Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 47, 23 November 1917 — HE MOOLELO NANI -NOVELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONE-Ka Moi o ke Dala i Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga [ARTICLE]

HE MOOLELO NANI -NOVELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONEKa Moi o ke Dala i Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga

Xu k'; Asuloluh; Palakiko hoi 112 ukali ana mahdpe o ua paa maw- opio a toe ka laua mau kauwa,'a lakou nei hoi i hiki aku si no kahi o ke kaa, a kau ak« la i&t-TisrTnm vj>io aeHrinrlcrlaua' kauwa wahJue a ke kalaiwa hoi i hoi* ae ai ma kona wahi,'a i loko o na lululima a me na haawi aloha hope ana, ua kaawale ae la lakou "me ka Makua oka Pono, a kamoe polojei aku la ka lakou hoio ana no kekahi wahi haleaina uuku fr Manika, no ka hoopiha ana hoi i ka'-hia oka inaina, a ma ua wahi hale-aina nei hoi lakou i hoomaha iki iho ai, ana kamaaina hoi o ua wahi taona uei i kamaaiaa i ua Hone uei i ninau mai ai no na Lede Ui Opio, oiai, aole lakou i ike i kekahi mau wahine opio ui e like me keia ana c hele pu nei, oka ua Hone nei w«h> «o i hoike aku ai i ua poe uiahaoi nei o Manika, he mau rnalihim hanohano laua no ko'u home kuawahie, a e ana hoi oia ia laua ano hoomakaikai; a pela hoi i pau ai na niele ana a ua poe iiei, me ka miamia ana mai hoi a piha kahi hale aina a lakou e hoomaha nei, ana lilo toi ka kakou Ui Veloleta i mea makaikai nui ia

a Uiis kzua kauwn wahine opio Euiale jue ko lakou mahalo pu anā iioi no kona wahine ui a me ka oluolu o kana mau. kamailio alia, a ua ku liooliiiii iuaoli uo aa kamaaiua ; a pau o ua wahi kauhala nei o Ma-! uika no ua Nene Ahiu nei o na ka-' pawai hala'i lana malie o ka Mai-' wai Olona, me ko lakou haupu ole j ae hoi o keia mea nani no a lakou e hoohihi nei o ka manu no ia a ke Wki kuawahie o Rama i ho£paaia ai imua o na Lalani i Moiwa-* hifie no kona home nani a ke aloha a mo ka nāni i noho ai, aka, na ke au o ka manawa e hoiko mai ia lakou i ka mea oiaio, e Hio ai hoi 1 mea ua lakou e kaao ai no ka mea nona keia looolelo a me Hone hoi ke keiki a ke kanaka kuawahie waiwai 0 Kama. ;/ j Ma ka hora lou» auwina 1« nei, aia ko iakou nei kaa kaahele ke moūo pololei la no kona alahele e hoohiki aku ai no kahi kuaaina kuawahie o Rama me ka mama nui, a iiia. ka hora 8 oia po i hoea aku ai ua kaa kaahele nei me kana mau -ohua kiekie no Eama, a ma kā home hoi o ke kānaka waiwai i ku iho ai ua kaa nei a Hone hoi i lele koke ! iho ai ilalo a k&mo aku la oia iloko, ka mea h»i nana i hoopui)va aku i kuua uiau makua & luuu hoi.i ninau 1 mai ai roe ka leo aloha keiki. j Aol© hoi oe i hoike mua mai ai e ,koi mai aua ot> ■ pehea keia huakai , ' poelfeele au o ka hoi ana mai la, ūa! pilikia anei oe i kekahi raea ? j AoJf au i pilikia no ka'u hana I maloko o ke kulaiiakauhale, aka, i ] oiua i ke kuuiu o ifeia ,hu3ij jhci aua' iual ,la o'u uo ko ,kakouj [home nei, ua mare ia au me ke kai-1 jkamahine a ke Kauna Matileta oj !Lomabade nei, a'u uo hoi i hoolauna! -'nua aka ai ia olua ma kela mau j pule loihi i kaahope aku nei, a aia j loia maluna o ke kaa i keia manawa I a mo kana kauwa wahine kahi i kali j jai no, na hohokipa e loaa aku gnu | iaia mai a olua aku, a ina aole a |uLua mau hookipa ana uona, {ilaila, & haalel© koke iho ana au i ko kakou home nei i keia manawa a auwaoa aku hoi mahope o ka ruea a'u i aloha ai. TTa lawa e ka maua keiki aloha, e kii ak» i kau wahine a hoihoi mai iaia a hoihoi mai no loko nei o kou howe, ua makaukaū kou mau makua % apo aku i kau wahine me ke aloha ! oiaio. \vtdii a ua niau inakua aloha keiki uui wale nei, oiai hoi o Hone i huli ae ai m6 ka hauoli a kii aku la i kana wahine a lawe mai la hoi imua o kona mau makua nei hol i apo aku ai i ka Ui Veloleta, ka laua hunona wahine me ke ohaoha nui, oiai nae ho iko lakou nei kaa kaahele i hoi aku ai no kona walii mau, a na makua hoi a me na keiki e lilo ana iloko o &a olelo hookaau no kwhiiia h <ii|no i hana ai m<j-

