Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 9, 1 March 1918 — HE MOOLELO NO LOLE KIGULA KE KANAKA OPIO ILOKO O NA WILIAU O NA KUKO O KE KINO AME KONA MAU PAAHANA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO LOLE KIGULA KE KANAKA OPIO ILOKO O NA WILIAU O NA KUKO O KE KINO AME KONA MAU PAAHANA

\ pau uo hoi ka'u mau mea a'ū'i manao ai, uanea wale aku no Tjtof, a iiiki i ko'u makahiamoe ana. aku nei au i ke keiki alii, e lioooliiohi oe, 110 ka mea', be haiia ko ka Ia ( e hiki mai ana. Ae mai Ia no hoi kela i ka'u mau olelo, haawi no hoi ke aloha jpt. O ko'u huli hoi mai la jio ia. Ua hele ae nei ko'u mau kanaka kīai pili kino, e huli ia'w. Ia inanajva hookahi 110, ua ike aku

n.ei ;iu :ite ko'u uiuu kanakii i keknlii , kitio oU, t ke kotito una il'oko o| ka hak a liiki i ka puku uua mai iwaho, Ta kauv'ha kokt; alu |a #uj j ko'u inau kanaka e maVgaij£ e ha-j hiii iuaUope.ū ktīia mea k|no ( ho«.!o'!i<' maj ln i ko"u I<'o, ko(nio aku Ia au v. īkt; ike ulii, uia' f. \Yiiibq nna k<;. keiki, ua uiake. ae Jy.au c nn- ( !ltt i Uōr» s],ua no, ia nie ka_ hapa o js£ia po. la'u i ipukamai ai, mai loko mai o.ka hale ke e kakali kekalū. 'u ko'u inau kanaka ia'u. tu ike aua '»ai nei I.a'u, ua Koik» koke mai laj no ia'n, ua hele pololei aku uei kelal ikniiaka ola a makoō i ike ui, a koiuo |i kiih! o ku Bu!oiui, Aolie i ]oihi ! puka uuū lu, lioi pololel »ku |la, a hiki iloko « k« hokele. uui o ;.knko.u e kuulana uei, a hiki i keia inanaua, ua wehe hou ae la au e uajiut i ka'u waki, he umikumaiualinia ijiinute aku i koe kani ka hora ekolu. pau ana no o ke kamailio o ko'u kimaka uei, ua hiki i'o aku uei au i kalii o ka Baloua i keia manawa a'u i hoakaka. a*e la ua afa mai $ei na ohana a h'ki i'o i kei uianawa, a'u e kamailio nei, ua hookomo mua ke T)uke i keia koolaha īloko o ka hale pai. Apau keia hana a ua Duke nei hoi loa i ka hale lawe mai la he eliiua o kona mau kanaka, Ma ka hapalua o ka hora ekolu, ua hiki aku ua Dūke nei i f ka home oka Baloua. Ia īnanawa ua Duke nei i hoalu aku ai i na ohana me keia ol&lo ma kona waha, "TJa make ka Balona." TJa ala mai na ohana nie ka hikilele nui. i ka manawa i hele mai na ohana ma o ka Balona, e waiho aku ana ke kino wale no. TTe mea eke kaumaha o na makua. Kia tiae na olelo hoolana a kc I)uke 1 im makua, "l'a inaopopo ia'u arne ko'u mau kiai pili kino nei ka noea nana i Jjjma i keia kalaima." ITe oiaio, i ka'lohe ana o na makua i keia mau olelo, uh emi aku kekahi mau manao kaumalia loa 0 ke aloha. "Pane hou ke kolohe, e paa 'koke aku ana ke kolohe ia'u' i keia manawa. A pau keia mauoleloaua Js«Ae>mwai f eWle nei&iua fJE'okSui īluli W.lhai U ftve ko»ft ma« kanaka, no kahi o ke kei£ialii. A **l& manawa otia i huli hpi mai av J « f o aku ai i kona ftiau ' lakou mau mea e olelo ai, a hik' mawaho o kahi o keiki alii, o hora elima no ia o ia kakahiVka nui. Komo aku la ua Buke puuwai eleele nei iloko o ka lumi o ke keikialii, he mau sekona, puka hou mai la iwāho. līele loa aku ka īumi o na makua, Koakaka aku 1a 1 keia nuhpu hookau,maha. He oiaio/ua puiwa na makua o ke keikialii, a me na oha"na e a'e. Ua hele Tike mai la na ohana apau e nana i ke kwkialii. Va loaa mai \a ho ke tino puanuami o fke e waiho ana iluna o kahi moe. TTa m» ka aoao eha.)

