Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 31, 3 August 1917 — HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanaha ka weli o na Mauna A O K A Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio [ARTICLE]

HE NANEA HOONIUA PUUWA Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKILA A ME KA Powa Kanaha ka weli o na Mauna A O K A Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio

MOKTWA Xm. Hā Kuka Hope Aaa—Ke Aliipowa JDon la Kanab&—Eona Paapio Ana—E& Hapena, "He oiaio, eia ka hana ke hookojr'.'Ve loa mai nei. Aia ae la nae ko lakou alaliele e hoi ae nei ma ke

alanui Huelomoo. U« maopopo a ua ike no ha paha oe i kela alahele a lakou e hm ae neil"

! "A", hnokahi wale no kuallapa mawaena o -kakou ame lakoku ! e l»oi ae ia. Aole anei hoi oia ka mei pololei V wahi a ke keikialii. 4< Ae, oia no," wahi aka Naita Heiene rue k& Loomau ana mai. Eia ae la ua Laepaa nei ame kona man kanaka ma ia Ua maopopono ia oe kela kumu o ka hoi ana 1 ae la malaila, o ia no kona /lo anaj ma ke kakahiaka o nehieei aku la ;« aole i hoi mai."" I

cr Ke manao nei au, ua hiki no sa'u ame ko'ū mau ukali ke kiki ae e pHiii ia lakou ma Huelomoo mamua ae o ko lakou hoea ana ae ilaila. E ae ana anei oe ia'u e hele ae makou ano?" wahi a ke keikialii me ka nanaina hoihoi.

Aole ka Naita Helene i pane mai; a ike e aku la lana i ke ahi e ninau ae ana i ka manawa i iaanaoio ai

hoea ae ana i ka Hu'eloīnoo. G keia wahi e oleloia nei o ka "Huelomoo" he wahi ololi loa la o kē alahek P- o kd*<thi lakaipali i anean' 80 a 35 iwilei ka loihi.

He kakaikahi loa o na kanaka liele mauna a hahaiholoholona i ike i keia alahele, Ua loaa nae ka ike i ke Keikiaiii Heaana a me ka Naita Heleue mamuli o ko laua heluhelu i na moolelo o Eomiano ame Neba ke Aliipowa i kau nui ia ka ko Europa a pau i ke keneturia i hala aku.

j Ua oleloia no hoi ma kekahi mau [mooielo e aku he lehulehuj nawa a kekia keikialii ame kona mau hoalianau i hele ai ma ia a&hele. Pela no hoi ka 3STaita Helene, ua 20 a oi mana<tfa ana i hele ai ma ia alahele, o ja hookahi wale' no ame ka elemakule Eedelifa. He 4 a 5 paha manawa a laua i hele like_ai me ka Xaita o ka liokeokeo ame kekahi mau Keiki Puuwai Lokalii a ke Aloha ma ka lakou huakai hoomaamaa i ko laua mau hoahanau.

Oiai no laua e ku nei e nana no

ka pane e panaiia mai atia no ka ninau i haawiia ae, ua ike aku !a laua ika pane ia ae me ahi keokeo e hoik* mai ana; aia no ka hoea iiaiia i kekahi kakahiaka ae.

"He oiaio ua hiki no ia oukou ke hele aku ilaila. «Aka, aia no ko Kko.u lioea ilaila i ke kakahiaka o ka la apopo," wahi a ka lSTaita Helene i paiie aku ai no kek noi a ke Keikiahi Helana, me ka koom&u iiou ana aku:

"Ke manao nei au e paa ae ana no kela walii i ka Jv"aita o ka ame kekahi raau hoahanau o kakou, Oia ka'u e manao ae la nole e he>'Wa ia onkou ke lawe i ke aiahele 'Punana Aeto' ina «a ike ©eP :j j "Ke ole au e kuhihewa, oia kel \ alahele t moe nei iua kela kowa e hamama niai la, *> hoea aku si he! 30 a 40 iwilei niaiiope mai o ka Huelomoo." "Ua pololei maoli oe, e kuu pokii, oia nae ka'u e ha'oha'o nei, oiai, aole keia o kou onehanau e lewa aī ia oe ua kuouo ame p<K»poo o keia Tiian kualnwi/* walii a ka 3Taita Heleup ka leakou T£avntiH i pano koke aku ai no ke kimaaina maoli o keia keikiaiii malihini loa ia Italia, 0 ia nkana i paiK? mai ai, uie ka aka iki ana iho: -

