Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 22, 31 May 1918 — HOLO MALOKO O KA HALE KA OLELO HOOHOLO E NOI ANA I NA KOMISINA MEA AI E WAIHO MAI I KO LAKOU MAU KULANA, A MAKE NAE MA KA AHA SENATE. [ARTICLE]

HOLO MALOKO O KA HALE KA OLELO HOOHOLO E NOI ANA I NA KOMISINA MEA AI E WAIHO MAI I KO LAKOU MAU KULANA, A MAKE NAE MA KA AHA SENATE.

Ma ka P<>akolu nei, maloko o ka hale o na iunainākaainana i holo ai ka OWO hooholo a lunamakāainana Lorri?j e noi ana * (mai nn komi»ina mea ai i ko lakon Imāu kalana ma ke ano hf> man kauwa na ka lehulehu, he olelo hoohnlo hoi i apono ia e ka hapanui o na hoa hanohano oia hale i komo pu mai ma na hoa hanohano o kekshi mau mokupuni okoa aku mawaho o Oahu nei, ma k<? kokua ana i ka olelo hooholo, a koe keia mau inoa mahope ae nei, he elua mau hoa Ha-

[waii mai ka apana elinia mai, oia !"ka mea lianohano ,To9ftph Kalan a me D. M, Kupihea, aole hoi he olc110 ana no Sfarquez, Pctrio ame Oooke, no ka mea, Be poe haole lakou i awili pu ia aku me MaTquez ia ano hookahi.

Ma ka haiolelo a Lunamakaainanā Lorrin Andrews fea makoakanā o ka olelo hooholo, eia ka lehulehu o ke kulanakaiihale nei ke pillkia nei i ka hanā I na komiaina mea ai, mamuli o ko lafoti hooko ole i ka manao o ke kana'wai, a o ka hana n na komisina, oia no ika hoao nnn « hoonele i ka lehu--1 leltu mo ka i'a ole, mamuli o ko lākon maopopo ole i ka lakou mea e nana nei a pela pu me ka ninin laiki, a ua ku a uluhua na poe ka'nu laiki o Hawaii nei, oia ke kumu loaa ole o ka laiki a pela wale aku, a inaluna ae o na niea a pau, aole lakou i kupōno e hoomauia aku ma ia mau kulana o lakou.

He manao io ko makou, ua pololei ka lunamakaainana Lorrin Andrews ma kana mau nō ka mea, i ka manawa i hele ia aku na komisina maluna o na ninau poi, aole loa he manawa a na komieina i haawi niai ai i ka lakou mau lioolohe aiia maluna o keia ninau ano nui o ka īnanawa, oiai ko lakou mau 1010 i kahi e wale no kahi hoolalau ai, a noonoo ole ia ae keia poiho nui 0.-ka lehulehu, a ?ia hoa Hawaii o ka apana elima i haawi aku ai i ka laua mau kakoo ana i keīa komisina c haawi ole mai ana i kekahi kokna i na Hawaii ko laua mau hoa kanaka nialuna o ka ninau poi # oiai na hoa hanohano mai na mokupuni mawalio aku o Oahu nei, i haawi īiiai ai i ko lakou mau kakoo ana, a koe iho la no na ulu i mna o ke alo o Honolnlu nei, a makon e maopopo ole nei i na kumu o ko lāua lele aua aku a kakoo i kela mau haole ai poi ole, oiai, he uwalakahiki ka lakou ai, aolo o ka poi. He mea oiaio, ua make no ka olelo hooholo maloko o ka aha senatef oiai, he kakaikahi loa na wahi Hawa!" iloko o ia hale hanohano, a makou i maopopo ole i ke ano o ka lakou koho ana maluna o keia ninau ano nui, koe wale no i ka nianawa £ pa'i ia mai ka moolelo o ia aha hanohano, oia iho la ka manawa e maopopo iii, a makou e manao ai, e hiki mai ana i ka manawa a hoike ia aku.ai ko lakou mau iuoaJi)ius 0 ke akoa nie ka huuahuna ole iho 1 kekahi mea. Malia paha, e olelo mal ana &e--jkahi mea, o ka āha senafe wale iio jke kuloaua maluna oia mnau oia ,ke noi ana aku J na komialna e mau kiJai|a;

L manao neī iāalou liē niaii majhao kuhihewa i», np ka ,tuea, ua loaa like ka mena 1 na hale 'a elua o hooholo f ka hila haa'wina' ho na koiiiiama Tikf, aoW' o waTe'no; o ka manl* kaokoa' nn i kf j ols jk* a:potio i iiii hookohu g Haaina, hr , i I'iaa <>I<* » ka o na 1uma ia and makou i jtuftnao āi 4 na hiki loa i ia hale 6 lua ke Soi aku e waiho mai kela poe komiaina r ko lakou mau kulana, a % Tie nīk-u kuTana hoi i apono oTe ia e Ika āKa i kuliko ai fri<? kft inanao o ka Panku 80 o kf K'anawaikinwu a hoonoho Panalaau o īīawHl 1 !; 'mn rm k<* kiiiauiN o hookohn, m* kr- apr.no <<r<H HiHi o k« «ha iwmnM.

lua iiO ka,a-p ole mai o Va ah.i 1 j/ka uiānao o olplo h«w- 1 T>olo a ka hale, alaila, ua'hiki loii i ka ke okj ae i knla wahi o ka hila haawina, e uw! al M niho o k( j ia koinisitia, hikī oTe ai i Ka" aha .«<*nato ke alo ae mai ka a-o ann -niiii i na niana'o o ka olelo hooliolo a ka hale } aol« loa ia he uinau auo nui; eia ua make aku Ta ua oh'Vi hooholo nei, he olelo hooholo

a makou i manao ai, ina no ka pau o keia man komi«ina i keia manawa, alaila koho hou ia aku 1 uiāu kouiiaina. hiki ke hoolohe. mai i ka pilikia o ka lehulehu, aole nae pela.

I ll«aha na mea ano nui a koia |iiiuu konmina o ka hana ana no ka ipono o iiu Hawaii? 0 ka hooloho 010 mai an<i i na Uso uwalo i uwalo ia aku ia lakou e pili ana maluna o ka niuau poi ka ai a ka hapanui o ina maua koKo o ka mokupuni o j Oahu ne'i, a puni keia teritori? A |ma ua inea ano ole ka hooikaika o ika uoouoo o keia mau komisina, a i na hoa hanohano o ka mahele eiwa, ;apana elima i haawi aku ai i k« laua mau kakoo ana, a makou e manao nei, uā loli ano e a« nei ko laua mau ano lahui, mai ka Hawaii a ka haole paha, a i ole ano e ku , paha, i haa wi ole iho ai i ka laua |mau kokua ana, e hoopau aku i ikeia mau komisina? Oia la hoi: j"I make no la hoi-o Pamano i ka io pdnoi' # pela paha hoi keia. Āīa Imai la ia makou keia ihaua&oomaInao ana i na ol«>lo"kaulana a kahiko, |"ĪTihi kauna oa, hihi i Mana, aloha jwale ia laau makua olo." 0 oukou <• ka lehulehu na lunakanawai na lakou e haawi mai ka olelo hooholo; o ka makou o ka hoike aku i na mea e hana ia ana e na kauwa a kakou, malaila iho la no pau, tpa-o aku oia, o ko oukou kuleana ia.