Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 48, 30 November 1918 — He Mau Olelo Imi Epa Ia Likana Eliwai [ARTICLE]

He Mau Olelo Imi Epa Ia Likana Eliwai

Mn ka Koōkfjft o ka Po aiiuia u ku puk i i ike ia ii»o m f uu uinuuo o (J. K, Kealoha. do n B iMba pili i kfc koiio haloka ma Kakaako, i ka la 5 o Novemaba i iiaia. Aoie i poiolei ka Kealōha e euielo uei, no ka mea, aole oia maiaila j <> kaw» e olelo nei, ua ioiie oia luai kekalu poe kauaka raai, Owai ia poei! Uwai ko iakou mau inoal Hh Diau paiapala hoohiki no kekahi a ia poe, 5 notari ia imua o k<:k!ihi j<otnn o ka !«hu!ehu? Ke oleio ii(;I Kealohu, ho oiaio keia u oia ka ke kumu i hoopii ule uj o Ljkuj)ti Kljwai_, i ua hooiahu hoik« ia iJia ua nupepa namu, ma ke aiio he laipila. aoie paha i maiiao o Kealoha, he mea hiki waie uo ia o ka hoopii, i na wa apau a kekahi mea e makemake ai? 0 ka poe uaauao, haawi lakou a uui ka aiu o ke kauia i ko lakou mau enemi t i paa porio ke kaniai, i ka wa 0 huki uiai ai i ka ai hoopau. Malia paha, oia ke kumu lohi o keia; e iia ui'Aiiii koho baloka ; mai Ha"waii a Niihau, e pouo no oukou, ©' ike i ka oiaio o keia mau hoolaha 1 hoike ia ae ma ka Kupepa Kuokoa. 0 ka poloiei niaoli, aole o na ' m&m koho haloka o Kakaako koj ' Likana hoa hooaapaa ia 1&, he| haole kona hoa i ■walaau ai i feaka-' hiaka, oia ka haole wwu <■, malama] nei ka hale tv.'mm\x o Kukauko; r >j Johii Wilaoji, o Johu {Jlujiy, he kaluiwa kun o Likuna, o loela Kiakahi, •( mc kekahi poe Demokalaka e ne nuilaila ma ia la koho haloka, o keia poe apau a'u i hoike ae la, ua hooie mai 3akou, i'ka oiaio ole oia hoolaha ia ana. ua hiki i kela poe ke lawo mai i mau palapala hoo« hiki, j(if ka uotari pu ia, qo ka hooh; ana i ka oiaio ole o keia hoolaha a Kealoha. mea maikai ka hoolaha ana i na ku i ka oiaio; a ina aole oiaio, alaila, e lilo no ia i nema ia e ka lehulehu. Xolaila. e ua poe koho haloka o Kakaeko, a me kekahi mau mahele koho e aej e pono ia oukou e ike i ka oiaio o keia mau hoolaha a Kealoha e hoike nei; ua olelo ae o Kealoha, ua loaa mai iaia keia lohe, mai kekahi poe Deniokalaka mai, ina inaluna oia mau lohe oia i lawe mai ai i keia hoolaha ana, alaila, he mau hoolaha waiwai ole, no ka mea, ua hiki no i kela a me keia mea, ke olelo, a hoike paha i na mea «na i lohe mai ai, aka, i mea e hiki ai ke kakoo i ka oiaio o ia mau olelo, e pono no, e lawe i mau olelo hoohiki; me ke kakauinoa ana o na poe a inau mea paha, ma ia mau hoike, me ka notari pn ia, alaila, aole el loaa ke kanalua i na poe apau, no t ka oiaio oia mau olelo, a ina e nele! ka ike ia o keia ma u mea, alaila, ua hiki no ke kapa ia aku he mau xua-' haku. a i ole ia, he mau imi | epa na ka mea kakau. Nolaila, e na poe koho haloka o na' T)rniokalaka oiaio hoi o ka H&hele! Apana 4, na poe nana i haawi ii ka lannkila i na kau a kau, i kal moho "Elele Deinokalaka, a me ua moho e a e, nole loa e hiki ia oukou "ke hnvp a hooiaio i keia mau olelo' mii epa a ka poe T?epubalika, a no' ka mea, aole loa he manawa i ike' ia ka noho ku-o ana o Likana me ' na Demoka!aka f ma ka Apana o Kakanko, a hiki i ka la koho ba- ' loka. Nolaila, kohu i ke-! 1 kahi me«. n mau mea paha, ke hoo- ]' p<\ka i na olelo o keia ano, ina aole 1

