Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 17, 27 April 1918 — LOLE KIGULA [ARTICLE]

LOLE KIGULA

O kau ei ia snw ka'u ia. TTa naua mai 3a ua keiki lawelaw!: t ke kehuua ia ian<?i he oiaioHa ike peno )nni la no koiia tnau raalta nxrtoi 1 ka ckc-kf-u o ka manu aeko o Aineiika, i' hulal? aku «ī).b i ka poho lini». Ua hoopii ia atu ke anu mae-' <-le uia iiS kumu pepeiao o ua ka-| iu6aiua uā. līe men loso no ka i j ke au\< kt kuu:ika in-u e ikf* ws!t maV 110 j ua ek'-keū o kxt th»iju aeko A.i»e- j lika. A'', iii' k» hf* nui k* \ iuttk«ui, utH <• u\>oi aiui tta ehou o| ua tn j kn ui'i. So k® mf*a, 0 Inna oj ks K-wa k&hi ftrtho o keia 11 f 1 uiānu,j Lt- iiu aaft, ii LasleJ<t wah.;, hu hou *ua, a haalelf wali-, paliu ana ke kiix> ilak» u<> kii Wil l° a . A k<* hfX)fr«itt rī':i uo lauu iu-1 i ku heio aua ilaio o kttt& honua, ine ka mao* j>opo 010. I k«t mea kino ol& nona keta mau ianwih ana, h* pono paha kf;La a i <A<- ht* poinAikai. ITe loho aoa ka ia«e f i « poha 0 kekahi niea j aia hoi, ua ik* pono aku la keia ij ka Uialamalawa kukui. Pii aku nei, j la«a nei a ku ana na wavrae ilunaj 0 ka papaiiele, uani 3oa i hoomaeniae, me kona mau maka 0 ike nei j 1 keia mau roe& kupaianaha loa. mau minut#i kei'a ka lohaloha ana,| me ka pane leo ofa, me ka panm ole 1 aku hfi hookahi f«iha. Ihl hoi ena

mai f) ka noouoo maikai, o ua wu' nei a kakou, Naila pono i'bo Ia ma na wahi a pau o ka paia o kftla hale, ana <* ku mpī. Ua hooholo iho 1a kona manao o ka alīl no kf)»a, Haawi piha iho la no kona hilii/ai ana oka halo alii io uoVeia. Kaū aku la na maka rn& ka nana ana i kahi o ke alanui pii e pii ai ilaoa. Ko ianei huli mai la m ia e nana i kona hoahele o ia po, o ka ha!e a!l| 110 keia, wahi a karia pane imua o kona hoahele oja po. Kunou mai la ke poo o «a kamaaioa neī i ko ianei kamailio ana aku. E oluolu oe eku kiai aku ma keia wahi no ka mea, aohe kiai ia o kela v/ahi. Kunou mai la ke poo o kona hoahele o ia po, ma o ko ianei mau manao hoak«ka. ITa haalele iho la ua eueu nei a iakon i kooa, lioa. JBCo ianei. pH & ao ia '&')s£ I»' pnka o ka lumi o ka Loie koluilui aku la keia i ka Jeo oka na'e, he Wno ka pof: uawaliwali. Nana aku la k«ia ina ka pukaki aohe !ke pono ia aku, o loko o ka lumi. Wili malie aku la keia i ka pohnoheo oka puka. Wehe inalie loa aku la keia i ke paiii kiei aku la ke poo iloko o ka lumi moe oka moiwahiee, Ua ike pono loa ae la ua Anela nei i ke leaiu malama ona, ua luhi iho la*na ekeleeu, ua Anela nei Huna o ka papaliele, t?aiho oni ole a'e aaa ke kino no kekahi mau minute. Ua mohala la na maka o ua Anela nei, oia hox ; ke kahu o ua Anela nei, e lomi!omi ana oia no na hana a na kahu' malama anela i maa nohoi ia kakou, aohe keia he ninau hoopaaj>aa. Hoi hou mai 1a iia ekēkeu ua anela

