Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 46, 17 November 1918 — HE MOOLELO NANI -NO- VELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONE- Ka Moi o ke Dala I Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga [ARTICLE]

HE MOOLELO NANI -NO- VELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONE- Ka Moi o ke Dala I Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga

i "E kuu Hone o na mea ai bo keia a kau maii lima e luna mau ai na kaua kamaaiua hoi in oe? Aole ntioi prfa, e k«xi Hone ?" "Oia no ia e kuu aloha," wahi a tta Hoae nei me ka leb malie o ka hauoli } a Veloleta i panai aku aHoe ka leo olu waipahe o ka wahine ul i;o na olelo a kana kane. "Ke kuhi nei au ua poiua la oe i ua mea « ko'u mau lima ponoi i bar a ai, eia no ka oe fce hoomanao' nei, xae he ala # aolo kaua i kaawale iki mai ko kaua hui ana a hiki i keia la." "E kuu aloha, pehea !a e hiki af ia'u ke hoopoina ia mea, oiai ka mahanahana o ke aloha e KUi mau ao* iioko o ko'u puuwai nou, pela au i hana «i i keia mau mea apau nou e heomanao iho $i no'u, «u hoi i manao ai he mea okoa ka Barona Kalola Jk£azixii mai ia'u ae, «u hoi i ike iho la, owau no ia kau Eone aloha malalo o ka aahu hun* o ka Barona, ka Moi hoi o ke Dala. ; 'AlaUa,.nou ponoi waie ao auei keia hale kakela uani » kuu Hone aloha?" "He oiaio, no'u ponoi i'o keia honse kakela au e hoohala aku ai 'ame a'u iloko o ka oluolu ame ka. kakou maū keiki." "Fehea la i loaa ai ia oe lcejh| mau mea maikai apau, e kuu Hone ?" "Malalo no ia o na ulia laki o kft aiaiiawa m« ka aina o'u i noho «i mt ke kaniuhu n,o ka manawa loihi i kaahope aku U." "E hoike iwai hoi ha ia'w i ke ano o ka loaa aua ia oo o keia mau mea n&m." . "Aele i keia manawa e kuu aloha, &i& a pau ka kakou ai ana, hoike «iu au ia oukou apau i ko'u poklo « hiki iho la i ko kakou hui hou ........ "A pehea jw> hei oe e kuu Hose i hoike auiA ole «i i« oe ihs i*uju o'u mtx kela po hoolaulea « ke kauX£uleiuf" "Aole au i manao he han« na&uao ia u&% m ka naea, ua kuhihewa au ua £»«r& hou aku oe i kane hou, « pela au i makemake ole ai e hoopoiao aku i na la o kou ola ana, a me ke kane au i mare «ku ai." "Ina' no ka paha au i ma» ! kane hou, aole no oe e holke iki mai ana ia oe imua o'uf "He oiaio, aole loa au e hoike ia'u iho imua ou a hiki i ko'u mau 1« hope, no « mea, he hokai wale ana uo i« i kou noho oluolu ana me ka Hiea au i mare aku ai.." "Nolio muuiule iho la o Veloleta no keia mau olelo kuio a kana Hone ia lakou tio nae e ai ana a e iiui an« me ka hauoli, ,a no ke Kadittek opio Maoao hoi, aia kona mau maka ame Yarauat« maluna o ko<u aukuakane, a pela no hoi o Emale ame kana kane. A o keia kekahi manawa hauoli loa i loaa i keia ohana, a i ka pau ana o ka 1&kou ai aua, ua hoi aku la lakou apau uo ka rumi hookipa naui o ke Kao ua Houe uei. j A maloko olaila ua Hone «mei i hoike ae ai i koua moolelo o koua