"M:u i.'iuiiao iho paha t> e kui iiaikuaeii», y oe wale uo ka mea •'* 1 \, t- - ; u īi'.ho }ic ' f. 'K j >,i !• i 'a >. iS ikuai»iwt ine ko'u kahu lianai he 2£ * <n«kjtiuki i hfll« m nei, ka wa hoi it keia Lftf>paa «.■ hookui'un ihe *im d uitt u* kawiiiwi u SopAnia/-' "l. ; a uuiiu wale ia uo a mau& na kua\iwi a puni o Euilopa nei. me k« hapa komohana o Asia ae nei'. tJs kokua inai lōa ia niai hoi keia mau n<«s heie ana a maua me ka heluheiu a iohe mau i na moolelo kakiko,! waki a ua k«ikifilii u«n mt ke auo hoihoi & hooio pa. "TJh pono g pololoi rnao!i ka ka hoonoho ana ka I?aita o ka ĪMkmma ka honkan ana a<* ma kela ,wa&j; Aa e nei. No ka mea, o kekiiuhi ziit;a ia e kokua oui ia mu ai kiiu haiia, o kou kamaniua i na knoun ame na poo o ka ainn. "NV laila, he hookahi wale no leo hoolohe, o ka Leokauoha no ka hana," wahi a ua Naita Helene nei_i maiiio xnai ai. 4< He mea oiaio, ua kamaaina a« i aa alahele o keia mau kuahiwi pela aa i aa mai ai e lawe i keis kukna i haawiia ae e ka naita epia. Aka, ke hauoli nui nei au no ka hoea koke mai o ka mauawa Q ka hana." "Pela no, aka, ,e makaala a hoolohe pono no na kauoha. N"o ka mea, e haalele iho ana au ia oukou i keia manawa. MaHa o hoea mai ko oukou Jfoo Aiakai i kekahi m#u hora o keia manawa aku," a haawi a« la na nloha aumpe. I ka hala ana aku o ka Naita H&lene ma kona alahele no ka Paka Lauliilii, ua huii aku la o Aronaka a hoakoakoa mai iā i kona mau hoa aiakai o na puali maialo o ka uoho poo alakai ana a ka N"aita o ka Liokekeo. XJa hoike aku la ke Keikialii Hesana imua o iakou i ka wa i akoakoa mai ai o na alakai a pau i na mea apau ana i lohe ai mai ka Naita IJelene mai, a i kokua pu ia hoi e Aronaka Dibela. Nolaila i ka wa i lohe ai kela a me keia alakai o ua e hoomoana ana maloko o ka Ūlulaaō Bikipoepoe, ua hoi aku la lakou a hoeueu aku la i ko lakou mau puaii pakahi. Pela no hoj ke KeikiHeaana i ksna mau kanaka pouoi e hooiaoana ana mala'la. Ma i»la hoi anu a ka Faita Heiene aole oia i halawai ak\i me ka N&ita o ka Liokeokeo ma na Huiaa Pukolu kahi ana i manao ai e hui aku anay Aka, aole no oia i houlolohi wale iho malaila. Ua hoomau loa aku la no oia i ka hoi aifa no ka Paka Lauliilii, a ma kahi kokoke i ke kulanakauhale i halawai aku ai oia me Ao«asJ?a M LaT«te ame 4,.mau ,hoahefe e hele malie ana mamua no ia Paka Lauliilii e like no hoi me ka Naita Helene hoi aku oei. E like no me ka mea maa mau i na naita a kavalia paha ma ka weleku o na metalakiia e ikeia ai pela no ka Helene i hana,aku ai ia Augasta ame kona mau hoa, Ua kaohi mai la ua Naita Helene i kona lio a hoomakaukau iho la no ka hooholo ana alru imua me ka ikaikar I ka makaukau ana, ua hookuu pau aku la oia i ka o kona lio, Aka \aia e hookokoke aku ana, ua olelo ae la o Eedelifa kekahi o na hoa o Augasta e hoi la. "O Mafia hoi keia mahopa mail OJka mea apiki nae hoi, aole oia i haalele i ka paka" i ka wa a kakou Lj hele mgi nei. N"olaiJa, e paa ka-| kou i keia hololio o ka_ po," a kuene lik« ae la lakou no ka paa ana mai. j Aka mamua o. ko lakou oipono ana iho, ua hala aku la ka Naita Helene- me ke kiloiia ana he ekolu, o lakou iluna o ka honua. Oia ka Augast a i olelo ae ai: ! "Aole kela o ke Karalia Mafia ma kona mau hiohiona ame kana lawelawe ana i na meakaua." Akaaka ae la ka elem&kule E«deHfa a ninau iho la i ko laua hoa i hauleai: ' "Pehea oukou? Aole anei i eha, kekahi o oakouF ] ''Aole," wahi a lako* me ka hoomau ana mai o o īakou i ke kamailio- ana mai ia Red6lifa. ' "Ke manaoio loa nei au o ke Kalfafia i6 no kela. N*p ka mea,, ua like loa ka mama o ka lawelawe ia ana o keia kiolaia ana iho la o makou, me ko'u kiolaia ana maluna o ke kahua hookuku ma ka Nota Daiue." . ; "E uhai kakou iaia," wahi a Au--s«Bta. " ! He oiaio, ua hahai aku la lakou iaia a hiki i ko lakou komo «na i, Paka Lauliilii ao le loa ī loaa aku

