Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 52, 28 December 1918 — Ka Ninau Hoopae Limahana Pake e Upu Ia Aku Nei No Hawaii Nei [ARTICLE]

Ka Ninau Hoopae Limahana Pake e Upu Ia Aku Nei No Hawaii Nei

He ninau anonui a koikoi ka hoopae lioiahana. he ninau e ioolaupai ai i ka aina i na pono ame *ja pomaikai, Jie ninau e liodholoinua ai i ka aina ma na hana mikiala kwloko. Am» kekahi ao«o hoi, e like iue ka'u i helū ae nei he ninaii hoopilikiaj aole ma jLia.iba.ua haihai kanawai wale ka pilikia o keia niuau; aka, e hoōpilikia pa mai ana ,i ka ii<'C iiiiia aua o ka aiaa. Ua Uianao ia keia niuau e ka pOe e kakoo aua i ka po§. uo lakou ia mau makemake he uinau maikai; peia uo ma mau uiahele, aka he hoopilikia ma kiahi, a inawaho hoi o ka'u pilikia i hai ae uei. O ua pilikia ala nae, oia ka pilikia i weliweli a naua nui ia aku ai e na lala kilo aupuhi, a j>ela i nana ia aku ai e lakou na wa kupono no ia niuau hoopaelimahana: oia ;hoi bo ka pono o na-mea apau iloko o ka aina. | - | Mai ke kiekie a ka haahaa, he mea pono e naua ia aku ka wa kupono o ua ninau ala; uo ka hoouee ana i kekahi hana ano nui o ka |aina, i ka wa nae i lawa ole ai i na hmahana kuloko. K hoomanaoia, o na limahaua kuloko, o lakou nā poe e aua iloko o ka aina i ka wa e noonoo ia ana ua ninau ala. Oiai, ina aole e pilikia ana ka aina. ka mea, e pepehi ia ana ka uku hana (hoeuuia) o ua mau limahana kuloko ala; pela ua loea ikilo aupuui i makaala ai ia mau pil&ia o ua niuau ala. Oia ka mea nui mua loa e pono e noouoo ia mamua o ka hemo ana ;aku o ua puka ala; oiai o ka poe waiwai, aole o lakou uaua i ka emi oka ukuhana ona limahana; a no mea o ko lakou ake ia o na lijnahana emi.' A ma ia hana. e ike mai aJ kakou, oia nee ana! iioko aina. loaa ia kakou ua pii aku ka Jiolopono ma ia mahele o ka a ua poe ala uo lakou ia makemake. Ua pan uiai i ka hoopauia na poe ua loaa ia lakou na uku ku-j pono. Ua holo moku mai na poe i pau mai e kaili i na hana a 'kō waho nei poe> ua Omi ka uku hana mai oao o ka aina. . I A i ka wa i mai ai oia hopena ua oiii hou mai he niau pilikia hou penei. Ina paha e olelo 'kakou ua pau mai he heluna nui īnai na mahiko mai. kahi a t lakou i ha : na ai me ke aloha mamua. ' *■

