Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 26, 28 June 1918 — HE MOOLELO NANI -NOVELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONE-Ka Moi o ke Dala I Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga [ARTICLE]

HE MOOLELO NANI -NOVELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONEKa Moi o ke Dala I Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga

A ia lakou apau ma ko lakou mau wahi moe-~aole ite -mav lioupuupu ana aka, uo Vf j loio;ta iaia ma kona wahi moe a i#ka wa i p3i ilio ai o kona mau maka loaa koke ku la iaia kekahi hihio moeuliane kama-

Wi aku i kona uhane, oia lioi kona i ike ana aku i ka uliane o kana kane I aloha 0 kuhoa ana ma ka aoao o kekahi kapuahi i ho'a ia iluna o kekahi kula lepo panoa ua. oloLeloli« boi kona kino a lie ano hiena ka hoi kona mau nanainā ke nana aku i kona wa i ike mai ai iaia mo na ina-' ka inaina, ana hoi i holo aku ai m« ka .manao e apo aku i ka a-io V«n'ā JT Q k a i na J n^ i nui o kona uhane ike aku la oia ma kahi_o ka uhane o kona aloha o ka uhane oka Haku opio o Sepa, Oia i ka kona uhane i kuemi ino mai ai i ! hope me ka manao e liolo mai ke ka,aaka a kona uhane i heowaiawaha ,ai, eia nae, aole i ko ia manao ōna ; oiai, ua loaa mai la oia i ua Haku opio nei o Sepa a ka'ika'i ia ae la oia iluna me ka hapai ia aku hoi a hoomoe ma ka aoao o ke kapuahi, a kona uhane hoi e makemake* ana f> e uwa ae eia nae aole e hiki ; me he mea la tia maīule pu kona uhane. A 0 ka "hope loa o kana mea i iko oia no W m aku * ka^ 1 aiolia i]ui3ie q lc6!kfllu i j%oua ika moiniā o ani peahi inai mla hoi iaia, a kona uhane hoi i uwe ae» ai F»e ka leo nui.

"Ua puka loa hoi k©i«i leo uwe ona i ke ao, nana lioi i lioopuiwa aku I m kiai a liolo māi la lakou ao ka rumi moe o ua ui noKea, Veloleia nei, a i kona wa i ala ae ai mamuli o ka hoala ana a na kiai, ua ike ilvo la oia he moeuhaae wale no ka, ua Lookuu aku la oia i na kiai 20 ko lakou wajii o ka liana, a nona iho hoi ua noho ih.o la oia xiwe no kana kaue no na makahiki loihl akahi no a ike hou oia iaia maloko 0 ka moeuhane, ala mai la na noonoo anoe iloko ona me he ala aole i make kana aloha a'na ia mu noonoo 1 iloko ona i hoala mai nd keia Kauna Abe Homa o kana keiki i hoike mai ai, a no ka maopopo ole iaia o ka mea e halawai mai me kana keiki mahope aku ua lilo / a mea e hoohiaa iaia e liilri ole ai ke hooluolu hou iho a hiki >vale no i ka o ana mai o na kukuna malamala o ka La akahi no a pili |kona maka ia pili ana no'o kona mau lihilihi maka, puoho oia i ke kahea o kana keiki mawaho o ka palepaku, "Mama, au e iko ia oe mamua o kiiu hele ana." Puoho ino ae la ua ui nohea Yeloleta nei, a ala ae la Boi a noho iluna, eia ka ua ao a ua awakea, a kana keiki lioi i komo mi ai a. kukuli ihola Ma ka aoao o ka moe o kona lu* aui makuahine e like me kona rul% maa mau i na wa mamua o kona hele ana i ke kula me keia mau olelo haahaa o ke aloiia makua oiaio. mam a ua nawaliwali anei oe, i hoea ole a<j neil "Aole, e kuu aloha, aka, he oia mau no kou maiua." A hoomau aku ua ui nohea Veloleta nei i ka olelo ana i kaaa Kadinela; "E hoomanao e kuu lei no na olelo a'o o kou mama ia oe ma nehiuei, e malama pono nou iho 'e like me ka naauao au e imi nei.me ka' ahonui o kou hooko ana pela o kou' aloha ana no ia i kou mama uei." *