nei a pili pono 5 kona kiao, e like i rtie ka mea maa. Ua onioni ae la na wawae o ua Duke palealaki nel, ala: mai la, a noh.o pono Aia, lioi ka waha o ka manu aeko e hamama pono aku aaa mamua pono o ka pukaihu. Ua lohe ae la ua 3>uke nei he wahi leo hanehane i ka i ana iho o ka waha kena, o ka manu aeko a no lea roea ; ua like na mea kino ola o keia honua i ka inanu a«ko noho luna oka lewa lani. Me ka ilio keiki he na ana, komo ana iloko o ka waha o keia kupueu, nui weliUa lohe hou mai la ua Duke nei i ka leo maoli o ka mea nona keia moolelo. E Eapai i kou mau lima iluna o ka lewa, He inaalo ana ka ka Moiwahine i ike ai f aia hoj.ua mau lima piha nei, me ke e kau aheahe ana ua wēlie uiai la ka Moiwahine i ke kaula pau ona, ua paa aku 1& na lima 6 ua kolohe nei, i ka nakuiaki ia, 1?i" r ua Duke powa nei me ka houu oloko o ke kai.

E nee ana iluna o ka papahele., He auo like 110 hoi i kekahi manawa me ka puaa ka liu iloko o ka pa. Ua nana iho īa ua kupueu aei a kakou i na mea hann palauaklo a ua Duke nei, tTn maopopo ia kakou, na jpaahaua, a ua Duko noi i na h«lu mua āTtu uei i hala. !STo ka MoivFahiii<> hoi, ko uana aku au

hk ala, o lee koioo aleu koe Hoko oi ]u o iiiiiawp. tF* eōhoī *ku i» j3t« ka ieo nahenal»« malial ioa, ua Lole '&ueula nei. £ oiuolo oe e k&bea aku i ko BjeneUi« « kn īnai i k# Duke ut?i ; e Uwe &Icq i k&lu &u » ai e kuu miiime, e ola aiau wni _ua b#|ia pow* a k« poe iioloiiolou», Jle ike ana aiu ka na Amelīka 'aei a Cakouj [ ka iiw īana o ke iiiala o kolliloi kino. " Ais l»oi } aa lani aku Ia \a ! i kalii a kakon i ike oīe sl. Hē ike ana ka Lol« Kifula i ka akā, o ka m«& kino ola, ihma o ka papabe{e. A «a ae !a k«a i kona poo iluna & ik« aku la oia o kona lioaioha poaoi no keia. Me ka aa!m piha o ka oifeana ana * ktt kia! anaHele mai la «a kenelala «ei e iiui »« k©n« bo«loha f ke kumu o ko7>a wiwai, laaloaa o ka aina, o lta moiratiine, I ka manawa o "Bja1« t l»aE>si mai ai i kona m»a *»wie ( no ea hele ana mai, e Ike 1 kōnl hoaLoha oiaio, ua kaoolia akn la o Lol© Cifula, me ka leo nui moakaka: Ē ln malie, mai oni hou Oē, liē iniha. Ua ku ae la ua Loie lGgtife nei iluna, me ka paa ana, i \& p*l [>anapana ma kona poho lima. (Aob 1 pau.) ai: : - ' KE OLA 0 KA LAHĪII'HAWAII E kuu Aloha Aina ame kona roea t Ukau, uo'u Loi kuHi iaawale o kou tiiio laliilaM no na niaaao e Vftu ae la «ialuua, oiai ua nalowale Vela kupua' nui hoov/j|lewale mai s lUkou uku oia hoi' ka laiua, ka mea s na ixica apau i iiku aī im bi weliweli, nolaila, e ala e tc& malil-, i'i e holhoi hou niai i ka maoawa o keia lahui e hana ana i ka hana ma- j bi#i i maa ia kakou, oiai eia uaalie mai nei ka pilikia imua o ipuka Hawaii arxie keia Hawaii „e„ enahi i ka aina uiai nana maka i na Euea maikai e ai ana oe me ka mauao UujJcila ; peh hoi e ka kwaia e ala e hono i ka upena na&ka ~k»k\ makalua makakolu bq kpu no ka iaea ua hoi hou mai kela inana sda i loko o kou lima no ka īoea i keia mauawa ua pilikia maoli i k» ia, i keia, m&nawa u& »«» m,aoli pemaikai hma i ka mm lawaia i kek mau }a neie ia uei e ala e m k?»# # haoa i ka Jhaua a na kupuoa i wa|ho; iho «i nuu <- hau,a aku ai uo kou pouo u ka lahui >uai hoohoßjah<;H)& kakou i keia maaawa ;io ka.j£iea ke nee malie m%i xieiTt&j)ili]ya kou ipuka hale. . 0 kela. ohana Hawaii ame keia Hāwaii no ka me# ke ike maka n,ei Ica>;o.u, i k.oia m4nawa,.nolaila, i ka au,a aku, o ka mea aana i,. a hoopoino i keia iahui, ī&akaala i na k i hala aku i ka mahiai ame ka lawxut^ka. haaa ,a kei& lahui me ka waiwai ame kaholomua me ke kuokoa, iiolaila e e ke Koolau e oae awa aia ihea kela; oie* ono ame ke kala ka moi, na \Lai au i kamaaina ai, Jta ula ua nya ka laki o ka ia i keia manawa, ua ,pii ae mai ka mea maamau mai e haula pehea mai kaua, o oē wale iiq ke mai i nahi puupuu hee, ge!tea. hoi wau, ua hele o Hooolulu i ka i ka mea a ka maka e ouo ai. ~E Xaie, e, i ka eheu a na mauu, o oe wale no ia e hukihuki nei me ka. haaheo a ola ala i la makapehu oia kaha, eia ka ale loa me ka haumeume, alaila loaa kahi ia E Waialuu, Kahuku e Waianae, aia ihea »a kupa lawaia mau kahs kamaaina i na k i aku, eia Honolulu ua nele i ka mea iono ai [oia ka ia, kamaaiaa i ka aiaka < [KuaUkai, e Bwa, Puuloa, Mokuajeo3 ai?. iliea iia iuanini. peuu kai kaohi puu. TTa pomaikai oe i keia ;mau la, ua pii ae ke kumuku&i o ;ia i keia manawa. Ē 'W'aikiki, < Waialae, Maimalua, na keiii !alawai oia kaha e alia na o Lohiau 3 keia mau la pomaikai o ka lawaie he haii'ā_ ī kamaaiua i na keiki o ifl e aia e hono i ka upena. ulj manini lawaia ku kau!a hukihuki mafie ana me ka hookikiaa ote I mai. fie haku oe nou iho, a kuai ua haku ōe no. ka Waja a |>elfl hoi nie ka mahiai. E ala, mai hoopalāleka, no ka mea nee maIte maī nei ka pilikia ou i m kekona.o lai 1& ame ka po. ila, eia wau ke oiahiai ame £,a lawflia pu ia manawa h(j©^hl 4 E ala ana i .kakahiaka hoooiāeiuaie j