No ia pilikia ua hau iiele ae mao a inaanei, "e huli ana i'kahi e palekana ai, o ka poe i loaa na hoomak'aulii, aole o pilikia, iuu he wahi waihona. O ka poe uele iho, j Ua hou hele aku ma kela a ine keia wahi e pepehi ana i ka uku ku'pono o ko waho nei inau limahaua me ke ake 4ua o ku loau o ka haua e loaa ai ka hana; apau ae ia pilikia, e oia pu ai ka ohana. ! O ka poe i loaa ae la ka hana, aole he olelo ana no lakou. O ka 'poe iho i loaa ole ka haua, e loaa ana mai a lakou mai keia hopena. E lilo ana lakou i poe haihai kanawai, a hana karaima,"e laa ka aihue, piliwaiwai, pepehikanaka a ' me na ino lehulehu. 2.' Ua poino pu iho la nei poe o waho nei; a o na lii2iihaua hoi. Aole he pilikia o n& limahana i noho malalo o na haku hana i pili aloha me ka manao alanu ole. Aole iakou e ia auk; aka, o ka poe i nele ia mau Jhaawina oia k& pilikia. Eia hou ia ina paha o kekahi o ua poe ala i"hoopau iii ae la o na uapo; a he poe'lakou e noho ana i ko lakou ponoi, & he aina ko lakou no lakou ponoi, he ohaua maikai a hoopono. Aia hou ia pilikia, oiai ma ia hana ana, ua poino iho la kela ohana, niaikai. noho pono i nei ano hana. E nele ole »i ia kakou ka ike; he kanaka kela e uku ana i kona auhau (tax) aupuni oi aku maiMia o kela limahana i tawe ae la i ka ia nei hana. Oiai nae, ina e olelo kakou, he elima dala kana e uku ai i ke aupuui no kona auhau waiwai, e iuai kakou,- ua hoopilikia ia keia kanaka me kana e uku »ei i ka auhau aupuni oi aku. Mamua* o ka kela lim'aiiana hiko\i T ,pAu ma o kela haua he hoopae limahana e u£u ana i aupuni i kona auhau kino wale iho uo. A ina e olelo kakou o i hoopau, a haalele' iho la nei apuni ke Teritori he. 15,000, a mai loko mai olaila he 10,000 oia v pt>e nie kela uku auhau waiwai o el|pia uala, alaila, ua, like ia ine. $$0,000 ke. poho o ke aupuni ma ialiana. Eia uae, pehea iho la ke aupuni e hana ai no ko lak<ju nei p<Jno; oiai na ke aupuni no i hana hemahenia a hiki ole paha i nei poe uo lakou ua mau waiwai ala ke uku i ua auhau' ala? Aole malaila wale ka pomaikai o ke aupuni i hoopilikia ia iua .p&ha

e olelu kakou o ua= huiua 10}000, ala no ke kulanukuuhale L4 o IIouolulu iiei j alaila, «ia iiou uei pilikia la, M» o keia mau aiua, aiueua liale o lakou, Ua muopopo loa, ina ma ka ololo aua ae e uku aua lakou ma ka awelike liaallaa o eliiua dala uo ka auliau wai, a īue aua i ka ' Ua iike ia uie kaualiiua tauaani dala, a ke Liui ia .ar>tiu alaila he liookalii haiieri dala Jta like ole a keia poo i hoopau ia ae la, ma ke jjaui, a hoopiha ia aua ilio la, e ua.iuau hauai ahuhu ala a ua mahiko. Aole malaila iho 1« pau k& noouoo aua a na loea kiio aupuai no m\ iiopeua pololei ole o uei ninau a ma-1 kou e ike nei he pololei ia, a oiai ka oi loa aku o ke iuo" i hopohopo nui ia ai. I'enei, ina e komo mai iiei poe e upu ia aku nei he 30,000, a hoahu lakou mai loko" ae o ko lakou uku pialama,-ina paha mai ko lakou mau mauao ponoi iho, ai ole mai na a'o ia aku, a i ole, he kauoha' pili aupuai mai no., . ! Ma ia hana, a olelo kakou, ma ka awelike haahaa o elima dala a ka mea hookahi o ka mal{im e hoaliu ai,. alaiia, ua like ia m.e hookahi haneri ame kanalima tausani dala ($150,000) i ka malama. A ina e pau ka inakahiki, ua like ia me hookahi miliona me ewalu haneri taiisani dala ($1,800,000), ā ina he umi makahiki e noho ai a hoi aku, Ja like ia me' umikumamawalu miliona dala a 0 ua mau miliona ala a kakou i heln ae la, aole ia he mfeu miliona i pna iioko nei o ka aina. Eiip nae ka mea i maopopo, o u.i Kiau miliona dala ala, ua lele aka ia iwalio, a ke\a huli mai o ka poepoe k<>nua, oia iho la ka hopeiiu i- weliweli loa ia ai o keia ninau he hoopae limahana.' A kakou pahk i inanao ai'la, he wahi ninau ano ole keia; o ka hoo[komo mai no ka hana nui, a ke kojmo rio pau ka pilikia, loaa ka poe tna lakou e hana na "mahiko o kakou. hoike makou i ko makou ma['nao he hauoli makou i ke ku oia mau hana ano nui no ko ka aina holomua; aolo a niakou kue mala1 il$, aka, ke nele io' nae lakou i na llunahana; a iuan\ut-. ae o ka heuio aua o ia puka. | Jve ake niau nei makou, e nana mua ia iho ka pono o ua limahana ; kuloko apuni ka aina, a no ka niea,' Jo lakou ka iwikuauioo o (E hooiuauia aku ana.)