ko laua manao poiio!, oiai liōi te kuke e hoomakaakau mai ana i wahi uoea ai ua lakou, s iloko o ka hapalaa hora Waie no keia lioonanea ana >W « utkvu, u* nmkouka'u mai i& im w&hi inea ai malun o ke pakaukau a l»kou hoi 1 ai iho ai i ko laktni pnina nlilhlii hii' k« liHiioli nui, oiai ua hele lakou a pau s po3ol«i maoli qo, a i ka pau ana o ka 1«, kou ai ana; ua hoonanea iki iho la l«ki>u u ntt Im maluhUuhi i kono w*i ia lakou e hoi e oluolu no ke tia oia po, oiai hoi ka Ui Velo(eta me kana Hone i hoohala iho ai ma iā po i to laua j>o mahiaa iueii mua lua iloka_o ka berita maeiuae o ka mare, a o ke kauwa waiiiae opio hoi ma kekahi rumi okoa i Lookuawale ia noua OUi Loi iu {uakua tuakoc keūki noi i kukakuka iho ai oo ka meu pouo o haua »ku ai uo ka !aua keiki auio ka laua hunona, mahope o ko iaua uooaoo loihi aua ua hooholo iho la. kua # hoihoi i ka ]aua keiki auio ka wahlue no ko laua wahi kua wahie kahiko ma Iloilo, he kanalima hoi mile mai Rama aku, a he wahl kupoao hoi ia a laua i mauao oiai, aia uaalaila kekahi hoine uui o lakou kaLi i ku iwaena o 'kokahi mau pupupu hale he uui wale'i noho ia e kekahih mau ohua 'lehulehu; a i ka holopono ana o 'keia manao ia laua, ua haule aku Ia iaua hooluolu me na ma&ao hauoli a pioo ano puiwaiwa mau no hoi uo ua haua a ka laua keiki, a ma %.a kakahiuka uui o kekahi la ae mahope iho hoi o ka pau aāa o ko !akou paiha kakahiaka ua hoike aku ia ua mau makua nei īmua 0 ka laua mau keiki no ka laua mea i hooholo ai no ko laua hoi i kahi taoua o iloilo e noho ai, i ole ai laua e loaa i ka'pōe e huli mai aha ia lpua.

