Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 28, 12 July 1918 — HE MOOLELO NANI -NOVELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONE-Ka Moi o ke Dala i Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga [ARTICLE]

HE MOOLELO NANI -NOVELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONEKa Moi o ke Dala i Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga

"E mama, owau paha kau mea aloha loa i loko o na la apau o koʻu ola aho i keia manawa?" "Me ka oiaio, o oe wale no kaʻu mea aloha loa, ka hua ponoi a koʻu puhaka" "mama, e hana aku ana au i na hana apau e oluole a e hauoli ai oe a e ae mai me keia mau olelo i loaa iaʻu mai koʻu noonoo ponoi ae." heaha is mad olelo au i noonoo ai e kuu lei aloha?" "Aole anei oe i manaoio e mama o ke Kauna Abo o Roma he kanaka oluolu mail no oia i piha me ke aloha o ke kulana keonimana oiaio aʻu i ike ai, ame oe no hoi e mama i ike pu ai?" "Aole e hiki ia'u ke hooia aku' ia oe no ia mea, e kuu aloha oiai he oiaio he kanaka hanohano i'o no oia o ke kulana keonimana aʻu ame oe e hili na'i ai maluna o kona ano maikai aka, aole kaua i ike i na mea iloko ona, he maikai paha, aoh« paha." "Heaha ua kumu kanalua ma kou nono e mana nona ?" "He nui na kumu a'u i makemake ole ai e lohe a ike oe ia mea." "Eia nae hoi no;u iho, e mama, he makemake loa au iaia a he kanaka kupono oia naʻu e kapa aka ai ilia he papa noʻu, ma kahi o koʻu papa i nalowale mai a kaua akn, no ka mea, ua hoonoa mai oia i kona home no'u me ke ke'ake'a ole ia a ua hauoli no hoi au ame kona nele ole ia mea ke kahea aku au iaia he

papa no'u. ' ! "Hewe malie iho la ia aka a ua |Vfloltla uei no keia mau olelo a kana keiki, me kahi hoomanao mau ; tio uae iloko ona no kana Hone, iajia i kamailio aku ai me ka leo akaaka 110 ke kalele ikaika loa o kana : k'-ik: i iiU oklo lioomaikai maluna o ike Kauna Abe apakee o Roma. j "Pehea i loaa ai ia oe keia mau maiiau i kupono i ko nanaka makua ke hoomaikeike mai ia'u me ka pololei V ' "Aole anei iioi oe i a'o mai ia'u i na inele hooalohaloha,, ame na knahi'le. (hooipoipo) au i ha- !

ku i-H.-nui ai, ame na moolelo kaao au i hoikeike mai ia'u e pili ana ka wnhine kane make ame kane wa- | kiue uiako, ma o ko laua lilo ana i hookahi io'u ame ke koko mahope mai o ko laua wa i ike ai nb latia jiho iloko o ke aloha, ka oluoiu ame !ka hauli " "'Alaila, heaiia kau i manao ai e kuu lei uo kela Kauna ame a'u nei, kon hmui makuahine?" "Aole auei hoi e kupono iaia e lilo mai i kane nau i papa hoi no'u, oiai. li<' like no hoi ko olua nele i ke kane ame ka wahine ole." Pii

«;io ];) ina na papalina o Yeloleta ame ! ka h:!aiulu iki ana ao o kona kino liolookoa iaia i nana aku ai i kana keiki me na maka aloha me ke kainaih'o pu nnR nkn me kfl leo haa- ' lulu malio. "Ai'lo iiiH'i \i;t knliiliowa oe e knu ūu nu»a o noonoo a iini nei?" i A «o ka hoomaopopo ole paha o na T\!\(?ii\i»la opio nei ina olelo a kona hmni nmkuahino. na hooma» hou mai la oia i kana kamailio ana mo ka leo hoihoi o ke ano man o na keiki no ka lakou mea i makemake ai. "He ninau pohihihi ia na'n i niuau aku ai iaia he mahina a oi i hala ao nei, mamna iho hoi o ktm loaa nna i keia nlia." "Heaha ia ninan a« e kuu lei ?"