iutt& a£e&*Hanei,oia makahi„m#!an m*Jcoht, mpha » aku l^ka, oja bt/|| lytjm kala 4 b#jßJu# k*l&, «kfthj )āl»> kah, s £el«t ftiu, o I9»»,jHL 1« n<> ia o kii oU &« 1» Q>. tg inaka poniuniu. Pe>l& uo l«oi wau ? mahiaKi aj"i keU jne keia laa U|*tf* ulji ii|gi. no iiypj§, ui> ka huils q kg kea a# e.lgssJs& i n* hapaha, iapalua « helu ae I*,' ka k o ke kaaaka mahiai. he k«m« a 'iiooimlike kfia e » pakiio e makaale i k«H aoi uo ks mea o oe ks hak» ,Byjh t tua« o tui mee i haua is *i e ko k&kou iwoU wiflyn« § ili Jbouu« noiaila ua ka«wale aku oaea mm e bcy>walewa!e i ke » haua aka oe r»ou iho ieuihiai irai«. He mau mea loaa le i īia osf,J te ola aia iioko. or> ka uoe ka Me ka hoihoi q kp, ioho home ana o ka c& maikai ao ka mea ua, pa\i kQ®|( s iiakau ana no ka mea .e hoi j^g s ina ka mahiai me; ka me® e, la a pela no hoi. ka lawaiajja, loi aku ai me ai maikaijī£ Kojaa oTiaiia/aol| .W P me ka wai u!auta wainaka' mes inna, nolaila, ua ola hou keia jaf§T [ keta nianawa, oiai o kou ! ka manawa 5 kapu a> o ka hīkī i keia manawa au e kalUu ali i keia poomanao. i&olu ī'u 1 īke aku al ud luhe i ka Paiftiē nolaila he hoike ana nū'ai īa aa malama ka io o kuulo i k m?? luhia oia 'kanawai hooiapu waioSj& tio'u iho i keia mau'la a*u © nei i ko'u kaa ua ejfii inai ka losa no ka mea o ko f u fe taiwaJe ana ia manawa ua loa mai Fu aku ; āolo l&u na o ke kaa ūa afio "hou loa iku, me ka paa mal i kahi puolo ke ku ana i luna o Ke'kaa uwlla tPfe _- - - r -r~ * —b.-r ke ano keommana, laiwale, nolaila ua emi loa maHaū» foaa, āia ua nui ko'u tauofi ī n+ * %S', ■ • lama aku ia lak»ujL s& loli ana ae a q4* va w Jme m i ko» ike aku i kou mtm ua huapala a ui nohoi %e nana aku me ka maemae a hoi aniahi nohoi me kā maikai, aohe mea nand e liuki iele ai ma o a maanei ī ka'nul o walewale aka i keia manawa ua nalo aleu ia kupua mai na aloha aku o kou o ne hanan e 1ioo0! i'~- - ■ - -*-■ 11" 7 ~ ka lahui i kona e nanaj^ na mea a nā kupuha i kukulu mai ai nau e imi aku a e huli me ka ikaika, oiai 3 ua ola hou kakou i ,keia manawa kou oi&io, aole i manao ia na olelo hookelakela ma keia kukulu * - -v , "• ' - - apaipai ana me ka manalo i kuu nelala ame na keiki o ka papa pai kou wēlina ame na keiki lima hei hoonoho liua ko*u īini^ 7 '3. £ Me^ŪMAIA/^ E. - .' Moanalua. Apr. 17, 1918. . ■ • *j<r

