Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 49, 7 December 1917 — Pani ia ka Hale Kuai Bipi o ke Aupuni [ARTICLE]

Pani ia ka Hale Kuai Bipi o ke Aupuni

īla lilo i uiea kamailio inii ia pani ia ana o k$ hale kuai Wpi liiliī o ke aupuni e ku nei ma ke alanin Mauna Kea, bfc halfe kuai bipi " liilii no ke au aupuni T£ritori a me na hua ai o kela ame keia ano a na po<i mahiai liīīii. e lawe nei i na aina hoōkuonoono maī ke au;puni aku. I ke pani ia ana o keia wahi e ioaa ai na io bipi, ua ak »»a' '>« kue *na he nui, a o Vu oi h»a o n« wahine ka poe hele nui ma kola «rfibi e kuai ai i ka lakou īnuu io bipi ame kekahi mau mea e a'e e pono ai keia noho ana h'onua ana. na kumu hoohalahala a keia poe wahine haole, e olelo ana }akou i ka hana kohu ole o ke pani ia ana o kela makeke e kuai tnai ai i tiB io hipi i ka lehulehu, a oiai he wahi makej>oi>o loa kela <5 ka io hipi mamua o ka makeke kuai i'a ame ka makeke kuai hipi e ku nei ma ke alauui Moi i ike mii ia ma ka inoa "Me&opolUan" a i kam&ainn hoi i na Hawaii "Ka Hale Kuai Bipi £r Wala." l|a na kumu hoohalahala a keia poe wahine haole, e olelo ana lakou 0 kahi kupono wale no kela i na poe hapa mai o na !oaa§e loaa ai na # io hipi no ke kumu kaai, pla hoi ka mahuahua.o ka mea e loaa mai 1 ka mea koai akix.no ke dala aua e uku aku ai aka, ma kekahi wahi «-okoa a'e fae Jii!ii loa kā mea e loaa m»i no ka huina da!a like me kau « uku aku ai ma keia w^hi. O ka mea nana e hoolako mai i na io hipi no keia makeke, oia no o Kauka Raymond o Ulupalakua, * Maui, n»ni ka hoomaka ana mai a' hiki wale no i ke pani ia ana iho e na poe ia lakou ka mana o keia makeke o ke Teritori, oia hoi na lala o komiaina mahiai ame ulnlaau. Ke manao nei makou, ua kupono īnaoli ka hoohalahala ana a keia poe wahine no ko pani ia ana o keia vrahi o ka lehulehu kahi hoi e 3oaa Bigi ai na io hipi i ka lehulehu no HPknnm knai emi mai mamua a'e o kekahi wahi okoa, a ma ke£ahi oleio ana a'e, e mahuahua ka mea e loaa mai ana i ka poe hapa mai o na k>aa; oiai, ma kekahi wahi okoa he liilii loa ka mea e loaa mni tK> ia huina dala hookahi, ■lTa hoolaha ia a'e ma na namu o kakou, i ke noi an* aku o kekahi mea i hana iho nei innloko o keia wahi kuai bipi e haawi ia m&i iafa Ice leuleana o hoomau ;t ke aua i na io l»'pi m« keia wahi, a h^ a ka manawa o k>>; kali lioomahawauui ana, aole he paop 5 loaa mHĪ, niai na lala lUai o na komisina mahiai ame ululaau

a ma ia ano ua hoopau walo ka meu i tioi mai i kona manaolana no ka hoomau aku i ke lpxai na mai i.na io Lipi i ka lehulehu. Ua olelo pu ia a'e o na lala o na koruisitia mahiai ame ululaau, lie poe paa mahele wale iio lakou apau no ka hui hanai holoholona a ]kla no »Ui na hui kuai hipi ma ke kulanakauhale nei, nia ia aiio paha lakou i hoolohi; ole mai ai i noi a keia iiiea o k« noi ana aku f a pda pu hoi iue. ria hoohalahala ma ka aoao o na wahine, Malia no k« kaa ana i na wahine ka hoohalahala ana ke kumu hoo--sohe ole iaai <> ua komlaiua iu 1&kou ka 'iuana 'iio ka raea he poe 'wahirte lakou; aka, e hooiaauaoia, o na wahine i hoohalahala iho nei, o kou ka poē maopopo i ke kuai ana i na io bipi no ka mea o lakou ka poe e hele ana ma keia makeke, oiai ka lakou mau kane e hele ana i ka hana; aka, ine keia mau ,mea apau, ua hookuli iho la na pepeiao o na komisina. No iieia mau kumu a'e la, i ala mui ai ku ninau heaha la ka ka waiwai o ke kukuluia ana o keia inakeke malalo o na hoolilo o ka lehulehu? Aole anei he wahi ia no ka lehulehu e lawe aku ai i ka lakou mau mea kuai, a kuai aku i ka lehulehu no ke kumukuai kupono uiai, aole hoi o ka wikani loa e like me ua makeke kuai bipi me ka uiakeko kuai i'a ? Ma keia pani ia ana o keia wahi kuai i'o bipi malalo o ke kauoha a na komisiiia ia lakou ka ikm, ua hoike maopopo mai lakou, aia iloko 'o lakou ka makemake ole i keia makeke, no ka mea, he uiea poonao akn ia i ko lakou mau pakeke, oiai i- keia m'anawa he pii maoli lee knmukuai o ka i'o hipi, st ma o'kp pani ia ana o keia puka liu, he mea ia e hoopuipui a'e ai i ko lakou mau loaa, a ma-o aku oia e ma-1u ana ka lakou aka no ka nui o na pomaikai e loaa ia lakou ma k<» pani ia ann o keia wahi, O ke j)ani ia ana o keia wahi, e pilikia pu.ana me na poe mahiai liilii i kahi ole e lilo ai ka lakou mau mea kanu, oiai ke kau mai la na maka o kela poe, keia wahi kali: e lilo ai ka lakou mau mea kann e waiwai ka lawe ana i na ninn aupuni niai ke aiipuni inak līt mea pono no i ka ahaolelo, e pouo i ke.ia wahi o ke kanaoiii hoi, aole he mea pono e ia kekahi īueā, & īuau mea paha, e paa ana he ni.au iuahele iloko o na bui hauai holoholoiia a hiu kuai hipi paha, uo ka mea, aole oia e naua ana i ka pouo o ka lehu-

lehu, aka, i kona pakeke mua oia e nana ai, a mahope aku ko ia lehulehu.