laweia ang e hoopaa pi> maluna o| kalii mokupuni kamaW ole o Ho- j geric« i»a!gio o aa mailāo ttulna o < k» K«qiu M«titeta ame k« Haku haakei o Sepa. I kei« wa ua Hone ] tm « heike oei i koua moolelo e ike! < i« «ka ana o« hiona kauinaha ma- i luna o na m«a apau, a uo Voloīeta < e hioio aiu iho an« kona mao ■ w»lmalā ao na haawini kaumaha i < fa>M iku i kaoa k«ne' aloha mai ' koaa luaui makuakane ponol aku a bm kela Haku o Sepa, « koiu uhane i hoowahawaha ai. A īka pau aiu 0 ka h<āto aiu « ua H>ne aei i koaa moolelo, «a lalau aku la oia i Juuu Pila £Upa punahele e waiho «u iiunn o jgo p«k«uk«u, iaia i huii muM ak« «i « kun&ihu i kaaaa «ioha. kou «loha, «ole uo au ī poiua 1 na hoom«xuo ana do m ak pipu o ka muliwai o Olona. kahi hoi na--3 b« i hoop«« mua iho ia kaua i hook«hi puuwai, m«S6pe iho hoi o ko k«tu i«we ana «e i ka berita laahia e ka mare ma ke ano e hoolilo ana «• « « pda mau nou. [ «fie«aio, «ole no i poina nal kwoaianao ana iloko o'u no ia mau 4« « I» aioha i noho ai." *Ua haia no nae hoi ia e kuu Veteteta aloha a kaua e hoea hou aku m ilaila, ma ke ano he kanaka kuok>a «« i keia manawa e hīki ai £e •Olie pu me na poe koikoi apau o ItftU« uei, au hoi e hUahiia ole ai nou oiai, ho wahi keiki kuawahie wale iho uo au uo S«£aa i ko kaua wa i hui «e «i i ko kaua uiau 1« opio, aka, i keia he Barot»a an njai ka inoa, a he Mpi hoi no ke Dala e like me ka na me« a pau i kap« aiii «i ia'ū." ' He mau wahi minoaka ka Yeloi®aa i h««wi aku ai ho keia mau oieio « ksa« Hone me ūa hoomanao *ioh«, & ua Hone uei hoi i hookani iko ai i kana Fil« Hapa me ke aka*a«i nui, me kona hhmeni pu aua ae k»i i iwkahi o kana mau mele "hooahAaioha i haku ai maluua o kalii laiokupAi kanaka ole o Kogerica, ka nan« i p«hol« iho i kā eehia nuihma © iakou āpau, me ka hiolo pn aui Iwi « ke kkoa āuu wai- ' «*k« «w ka ehaeha nxu a pela n« hoi me ua Houe uei ua kau pu iho ia ha«wiua maluna ooa, zn« he ala q« kon« hoomaopopo iho, aia uo eū m« n« aekai ano«no o ua wahi mokupuni kauaka loe ala o Eoge- *»«« kahi i holoholo ai, n»n» lioi i hook«he mai i kona uuu waimaka# « okipu iho 1« kau« hookaui aua i kaua Fila H«pa me kfi kulou malie ' «na iho hoi ilalo, a kana keiki hoi 1 ke Kakupla opio Maeao ame Yara- ; **tm i ku ae ai mai ko laua wahi e who «na « h«ie mai 1« a ku iho la ' nu k« «o«o o koua makuakane, ia- * ia i iaiau iho ai i ka Fila Hapa a ' kosa makuakane « hookani ae la ase WniM ieo i Immaaiiip mau iaia n» kon« makuahine nana hoi i hoo- ' p«u «e i keia mau haawe ' maiuna o iakou apau. A ua Houe 1 uei no nae i kamaiiio aku ai i wahine aJoha. _ ! 1 "O kuu keiki, kekahi ou« J«« j , hookaui mea kaui a ? u i iko ok «i i. kona iua, a owau waio ao ame oe 1 e kuu Veioleta «ioha." "O kahi ike no «u i haawi ami 1 «i ia'u, oia w«le uo kau wahi ike i 1 «'o «ku ai i«ia" | "U« nui loa kela, no k« mea, ua'u uo e hoomahuahua hou aku i koua ike ame kona makaokau, uolaila ua pao i« a uo kahi w* e uoonoo aku | ai. O ka'u waie no e hai altu ia oe ! e kwi Veiokta aloha, ua loaa iho \n ohu «n e hookuu hou ole ai ia oiua e nalowale hou mai ia'u ' aka." t "E kuu Hone aloha, aole au e , hoole » kou manao, no ka mea, ua laahia keia Home au i h<h a ai no'u ( «n» ka hua o ko kaua puhaka ponei." *In« pela, e mehameha ana ka , hoi au, a o ko'u elemakule iho ka 1 mea pilikia loa," wahi a ke £adine-