'llama, e o'u, aole au e uhaki iki au oleh *'o ia.%" " ll ; "Na k*n haoa $ kuu e hoikeiie aku i ka paulele o Tsou inama maluna ou, w ao hoi e mama, wahi a ua 'epio noi a kona makualiine Tioi i r ak&aka njai *i no ka hoomauao : mau o k«nq keiki i ke iupunkane, no ka mea Ā&e poina kana keiki iaia me kona āaawi ana aku i-kona ae ma ke kuws®aija o kona poo me na nanaina oiuolu o ka hauoii iuma o kaua kei-i ki, a ua JKadinela opio ftei hol i haa-j !<■!(' iliM m j kona hpma kakeia no, kofia home iaii naauao me ka rula maa mau. A xua khiahi uq\ Loi o ua la nei hulawai hou ao lu no ua Kadinela opio oei mg k« Kauna| [Abe o Honla, a ua Kauna nei hoi i' |līōokipa !oa aku «i i ua opio nei no kona home nani. -A waluna o kekahi papaaina i' lulua i ha ono Ilke olē a ua Kauna apuhi nei i hooififkaukau ai, i ai iho ai ua Kadinela. opl nei me ka hialaai nui, a mahope iho o ka pau ana o ka laua ai ana, ua lawe hooniakaikii aku la ua i£arar&, nei i Loomaikeike mai i imua o ua opio nei ■imna hoi i loa aku i diuela opio nei me ka hauoli- A mahopo iho o kona hookamaaina aua me ua Kauna nei *oa ua ahiahi uei ua huli hou aku la oia imua o

kona luaui makualiiue ame kona tutu i iuuu&ui ai ua Ka«ii»ela opio nei uo na mea maikai apau, a ke TTm'n» i keua raai ai nona ana hoi i ale ai. Ua liio k«ia ipau oleio haapui a ua Kadinela opio nei no ke Kauna Abe i no ke Kadiaela Maeao e liauoli ai, a no Telol@ta i-oi aole iloa oia 'i hauoli iki, aole oia i pane aku i na «aaaao o. lsna keiii. .ua tui pinepine mau ae h&i ua Kadinela opio nei me ke TTmma a lilo ioaoli laua i wau Koalolia oiaio, a naa kekaki ;a, ua KaH'inela opio nei i kipa aku fd ma ka iioiae 0 ke Kauna ua nina.u ipaoli aku ua Kadinela «pio nei i ke Kauna me ka hopohopo ole, 11,9 koohuoi jj»au, ua iike ka.jU<?bo keia Ka« 1 una aole wahine e like ,me koaa lu|t»i P \bfoi4 ao feoi ,ua unaa .maoUia, na manao hoohiiuiloi# $ nela opio nei no ko Kauua ly>i kona kanaka ui ame ka oluolu'ī'loaa ole kona iua me ka ae 0 ua Kadinela 'nei, eia ke hoohijhia ia nei e na hana pahele a keia Knnna puuwai eleele piha maalea, ,a ua Kano naē i ninau aku ai. "Ea! he keu ke anoe 0 keia mea a'u e ike nei nou e ke Kauna." "Heaha ia mea e kuu Kadinela opio nana i hoanoe ia oe?" "Aia ihea kau wahine ?" He mea e ka puiwa 0 ua 'Kauna eepa nei no keia ninau a ua Kadinela opio nei najaa hoi i hoohaikea ae i kona helehelena me he apana lole keokeo aia. ■ • ••