lik« «* makua tm« na ohan» e aV, i keia manawa, jne lta pupul?. ka iue&i he ttiake k*ts ilokrf n ke p*luioob% f > iiiii t o ks iioonoo o na ihaua *pau. Kinau mai la ke alii, ka imkuakaiie o ka niei i rnake f i kf i>uk«. ī T a baa wo ia oe, ka boohuoi i ka m*a nana kfia raan liana iima koko f> ka hiiahila ol»\, o ke kīiiwiia Imahaa. A#>, wahi a kft Dukf, i i'iai «i, imua <• iid maktia, l'n jikt* no na hoakoka » un Duk'f iii-i i k'-i» iiiaunwa i!ir- nn lioakaka iinua ii k.'i llaloua makua. Haawi m;ii hi k<- nsii, kfl niHkiifikaiK- r i nu kaiioha i ke Ihik**, «; hana sku <*' ma nu ano apau, no ka mea, owau I>it iik' <**, nialunn o ka ninau da)a, atnc ka iiinau katia Ua ohio!ti loa ua īhike noi ma o kona maii Miaīiao i kei,a paiie a ka makuakai><; <> k<* alii inake, I kr- kani «na o ka hapalua hora elima o ia kakahiaka nui. Ua haakle iho 1a ua Duke lif*i i kf-ia ohana e paiauma una i ka luuluu ame ke kaumaba hiki aku ia imua o ka oihaiia makai. hoakaka akn la e īike iuo iiu hoakaka maluna ae la. Lawe aku la ka ilamuku i kfi mau hoakakn a ke Duki?, aole ma ke ano manaoio, aka, ina ke ano oin ka moa iiaua e hwoko lut mnna o ke kauawai, Ua hele mai la ke i!annikvr a mn kekahi inau makai e aV a hiki lnkou i ka hohAp. "E īiuli a'e kakmi, f nana j ka T/)h* Kigtila inmi hooponopono ame kona mau lnnakanawai. I k<» ahiahi ana iho, ua hoakoakoa a'e lakou apau iloko 0 ka iumi hookahi. Ua kaa mua no na ka haku hale ka walaau ana o k«ia ninau hakakalua, TJa kanalua au i kou lanakiia maluna o ke keikialii, no ka mea, ua lehulehu na poo a'u i komo ai ma ke ano lunakanawai. Eia kft moolelo »'u i ike ai, i paanaau ia'u. Tenei; I ka mariawa o hooJ»akaukau ai, u noho. mai na lunakanawai. īa maaawa 1 k« r&»ke, me ia anō iho la e hana k kr. Tna lie ike kou e makiaala U>a, iua na ano apau, mai liaawi aku i manawa e !anaki?a mai ai. Aia a haule keia poe alii liookiekie, alaila, o!uolu na ohana o ka poe 1 make mua. Pune ku meu i kukana inaiuna o ka hana' hakakalua., Tna <• hcxi(ii Ukou a ekolu i kekahi helehelena <t ke kulana ppwa, Oiai na lunakanawai e hoakaka mai ana i na rula o ke kulana o ka hāna. Fa hiki ia'u ame ko'u mau paahana ke paaai lealea ia lakou me he iole 'la. Aaianl! o fceia mau hoakaka ana a Lole E"igtila, imua o ka hakjj ha!e, im loaa aku la ka manao hauoli i ka On» hokele. Ua olelo maī la o Kigula ja laua a elua. Xna e haule au imi/a o keia poe alii puni koko, ma ke ano heinahema o'u, ina paha no ka make, a i ole no ke ola paha. Tna no ka make, e mahele olua i na waiwai o keia wahi buke a'u e malama nei. Keia wale no kan kauoha ia olua aole ma kekahi ano e ae. Apau ka lakou mau kamailio ana, maluna o ka ninau hakakalua, ala wale aleu la no lakou me ka hoonanea ana, uie keia mau alakai olelo ana a ka haku hale. Ke manao nei au, ua hookumu la,