Ua nihau aku au ilia e mama, heaha ke kumu o kona mare ole ana i ka wahina, a o kana pane ia'u, aole i loaa ka wahino kupono i aloha iaia "Aolo anei oia i hoomakeike mai ia oe e kuu lei no ka wahine kupono i aloha iaia" "aole loa ana wahi olelo oia ano mawaho ae o kana mau olelo i kapa mai ai ia'u he keiki nana. a'u hoi e manaoio nei e aloha ana oe iaia ke lilo oe i wawhine aloha iaia nana hoi e hoohauoli mai ia oe ame u'u" honi iho la o Veloleta i ka lae o kaua keiki me na waimaka o pohina ae ana ma kona mau maka poniponi o ka wahine ui me keia mau olelo oiaio mai loko lilo ae o kona puuwai. "Aole no e hiki ia'u ke aloha ilia. oiai, ua lawe pu aku kou niaui makuakane ia mau mea pau mai ia'u aku."

mai ana anei oe e naama, aole ou makemake i ke Kauua, ke kanaka malihini hōokahi hoi i kapa inai ia'u he keiki nwia?" ''Aole bo he mea nana e hoololi i ka manao o ko U _ mama _nei, wale iho no ina ia Ee mea nou e hauoli ai, e kuu lei alolia, oiai, ke noho nei au malalo ou ame ko kaua kupuunkaiK-;. A e hooko aku hoi au i kou makemake ao kou |hauoli, aole hoi no.ko.V.aloha ōiaio maoli iaia, oiai, ua neīe maolī no kou maii- ku makemake no kou hauoli, ma me ia mea, "Aalaiia, o ko'u papa wale no aiiei. ko kanaka oluolu loa o ke ao nei i haawi ai oe i kou *loh a apau nona."

"Aohe mea like me ia ma ka ike a ko'u mau maka, oiai, e like me ke aloha o ke kanaka iaia, pela ke aloha o ka holoholona lihiuhae i kou luaui makuakane, a'u i kanikau mau maka, oiai, e like me ke alolia 0 ke ianaka peia he aloha o ka hoioholona hihiuhae i kou luaui' makuakane, a'u e ka»fkau mau nei nona i ke ao ame ka po." "E kala mai ia'u, e mama, aole no au i makemake e kaitT#slio a ni-' nau aku ia oe no kela mea, aka, no kuu ike aole loa oia i hoopuka mai 1 kekahi mea e pili ana no ia mea he wahine i kupono i kona kulana. Koe wale iho no kona a'o ana 'mai ia*u i kekahi mau rula hoofaipono 1 ke ano o ko'u noho ana a. lauoa ana itraena o na anaina hanohano o na aupuni like ole, a pela au i ike ai he keonimana oiaio oia." Mmoaka iki iho la ua Veloleta nei i keia mau olelo a kana keiki iaia hoi 1 kamailio aku ai me ke ano hoomakeaka.

"Mai pulale nae oe e kuu lei oloha no kou ake e loaa kou papa hou ma kahi o kou papa i nalowale honua mai ia'u aku." w No keaha, e mama ?" "No ka mea, he likeole ke §u ame ka manao o kahi kanaka me kanaka, e hiki ai ia'u ke apono ak« like me kau e kuu lei e hoomaikeike mai uei ia'u." • ! "Aole no au i makemake dou e' inama e apono koke i keia mea, koe wale iho no nau e hooholo ia m6a ke ike oe he wa kupono ia." | "Ina pela e waiho mai oe na'u e uoonoo kou makemake ame ko'u manao, mali'a o pau vrale ae no hoi ikou aua, e kuu lei aloha," : "Aole e pau ko'u hoomanao.ana no ke Ivauna, e mauia, no ka mea! he kanaka maikai oia i kupono i papa no'u." "K !kapa mau aku no oe iaia pela, a na'u no e kaupaoua ke ko'iko'i inawaeua ona nnie a'u, ua ike no au e kuu lei he keoniinana oiaio oia." "Me keia mau mav?aena o ka makua ame keiki i kukai ia ai

