ka loaa ntau aku o na TTeiki Punahele a ua Eueu la o Kanetabefiana e liolapu mai ana iloko o kekahi mau kulanakauhale. Fa nui ka ha a na hakakn i J%poilī ia mawaena t-> na «oao a i elua. Eia nae e haul»>pi<V mau ana ua mau HaniPialiuhu h a Don la Kan&he, mo ko lakou luku nni loa ia iloko o ia mau la. 1 keia manawa a na mahelo like ofe © hana mai nei, eia o Augasta li«vate ke a'o aku nei i ke Kavalia ame ka N"aita 0 ka Lio\eokeo 1 na wahi e noho ai ke Aiwaiwa o Kanetaheriana īloko o kel* mau la. ana, ina e ulolohi loaana ©Vomo e ana lakou ika%u- ****** 1» lu«pe!e i pau *aMko kW "Hp lua akoa loa keia i loaa

makou he eiwa mahina T hata ae nei. H"e naele kona mau kuono apau e lioopuni anal Aka uae, he nni a lehulehu' na alanui e Icoitia ai iloko ilaila,, me ka paa mau i ke kiai ia i ke ao ame ka po no na poe hele auwana a komohewa akto. hana paakiki loa ia kakou ke boohOu aku.'* Me keia mau mea i kukaīa, ua haalele iho la' lakou ia Vaseile' e hele ke ke Kaifaa opio «me ka Elemakule Kolomaka i faoea ma ia po iho no ka hema, e hale pololei ana no kaW kauhale 0 o«rene; mft ka huli hikina 0 na Pae mauna (Scvene. Oiai no hoi ka N"aita 0 jca XioJseoke9 amo ua h.o#kauau de X,avate e hele ana uo Ilelevetia no ka hui ana aku me kona ~Qtatt mahele i hookaawalo ia'i nana e alakal/ He mau la lehulehu keia hele ana 0 ua mau alkkai nei rje ka laua halawai ole me kekaly. 9 na mahele maialo o laua. tJa hoomuia keia helemama o ua mau Poo Alakai nei me ka hui a lohe ole me kekahi 0 ko laua mau kakoo ame ko lakou'mau kanaka a hiki wale 1 ko īakou hui' iion ana ma Terefua e kapa īa nei' 1 keia manawa o ke Kulanakauhale o Milana ma ke Eomohana-Akai 0 ītalia. i >■ (Aole i pan.) 1