ia e4«®afcale Maoao, ka ka mea hoi i hu a'e ai o ko lakou aka, a Hone uo uao i kaiuailio aku ai i ua olomaua uoi uana hoi i hoopau ae i kona mau mauao ohuuiu no koua mohaiueha." "E hoi ana no kau moopuna me oe, no ka niea ao!e au e au'a iaia o mehameha i'o oe, aka, o kona luaui niakuahuie wale uo ka'u e hoopaa* oiai ; owau lio kaūa kan<s, a oia no k%V *al&nē

"Maialo l iou lāanao e kuu moo puaa liaku/o ka*ū moopuna no iau e Iiooiuu maa e mo a'a. w 'Ua oe e kuu mea kiekie, e like me ka inoa c hea. ia aU inaliwa ona, aolo au e paa a eu'» iaia, oiai, mamuli ou i wahine ai au fi keiki no lioi, nolaila, mai hopohopn w no ia mea a kanalua oiai o o« ke kti|nms oiaio ma ke koko ame ki io. "Maluna iho ou na hoopomaikai "ana o na Iani ; e Kke me kau i hana aloha mai ai ia'u. w

- ka ma)t» no e hookaawale ae ia lakou mai koia ao inea ao, im ka uiaepopo oh ia kakou o m hm)a ua&i o k©k ai> muha ma o," A maiwpe o kwa «mu kokai olello in mawmmta o Hone amo ko Kadiu«Ui Kacuo f ua h(x>uauiMi ia hoi lakuu e k« Kadiuela opio ame Varai»ota kona kaikuaMue uialuua o iia meakaui aiue ko laua uiau ieo maluua o ua uiele like ole, i kokua pu ia aku e ko laua mau laakua ma ia maliele hookahi. A ua hauoli ia hoi e lakou u hiki i ke ahiahi ana, a lakou hoi i ai iho ai luauiua <j ko lakou hoi aua e like me ka lokomaikai o ka 5aroua Houe. I ka pau a&a o o ko lakou ai ana, ua huli hoi aku la ke Kadinela elem'akule Maeao me kaua moopuoa, ke Kadiuela opio, a pela no hoi o Emale me kana kaue ame ka laua «iuui* keiki uo ko laua home, a koe iho 1« hoi k« kaikamahiue opio Vanuutt& maiuuli o ka au'a a ua Uoue s«i, a p»la hoi ua Hone nei i uoho iho ai me kana Veloleta aloha me k« hauoli uui mawaeua o ka wahiue »me ke kane. [ A i ka uhi ana Mai o na eheu maluhia o ka ouli maluna o ka honua, ua hookauluwela ia a'e ua home kakela nei no ka manawa mua ioa me na ihoiio knkoi he mau tausani nana hoi i hoifcera'e i ko Iioma holookoa, aia Home o ka Barona Kolola M&sig£|ekahi mali;hini kiekie kahi i ia ai e ua |Barona ala, a o u$JOB£ala oia no |ka mea nana oia i na la opiopio o kona ola mea hoi a kona uhane i Oiai uo nae ua Hone pei a ana i kana yeloleta ame jjff kaikama» hine a kona hookama ma na puo'a kakela, a ūana aku hoi i ua m|tioiva o na miliona kukui e hoomflfymal.am« ana i ke kulanakauhale <? T Jlopxa he mau pohaku daimana ko lakou alohi k>hi eoaka mai -ana ma kela ame keia kihi o ke kulanakauhale, nana i hoihoi mai i na manao iloko o Veloleta no kona home ame ko iaua mau hoaloha ma Iloilo ame .Nwa ana hoi i hiiiuai aku ai iluua 0 kana Hone me keia mau olelo nahenahe o ke aloha. "E kuu Hone aloha, o ka nani o ke kulanakauhale nei o Koma # aole no ia i lihi launa aku i kaliam o Milana ame ka muliwai o Olona» no ka mea ; ua hoike mai kona zoay mea kanu uliuli jne na pua o ke kula i ko lakou maemae elike me ka bebe e omo ana i na omaka waiu aiai o kona makuahine." "He oiaio hoi ia e kuu aloha," wahi a ua Hone nei iaia i puili maMe a'e ai i ke kino laahia o kaua Veloleta me ka hoomau ana aku hoi 1 kana kamailio ana. "Aole uo au e hoole aku ana i kau mau hoomanao ana no ko kaua home aka } ke kaumaha nei au no ia mea a'u i ike aku la me ke ano powehiwehi, oiai, e lilo ana au i malihini no kahi a'u hi hanau ai, a pehea aku nei Ia o papa aaa," mumule iho la ua Hone nei me ka honi malie ana iho hoi i lae o kana Veloleta, a ua ui nei hoi i hoohewa iho ai iaia no kona hooulu ana mai hoi i ua mauao e hoono'e hou ia ai o kana kaue, ana hoi i hoololi hou ae ai i ke ano o ka laua mea e kamailio al, a Vamuaia hoi ue Iene Ahu e aa« ma kekkahi aoao o ka puo'a ka mea hoi aana i hoopiha aku i&ia