w4Eao KOHO 3BpA lUOK"ASnri o STA H|pr LIKE OLE A PUNI NA LALA O te kala?ta ame o ka aoao de--8 o na Kula o ka o Hawaii i k,ela elua makahiki ka w&iho '"" ke koho aaa i na la|*a o sa kalapu,. peīa pu jSiuite Kal&ti& a Koimie me ia i hoakaka ia aku B, o ka la e malam» 0 bal»ta nei, mai kekahi kekahi manawa a ke Koswi e hoomaopopo ai, a ka Paukii 8 o na rula o hoomaopopo ana ia i ka omite Teritori i kela ame makeKiki e like me ia e 1 aku nei m& na nupepa ka ma na olelo a elua, Bene Hawaii, o na waiho pau o na lunanui o na ||g|ttfef|£ke ole, ame na lunanui e e like me ka manao o 12 i hoomaopopo la, n« o na waiho inoa no na |l!M§|':Teri tori, nolaila, g|g£^s&ol o ia e ke J£omite TeriAoao Demokalaka, o ka PsM|fcJfoi 4,1918, ka la e pani ia ana a pau (i kakau ia maitiāsd ola ma ka palapala pa'i) * P & u oaa kalapn, gga|&gtije kalana ame Teritpri a waiho inoa, na p&lapala, gjraraia mai no ia i hoopUu>|»Uift ia e ka mea nana. ia, pu an« mai i ka uku o ka waiho ia an» lunanui.ia lakou ia.kuleai me na ruU o k& 49-8-13) mamua ae o_ka EaK®- p. m. o Aperila 13, 1918, e hoole ia aku b mau |3||miL aole i kupono.' ia 0 ka Poaono, Mel ka la i hookaawale ia 90 lsgsjppjLo4. o fcek anu» keia ipaanni i manio ai.e jw kohp no na g Gke ia maluna ae, i aa rnl% 0 ka aoao, .ua kolio halota ana a% .-90 p. m., a e iona luaakanawai na lar kou ke koho balota ana i ka lioike, ka nui 0 na ia ana o kela ame eeīa Xttnanui e .koKo ia o\e "ana mai i na. palapala ma' ke kakau a na lakon b j iia poe i koho pono nĀ rula 0 ka aoao, a, ia aku, na ka Luke Komite Teritori e knflh«ŪMTjmy « ka hnnlflTifl np 116 ke pa'i ana i i na hemahema 0 oie.ia me na Ksfti^^^JßOfiol u lu, Maraki 21, lr pono ia ka olelo hooi»a ka halawai t fca i kahea ia e manei ma Hono W»,<#p&i 91.1, 1918. o#p«»»fceia«kc 0 ke Komite < koho ana i na lunanu kalapu 0 ka aoa< w 1 hoomaka koke aki »rig|p«£ i ka malama ana i kt kk«nf&m«a iuUawai, no ka hooma )«*£s*» w&iho inoa, e Hke m< ka tfna ia lakou no kt iwokj%;DMi4 ana i ke kol.o bi\\oU aßft %ipbi ame keia mahele 4. BBYAN, - -^!tei*toahoomalu; - rnm&mQ¥A& McVEAGH, •v"; .• *^e«i^|K*kfiwlelo.