iiso ka puinehann, a i ka piha ana o ka maliina a oi ua oluolu maikai loa iU' l:i ua Kadinola opio uoi >ne ka Uookuu aua mai p na kauka i ua Ka<linola opio uoi me ka hookuu ana mai o na kauka i ua Kadine!a opiu noi, a nia keknhi auina k olūolu maikai maliope iho o keia lanikila loa ana ao o ua Kelinola 6110 nei, ua hele holoi|aa aku la ua <Jinela opio nei ame kona lnaui ffi&kuahine ma na palena \taho o*ite kulanakauhale ame kela mau wj|hi oloko o k© kulana!kanh«le. Aole no hoi i hele pu ke Kadinela aoo Ma<

eao ma keia huakai hoolana a Velolea i kana keiki o na ukali wale no e like me ka rula maa may i na poe ko'iko'i, a mamua o ko laua huli hoi loa ana aku no ko lakou home kakela mahope who o ka lawa ana o ko laua makemake holokaa, ua kipa ike ae la laua ma ka home nani o ke Kauna o Roma, "A ma keia hui .hou ana o ua Veloleta nei me ua Kauna Abe nei, i hoomaka ai na hoiloli hoohihi iloko o ua Ui Nohea Veloleta nei no ke Kauna me ka loaa ole hoi iaia he hoohuoi o ka lama endemie no keia e pagelle nei iaia ame kana keiki no ka mea, aole he waai hiohiona i loaa i ne Ui nei no keia Kauna i kamaaina mua iaia, oiai, he malihint loa keia Kauna hanohano ma kana hoomaopopo iho, a ua Kauna apuhi nei hoi i ike iho ai e hoea mai ana ka la ana e noho haku ai mauna o ka wahine nana i hooau wana iaia mauna o ka lepo aloha o Italia "Ma keia hui hou ana o laua me na ka olioli hoohihi iloko pakahi o laua e honaku hele ana, ua haawi ae la ua Kauna Abe nei he wahi paina no lakou wale iho no maloko

o kona home nani lie elua la mahope mai o keia Ealawai a hoi hou ana o laua, ua ai a inu hoi lakou me la hauoli nui i na mea i hoomākaukau ia. Ahe mau la loihi mahope mai 0 keia wahi paina hoolauna a txa Eauna nei i haawi ai no kana mea 1 aloha ai ame kana keiki, ua h.ui hou iho la ua Kauna nei me ke Kadinela opio Maoao ma kona tome e like me ka rula maa mau a ua Kadinela oj>io nei e huli ioi mai ai mai kona hale imi naauao mai I na auina la apau. j "A ma ia hui hou ana oua Kal opio nei me ke Kauna, i hoike aku ai oia i ua Kauna nei, e hioea mai ana he la nona aole e loihi loa e kapa māoii aku ai oia iaia he papa hou nona, no ka mea/ua loaa ka manaōio i kona luatii makuahine ka lilo ana mai i wahine a&oha, e hiki ai hoi ia ke kaaleie maluna ona' me ke aloha, oiai, he luaui makua[hine, koua i hoopuni ia me n a mea | maikai apau.

"O keia hoakaka a ua Kadinela opio Maeao nei imua o ke kanaka puuwai eleele ana e paulele kuhihewa nei, ua lilo ia i mea nona e piha loa ai me ka hauoli e like no me kana i hoomaopopo mua ai, ana hoi i namunamu wale iho ai no i loko ona ina no ka holopono o na mea apau a mare ia oia me Veloleta : alaila, o ke ko ana ia o kona manao 'eleele i hookahua i no ka lawe ana i !ke ola o ke Kadinela opio, ke keiki |a Hone kona enemi a huna loa aku liaia no ka wa mau loa. A ke au hoi i o ka manawa e ninau iho ai ; e hoo-

ko ia ana no anei keia mau manao aw&hua o keia Kauna laepaa nui ■wale, aole loa kakou i ike i keia wa ; aka, na ke au o ko kakou moolelo |e hoike mai i kona mau hoauiui ana |i _piha me na mea maikai, oiai, aia |bo he mau maka aloha ke kiai a holo mai la ma kela mau paia poiuiu © ka lewa ame ka lani e nana 1 iho ana ia kakou apau mawaena oj ko kakou mau enemi, no ka mea, oia no ka mea uwao ame ka mea hoopakeie.