i «Ura» ua lo&^ f kukakuk: s ana me f|S; uui lebu w »i* um*li k»uli«]o an>e oa ma aAH umloo o ke < *'t iukuu liulau. 1«. iaiiuu uti. i tegOjM| &i^.. Uf kaa aku la i ka. >;a hookipa ana ako tSg'i|f marfat ohaoha me kda oBSH!P ' r ' "Ua Lei mai hea nku 1a ka boī lflllSl lf "1gp f V>ītkov i help pn aku nei & ltefi!S*%aji nei ka oukou wahi iho k ola i kana HmfflBHTMtf'-rōai: 0 keiu ka nte& IMi ftku i ka npi, oiai raō, »U nei mnln»ia o tl»yfo hfa kuhi kaulooa pp|lftfj|ē ai i ka wa u Aug«sta Je'doa i na mea o »ei. T ka hooli anft if(B a^B, nei, ua ninau hou raai ta 3^%* "Owai* lta mea lioike i ka oukou koho ka ui»ati hoolalau a Qiai nae, ua pau mua mea i ka l6he ia e ko Oia ka lakou e lakou wa i komo qjm" &f. ' "fiia ihea ka liokeokeo i noonoo aku no keia naea hou a ffidi laf" wahi hou a k& f i ninau mai ai. '■ - "Aole oia manawa, aka, ua hata no ks Ululaau ai m< kona mau alakai Huelomoo aku. Aolē : haawiia mai nei no kt hoike ana alm." "Alaila, e panikn lllWa oia : ka Huelomoo me kana ka? Pehea ka hoi a kj Aetof w ' \ ■ ft Aole e hiki. ia'u aku m kena ninau au e N"o ks mea, aole oia i la makoi i ka mea i manao wal< no o ke kauoha īa makoi e hoi, a hoi mai la nuikou!" wah aua Augasta nei. * % . TTa huli-koke ae a kamai lio aku la i na ma ana e hoolōhe i kukaiii ana, a olelo aku la: *~j "Ua lohe like ae la. i ni nwia i hoike maf la."' lOae.ke ho mai nei ka Laepaa Dqnja Kanahi me 80 n 100 kanaka m ia. Oiai e hoea iki Huelomoo i ka lnalamaSimCfea an< ana ae o keia kaiahiaf2^ 'Nolaila, ia oe e am< Kamikana na mea mi kela wahi e hoolohe a » &akaalt loa i leoJsanoha ma a men e. ae paha e haMla akr ana," a hookuuia aku hoi. 1 ka hala ana aku i kaluailio aku ai o AugB||Lira olelo ana aku: "Ua manao kuhihewa nei ka hoi makou, o oe, i hala mai nei mamua, £ nae hoi, ua loaa mai no e like no me ko iho nei ia oe." * "He ea mau no" ia ana ( aka, aole ia jbie mua o ka lele-kawa -ana^^^pk^h' poe ekoīu o oukou/' ae la lakou a pau hou ana mai o Augaa'ta • " "He oiaio, ua, ka !aua nei. 0 ke o ko'u kanalua ana oia haalele ana ia ae e j kauhale nei i ko ip T\ala | "E hooluolu iki o jka hoea ana mai o ka |

kukukkuku liiln iina, ua .hoi liou mai Iti oia no na Huin« Pukolu iiif ikii ? ;>\>- p;, :: :i mai he 12 niau Sekotia o ka laauihe, ' | Tfi i hwa nj il<u] a ua i owf>hf>wehe mai k.< alaula o ka raalamalaina i ¥ela inaimwu. Nohiila,. ftol« lakou i hooliuliu iho ko īhko\i noho tma malaila, ua hele loa aku la lakou a kokoke i ka Huelomoo; ua hoomoana iho'īa lakou. Ma -kela po hookahi no hoi a ua ,lnepaa Don la Kanahe nei i hoi mai la, aole loa oia i ike a haupu ifei, «iii kona poino arfte kona popilikin ko liahaī aku m-i ma kmia m«u kapnui.

