Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 26, 28 June 1918 — Ka Nanaolana o Hawaii [ARTICLE]

Ka Nanaolana o Hawaii

[ he mea paakiki ka ike] tana aku, ina e mau keia ano uoho |ana a na kanaka Hawaii, e hoea Imai ana ka 3a, e nalo hia aku ai naj kanaka Hawaii mai ka papalina aloha aku o Hawan aina. He mea pono paha ia kakou ■©, :ku iho a e nana i ko kakou kuīanaj 'ma ke ano lahui e noho 'nei i keiaj mau la. A i ka loaa ana ia kakou! |o ka pi!ikia © huli koke aku kakou i laaulapaau i meft e pau ai keial Imai nui ō kakou. Aole keia he mai I uuku o ka lahui, aka ; he mea e 'hoonalohia aku ana i ka lahui holookoa. _ ■ * 1 Ma ka nana aku aole kakou e hoomaopopo ole ana 1 ko kakou pilikia" Ka mua ke emi io aku nei ka lahui mamuli o ka oi ana aku o na !make mamua. o na hanau, a ua naao!popo ia kakou, ina e oi aku ana ka :make o kau mau moa mamua o ka 'hanau ana/e pau loa io ana no naj moa. A pela io no na kanaka. īna 'a emi iho na hanau mamua o na! hanau e hoea io mai ana no ka lal e pau loa ai na kanaka, i I ka manawa e ike ai oe e pau: ana kau mau moa mamuli o ka oi ana o ii a make mamuā o na hanau,] heaha la kau hana o hana ai, Ina he kanaka makemake oe e nui Māl tka» ana oei ke kumu 0 ka nui ana o n'a 'make. A i ka loaa ana ia oe ō kumu ? e hoomaka ana oe e īmi T ke ala e hoonui ia aku ai ka hanau mamua o ka makeAole paha he mea imī ia ke kumu nui a i ole na kumu 'nui pah.a o ka oi ana o na make mamua o na ihanau iloko o ka lahui Hawaii.

Ka ke kupono ole oka nohoj ana o 'na kalfaka Hawaii. In* aole maikai o kahi & noho ai na holoholona, aole no e pono an& ko lakou hanau ana ? a oia kulana hookahi no me na kanaka Hawaii. E lilo ana na kulana kupono ole o ka noho ana o na kanaka i mea e loaa ai ka hanau nui a&a m'ai o na kanaka Hawaii. Aole na k'anaka Hawaii he poe maa i ka noho huikau ana, a i ole ka noho ana maloko o na wahi haiki. He lahui maa keia i ka noho ana ma kahi akea, e honi ' ana i na ea maikai j e hele ana niao ] naaanei, o noho lanakila ana. K"o-| [laila, i ka hoi ana mai o na kaInaka a moku i kahi hookahi, e noho] ihuikau ana, a e honi ana i na ea kupono ole, aole !kakou e manao | ana he mau kumu ia e loaa ai ka| hanau nui ana mai ; aka, e ike anai kakou he mau k.uum ia i loaa ole| i na kanaka mamua. a ma \ul" a maa ole ua lilo ia Tnau mea e hoonui ana i ka make. He oiaio ua lilo keia noho huikau ana o na lahui e aku i mea e loaa ole ai ka* make nui ana iwaona o lakou, aka, aola i like na kanaka Hawaii jne na lahui i maa i k$ noho huikau. ana, A no ia maa ole ua lilo i kumu hoopilikia mai. Tna ua loaa ae 1a ke kumu nui o keia pilikia, alaila, heaha ka laau lapaau e hoopau ia ai keia pilikia nui? | Ka mua e imi aleu kakou i wahi e loaa ai ka noho aua i inaa i keia lahui i ka noho lanakila ana, Ike au kahiko he lahui nui k\na, a i ka

- hoea m'ua ana mai 'o Kuke

jma keia mau pae ua hoike! jmai ka lakou pau moolelo, he maul jhaneri kaukani ka kauaka |Hawaii ma Hawaii hookahi wale ]no, me ka helu ole ia 0 4 na kanaka -mokttpum -e-«ku;r - īmrv keia | iho la ka aui o na kauaka Hawaii, e ike iuaī ana na kanaka Hawaii he poe ike ole i ka malama aua. i ka lakou mau keiki, i lilo ai na poe o ko ua aipa e .i poe e ao niai ana i ua kanaka. Hawaii i ke auo o ka loalaoia a»a o aa keiki. M© keia mau e hiki ana ia kakou e ike mai o jta h<?i hou, ana o na kanaka Hawaii ā noho ej liie me ka noho ana .o ko lakouj mau kupuna kekahi kupu.e loaa aij ka hauau uui hoomauaoj mai kakou aole na hale Qia au i like' mai iue na hale o keia au ; ua oi ae; ka maikai ame ka nuuui o na hale; o keia au, akā, iloko, Q,. ka liilii g, na ka paha, ua , nui no ka hauau. me keia ka oi ae 0 ka aaei ka-, kou e manao aua_ e ,loaji ana ka hanau uui aua a _pi ko ka wa Jiahiko j ,Aale. paha mea hooia. t Ana ua loa« kakou^k»kaiu kw»a »ksu im kpftM4:tr» ioike ao uei O# Mū kakou * i ia nelam» i i ko kakou ma,u kupuua. . I keia w&il la he nui nfcaroa aupuni o kakou ē waiho mai 'iiēi, a ua kokoke e loaa he manawa'"! na kanaka 'Hawaii e noi aku ai e haawi ia mai ia mau aina e liīo i mau