<f A ko oukou mea kakau i hoomauao ae la i keia wahi olelo.kaulaua o kuu aina apoapo popo i ka ehu o ke }kaū "He wahi pali iki wale no o Kipu, he oiaio, aohe e ualowale ka leo mai kona welau mai ahiki i kona kumu, eia nae, hookahl no au wahi e kupaeli ai o ka pau no o ke aho mamua o kou hiki ana iluna. Aole paha nolaila ke kumu o keia olelo, aka, o ka mea oiaio no ea no ka ai kumu o ka aiua, no Kaoml malie. i

| ".Nolaila he hookalii pulo i hala tae uia ia liopo mai, ua hooa kmo i maoli aku ua Kamia noi uo ka liome kakela o ke Kadin<?la Maeao, a ?m«a j0 ka Ui JSToliea Yeloleta oia i noi |«ku ai i koua lima i wahine nana |iue koua kulana keonimana oiaio. 0 ikeia uoi uo nao a ua Kauna nei, ua [kaua iki ia mai e ua Ui Telolota nei maopopo ka mauao o ke KaHinola | olemakule Maeao uo keia noi a ko iK«uua> eia nae, i ka wa i lioike aku iai o YolokU manao o "ke Kan |u» i itoi aku al iaia i walimo naua, ,u& liaawi koke iwai oia i kona ao me

ka lailae. A fio k«a ae ana oke Kadiue!a Maeau. us Hlo loa ia i mea uo ua Kauna nei e hauoli loft ai, aoie uo hoi oia wale uia ia haawina, aka, o ke Kalinela opio l:«kahi i -hoohauoli pu ia no keia hoopili ia aku o kona luaui malraahin?~l ke kanaka ana i hoohihi li i makuakauo noua, "-Aloha ino." A ī kekahi kipa hou ana aku no nae h<»i u ua Kauna fcei inahop<,' iki inui >> k"iiu iiOĪ ana ?s "feloleta i wahine nana, ua hoike mai ia ua Oi X',}u-a iiēi i k->na manao r- noonoo ?uua oia nona iho mamua o kōna haawi ana mai i kona ae no ka jwno 0 kaiiii keiki tne kahi olelo hoolana no oie a ua TTi Nohoa Veloleta oei 1 ke Kauna, me he wai al« i,o k»- aniani i ka houpo lewalewa o ua eepa nui nei o Roma, "E miīīaolana mau e kuu Kauna kii-kie no ka hook/> ia o kau noi me kuu puuwai apaa. Aole nae hm i keia manawa." O keia mau olelo a ua Yeloleta nei i kamailio ai imua o m Kauna apuhī nei/ me na mnioaka oluolu no ia o k awahine ui e hoohalulu ia ai ka puuwai o ua Kanna nei no kaohi /t ua TTī nei, E hoomanawanui ko ono f kahi papaaina a k&omi rnalie a no kflhi wa aku. , ,

