Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 38, 21 September 1917 — Ke Koho Balota o na Wahine [ARTICLE]

Ke Koho Balota o na Wahine

Ma kekahi manawa i hala kokf aku ua hoike aku makou i ko makou manao maluna o ka ninau koho ba)ota o na wahine, a e kakoo eui ar,a hoi makon e like* me ke kahuahaa o na Pemokal&ka i hoo holo ia lua ka ahaelele i inalam ia ma St. Louis } MiBfionri, i ka mak«hikl i hala, e haawi ana ia mar»a i kek nme keia mokuaina'h "tf!rjton, i apono i& (- ia i hooko ia ka maiwo oko kflhiiflhfUJa rn« o ka waiho unn ukii o S»ntotoa f?}iafroth o ka mokuaina Colorado he kanawai iloko o ka ah'a senat*; o ka iihaolelo lahui ma keia kau o ka_ ahaolelo. , " Ma kei'a bila a ke senetoa, e haawi ana ia i ka mana i ka ahaolelo kuIrtko o Kawaii nei, e hooholo i kanawai e loaa ka mana koho i na wahine ame ka ole. " ■ « He kakoo nui loa makou i ka" loaa*«na o ka maua koho i na wahine'e like me na kane i"keia wa i kulike ai me ka manao o ke kahuahana o ka jioi\o Demokalaka, a pela p« no paha ma ka aoao Kepuhlika. ITe mea maikai io no ka loaa an«f o rta maiia koho i na wahine, aka, ia manawa hookahi he mea pono no e nana pu aku ia mua i ka hua oia mea e hiki mai ana ma o ka loaa ana ok a mana koho Ina wahine 3 he paha e pomaikai ai, a i ole, be mea paha e hoopoino mai ana mahope. Ina he niea e hoopoino māi ana mahope mai, alaila, he mea pono e noonoo ia tne ke akahele loa keia ninau, a no ka mea aole keia he niuau liilii, aka, ie nmau koikoi loa keia. I keia mau la, aia ina wahiitf Hawaii ka hapanui o' na balota i ua no ka loaa io o keia poho koho i na wahine, no ka mea jia oi aku nui o na wahine Hawaii a me hapa mamua o ko na lahui e, ke hoohui ia? Aka. he mea pono no e nana aku ia nma i ka hopena e hiki mai ana, a he mea pono ia makou e hoīke aku i ko makou poe heluhelu i ka hopt;na e hiki mai ana, a oia keia. Hoko o ua makahiki he umi oi aku, a i ole emi mai paha, e lilo ana ka hapamii o na wahine Hawaii i bapa uuku i ka manawa e _ hiki aku na makahiki o na kaikama.hitxe" Kepani i ka iwakalua kuinamakahi. He ehiku niakahiki i hala ae i ka helu o ka A. I). 1910, he 11,036 na kaikamahine Kepani i hanau i hiki aku no na makahiki i ka 21 makahiki; i ko na Hawaii "■ 9608 wale no, ua like me 1108 ka oi ae o na Kepani 1 ko na Hawaii ame liiipa i ia.

kaikamahine Kepani malalo mai o ka 21 makahiki a emi aku he 23,000 i ko na Hawaii wale no "he 19,44:0, he oi aku o 3560 i ko na Hawaii a me na hapa Hawaii ke hoohui ia. Ma ka hanau, ua kiokie loa na Eepani mamua o na Hawaii, a ma ka mako he Hilii loa ko na Kepani, 1 ehiku makahiki i hāla ae iK;i na li'-lu hou ia ka heluna kamika o keia Teritori, ma ia helu ia «na, ua ike ia, ua oi aku hanau 0 na Kepani. mamua o ka make, lie '7,400 a o ka oi a'e mamua 6 uu lahui apau ke hoohuihui i& e 3oaa ka hejl»>& o 5000. Ma kela ame keia nanau o na kaik&mahine o na lahni e a*c, eoi 'ana no hanau o na kaikamahine Kepani he 6,200 1 ko na lahui e a'e iloko 0 ehiku njakahiki. - Ina no ka hoohui ia o ka inana koho o na Kepani kane e loaa aku ana ia lakou ma keia muā aku, a ke hui ia me ko na wahine ina no ka loaa o ia pono i na wahine, he mea maopopo loa, e uiii pu ia ana ka mana koho o na Hawaii i hui pu ia me ko na Haole ame kekahi mau lahui e a'e iloko o na makahiki pokole e hiki mai ana, a kua aku ka hoomalu ana i na luna aupuni malalo o na Kepani, e like me »a luna aupuni kalana ame kekahi mau ano o «'e. Ma na niuau imi o iein ano he mea pono e noonoo ia me ke ,ykahele loa e na aoao kalaiaina a elua, aole he mea pono e puapuahulu, aole hoi e hoolHo i keia ni»au i mea paani kalaiaina e kuhi ana kahi aoao i kahi aoao ka hewa a pela wale aku, me ka ma ia hana ana, e loaa ka ikaika a loaa nui mai paha na balota, a no ka mea, he ninau e hoopilikia mai ana mahope mai, o ka oi loa aku o ka pilikia o na Hawaii, a no' ka mea, ina no ka maopopo i na haole keia hopena e hiki mai ana, e hoao ana lākou ma na ano apau e noi i na luna aupuni ma Amelika i aupuui komisina, no ka mea oia mau ko lakou iini i na wa apau i hala a'e nei, a pēla no i keia manawa. Ma keia ano hf pilikia no na Hawaii ma na aoao a elua; he pilikia ke Hlo aku ka hapanui o na mana koho i na lahui o, he pilikia ke aupuni koniisina, no ka mea, e pau ana ka ike

ia ank o na Hawaii ma ua oihana knloko o kela ame keia kalaua t> Hke nie k:i Moia. Kak'auolelo, a pela wale aku a p»u p u mo na oiliaiia o ko Teritori e paa ia liei e kekahi rnau Hawaii, na oihana ano nui a me kpkahi mau oiLana maklo aku. Ka ko makou manao a«a, he mea

pono a waHio. 0%%i kakou aliaolelo kulo&o e mai i keia niaau ano. uui o ka nawa, a he mea pono e ke akukele loa. ' Aole ko makou kamaiiio aua ma ; luna o k«ia «inau, he mea ia nu umkou 0 kuo aua i ka loaa o ka mau§ koho i ua waLine; aka, Jīe uiako-

make ko makou e uku i ko makou poe heluhelu luua o keia liiuau ano nui, a i ka ; "hiki, ana aku i ka man&wa p Imna, ua hoomakaukau. po© heluhelu maluna o.k&ia ninau, nui, a no ka mea he ninau nui ieia! ,no ka pono laula o _ka leihulehu mai 0 a o o ka aina ma keia mua aku e hiki mai ana. Ia manawa aole makou. 1 hapai mai i keia ninau ma ke ano hookae aku i na lapana, aka, he kuko kela ame kamailio ma na ninau pili lahui no kona hanau iho, a pela a'e ana no hoi ia īahui no lakou ihq. O ko kou wale no e upu aku nei, e loaa ka hoopouopono maikai ia o keia ninau ma ka manawa -e hiki jnai ana. "* ' . .