j I ka lohe ana o Hone i keia majnao o kona mau roakua ua hauoli loa oia me Yeloleta, nolaila, he elua la uiahope mai, aia laua i kahi taoua o looilo kahi i noho ai iloko oka hauoli ame ke aloha oka ipo i ka ipo, nana hoi i hoopipili loa aku i ko laua mau puuwai i kahi hookahi ue he niana i la i kui ia a lawa, no" ka inea, e piit mau ana laua i na wa a pau me he hipa keiki ,1a ma ka aoao o kona tnakuahiue, a pela no hoi laua i haku mau iko ai i mau mele hoalohaloha no ke auo o ko laua noho ana lloko o ke akahai, ka oluolu a me ke aloha, ua mahuahua loa aku hoi ka ike i loaa ia Yeloleta ma ka haku mele ana, a pela no hoi ma ua mea kani he limahei maopopo oia a kana, lione i a'u mau aku ai iaia rae,ka hoomajaawanui, a pela no hoi laua i lilo ai i mea nui i na kanaka apau o kahi taona © Iloilo, e laa hoi ko laua launa mau me ka oluolu iwaena o lakou, a oka Hone hana maa mau hoi iloko oia mau la oia no ka uhai holoholona ante ka hoomakaijkai ana hoi i-kana Yeloleta mafoko o ua uiulaau, na owawa kuhoho ame na mauna a ko laua mau puuwai hoi e hoopiha.mau ia ana me ka hauoli me he mea la no laua ke ao holookoa ame kona mau mea nani a pau. O keia hauoli no nae niawaena o ka kakou mau opio za# ka pumehana, aole no ia e li'uli'u loa aku ana e like me ka laua ilia mau ai, oiai e haehae ana ke aloha oka wahine no kaaa kane, a o ke kane hoi no kana wahine, me he wahi *kaku ia i jnaalo ae a naio aku iloko oka imo ana a ka maka pela iho la k© au 6 ka manawa ame ka hauoli ». hoe* mai ai raaiuna o* ka mea aoaa k«ia moolelo ame kana Hone, ka mea hoi ana i aloha ai me kona puuwai apau a kakou hoi e aui ae ai e o'u mau makamaka heluhelu, c nana aku ai i na hiohiona uluku pioo oka home kakela o ke Kauna iiiekie Matileta ame kana wahine. No ka mea, ma ke kakahiaka'mii o kekahi la ae, aole i loaa he mau hoohuoi ia ang a hiki wale no i ka wa i makaukau ai oka papaaina kakahiaka o na Kauna akahi no kekahi o na kuwa a ike i keia alapii kaula e moe mai ana mai ka pukaauiaai mai oka rumi moe o Veloleta © hamama ana a hiki lhma o ka lli laumania oka wai, oia ka ke kauwa i hole aku ai a ho ike i na K.auna no keia mea aua i ike ai, nana hoi i hoopuiwa aku ia laua me ka pihoihoi nui me ka maopopo ole hoi ia laua o keia mau hiohiona auo e, a i ka hele io ana aku ka hana e nana i ka rumi moe oka laua kaikamahine, aole oia i loaa aku ana mea hoi apau o kona rumi moe e wiho niai ana no me ka aiaikai, a « Kk? no boi me ka nalowalfr honua ana o Teloleta, a pela no I nalowate pu ai kaisa kauwa wahine,'

a ma ke alapii lf.kou i hooiuaopopo ai ua mahuka maoli aku no o Yeloleta ame kana kauwa wahiue uo kahi i maopopo ole, ka inea lioi lunA i hookauinaha loa aku i kt* manao o na Kauna nana hoi i p&fe oe i ka ono. a ka ai mi ko laua pirn ae. A, ua lutii a uo hoi ua. huoumuuo iloko o ua mau Kauna noi me ko laua mihi ana ilio no ko laua ouooiiuu ana i ka laua kaikamahiue e mare me ka mea ana i makewake ole i, pela oia i mahuka ai mai ia laua aku, he niau kohokoho wale uo nae keia a ua niau--Kauna nei me ko kua hopmaopopo inua ole ae e ua paopao mua ia ka buewfi kapu a laua i uuliiaa ai e kahi eueu o llama, ku mea iaia ka laau kaulana o Makalci kii uo ka pu ai ka"wekiu i ka Dtiu hoi o Nuroelani, ku pu<!pae kapu hoi e na pe'a o Tahiti, a 'ma ia a holookoa no hoi a po aolt 'loa ua mau Kauna nei i puka iki (mawaho o ko laua home kakela, a 'ma kekahi la ae ua hootfna liilii aku la ua Kauna Sfatileta nei i kona mau kanaka no ka huli ana ia Veloleta ma na wati pu o Lombade me kona olelo ana hoi ina e loa a o Veloleta i kekahi o kona mau kanaka pdnoi, e loaa no na hoohanohano ia ana mat iaia aku, ua lilo ia i mea no kona poe kanaka e hooikaika ai i ka huli ana me ka pauaho ole.