"O keia ka-ua uo nee a ua Ui Nohea Veloleta nei, uu īilo no io i mea maikai i ua Kauna nej m.! koua ho->-lialahala ole, oiai, ua ike oia ua iaahia o Veloleta nana h? mu wahī 'ia pokole wale no ko?. A e kipa mau aku ana hoi *a Kauna nei i na la apau ma ka home kakela o ke Kaāinela me ke ke'ake'a ole ia e hoohala mau ana hoi ua Kauna ne» ti[ me ka kakou Ui Xohei Veloleia i na hora loloa o ka la ma ria ha 4 i ha'i olelo ana o na ipo hou akahī no a hoohuihoi ae i ko laua naau puuwai a lilo i hookahi maawe kaakolu oke aloha. Ma keia launa pinepine mau ana no nae o ua'Ui Nohea nei rne Kauna i malaina pono loa ai ua Kauna nei i p'aa rula keonimana maoli meka malaina loa hoi i kona ihiihi ame kona kulana, no ka mea, ua hele ka on© o ka ai a kau i ka puu, eia nae hoi, nurui wale ia iho no me ka hoomanawwiui apau wale ae la m ka ono ai ame ka make pololi.

."I kekahi l a a ua Kauna nei i hoea lou aku ai ilaila me kona "ula maa mau, oia pu no ka la a kekahi nupepa puka pule o Ladana i loaa mai ai 'ma ia kakahiaka mai, hoi inaloko o ua nupepa nei ka Hoolaha akea a ke kamaliiwahine Line o īEoma e hoolaha ana no kana kape ka Haku opio o Sepa o Eoma i ualowale honua mai iaia aku me ka lohe ole ia o kahi mea nona amt kona hopena. Ua ike mua hoi o Veloleta no keia mea ame ke Kadinela Maeao. A ika hoea ana aku o ua Kauna nei, ua haawi koke mal o Veloleta i ua nupepa nei o Ladana me. keia mau olelo waipahē mau no ok a wahine ui. "E nana iho nou e kuu aloha i kekahi wahi mea hou ano nui o ka-' koia nei i puka maila ma kena nu-l

pepa o Ladana. "Me ka ulumahiehie ua Kmma apuhi nei i nana iho "Slī ma ka aoao a Veloleta i haamai ai iaia, ana hoi i ike koke iho ai i ka hoolaha a kana wahine e pili an a nona ka mea hoi nana i hoopuiwa loa aku iaia me ka haikea nui maluna o kona helehelena, me ka hiki ole hoi iaia ke hun a iho »i kona ano maoli, oiai o Veloleta i ike koke mai ai i ke ano maoll o keia Kauna nana i hoopaha'oha'o 10% ak u iaia, me kona ninau ana aku me ka leo kuoo o ka hoohuoi nui no ua Kauna apuhi nei ike no anei oe i keia Haku omo Sepa o Koma?" Aole loa e Hii i na Kauna eepa nei ke kamailio mai imua o ua Ui Nohea Veloleta nei e nana pono aku ana maluna ona nō ka manawa loihi, a'ua Kauna nei i kamailio me ka leo haalulu imua ona nana i hooi loa aku i kona kahaha. au i maopopo nona e kuu Kauna wahine aloha." "Heaha ka hoi ke kumu o kou haalulu ana ?" "Noonoo wale ae la no hoi a u no ke kamaliiwahme kiekie lina." ifce .no oe iwa!"

w Ae. no ka mea, he kailniahiīie khukini i;ia no'u ka Bnw ka iop«.- ' • | ''Alaila, ua ikt e* i koia o &kip«, iua h« kaukini i'o kel» ka,m*Uiwahiite nou?" "Aole au i ike uona, uuili'a, ua UUUM oia i keia Haku mahope uiai o ko'u kaawaie ana mai ka aiua mai. v H«jaka kou.kilii o kou kaawale ana uoai ka aina aku?" "Aueaue e umikuiuauiaiwa umkalūki." "Aiaila Uo luua oe mainua o ko'u kiki aua uiai uo Napela nei f" wahi a V'd«ifcu tue ke kokoe- anoe aua iho o )uwa mau iuaka iaia i uana uiai m i ke Kauna u«r ua suakft ano pawt*>. Me ko ua Kauua uei kamailio au& aku me k« Ux> nawaliwali ka hoao aua hoi e Uooponopouo hou m iioua iko uia kua kulaua a raf k»ua uiau oielo. "l'oia uo ko'u iuauao e kuu Kau- »> wakiu» kiekifc" - (Aolp-Ppaū.)