■ii loaa iuua he uiau ku-e ana mawaei iia o lākou ? No ka maa no paha O 1 nKealoha iaia, pela oia i manao ai e' , iawe Tixai i na olelo waha a kekahi! . | poe, i mau kumu hooia nana. ■ i' E pouo no kakou e akahele ma nS J ■!mea a pau, i kekahi manawa ua ku- , hihewa no kakou, a malalo oia ku-! ; hihewa ; ua loaa mai na mea e hoo- ! pilikia ai ia kakou iho, nolaila, mai I poina i keia mau ao. He mea oiaio! |ua hookha m kela haole o ka mi-| Uiona.i ua mea oiaio ole, me ka olelo j aua ua Likana ia mau olelo i hoopuka, k(; hoole nei o Likaua. aole <jiu i kapa aku i na k'anaka,*) Kakaako'he pnaa, a ke hoole pu nei| na poe apan no lakou na inoa i ho- J ike ia ma keia hoolaha, no ka meai : malaila lakou i ka wa i ai o Likana a me John Wiigon me kela hao'e, ao kela haole l/ai hoopuka mai i kekahi mau olelo ia Likana, me ka huki pu ana ae o kela haole i ke oke dala ana mai loko ae !o kona pakeke, a hoikeike mai la ia lakou nei, oia ka wa a John Wilnon i uinau aku ai iaia. O kou uku ke-i [iia a ka Itepubalika i haawi ai ia | no na hana hooikaika haloka? I kela inanajva, ua huli koke kela hayle a haalele ia lakou nei, a mahope koke iho no, puka mai īa na pepa liilii »ie keia ma£ hoolaha, nolaila» 0 ke oiaio keia o Ke Aloha Aina e hoik<*, aku n<'i. K Ike me Ve kumakaiu ia ana o ke keiki a ke Akua jna ku laa'i kea, P e 'a no ka hana a jia mahiko, ame na poe kalepa waiwai ia Likana, ma"na kau koho baloka apau, no ka mea, aole lakou 1 makemake e puka kekahi kanaka kuokoa e like me Likana, n.o ka mea, ao'e e hii ia lakou ke alakai, i ka Elele Demokalakaj ma ko'lakou mau alahele. Nolaila, ua kauoha ae na poe kalepa o keia Teritori i ko lakou maa limahana, e kohoia Kuhio. He mea keia i ike mau ia, i na kau koho apau, aole e like me kau a Kealoha o olelo nei, no ke aloha ole o Likana i ka Lahui līawaii, oia ka mea i ku-e ai o ke Akua, aole o ke Akua kai ku-e ia Likana, o na poe koho haloka, i lilo ma na alakai hewa ana a na keiki a kanaka. Nolaila, i mea e ike ia ai ka oiaio, e pono oe e nana ma na apana koho o ua Hawaii, a e loaa ana ia oe ka hua helu o Kuhio, a me Likana. Ke hoike nei na apana koho o na Hawaii, i ka nui laiuia o\e o na balota i loaa ia Likana, ua hoike maoli mai keia, i ka nni o na Hawaii i makemake ia Likana e lilo i Elele, a ua hiki maoli no ke ike ia aku o ka hapanui o na Hawaii aia mahope o Likana. j Ē nana i ka mahele o na haole, e ( loaa no na hoiko ana, o Kuhioo ke j kiekie ma keia mau apana koho, a io Likaua ka niea haahaa, a i'im oe ;e hoohalike ana i na huahelu, alail« loaa no ka haina, o na haole ai mahope o Kuhio, ao ka hapanui o na Hawaii aiii mahope o Likan.-i, īīo lioike maopopo loa keia ! ko Likana ia e ka Lalmi Haw;iii. X »laila, ke hoike nei na mea i hana ia ma ke kalaiaina, mawaena o ka Laliui Hawaii, a ine Linekona Eliwai, ke halui ae a hoomanao i na inea i hana nie he mea la, ua hann aku o Likana Eliwai i kekahi hana alolia i ka lahui, oia no ko lakou mea i kakoo mau ai iaia i na ' kau koho haloka a]>au, no ka niea, 1 na ike no ua Hāwai? i ka Likana ! mau liana maikai, a nie ke aloha, ' nolaila, e hoomanawanui aua uo !