lue k& li*uoli. j "Aole anei e liauoli e like nv©| a'u, e kuu Hoiw?" 1 "Aole a'u ui«a hauol/ e &% uo kai mtw, u« loaa hou oe |i'u &me kuu keiki, a*u" hoi e hoolujlu mau &ku { ai ia oe i n& 1« apau <> ko kauā oUj aua, oiai, ua Uwa ko'ul:aawale aua -»i .5 . i miii īa 110 j.um|umagjar.niß iuakiiliiki ;i oy nei, a ua ka make 'w»]e_,po

no he hui āna :ikn ma kela ao raa ! o, he oiāio, e pili mau aku no tui me ■oe no Ita manawa mau lōa." ! W E kuu Houe nloha, elike ine ka !oiaio o kau mau olelo, pela no nu e hoopili aku ai i kou puuwai me kona pmiwal no ka manawa mau loa." A hene iho la ka aka a ua mau ipo aloha nei o ka waī apnpii o kā muliwai o Olona i kaawale loihi, ka mea nana i hoolumaheiliie houj ae ia 'aua iloko o na kipona wai'

maemae o ke aloha ame ka liauoli, Jto laua hoomanao ana ae i 7ia la a Va ehāeha i hala aku la amo na la o ka hauoli e neo malie mai ln nmmna o ko laua >nau la o ko ola ana, a m lilo uo hoi keia mau hiohiona naai o ka po i īu&a e uiakai»bi loa ia ai « ua Veloleta nv), a tia hwhala ia hoi e lakou nei i k«in mtu faorft loloa o ka po iuo ka hauoJi nm, A i ke kani ana o ka hora 10 o ua po nei, hoi aku la lakou e hooluolu no ke koena oīa po uia ko lakou mau lumi moe pakahl a o hoau mua loa ia ana 110 !ioT &era <S ua home rei a Hooe ka Baro»a i iioolaa ai uo ka'na Veloleta aloha. A ike ole aku īa ko oukou moa kakau fua kf'ia wahi o ko kakou Lial'aai, oiai ua hapopo ka maka o ka laahina ame ka hoku i ka nui o ka ua i keia mau po, a ua lohe waTe mai no au ke telekalapa irvea oli", i na ale apiipii no o ka rnuliv>ai Olonu ua i;jau ui nei kahi i pa wahi \sai ui iu<' Puakinaniu ka waMno i ke t ka puaaniani, fn.Mli i ta eia. he inau lui kau, ka'oiii! n. aiio, ! 1 JA<-'iiJa ma ke kakah'aka nui j' kt-fcahi \» ae i ala ae ai i&V/i uei iii« Mi hioiih ulumahiōhio mai •» ka « maluna o ko 'aaM n<i ja-pi'tm-a kiilahiaka, i luoei•» > > j >» l>»ai «' na Hone nei ame k;na Vclo-; lbta • ka lt> hanau o ka laua kmki 0 iti mulahiki a i ka uau ana o ka lakou ai ana ua haalele iho la ua Hone nei i ko lakou Kakela no ka hui aua aku me ke Kadm.-iU Maeao. Nelaila, mahope iho o ko laua hui a kMkakuka ana no keia mea ke K adiuela ilaeao ua hooholo like iho la Iaua na Hone e lawelawe kela īiana nui, malalo o kana mau hookele ana. 1 ka pau ana no o keia mau mea mawaena j ua Hone nei ame ke Kadmela ua hui koke aku la no ua Hone nei ame ke Kadinela ua hui ( koke aku la no ua Hone nei me kana' wahine, a he eha wale no īa mahope mai, ua pau na mea apau i kalioo-