"O ka mea anei ia nana i hoanoe ia oe e kuu mea kiekie?" wahi a ua Kauna nei me ka maalea. "Aole au i hoanoe ia, aka, he hoohuoi maoli no ko'u, ua like kou nele ia mea he wahine me ko'u luaui makuahine ia mea he kane ko'u papa aloha, ka mea a'u i ike ole ai i kona mau hiohiona. Mahope oia manawa, i hui pu-ipai ai ua Kadinela nei 'me ke Kat|ia apuhi o Homa, a olelo t aku la ua Kauna apuhi nei t "Puiwa wale ae la no hoi au no ko'u mama i nalowale e like me kou luaui makuakane." "Alaila, ua ike no anei oe ao kuu papa aloha V' Ua aneane ua Kauna apuhi nei e hina mai kona noho ina aole kela nui maalea iloko ona no kana mea i ii'a ai ana hoi i hookanaaho wale ao ai no. | "Aolo nii i ike nona, *a he malihini 110 hoi au i#ia." "Kulou iki "iho 1q ke poo o ua Kadinela opio uei ilalo me ka ea hou ana ae-hoi iluna a naua aku i la īualuua o ke Kiiuna me ua maka jaloha iaia i kamailio aku ? ai i keia i mau olelo nana, i hoehadb.a aku i Kauna nei ka mia a kona lima i hawawa ai. - I . - i i "Ua hoike mai kuu aloha iau, ioiai, he jiapa ko'u i kuu inama, a mai|iuli o o kona mau euemi, pela, oia i hkalele, mal ai~i kuu mama ka paū ofe o ko-

»a aloha ieĪH * 1 . A kanu kauinalia ilo la ua Ka&i'uel& opio nei īaia i ltu ae ai'aluaa a HeU ae 1r 1 iloleo 6 ka rutni liooki|>a a laua e uolio aifa, a te Kauua Al>e apulii hoi « noho'eleemu 010 ana ka' maopopo ol« o kana iūaea © kamailio »ku al imua o ke Kadinela opio. A ua Kadinela opio nei Tioi i huli mai ai iaia e heie holoholo ana a kanaailio hou mai Ia i ke Kaūua e

noho mumule ana ffle ka' leo kuoo. "Ua ninau mua Iho nfei ka hoi au ia oe, oia hoi, aia ihea kau wahiue, a i ole, ua mare wahine no anei oet w 4 ''Aulo au i mare waliine, eia ho makemako uo au iaare ika j wahino ina he waliine kupono no ke ' aloha ana mai ia'u/' wahi u ua eepa noi ine ka maalea uui> a ke Kadinela opio hoi i hooho malie ae ai me ka leo uuku, rae he mea la e kaniuhu ana oia no kona luaui makuakane, me ka hoopili pu an'a iaku hoi i na olelo hope a ke Kauna. j "He oiaio, iaa he wahine kupono ke aloha ana aku iaia, aole loa !o loaa he wahine ok'oa e ae mawaho ae o kuu mama aloha," oia hookahi wale no "k"a ui<?ā" ā kā puuwai o kekahi kanaka ana i aloha a A ua .apahupu ia keia mau olelo a ke Kadinela opio i ka wa o ua Tvfnnja nei i kainailio mai ai me ka leo pihoihoi t no ka hiki ana o iyi olelo a ke Kadlnela opio no k» »'ea e pili ana i kona luaui makualiiuo kana mea hoi e kau nui aku nei.u.ka toea mai <} kona wa e-hui pu ai me ia. "Heaha iu au i kamailio ae la, o| kuu Kadi.nola opio kiekie?" | "Js"o kuu mama aloha e ke Kau-j na." .. ~ . P . j "Heaha kau i mauao ai nona e kūu mea kiekie?" "Aole loa a'u mea i manao ai nona e ke Kaunii, no ka mea, aole ana mea aloha e ae mawaho ae o'u kana keiki ame kuu tutu nui, makope iho f> ka ana mai o ke'u makuakane iaia malalo o na hana lapuwale a ko laua mau eneaū," "Aole anei i haalele maoli no hoi kpu makuakane i kou inama no kom ole?"

e *Āo\e loa e, ke Kauaa, ua hoike mai kuu ioama ia'u, aolie lua e like me ko'u luaui makuakanē, a i oi !oa ! aku hoi, !ie waipaie oia ole ia ai e na Liona hihiuhae. He mea £*ka aaki o na kui o ua Eauna apuhi uei me ka ike ole o ke Kadinela opio, ana hoi i kamailio aku ai i keia mau olelo me ke ano hoao i ua Kfedinela opio nei ; i mea e loli ae ai o ka laua mau olelo, no ka mea, e pilipu mau ana oia i keia Kadinela opio naauao nui wale ma ke kalai manao, ma na mea apau e waiho ia aku ana imua ona, i "He hana hiki no anei ia.oe e kuu Kadinela opio ka hoolauna ana mai hoi, i kou luaui makuahine alo:ha ma ko'u hom.e nei