.No ka Haku'ppio Sepa o Konia, ua hoopuia loa ia pia no keia aalowale honua ana q ka mea hoi ana i kuko .'trip loa ai ike ao ame ka po/ ahartorrtttETkinOTTu ai no kaii) on a Kauwa, a mahope iho o kona waopoj>o ana i na mea apau, ua komo pu aku la ua Haku .opio nei o .Kama mi ka hull pu ana ia Veioleta ana iipi i hoolimalima aku ai i kekahi huina kanaka nui malalo o kona mau hoolilo ponoi no ka huli ana a loaa o Veloleta, ana kanaka hoi a ua Haku opio nei i hoolimalima aku ai i hoomaka aku ai e hooko i keia kauoha me ka hakalia ole, aia hoi lakou ke halo a noii la maloko o na poopoo a pau o ke kulanakauhale' aohe he wahi i ko& me ko lakou maalo ole, a ua alahula maoli no hoi o loko o ke kulanakauhale o Milana ame ke kaiana ama o Lomabade i ka nui oka poe huli, eia nae, aoe he wahi moali i loaa ia lakou, aole no hoi he wahi laa, he oki loa no me he mea la ua ale maoli aku no ka honua i ka kakou Veioleta, e loaa hoi ka loaa ole o kahi lono no ua Ui nei o na kapawai lana malie o Olona

Ua holomama ae Jxoi keia lono hoolele hauli maloko o Lomabade a puni no keia nalowale honu aana o : Veloleta nana i hoonaue aku i~ka ;puuwai o na keiki a ka poe koikoi i jhooinaka.leho mau i ua Uene ahiu >nei oka muiiwai o Olona, ua lilo juo hoi ia i mea kaj.o nui ia maloko* o Lomabade a puni me ke kohokoho wale ana ihoh no hoi oka lehulehu me ka iakou mau manao ponoi, ilia aole i manuka o Veloleta, alaila, ua aihue maoli i oia me ka inaopopo ole, ua ano pioo a uluku maoli no o loko o ke kulanakauhale iloko oia mau la no ka nalowale ana o ke kaikamahine ana Kauna o Lomabade, a.e ike mau ia ana*no hoi napoe a pau i hoolimalima ia i ka maalo ma na wahi like ole a pau o na pa. Lena o Lomabade me he mau ilio hanu meheu la, aka, he hookahi wale no a lakou lono i lawe aku a hoike i na Kauna ame ka Hakuopio o Sepa he nele me ka loaa ole o Veloleta.

A hkla ae la he mau la, aole no he-wahi lono iki no ka loaa o Veloleta i ka poe huli, ua hoopiliMa loa ia aku hoi ka manao o na Kauna no ka laua kaikamahine, a Q ka mea oi loa ku hoi oka hoopiliaiku ia me ke kaumaha, oia no ke Kaunawahine Kiekie Maciliano Bttpo, ka luuui makuahine hoi oka kakou Veloleta, me kona hoopuka mau ana hoi i ka inoa o kana kaikamahine i na wa apau, a waiho ho ioia ma kahi moe me ka nawaliwali nui, a i ka piha ana he ehia pule mai keia 'manawa mai i n&lowiae ai o Velo- ! leta, ua hoea loa aku hoi ka hull lana no kahi kuaaina o Manik. I A malaila hoi lakou i lohe maIhuehue ai i ka hoea ana aku o ke'pahi mau wahine Opio ui elua me kekahi o na keiki kuonoono oia matt 'kuaaina ma ke ano makaikai, aole nae hoi he ano maopopo loa e laa hoi ka nui loa q na poe makaikai malihini i hoea aku no ua mau wahi kuaaina nei, &k& 112 ua lilo, iae keia wahi lono moowiki uuku i Jpaa i ka poe huli j mea no lakou ejf&uoli ai no ko lakou hoomaopopo wa hoi o »* wahine opio | ike ia a£ o Veloleta no ia ame kana kauwa waafae opio, kona ukali, a ua lawe ia aku

hoi keia loke a loaa na Karma am<? ka Haku opio o Sepa. ka mea nana i koouluku pioo toa aku i ka wanao o ua man Kautia nei ame ka Hakn opio hoi iloko o ke kaumaha ame ka minamina, no ke pakalaki mna loa i loaa iaia ma kana imakai noi wahin>* i puehu aku la ka niilri i kf keiki kna wahie o Hama TTa hoea kino aku hoi ke Tirana Matilpta ame ka TTaknopio mo kn tfmm. nni no na vain kuaaina noi o TManika, a mahopo o ko lawn nvnaninan pono ana me ko slfaholo, na" loan iho la ia lana kokahi wahi Tone no ka iko is ana o na man vahrno opio "noi ma kfthi o ko kahunapiile e noho an ma na waM knaaina nei, aole nao ke moakaka le'a loa o pavi ai ko pohihihi o ke TCauna a me ka TTaknopio, no ka moa, h> loa na ike Hke ok% oiaij "he okoa "ka kokahi i kekahi.