lala ia e ua Hone nei me ka iiolo-" pono, e laa hoi ka ntii o na palapala kono, ame na poe lealea i kono po ia ai o keia la hanau o ke Kadinela opio. A i ka lioea ana mai o ka la e malamalauia ia ai o ka la lianau o ua Kadinela opio nei ma ka liome kakela nani hoi o kona mau makua, ua hoopiha ia ae ua Hone nei i kamaaina ia hoi no ka Barona Kalola Mazini i na poe hanohano a koikoi o Roma, a ua lilo no hoi o Veloleta, Yaranata ame ame na kauwa lehulehu i poe hookipa a hoolauna no ka la hanohauo o ks Kadinela opio. A he nui hoi na makana i makana ia' i ua Kadinela opio nei, a iwaena o keia mau makana a he hookahi wahi makana hooweliweli, oia hoi he wahi pahu kupapau uuku me ka pahi hou puuwai i hookomo ia iloko, me kekahi wahi ajiana pepa i kakau ia i keia mau olelo hooweliweli. "Na ka oi o keia paluoilua, a kaili ae i ke aho iloko ou, no ka poni ia oe iloko o keia pahu kupap&U i auela opiopio uo ua T)iabolo o ka po." •0 keia makwia a ke Kadiuela opio i ike ai, aole i lilo i mea nona e puiwa ai, aka ua minouka wale la iho no e ua Kadinela opio uei, a pei» no hoi me na manao i kakau ia «i maiiuia o kela wahi apana pepa, do hoi i lioike ia a'e keia mea i mua o ka leiiulehu, aka, imua wale iho no o ua Kadinela opio neū kona aaakuakaw au»e kona kupmiakano, * inawaho a'e hoi o lakou nei oia o Ane«o iieio, ka niea e helo pu mau »m nie Hone ma ke auo he hoahanau a he kaikoeke pouoi hoi nona. ua iiio uo uae keia wahi makana a tuw e hooweliweli ia ai ke Ka<li- , mia eieaiakuie Maeao, eia nae, ua . iKKMOKnawanui a e oia i koia unui

liae* «p*o no ka hanpliaiio q *ajl' |o kana moopmia kiialua, a Aone boi ame Ariezio Helo e makaala iuau uua 1 waeua .0 U& poe f#a i kipa mai, eia nae, aole lie maopopo Iki 0 ka aaa® kaoa, ei* nae, ua !a ua Kuatiu apuii Hia ua la uei lue ka liauoli iHii a j ka uhi ea inai 0 ka po, ua iiookuu i;tula la ua hoine Jiei no na i« aie a i Loom&lamalama ia hoi me aa tausani kukui me he awakea ala. A ma ia po no hoi i lawa ae ai ua Kadineia opio Maeao nei koua kaikuahine Va«aaata i hoa le'ale'a nona e iike ma ka mea iuaa mau ia iaua no ka hauohauo 0 koua ia haaoie uo hoi he mau hiohioua hoopuiwa uoouoo i ike ia iua ia po uei a hiki i ka hookuu aua o na le'a ie'a hoouianao la hanau o ke Kadiuela opio a kela ame keia e huiī hoi aua no ko lakou mau home me ka hauoli a ua lilo pu no hoi ke Kadiuela e pio i mea kamailio nui ia am.e koua kaikuahine no ua hīona Hioemae e hiumu aua maluna a laua, /jaua hoi i u/iie aku i ka puuwai 0 ka lia'i kaikamahiue aiue ka ha'i keiki kaut ; no ua pua nani 0 ke kakela 0 ke Kadinel& Maeao 0 ke kulauakauhale 0 Napela. (Aole i pau.)