Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 22, 31 May 1918 — HE MOOLELO NO LOLE KIGULA KE KANAKA OPIO ILOKO O NA WILIAU O NA KUKO O KE KNO AME KONA MAU PAAHANA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO LOLE KIGULA KE KANAKA OPIO ILOKO O NA WILIAU O NA KUKO O KE KNO AME KONA MAU PAAHANA

■■■ ■ Uuuhi a ela ke i kana paliikana iwaho o kona waMv—Hapai a'e la i kana pahikaua i luna o ka lewa. la manawa i poha niai ai ka leo o Lole Kigula maluna o kona kenelala, me ka piha i ka nawaliwali, Ua oki, mai kau maluna o ke Duke kau pahikaua, no ka mea t 0 kim leo oia kau e hoolohe mai »i, aia no ka mana ia'u i keia manawa, 1 aole i pili aku me ka Moiwahine. 0 keia kumu pilkia o'u, na'u ponoi kea hemahema, ma o kuu hoaloha hookuli nei. ]STo ka mea, ua i ke kauoha a'u i haaw] ai e hooko aku, Aole na'e ke kenelala i hooi keia mau huaolelo a Kiguia. Ua kau iho la ka o'i oka pahikaua maluna o ke kino o ke Duke, a mahele ia a'e la iloko o na apana ejua, imua ponoi o na maka o ka o ka noho kalaunu, o k: Mpiwahine Soiia o Luseka. Ua ku 1 ka manaonao ke nana aku i ke kahe a wai mai o ke koko.

Ua hookahe iho la ua Lole nei i kona mau waiiiiaka, mamuli o keia naake ana ua Duke nei. Ua hoopuka a e ia ua Kigula nei i keia mau hoaoielo, iioko o kona kulana nawaiiwali. . Ua hewa Qle au, i kou koko, ame ko'u lahui kanaka ponoi. ile hoohiiki paa loa ka'u ia oe, ame kou pualikaua, aole oe e make maluua o keia kipi kuloko ana. Aka nae, ua lawe kaihi ae la no ka.Moi o ke aupuni i ka mana xnai a'u Nolaila, mai keia la aku a hiki i kuu make ana, aole au i laweliala ia oe, e kuu Duke, ma o kou ohana apau. Ua hapai ia aku la ua Kigula nei iloko o kekahi lumi; o ka hale alii ma ke kauoha a ka makuakane anakala o ka Moiwa< i hine. IJa hiki iuai la ke kauka o; ka noho kalaunu a nana iho la i ke ! ano o ka pilikia o ka kakou .Ainelika puuwai hamama. Ua ike iho la ua ku i ke kepau ma ka aoao akau o ka opiaoao, ua paa na'o ke kepau iloko o ke kino. Ke hoao nei ke kauka o ka noho moi, me kona ike lapaau, e wehe i ka poka, ke kuinii o k*a poka i paa ai ua pili loa. No ka moiwahine,- i ka ike ana o; ka ke alii wahine i keia hauie ana | o kana aloha ilalo o ka honua, mailuna o kona lio, ua maopopo loa i ke aliiwahine, ua ku kana aloha i ka poka. Hina iho la ke alii iluna o ka papahele, no ka mea, ua loaa aku la ke alii i keia ano ma'i hou 0 keia mauawa, he kui ana iloko o j ka umaunia, haule ana ilalo o ka j papahele. Ia pohala ana a'e o kel aUiwahine mai loko tnai o keia j auo nawaliwali, ua ninau mai l f a ka: Moiwahine. Peliea kuu Amelika ij keia manawa, o ka pane ana, haiawahiae, «ole i uiaopopo ia iuakou| 1 keia manawu, no ka mea, aole ke kauka i hoike akea a'e nei i ke ku-; laua o ka nawaliwali o ka mea na-j waiiwali i keia manawa. Ua ku j ae k ka moiwahiue iluua a mai iu imua o kahi o ke kauka e' lawelawo ana. Ua uonoWnuū l;i ke

kn.it i tii oluoiu oke aiuwAliiiw, *■ b<M>tutti3wanui hoi bj»o» 'ponu na iw»opofioi'OUo ana, Aole i ar īki mai k* aliiwabin<f i n* ruU hwmalu a ke kauka. f'a komo akn la k# moiwahiite iloko o ka huni o kfl naw«U«&!i a ik« iiio !a i kona klno e *aiho ii\- T. a lioni j»'e la ka moiwahim- i ka īhu o kaiiu liMia, :ii" iu » k«-»» w»hi īmāok'lw (;i i'iiiii <*■ >ku nmkaukau «< kuu ai'ūi.-», ma jj« ukih Hpa\i hfU<«hemti .«*• i k* hul) i»»* i k«» kiiio () ki- 1 Juk". I » #'<■ ia ka kakou iiooko kauoU» f»« kii l«*u uiimt jmn im-mhi iā mna aii e karii#īl»o mai im i ka iiooj>onopmo i«, Aia ka hfinali«Mim i kuu

i)n 8 ti i liuawi ai i k<; kauuha, ka ir>«a «olb oia i huli t ke kino 0 kft liuke, <- like iik- ka'u kauoha iai*. «Nulaila, o ke-ia mau la īloko 0 kM uoho kaiiiUiiU, ke iiiau la k*utnaīia loa o ka Moiwahine i