k< s ia paiii ana n oiikou mamnl! oka hih*- ana i» iiii keiki alii. O oe kekahi i loas kf k»toua Hoko o ka" inoiwahine Sofia, o ke kulanakāuhik nei. T*a oiaio kan, e kamaHio hoehuōi mai nei ia'u, wahi a lU3* Xo ka mea, ua hoike mai ie*», ka Moiwahin* noi » p«H «na bq lakou m»i. A"n nohoi i nianaoio ai, o Sofla imh, he keīkiraahitift oia «b»V * k«kahi poe alii a i ole kaukau alii. Ina i loaā maa ia'a ka ike ana, he moiwahine kalannu keia, aoie au e haawi ia'u Fho iloko n na hot<haeha *i« ana o kou poilwai. R ike mai oe, ua halawai ati me na kauuiaha i keia inanawa ft kaua e kamailio rtpi. Ko ka niea, hfK>[>ai ift b\i e ka molwahine, he kanaha kumamawalw hora. Eia ka manao o keia hoopai, ina aole au c kaawale akn rrti keia aina aktj, alaiia, kau mai ka moiwahine i kan« hoopai ponoi malunaVn, O ke auo o kana hoopai, aole au i ike, he make paha, a i ole he ola paha. Mh ke kakahiakanni o ka hora ehikn e piha ai ka mana-wa, o ka la apopo. ?fiiiau mai la na liaku ha!e nei, no keaha mai ke kumu o keia hoopait Paāe mai la o Lole Kijgnla, lfo na hana hoopakele a matta i ke ola o ka moiwahine ame kona mau makua. He oiaio keia mau olelo a'u. nn ka mea, na hoolaha ia mai keia man mea i hana ia, iloko 0 ka p» alii. ( Aolo i pau.) HOOLĀHA 1 E uialama ia ana eke Komiaina o ii« Ha«a Kivila o Honolulu he hoike hookuku laula a i hoonohonoho papa ia ttia ka Haleknla Kiel- - McKinley, kihi o na alaīiūi Boretania atne Victol*ia, Honololu, ma ka poaono Maraki U3, 1918, ma ka hoi a 7:30 p. m., no ,na makaainana Amerika e makemake ana i mau kulana oihana maloko o ke Heena Kinaiahi o Honoht!u anre ke Keena o ka Oihana Makai o ke Aupiih S Kulanakauhale a Kalana o oia hoike ī

e malaniaia ho ;a mifeo o na rufa aiiit* iu hooponopoiK' ana « k? Komūiiua i j>leioiu, no kuUna oihana malalo nei: OIHANA KJNAIAHT. !toik« laula uo ua inea apau, OIHANA MAKAI. > Hakai Kaulio, Makai Kuhina, Makai Motokaik«la, Makai Kaa, Makai-kiu, Kiai Halepaahao, Makai m »»a Koaaina ame na Wahine Hooponopono. TTa. hiki no e loaa na p< j pa jpa*fUakalialia m na j>alaj>sla noi >na ke keeua oihna o ke kakauoielo o ke K«l&KAVauhak> a K#i|»fi nia ka Hale Mclntyr«, Honolulu, « e pono « waiho ia ae ia palapala noi niAlok o ewaiho ia ae ia palapala noi nialoko' 0 ke keena i olelo ia ae ia, aole ej bhi aku inahoiw? o ka hora 12 awa-l kea o ka Poakahi, Maraki 11, 1918. | O ka nuw noi, he mea oia e ana maloko o ke Kulanakauhale a' Kalana o Honolulu n«> ka manāwa^ 1 emi oie iho malalo q hookahi «uā-1 kahiki mamua ae o ka la o ka Ito-] tke«ns. - " i f Oka mea e noi ana no ke knlana ■ oiakai kuhuina a i ole makal nana kaa paha. e pono e loaa iaia ke kie- ; | kie o «iima kapuai ame eiwa inīha,' a he kanmaha kona i emi ole ihojnialak> o ka 150 paona, a no ke kft-: |naka kinaiahi hoi he kaumaha 'i emi oh iho malalo o ka 145 ona. *• i O ka poe noi no na kulana apau mawako ao'o na wahine;hoi-' ponopono, e pono e hele ae e ma ka īlale Hooikaikakino a ron. kihi o na Alanui Alakea Kalepa, Honolulu, ma ka Poaono, Maraki 16, 1978, ma ka hora T2 awakea', no ka hoao ana i ko lakotf tii»u~litfhuki ame ko lakon kino, ] Ma ke kanoha a ka Honolnlu Civil'Semce' CotHOTiBBiōn. f D. KALAI}biALA|fI,