"Aole loa e hiki e ke Kauua ke hooko ia ia manao ou, oiai, ua kaupale ko'u luaui makuahi?ie i na aha laule'a apau e kono ia aku ana iaia ame na kono e ae elike me kau L makemake ai, e ke Kauna. "A pehea ka hoi au e aku ai i ka'u mau hoomaikai i kou luaui makuahine." : | "Aohe no he inea hiki ke hana |fl^ s jjona, oiai, ua kaili aku ko'u [ aloha i kona mau [ hauoli apau mai iaia aku, a he ma[kahewa wale no ka hoouluhua ana no īa mea." [ * Ina pela ua pau ae "fa no ko'u jmanao, koe wale iho no kou Jilo lana he keiki na'u a'u e hoonoa aku inei i ko'u home ia, oe me ke ke'ake'a ole ia. M i "Me ka mahalo," wahi a ua Kaldinela opio nei me ka leo haahaa. A ua lilo keia hookuu huila ana a ua Kauna apuhi nev i koua honie 1 inea nana e hoopiha loa aku 1 u& Kadinela opio i mea hauoli uui, aole uo hoi oia walo, aka, ua, hoka maoli ksia Kaiuva wahahee i ke Kadiuela opio' A mahope iho o keia m&u kukaiolelo aua, ua huli hoi aku la ua Kadiuela opio nei no kona home me na iuanao mai;kai no ke Kauaa apuhi hoi o Sepa. |- ,"I kona hoea ana aku no kona .houio kakola, aole oia i hoiko walo laku no i, kona hui hou ana me &e

Kauua, no kon& a iiopokopo i koaa <uaui uiakualiirip an:*koi!» Jkupunai#u<\ Xolfnia ; «iaiiop». mui u keia laūua << 'ja aeīa opio aoi uie ke KuU.ua <■ īiui' iuau- ana laua i ua wa apau, n « iipoliaia UjfeU aua L>> nii KO'hi.ela m4 aiē ke £auu« iiia k» Lok<kaa < &m i kf-kaLī uihimui: ihhK«>j[k- ILo o ka p&u uim uxii <> m- u«i Ku<Jin«;l-a opio ii< j. A liu nniia aiu Uoi ijh i.< i i *.<• Kaul>it Aby apuiil, )UV li'/ Jjjt*n la iu: iuiiiuakano iiuuu, n ]«l« uo hoi ua liuunu om u<o ku i/iauk-a uui e iioopuoahele uei i k'- keiki u koua emmi toe ka ike ole ia.

"Noiaila, ma keknLi !a a ua Kadinela nei i huli hoi niai ai e like me kona rula maa mau imihope iho o ka pau *na mai o kana kula, & iai« i hookokoke mai ai i ka hale o ke Kuuna, ua halawai mai la ma ua Kadinela opio nei mt kek&hi kaa ohu» e ahai ia ana e kekalu lio ano hiena. A o ka nanaina oke kaa ma ka nana aku a ua opio nei, he kaa ia no mea. hanohano, aole i hookaulua ilj.o ua Kadinela opio nei i ka wa i V«flV> ae r.i o ke kaa e ahai ia nei e lio eleele nui me ka nel© i aa ilikaohi. Aia ua wehe koke &a oia i koru» koluka a kiola aku la ma ke alanui hele wawae, a lioom&ka aku 1« 6 holo inamua o ka lio iae ka wiwo ole a ke'ake'a aku la i na lio puiwa aei.

