Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 34, 24 August 1917 — Hoolaa ia ka Luakini o Kaluaaha no ka kia o ka Manawa [ARTICLE]

Hoolaa ia ka Luakini o Kaluaaha no ka kia o ka Manawa

; Ma ka la 12 iho nei e like me ia | i hoilw ittu* ia aku ai, i hoolaa hou ji» aj Ika m Js;a lua o'lāa manawa māhope o Wliaua 'hou ia ana." j tTa Tiiki a'e ma'ka luakini o Kalluaaha, Puk&>, Molokai, ma kaM o lianeli kanaka t\o )s.e komo pu ana ma na liana "hoolaa ōia honae ihoomana kahpeo, ua.Hlo )naoli ja Tie 1* nui mk' 3foloiat. f ' Mai na waH like-mai na kaaaka :o "ka h€k āna niai, aka, ō ka liapa :aui n«, bo Molokai iho no. i Oka haiolelo ano nyi <fka oia l«o ke kaffu"o ka, ekaleaia y "KalatiHno!a: vnn To!e ; Kohala, Rpv. O®orge L: Kōpa, n"a pauku Keltīhplu. i* Rev. Samu«t K, Kamalopili, hope kabu o Kaumakapili, o na hilueui anu no hoi, i k« papa Limeni uo o Halawa, Molokai, ka papa i lilo ai ka makāna ma kekāhi makahiki i hala aku nei.

I Hwi, J. "W. Kalaa ka moolelo o fcßĪa luakini. Wahi a ka mea hoike ' ka moolelo, ua kukulu ia keia luakini i ka makahiki 1832, he 85 maknhiki i hala a'e nei, e Rev. H. R. HitcheOck kekahi o na mikanele i pae mua. mai i keia mau mokupuni a hiki loa aku no Molokai, . ■ •

He hoahwiau o J.,W. Kaiua keia ekaleaia, aka, mamuli o kona hoi ana no Wailuku, pela iho la oia i waiho aku ai i ka hoahanau.

Mawaena o ku makahiki 1832 a me 1844, o ta nui o na hoahanau o keia ekaleaia, ua hiki aku no ia i ka 860, i keia manawa he kanaono, #ale rio, oiai nae, ia mau la, o keia waie no ka halepuie ma Molokai nei; o keia ka halepule inua loa" i ku m a Hawaii uei, he umi makahiki mamua o ke kukulu la ana o ka luakini o Kawaiahao, a toa kekahi olelo ana a'e* hoi, he kia hoomanao no na Hawaii e pau nei i ka make. 0 ka nui o na hoolilo o ka hana bpīr ia ana o keia luakini, ua hiki alu no ia i a $6757.45, "he $3201.25' 1 iiini ia, a e koe ana ke koena o $$558,22 a na hoahanau e uku aku 0 ka loaa o na lulu ana ma ka. la i malama la ai na hana hoolaa, ua hiki āku jio ika 1354.25. " ' Ua hoomaka na liana hoolaa ma ka hora umi o ke kakahiaka o ka > lā 12 a pau ma ka hora ekahi o ka

auwina la, mahope aku o ia manawa, ua malama ia he paina luau mai ka hora ekahi a ka hora elua; pau ia, malama ia aku ka aliaaina Barena a ka ĪTaku, 1 laweīawe ia e R«v. J. P. Er'dman ? ka mea iaia e malama nei ka Papa Hawaii ame Rev. J. P, ,Tudd, ke kakauolelo q, Ica Papa Hawaii. Oiai ; e malama ia ana ka ahaaina barena a ka Haku, ua Tbapetizo ia iho la kekaM mau hoahanau Opio he elima no ka lilo ana aku i lala no ka ekaleaia, a o kekahi o kai a poe i bapetizo ia oia no ka moopuna a H. R. Hiteheoek (Hikikoki), ka mea hoi nana i kukulu i keia luakini a Kahu mua no oia ekaleeia. O kekahi o na mea- kupaianaha ma ka mooielo o ka hana hou ia ana © keia luakini, oia no ka unu ia ana o ka pohaku a nui ma na aoao 0 iuakini e kekahi ino nui o ka makahiki 1925, aneane elua maiahiki i hala a'e nei, v Mahope o ka pau ana o kela ino! aui i hoike ia a'e la, ua muu mokaki na pohaku nunui a. ku ole ij ka hoihoi ke nana aku; eia ka aua|neif he mau pohaku waiwai nui oj |ka ohi hapuku ia ana mai e ka wai e waiho kokoke ma kahi o ka luakini, a no ka mea, ua pau ua mau pohaku ala i ka wili ia e ka.

wWnni -wiK pnKak?: rto ka liana aku i ka inakini, i keia manawa o Vahi 0 na pohaku e muu mokaki ana, he kula maniania nani ia e waiho ala!" Wahi a na kamaalna o ka olelo *na a'e, ua ike mua ke Akua e hwna hou ia ana Kona Hale, nolaila- unu ia mai ka pohaku e ka ino nni a kokoke ma kahi 0 ka luakini, 1 **■ makemake ia ana o ka pohaku, «ole he luhi i ka hoohikihiki ana mua. o keia mau makahiki hal kauawaiu kumamalima o ke ku an%l o keia luakini, he umi mau kahu c|\ ka uoho kaijg ana, no lakou ka awe-*; liia a»a kahi o ka umi makahiki « <>i o ke Kahu hookahi no lakou keia uiau iuoa pahope a'e nei; j H. JR. Hiiehooek (Hikiko-; » iiev. F. Pogue (Po-kue); B«v. Lotrin Audrews (Loleaa ,Aualu).; iiov. A. 0. ; le P e )i liev. Heulu; Rev. £. Kekoa; : ,Rev. H. itftu«3e ; Eev. JQ. Eaai t e 1 ka.Hu luai uei i ELalaupapa j a : , ilw Js«ac D. laea, ke kaii» oka o £alua%ha i keia luauawa. M