i Tkr Aliipown Don 1k Kuiuilw iiho f lieii m.ii aim m<-. kona tii« u khuakft īim filiia!i]' ( um iīct» aku i aiin nawniiwaH » nu liololiolonA c lawe aiia ! ka lukou. mau waiwai haowale; a peīa ltol na L,olohoiona a kekahī inau kunaka oua e kau ana. ĪJa huli aku la oia a kamaiho i na alakai na lakou 1 laws. na kanaka rae leia mau olelo: "Ke hopohopo loa nei au i ka hiki pono ana i kekahi raau liolohoiona o kakou ke hoomau loa aku i ko kakou nee nna aku no mua. Kplaila, ke manao nei au } he mea pono loa i na holoholona e loaa he manawa e hoomaha ai ma kekalii wuhi kupono e like me Kahuina ao nei," wahi a ua eepa nei. "Ina pela, he oi loa'ku ka mai■kai ke hoomoana ka huakai ma ka aoao hikina o Jfakumualani mamua ; ne o ka nnpoo an;i aku o kahi la e kolii un'' wahi a ka pane. "TJa po n o, M wahi aua eepa aei. "E hoomau i'o aku kakou i,ka hele ana no mua a hoea aku ilaila." O keia mau kuniualani e olelo ia ■ nei, he rnau puu ia elua e ku anis ma ka aoao akau o ke alanui a lakou e helo aku nei. He 17 mile mt i mua ae o ka hoea ana aku i ka Hu i elomoo. t He oiaio, mamua oka nalo lo£ s ana aku o ka malamalama o ka Lt r ma] ka ilihonua aku: aia lakou ki l hoomoana la ma ka aoao**hikikna i ua mau- puu la. oia ka ua Don Ii . Eanahe nei i kamailio aku ai i ni : alakai o na puulu powa e hooluli : ana ma luna o ua kahua la: "Ke manao nei au, he mea pon loa no'u e komo iloko o ka Papu i k{i a ' mamua ae o ka oili an . ne (I na kukuna mua loa o ka La i ke kakahiaka. ia i . hoi ae ai i kakahiaka nui o ka li apopo, e makaala loa no kela w.ah Ohapiliwale j e Tike me ilh me& i kakou i lohe ai ma Olotilo, eia laus me kela wahi keiki paeaea-makali ma ko'u mau kapuai i ke ao ain< ka po no ke alualu ana i ka maka ba i haawiia no ko'u poo," _ "Aole loa e hookoia ko laua iin: a hiki i ka hiolo ana mai o na Pae mauna a iliwai! E ola e.ola mau Don Ja Eanahe—kanalx —kanahe a hiki i kona moe ana m< ka maluhia," i hooho like mai a: na powa me na leo huro. ke makemake nei au ia oe, o Kapena Haka, e wae mai i 12 mau maikai a lala ikaika me ko lakou mau lio eleu no ka ukali pu ana mai me a'u no ko kakou home," wahi a ua Don la Kanabe nei. I" Iloko o na minute elima, ua makaukau mai l a na kanaka he 12.n0 'ka ukali gjia aku i ua Eepa nei o Kanateheriana. He mau minute hē 10 ma, ir hope iho, ua haalele iho la ua'liipowa nei i ke kahua hoomoana o kona mau kanaka no kona punana iloko o na oawawa o ka sfa\ma Apenaina.

T ua Peoa Ia nae ame koiia mau < hoahele i kau ae al iluna o ko laVou inati lio, a, e e haalelo ilio i kona mau kanakaj ua hoohikilele ia ae la oia e kekalii uialamnlama holu o ke poha ana iho i loko o ka «lulaau n imlo koke no. JTo kona ano pihoihoi a akenui o ike, ua awiwi aku la ko lakou hele ana ae no ke alanni akea. ' He moa oiaio, ia lakou e hookokok«r aku ana e hoea aku i ke alanui akoa e hele inau ia ai } ua ike aku la «a Don la Kanabe uel i ka oili hou anā āe o ke ka TTIPa hoopau loa ae i na i nianao pihoihoi o nai. |'N r o ka moa, he hoailoua kek e ho i ike aku ana i na kiai o ka punaua ! o na powa, peiwi: i "Ka Moi o r,a Moi, eia mai ke i hoi uku la ?" Oiai no nae, o keia hoailona hookahi iio ka ka ]S"avt.a Heleue anie ka K"aifa o ka Liokedkeo e iko raai la, a, he okoa nae ka manao nsa ka mahelo ana ae; o ia keia: <r Don la Kanahe nie na kaiiaka lehulehu, eia mai." (Ao!e i pau.)