i;u po«' i kakoo ia Likana, a hiki mal 1 ka wa kupono, alaila, e loaa io no ika mea e kau nui ia aku nei. E like īiH' ka olelo a ko kakou poe ī hala aku ? he maia ke kanaka, e hua " mai ana i ka hua, i ka manawa e? oo ai„ pela na mea apau, aia no a ■ hiki mai ka manawa nona, alaila e hooko ia no, he kanawai paa ia, aoh" iiK'» nana e kn-e, o keia ka Ke 1 Aloha Ainn e hoomaikeike aku nei, o kekahi mea a Ke Aloha Aina e nei, e hoike nku i na mana koho haloku i ka oiaio a me ka oiaio oh-, oia keia, ko hoole ne\ ij K. Kealoha i ka oiaio ole o ka mea e olelo ia nei he uku ia kekahi • poe, ke hoole nei oia aole he liana . ia oia mea. aole i like kou manao i me ko Kealoha, ke hooia nei au, a ke hooiaio nei au. he hana mau ia ia raea i ua kau koho apau, Owau kekahi mea ikemaka i na mea o keia uno, ma ko'u pahu koho, M. .H 1910, ua ikeiaaka au i kekahi haole 0 ka ohana kiekīe, i ka haawi ana 1 ke uala i kekahi keiki Hawaii, iuamua o" ka hele ana o keia keiki e koho, i kona puka ana mai, oiai he hoaloha oia no'u, ua hele aku au e ninau iaia, ua hoike mai ia oia ia'u i ka huina i loaa iaia, aia hoi he ekolu da!a keokeo. Ia manawa wa iaa, wile kaua hoaloha ina hopu au n l'iopu pu me ka mea nana i i kulike mo ka manao o ke kauawai. Nolaila, he mau manao oiaio, keia e hoike ia aku nei, i niea e hooiaio ai keia mau mea, e pono e huli ak u oe e C. K. Kealoha, a ina aole e loaa ia oe, alaila, e hana ma ka hoike a Kphio, ma k»n« mau kumu ku-e ia Kiaiua Frear, J kona wa i waiho ai i kana mau ku-e ma ka Ahaolēlo o Ameiika, a oia huke ua paiia a ua kakauinoa o J. K. Kalanianaole i ka la 2 o Dec. M. ir. 17911. Ma keia jvahi ke hoike nei o KuKhio, i ka mea oiaio, ke olelo nei oia, ua lawelawe ia na liana kalaiaina e na poe keia mau Teritori, inalalo o na ha : na /ipuhi a me ka mana o ke dala, nolaila, he mea makehewa ia oekuu hoaloha maikai (C. K. Kea«S ha) ke* hoao e kokua i na hanato keia ano, he mea pono ia oe, a ifie au, no kekahi manawa aku, e ao aku, ina poe apau e hoao t ana e ku-e kanawai. He hiki no ia'u ke olelo. ae, aole i loaa ka Lanakih» j a Kuhio a me kona aoao i na kau a pau maluna o ke ana kaulike a. hoopono, aka, maīalo o na haua apuhi, 1 a ku-e kanawai. Xo ke Demokalaka, ua inakeinake mau makou, e loaa ka. lanakila maluna o ke kahua hoopono o ke Kalaiaina, i mea e ike ia ai ka oiaio, e nana ma ka hihia D. K. Kanealii, me ka Papa Lunakiai o Kauai, a e nana i ka hihia a Mayor Fern me ka Papa Lunakiai o HoI nolulu nei, e nana i ka hihia o Mai- i ! ama keia mau hihia e ike ia ai, 1 !ka pono ame ka pono ole o ka peai 1 a Ke Aloha Aina. E nana ma ka buke a Kuhio, aoao 5, malaila e ike I ia ai ka oiaio o fea pane a Ke Alo- i ha Aina, ke kini a me ke alakai o - kn aoao Dcmokalaka. Ke haawi aiu 1 nei Ko Aloha Aina i na mea iaai-1 kni a momon», imua oukou e ua poe < koho baloka, mr ka manaolana, e I nlnkai ia ko kakon no"ho hoalolia t rti.i, mahma o k« kahua hoopono a ' oni paa. pola kf Akua i makemake ai ia kakon e hana. i