home hookuonoono. Ua ike no nae kakou ke hoao mai nei na haole 3 « imi i mau kumu e hiki oīe ai ke • loa» mai uā mau aina la i na ka- A naka Hawaii. Aka, ua hiki loa ia ; kakou ke kii aku a kaili mai ia mau aina mai ia lakou mai, a o ka la keia e hana ia ai ia hana, no ka mea eia no na kanaka Hawaii ke nōho oi nei mamua 0 na lahui e aku, a e like me ko kakou m'ahuahua ana mamua o lakou, pela no e hiki ai ia kakou ke komo aku e kaili mai. | Eia ko kakou mau hale ahaoīēlo !ke ku mai nei, a ke ike aku nēi kakou ua oi mau na kanaka Hawaii Imaloko 0 ia mau hale mamua 0 m» poe 0 ko na aina e, a nolāila pehea la kakou e makau nei? E olelo mai i'ana paha oukou, he nui na maka-' 'hiki 0 ka noho nui mau ana o na 'kanaka Hawaii maloko oīa mau' 'hale aole nae he wa i hana ia ai ' keia matt hana. Ke hoike aku nei ma ko'u aoao, mamuli mai no f ia 0 ke komo ole ana 0 na kanaka kupono maloko oia mau' hale, oia ] hoi i mau kanaka e alakai ana i ko j īakou niau hoa Hawaii e hana ia keia mau hana. A ina oia ae laj ka pilikia. e pono rio kakou e imi i mau alakai 110 kakou e hana mai| ana i na hana e loaa ai koia mau aina ia kakou. 1 Ua loaa no na āina i na kanaka |Hawaii i keiā mau la e 0 kokahi pilikia nui 0 ka It>aa ol§ 0 'na kala e hooluma aku fti. Se kuinu no keia. I ko kakou nana io a»a no i na pui i ku-

,kulu ia iloko nei o ka aina i_ na la |i hala aku, a e hoohana ia nei e na jpoe i waiwai, e ike ana no kakou ]ua kokuaia ia mau haua o ke auipuiii i ua la i hala a pehea la :na haoie e hoole makainoino loa mai nei i ka lilo ana o ke aupuni i 'mea kokua inai i na 'kanaka ilihune. I Aola i waiwai o Diliingham iaia ;iiio a i kaua īuau kala ponoi, aka> :i waiwai mainuh o ke kokua ia ana laku eke aupuni Aole i loaa ka

waiwai i ka poe e nolio ona nei taa'luna o ke alauui kaa uwila mamuli !o fea lakou mau kala pouoi wale ilio |no, aka, mamuli o ke kokua ana aku I . jo ke Aupuni. Aole na e nolio |ona mai nei maluua o na 'hui mahiko i waiwai maiuuli o ia lakou mau kala pouoi ilio wale no, aka, mamuli o ke kokua aua aku o ke aupuni. Aka o keia poe nae na poe e kue mai nei i ka loaa ana o ke kokua ia o na kanaka ilihune e lawe nei i na aina hookuonoono. Pehea la i hiki ole ai e hooikaika mai kekahi mau kaāaka Hawaii iloko o nk haleT:au kanawāi okakou e hoo-j leaawale ia i puu k&la e ke aupuni, i waihona e hiki ai i'na kanaka ilikone e kii aku i mau kokua i ldj wa ē loaa ai keia mau aina onopno? £e hana ia mqi nei keia mau mea e na mokuaina o AmeKka, ka aina aka, i ka hoao ia _ ana nae e Lymau e hana ia kekahi kanawai e kokua ana i na kanaka ilihune, ua lilo ia kanawai i mea kue ia e na haole maloko o ka hale ahaolelo o kakou.

Ke manao nd ko oukou mea kakau 110 ka loaa ole ana o na kanaka iwlkuamoo, e hiki ai e hooikaika € puka kela kanawai, A ina oia ko kakou pilikia nui ? e pono no ia kae lalau aku i kanaka ikaika no keia hana nui. Aole keia pomaikai no na kanaka Repubalika wale no a i ole no na Demokalaka wale no palia, aka, he mea keia e hoopomaikai mai ana i na kanaka apau me ka nana ole e i na aoao kalaiaina. Nolaila, ke hooikaika aku nei ko oukou mea kakau e nui ke aho a e iml kakou i mau kaiiaka iwikuamoo no kakou i niea e

pau ae ai ke'a pilikia nui 0 ka laliui. I na-makahiki i hala aku, ua loaa na aina 0 kekahi poe kanaka Hawaii ma Kauai, a i ka loaa ole ana 0 na kokua, ke wailio wale nei ia mau aiua aole mea nana e hooliana, 'a ke mauao mai aei 110 na haole mahiko, e haihoi hou ia aku uq ia niau aina ia lakou. I frikl keia .mau liaua lokoino no ka loaa |ole ana he wailiona aupuui 0 lioaie jiuai ai i ua kuuaka, aole 110 uae e' ( loaa ana keia wailiona, aupuui ke |.loaa ole ia kakou ke kanaka iwikuamoo nana e. hooikaika no kakou. Ua makaukau ua haole e kue uiai 1 keia kanawai maikai, a 0 aa kanaka Haw&ii hoi, 0 olelo anei kaole kalou i makaukau? E like īne ko kakou houlololii ana i koia nui, pela uo e pau loa ai ko ( kakou waH mauaolana. oka lolie! ke ola, 0 ke kuli ka make. j 1 ~ JOHK n- WISE. 1