'*JSia nae, ua hooi loa ia aku kona piana ame ka huhu iaia i holo aoao «e ai mai ua Kadinela opio nei aku, 8 na mea hoi apau e nana mai ana ine ka weliweli, maluna o keia opio a lakou i hoomaopopo ole mai ai o ke Kadinela opio no keia e alualu nei i keia k«a ame keia lio puiwa hiena launa ole, oiai kekahi leo wahine e lohe mau ia aku ana i ke kahea mau mai jna!oko o ke kaa i paa i ka palulu ia. "Kokua! . Kokua!" Oiai, aia aku mamua o kahi a ka Ko e ahai nei i ke kaa kekahi uapo e hana ia ana me ka piha i na paila laau like ole, e lilo ai ke.Jcaa ame na ola uhane oluna i mea ole, eia nae, aole i ko ia man&o pupule o keia lio, oiai ka ilipoo i pua aku ai i ua Kadinela opio nei. Me kona hoao ana hoi e kaohi mai i ka holo ana a ua lio nei, he oiaio mamuli o keia hoao*ikaika ana o ua Kadinela opio nei e hoopakele i na ola o luna o ke kaa puiwa, ua hehi ia oia e ka lio no elua a ekolu manawa ka mea

nana i hoopoaiuniu mai iaia, a mamua o ka hiki ana o ua kaa nei ī ka uapo' e hana ia ana, ua paa iho la ua lio puiw nei a puni ae la no hoi i na kanaka hana ame ka lehu lehu, oiai hoi ua Kadinela opfo nei hoi i hikaka heie aku ai a palaha iluna o ke alanui, oiai hoi ka lehulehu i holo mai ai a lulumi i m. Kadinela opio nei me ka lomilomi ana iho me ke kawelewal. Oiai no hoi ua lede hanohano o luna o ke kaa, kana kauwa waliine ame ka bebe i lele koke iho ai ilalo a haawi i na kokua ana no ko lakoa hoopakele me ko lakou ike aaa iho hoi o keia opio nana i hoopakele iho la kg Kaunawahine kiekie lulia o Xapela, o ke Ka&inela opio Maeao no ia o INapela. A mamuli o keia ulia poiao i loaa i ke Euāinela opip ua loaa koke aku ka lohe i ke Kauna Al>e o Koma, ua hoea koke mai oia a hoihoi aku la i ke Kadinela opio np kona home, a kauoha koke ia na kauka «kpmai loa o Napela e hiki koke aku no kahi o ke K&una, ua hoea aku he lehulehu wale o ua k«»Vp a liana me ka lakou mau laau iio ka pakeie o«;e ola o ke Kadinela opio, Ua kaulana pu ae hoi keia īuau liana koa lua ole a ua Kadinela ; opio nei ma na wahi apau o JĒSTa- i pela a ua hoea pu aku hoi ma ka s aoao o ka moe o ua Kadinela opio ; nei e waiho ana mahop e ih o o kona ] pohala ana ae ke Kaunawaliine Iu- ] Ha ana i hoopakele ai no ka nana * ana i kona kulana ina paha ua po- ] hala ae oia mai kona wuiho a ma- ] ol« ana, he oiaio ua hauoli loa usj i Kaunawahine nei i kousi ike un a i ] ka opio me na hioliiona maikai, koe ] no koha Wahi i hoelia ia ai o ]

•• i;!. •;n uIK nui'uua u KHIU ko |S*kiUii | l a Loouun koke aku la ke Kauna jAU> i ktfkaūi o k&uu uiau kauwa oo jke kii an« aku i ka iuaui matua-| liiiiie « ke- K«<lujcl« opio ame koua .kupuuukaiu- k«.' Kadiuela Maoao laoo o Napeia, A i ka ws i 1o&i !«ku ai o ka lohe i ka TT*i Nohea Ve*| }lok*ta ame ke Kadioek Kaeao no ika hoeha kukonukonu ia ann ol# (Kaiiinela opio ua hoopuiwa la laua. ! A o ke KadineUi Maeao hoi, ua jaiieane loa oia e m&ule no keīa lono Ikauuiaha o kana moopuna kualua, oiai luua i hoooiakaukau koke ae aj ia ]aua iho a kau ae la i&aluop o ko kua kaa ohana tuo ua ukaīl no ka h&le o ke K&una Abe apuhi akamai o Itotua. (Aole i |>au,)