kana alohii. i)oko o ke ola ana o ka Moiwaliiue, aohe oia i hoohana »ku na kekaiii inea kino kanaka ola i keia 3a e olelo ia nei, ua hookaua aku ]a ke aliiwahine na kana mea i aloha ai, me ka naau hoomanawanui. Aoie na'e i ike aku ke aliiwahine, ua «lana iki mai ka nawali» waii o kana aloha. Nolaila k<- iini itei fce a)ii wahine* i kekahi kauka akamai iloa iioko o ke kulanakauliaio. L'a like wale no ka n<-le i kekahi Ja ua huīi mai la ke aliiwahine a nioau inai 1« i kana aloha, peIm?b, aoJe an(:i he kauka kaulana loa oloko i> Aintlika, maluna o keia uuo pilikia. Aole uu i ike, īna f<ūa kou manao e kuu alii, e kakau iho oe i leta na kuu makuahine, I7a makaukau iho la ke alii rne kana aiau paahana kakau. Ua kakau iho la ke aliiwahine i ke'poo o ka leta, e like me ka tnea maa mau, hoike mai la ua Kigula nei i ka manao peaei; Ia oe, b kua makuahine aloha Eia« au iloko o ke kulanakauhale o Luaeka o ka lahui o na Palani, TJa ku au i kā i>oka pupanapana. u$ paa iloko o kuu kino. E hoike aku oe i kuu makua ua nawaliwali _loa au i keia nianawa. Owau no o kau keiki auwana, Txile Kignla. TTft pau a'e la ke kamailio ana no na mea e pili ana i ke rio ka ir « eia ka, moiwaliine ke imi rei i na mea e pono ai « ke aloha Ua Mki aku la ka lela iinua o Mr«. Lole Kigula, ua" hanpu ae la no ua

lede nei, ua pilikia ke keiki wehe ae la i ka Jeta a heluhelu iho Ia i iva /£»aaao apau i kakau ia ai. Ha ike iho 1a ua Mrs. nei i kona inau in;i« nao ])ihoi}ioi. lla kahea aku h i kahi kaaka, Ua hiki mai la ua wahi kaaka nei, me ka puahi nui. Heluhelu no apau keia heluhelu ana, ua hookahe iho la oia nei i koaa loau waimaka. Ha.awi no ke kauoha a ka Mrg. e hoomakaukau no ka huakai hele loihi, ma kahi o keia leia i hele mai nei. Kam kol:c' uo kelepona i ke kauka, a hoomakaukau ia oe no kekahi huakai ht-le loihi keia a kaua, no ka mea, ua ki'. ka haku o taua i ka poka, aole na'e i liemo, Ina he mea ke aku ke'kahi i oi aku i kōu, e iawe mai, ei;i ka pane a ke_kauka, aohe. "Hta ko kauka ame kahi kaaka me ka Vr*. i luna o ke kaaahi e hele riei no Nu Oka, ka pahu hopu. līe mau !a keia kakali ana i na moku e hoi pololn loa ana i Maseila. T7a hoh nneku me ka puahi mu a pae aku la i ke awa o Masei!i(. T?ia na kanaka o ke" aliiwahine ke kakali nei, i na malihini. T ke ku ana mal o ka inoku, ua pii aku la ke kanaka o alii e imi ana i kana mau malihini. Ua lōaa aku la aia hoi keia poe iloko o keia kaa nani loa. Ua komo aku la- ke kaa me kana mau ohua hanohano loa, ua miki inai la n,'i leHi' ia lakou i» mau hana, me ka hikiwawe loa, ua hui halawai' na ohaua apau i kahi hookahi, me ka i iiiea il"ko o ka nawaliwali nui. Ua lawe ia mai la ua moiwahine nei a ka nani me kona mau kahikn pilia o ke kulana moiwahino. A hui a halawai me na makua o kann alohn, he mea e ka ilihia o na makua i koia ike rria niaī i keia lede opio a ka w<hine ui i noho ai. Apau kein h.iolaunu afil o ke alīi iain iho, mo nn flmkya o ka mea iloko o ke kninna kupiKki loh. tTuii inai ta ka moiirahin<- a nana i ke kauia o Ame^

n, h 1 liit Vk-. inal u t,vhf% lll!s v iilki I kou ik- kt- lioola i ka nn-.i a kuu {■tr.:v.- 5 ; 1 «ī'<ha ai, E loaa io ia ee lii li3]ia e, m TraiwHĪ &"iceia aapaā!,' Owau keia o Sofia, ka lfo!wafifnē kalaonn, o k<> kulanakauha!# o T,ust'ka m-i e noho hoonialn ti«*i i kda iahui Pulaiii. I ka lolu* j[x>uo aua

|U iiii ujiuu, i »a olelo a ka Mniwahine, ua wliia iho Ts ka ma'knahii»' o ka kakon KiguTa nawali[wali. A no kahi kaaka iho, us lean-m.-iha iho }« e Hke me ke kepau. [Ua kotuo aku la keia, hf wahi ke|fua nuku, imihiila īho la koia i hoo|k«hf ui I kona mnn wainiaka, no ka Inn-H. h<* o!f!o f»au loa ka wakiiaIka/K' ooiia kfia iiioa o-o nei, apuni »'> lii»J<M»k<>« TCi(rula, <48 ka moa i knpouli «i kp aloha o kahi kaaakii ua hookoia ka o!clo a ka mea T aku ika homin "" (Aol« i p«u.)